Ο ΠΕΡΙΠΛΑΝΩΜΕΝΟΣ ΕΥΡΩΘΙΑΣΟΣ:

Κρίνοντας από τα αποτελέσματα της συνόδου κορυφής, πρόκειται μάλλον για την ερήμην υπαγωγή της Ελλάδας στο «άρθρο 99» του διεθνούς πτωχευτικού κώδικα, ενώ τις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές έχει αναλάβει η Γερμανία – Μέρος Ι

 

Του Βασίλη Βιλιάρδου*

 

Οι εχθροί του πλανήτη είναι οι πλεονασματικές οικονομίες – συγκεκριμένα εκείνες οι βιομηχανικές χώρες, οι οποίες στηρίζουν τα υπερβολικά πλεονάσματα τους αφενός μεν στην εκμετάλλευση, στην καταπίεση καλύτερα των Πολιτών τους, αφετέρου στα τεχνητά υποτιμημένα νομίσματα τους.  

Επομένως η Γερμανία, η οποία είναι επί πλέον ο μεγάλος εχθρός της Ευρώπης, διασφαλίζοντας την υποτίμηση του νομίσματος της εις βάρος των χωρών του Νότου, η Κίνα, η χώρα στην οποία εδρεύει ο απολυταρχικός καπιταλισμός και η Ιαπωνία – η οποία, μεταξύ άλλων, συνεχίζει να στηρίζει την ανάπτυξη της στις εξαγωγές, όπως ακριβώς η Γερμανία και η Κίνα, εμποδίζοντας με κάθε τρόπο τις εισαγωγές (αν και ακόμη δεν μπορεί να συνέλθει από την «τιμωρία» που της επέβαλλαν οι Η.Π.Α. τη δεκαετία του ’80, αναγκάζοντας την τότε, μεταξύ άλλων, να αυξήσει την ισοτιμία του νομίσματος της κατά 30%). Περαιτέρω, τα προβλήματα του πλανήτη δεν είναι τα ελλείμματα και τα δημόσια χρέη, αλλά η άδικη, η ανύπαρκτη καλύτερα αναδιανομή των εισοδημάτων (κρατών και Πολιτών), καθώς επίσης η συνεχώς μειούμενη απασχόληση. Η «εντάσεως ανεργίας» ανάπτυξη, σε συνδυασμό με τον διαρκή περιορισμό των πραγματικών αμοιβών των εργαζομένων προς όφελος μίας μικρής ολιγαρχίας, αποτελούν δυστυχώς μία θλιβερή πραγματικότητα της εποχής μας. Οι παράγοντες αυτοί (οι πλεονασματικές χώρες δηλαδή, η ανύπαρκτη αναδιανομή εισοδημάτων και η ανεργία) ανατροφοδοτούν τις επαναλαμβανόμενες υφέσεις που βιώνουμε – οι οποίες ουσιαστικά «παράγουν» τα δημόσια ελλείμματα και τα χρέη. Επίσης, «εκτρέφουν» τα συναλλαγματικά και λοιπά «μέτωπα» του πρώτου παγκόσμιου οικονομικού πολέμου, ενώ ενισχύουν τόσο το Καρτέλ, όσο και το διεθνές, μανιοκαταθλιπτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα – τα οποία έχουν πλέον καταλάβει την εξουσία, με τη βοήθεια της «διατεταγμένης» Πολιτικής (άρθρο μας).  

ΗΡΕΜΙΣΤΙΚΟ Η ΔΙΕΓΕΡΤΙΚΟ;

Ανεξάρτητα τώρα από τις παραπάνω «κεντρικές διαπιστώσεις», οφείλουμε να εξετάσουμε την απόλυτα ασαφή συμφωνία που επιτεύχθηκε, κυριολεκτικά ερήμην της Ελλάδας, κατά τη διάρκεια της τελευταίας συνόδου κορυφής της Ευρωζώνης – προσπαθώντας να καταλάβουμε εάν τελικά θα λειτουργήσει σαν ηρεμιστικό ή, ως συνήθως, σαν διεγερτικό για τις «αγορές», καθώς επίσης εάν είχε κάτι το θετικό για τη χώρα μας. Στα πλαίσια αυτά, ίσως βοηθούν οι παρακάτω τοποθετήσεις, σε ελεύθερη απόδοση, κάποιων ευρωπαϊκών εντύπων:  

Die Presse, Βιέννη: “Το σχέδιο των ηγετών της Ευρωζώνης, σύμφωνα με το οποίο θα μεταλλασσόταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε μία οικονομική διακυβέρνηση της ένωσης, μάλλον οφείλει να ενταφιαστεί – μετά τα αποτελέσματα της τελευταίας συνόδου κορυφής. Πάνω από δέκα φορές μέχρι σήμερα έχουν ασχοληθεί οι Βρυξέλες με την κρίση χρέους και δανεισμού. Κάθε φορά οι συμμετέχοντες ισχυρίζονταν ότι θα έκαναν τα πάντα, για να εξασφαλίσουν τη σταθερότητα του Ευρώ – κάθε φορά η επόμενη ημέρα ήταν χειρότερη από την προηγούμενη. Η ευρωπαϊκή «κουστωδία» (ο «περιπλανώμενος θίασος», οι γυμνοί βασιλιάδες-πιόνια των αγορών) προτείνει συνεχώς ηρεμιστικά, τα οποία όμως λειτουργούν ως διεγερτικά, «ντοπάροντας» τις αγορές”.

Aftonbladet, Στοκχόλμη: “Οι ηγέτες της Ευρωζώνης αποφάσισαν τελικά ένα νέο σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας – οτιδήποτε άλλο θα αποτελούσε μία ολοκληρωτική καταστροφή. Οι οικονομικές απαντήσεις για την παρούσα κρίση υπήρχαν από πολύ καιρό πριν – αφού οικονομικά ήταν εύκολο να αντιμετωπισθεί. Το πρόβλημα είναι πολιτικό: δεν υπάρχει κανένας ικανός ηγέτης ενώ, όλοι όσοι θα μπορούσαν να ηγηθούν, δεν το επιθυμούν.

Ειδικά όσον αφορά τη Γερμανία, η διαπίστωση πως έχει κερδίσει πάρα πολλά από το Ευρώ, οπότε θα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της για να μην καταστραφεί η Ευρωζώνη, φαίνεται ότι έχει «παρασυρθεί από τον άνεμο». Είναι δε εμφανές ότι, οι ηγέτες της Ευρωζώνης μπορούν να αποφασίζουν μόνο όταν ευρίσκονται κάτω από τη λαιμητόμο – όπως σήμερα, στη σύνοδο κορυφής”.  

P. Bofinger, Γερμανία: “Το μέλλον της υπερχρεωμένης Ευρώπης ευρίσκεται κατά 25% στα χέρια των κυβερνήσεων και κατά 75% στα χέρια των αγορών – ενώ μέχρι σήμερα κανένα σχέδιο διάσωσης ή πρόγραμμα λιτότητας δεν σταμάτησε τη νευρικότητα των αγορών. Οι επιθέσεις του χρηματοπιστωτικού συστήματος εναντίον των κρατών θα συνεχισθούν”.  

Manager, Γερμανία: “Σε τελική ανάλυση, αυτό που συνέβη χθες ήταν μία διαγραφή χρέους της Ελλάδας (haircut), ύψους περίπου 20% – εάν συμμετέχουν πράγματι οι ιδιώτες. Απλούστερα, πρόκειται για μία light-χρεοκοπία – για την υπαγωγή της Ελλάδας δηλαδή στο «άρθρο 99» της προστασίας της από τους πιστωτές, όπου όμως τις διαπραγματεύσεις έχουν αναλάβει οι ηγετικές δυνάμεις της Ευρωζώνης: η Γερμανία δηλαδή, συνεπικουρούμενη από την αδύναμη πλέον Γαλλία (σ.σ.).

Ουσιαστικά το Ευρώ είναι ένα ξένο νόμισμα, για κάθε χώρα της Ευρωζώνης. Για παράδειγμα, σε αντίθεση με τις Η.Π.Α., τα κράτη-μέλη δεν μπορούν πλέον να βοηθηθούν από τις κεντρικές τράπεζες τους, όσον αφορά τα προβλήματα χρέους που τυχόν αντιμετωπίζουν. Δεν μπορούν λοιπόν να τυπώσουν χρήματα, αντιμετωπίζοντας με τη βοήθεια του πληθωρισμού το χρέος οπότε, συνδεδεμένα κυριολεκτικά με ένα ξένο νόμισμα, είναι «καταδικασμένα» είτε σε επώδυνες διασώσεις, είτε σε τρομακτικές χρεοκοπίες. Επομένως, εάν η ΕΚΤ και η Ευρωζώνη συνεχίσουν να έχουν τη συγκεκριμένη «κατασκευή», το τέλος του Ευρώ, μέσα από τις «Merkel-κρίσεις», είναι προδιαγεγραμμένο ”.  

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ

Για την ολοκλήρωση των παραπάνω αναφορών των διεθνών εντύπων, οφείλουμε να προσθέσουμε ότι, η ευρωπαϊκή κρίση χρέους δημιουργείται από μία ανατροφοδοτούμενη «διαδικασία-ντόμινο», η οποία λειτουργεί ως εξής: Μία χώρα αντιμετωπίζει συσσωρευμένα οικονομικά προβλήματα, με αποτέλεσμα ο χωρίς νομισματικά όπλα αγώνας επιβίωσης της να δημιουργεί αμφιβολίες, σε σχέση με τη σταθερότητα άλλων κρατών-μελών. Σε όλες αυτές τις χώρες λοιπόν αυξάνονται σταδιακά τα επιτόκια δανεισμού, τα οποία επιδεινώνουν τους προϋπολογισμούς τους, οπότε δημιουργούνται περαιτέρω αμφιβολίες στις αγορές – ειδικά όταν τα κράτη ψηφίζουν βιαστικά προγράμματα λιτότητας, όπως πρόσφατα η Ιταλία, τα οποία μειώνουν το ΑΕΠ (οδηγούν σε υφέσεις), οπότε αυξάνουν τη σχέση χρέους προς ΑΕΠ.

Όσο περισσότερο αυξάνονται τώρα τα επιτόκια, τόσο επιδεινώνονται οι προϋπολογισμοί και μεγαλώνει το χρέος – κάτι που αποσταθεροποιεί ακόμη πιο πολύ τη χώρα. Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνονται ξανά τα επιτόκια (να «τιμολογείται» δηλαδή ακόμη πιο ακριβά το πιστωτικό ρίσκο από τις αγορές), να χρειάζεται δεύτερο πακέτο διάσωσης της, να διευρύνεται περαιτέρω η κρίση σε άλλες χώρες κοκ. – έως τη στιγμή που είτε χρεοκοπεί, είτε μεταλλάσσεται σε προτεκτοράτο των υπολοίπων, ξεπουλώντας τη δημόσια περιουσία της κλπ. Η «διαδικασία» αυτή συνεχίζεται με την επόμενη χώρα, με τελική κατάληξη την υποταγή όλων στην πλέον ισχυρή – κάτι που πιθανολογούμε ότι σχεδιάζει σιωπηλά, ερήμην τόσο των «υπηκόων», όσο και των «εταίρων» της, η μερκαντιλίστρια Γερμανίδα καγκελάριος (ακολουθώντας πιστά, αν και με άλλα «όπλα», τα «ίχνη» του Χίτλερ).  

Ένας από τους τρόπους που συζητούνται ευρέως για να διασπαστεί ο κύκλος αυτός του διαβόλου είναι τα ευρωομόλογα – μέσω των οποίων θα μπορούσαν να δανεισθούν οι χώρες που αντιμετωπίζουν την επίθεση των αγορών, με χαμηλά επιτόκια. Αυτό όμως σημαίνει αφενός μεν ότι, τα πλεονασματικά κράτη της Ευρωζώνης θα έπρεπε να εγγυώνται για τα ελλειμματικά, αφετέρου πως θα ήταν υποχρεωμένα (η Γερμανία ουσιαστικά), να επιβαρύνονται με υψηλότερα επιτόκια. Κατ’ επέκταση, απαραίτητη προϋπόθεση θα ήταν μία αλληλέγγυα Ευρωζώνη – η οποία όμως θα μπορούσε τότε μόνο να υπάρξει, εάν προγραμματιζόταν σοβαρά η πολιτική της ένωση. Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσε για παράδειγμα να τοποθετηθεί σε κάθε χώρα μία «επιτροπή χρέους», η οποία θα είχε αντικείμενο το δημοσιονομικό έλεγχο του κάθε κράτους μέλους – ενώ όλες μαζί αυτές οι επιτροπές θα υπάγονταν στο Υπουργείο Οικονομικών της Ευρωζώνης. Επίσης μία κεντρική τράπεζα (ΕΚΤ) με τις δικαιοδοσίες της Fed, ένα ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο και ενδεχομένως μία ευρωπαϊκή Bad bank – η οποία θα συγκέντρωνε όλα τα επισφαλή ομόλογα.  

Εάν όμως δεν γίνει κάτι τέτοιο, εάν δηλαδή δεν ενωθεί πολιτικά η Ευρωζώνη, τότε δεν πρόκειται ποτέ να υιοθετηθούν ευρωομόλογα – ενώ όσο η επεκτατική Γερμανία παραμένει στη ζώνη του Ευρώ, επιδιώκοντας την υποδούλωση των «εταίρων» της, δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει αλληλεγγύη. Επομένως, είναι εντελώς εκτός πραγματικότητας, «ουτοπική» καλύτερα η «απαίτηση» για ευρωομόλογα, αφού προϋποθέτει αφενός μεν μία καλοπροαίρετη Γερμανία, αφετέρου τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης – κάτι που πολύ αμφιβάλλουμε ότι θα μπορούσε ποτέ να επιτευχθεί, από τους σημερινούς «πολιτικούς ηγέτες».      

ΤΟ ΠΑΚΕΤΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Σύμφωνα με αυτά που έχουν ανακοινωθεί (πηγή: FTD), η Ελλάδα θα λάβει για τα έτη 2012 έως 2014 επί πλέον 109 δις €, με στόχο την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων ομολόγων (δεν έφταναν τα 110 δις € της Τρόικας), καθώς επίσης των νέων ελλειμμάτων του προϋπολογισμού της.  Εκτός αυτού, θα επιμηκυνθεί ο χρόνος αποπληρωμής των υφισταμένων δανείων της, από τα 7,5 έτη στα 15, με τον παράλληλο περιορισμό των επιτοκίων στο 3,5% (αναφερόμαστε πάντοτε στα δάνεια εκ μέρους της Τρόικας και όχι στα ομόλογα). Η εθελοντική συμμετοχή των ιδιωτών (τράπεζες και επενδυτικά κεφάλαια) στο πακέτο των 109 δις € ορίσθηκε στα 37 δις € μέχρι το 2014 (ενδεχομένως στα 106 δις € μέχρι το 2019). Επί πλέον 12,6 δις € θα προέλθουν επίσης από τους ιδιώτες μέχρι το 2014, λόγω του ότι θα αγορασθούν από αυτούς ελληνικά ομόλογα αξίας 32,6 δις €, έναντι όμως 20 δις €. Δηλαδή, θα αγορασθούν ουσιαστικά ομόλογα χαμηλότερα από την ονομαστική τους αξία, με τη ζημία (12,6 δις €) να επιβαρύνει τους κατόχους τους. Τέλος, η Ελλάδα θα παραμείνει εκτός αγορών έως το 2020 – οπότε θα πρέπει να ανταπεξέλθει με τα παραπάνω δάνεια, γεγονός που σημαίνει ότι οφείλουν να μηδενισθούν άμεσα τα ελλείμματα του προϋπολογισμού της. Ο Πίνακας Ι που ακολουθεί είναι βοηθητικός:

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Λήξη Ομολόγων, με ημερομηνία καταγραφής 29.04.2010*, σε δις €

Πηγή: Bloomberg, Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Σύμφωνα με τον Πίνακα Ι (έκτοτε έχουν εκδοθεί ακόμη περισσότερα ομόλογα, κυρίως τρίμηνης και εξάμηνης διάρκειας), η Ελλάδα χρειάζεται μόνο για την αποπληρωμή των ομολόγων, τα οποία είχε ήδη εκδώσει πριν την «κατάληψη» της από το ΔΝΤ, συνολικά 233,4 δις € έως το 2020. Εάν εδώ προσθέσουμε τα 110 δις € του πρώτου πακέτου διάσωσης με τα 109 δις € του δευτέρου (συνολικά 219 δις €), θα διαπιστώσουμε ότι είναι λιγότερα κατά 14,4 δις € από αυτά που έχουμε στον Πίνακα Ι. Επομένως, τα δύο πακέτα στήριξης μαζί, δεν φτάνουν για την εξόφληση των ομολόγων που λήγουν έως το 2020 – πόσο μάλλον για την κάλυψη των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού μας, τα οποία μόνο για το 2010 και το 2011 θα είναι τουλάχιστον 40 δις €. Περαιτέρω, προτάθηκε στους κατόχους ελληνικών ομολόγων η επιστροφή ή η ανταλλαγή των ομολόγων, με τις εξής επιλογές (ουσιαστικά μία παραλλαγή των Brady Bonds, με τα οποία επιδιώχθηκε η αποχρέωση χωρών της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του ’80) :

(α)  Τα καινούργια ομόλογα που θα λάβουν σε αντικατάσταση των παλαιών θα έχουν την ίδια ονομαστική αξία, αλλά θα λήγουν πολύ αργότερα (σε 30 έτη), ενώ θα τοκίζονται με χαμηλότερα επιτόκια.

(β)  Τα καινούργια ομόλογα θα έχουν χαμηλότερη ονομαστική αξία από τα παλαιά (haircut), αλλά υψηλότερα επιτόκια – ενώ θα λήγουν επίσης σε 30 έτη.

(γ)  Τα καινούργια ομόλογα θα έχουν αρκετά χαμηλότερη ονομαστική αξία από τα παλαιά, αλλά θα λήγουν σε 15 έτη.

Η κάθε μία από τις παραπάνω μάλλον πρόχειρες, εάν όχι εντελώς μπερδεμένες  «κατασκευές», τις οποίες μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα οι «αγορές», οδηγεί σε μείωση ουσιαστικά της ονομαστικής αξίας των ομολόγων κατά περίπου 21%. Φυσικά μόνο όσων επιλέξουν να κάνουν χρήση της «προσφοράς», πιστεύοντας προφανώς ότι τελικά θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα (διαφορετικά δεν θα επέλεγαν να ζημιώσουν). Η εξήγηση λοιπόν που δόθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση, σύμφωνα με την οποία δεν θα πληγούν τα ομόλογα των ασφαλιστικών ταμείων ή των ιδιωτών, μόνο σαν «γκεμπελική» μπορεί να θεωρηθεί – αφού είναι στην ελεύθερη επιλογή τους.  

Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright), Αθήνα, 24. Ιουλίου 2011, viliardos@kbanalysis.com      

* Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Είναι σύμβουλος επιχειρήσεων με πολλά συγγράμματα και μελέτες, ενώ έχει εκδώσει πρόσφατα το δεύτερο βιβλίο της σειράς «Η κρίση των κρίσεων», το οποίο περιλαμβάνει επιλεγμένα οικονομικά άρθρα του 2009

ΠΗΓΗ: http://www.casss.gr/PressCenter/Articles/2390.aspx

 

Συνέχεια στο Μέρος ΙΙ