Σώμα εσωτερικών αξιολογητών και σώμα εξωτερικών κριτών… και ο μύθος του Συλλόγου διδασκόντων
Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*
…με αφορμή την επιλογή Διευθυντών στα σχολεία φέτος.
α) Εισαγωγικά: Υπουργείο, ΟΛΜΕ και 33 ΕΛΜΕ
Ο πρωτόγνωρος μνημονιακός πειραματισμός (περιέχεται στο χρονοδιάγραμμα του 4ου μνημονίου ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ) στα σχολεία α/βάθμιας και β/βάθμιας εκπαίδευσης αύριο Τρίτη 20-06-2017) έχει πολύ περισότερα να μας διδάξει απ’ ό,τι η Α΄ ΕΛΜΕ Αχαΐας εκτίμησε: «Ειδικά για το φύλλο αποτίμησης που προτείνεται έχουμε να παρατηρήσουμε ότι αναδεικνύεται περισσότερο η δολιότητα της πολιτικής του υπουργείου παρά μια εμφανής προχειρότητα στην αποτύπωση των δεικτών».
Και συνεχίζει: «Στο πλαίσιο αυτό θεωρούμε ότι η εμπλοκή στου Συλλόγου, όπως προωθείται από το Υπουργείο, είναι καταρχάς μια «καρικατούρα» δημοκρατικότητας, επειδή η γνώμη του Συλλόγου αφενός θα λαμβάνεται υπόψη μόνο συμβουλευτικά από τα εν πολλοίς διορισμένα υπηρεσιακά Συμβούλια Επιλογής και αφετέρου αποτελεί προίμιο συνενοχής και κουλτούρας ατομικής αξιολόγησης….». (όλη η ανακοίνωση εδώ σε μορφή pdf).
Γιατί άραγε σημειώνουμε και προτείνουμε αυτήν την ανακοίνωση της Α΄ ΕΛΜΕ Αχαΐας; Όχι βεβαίως γιατί είναι η καλύτερη απ’ αυτές των συνολικά 33 ΕΛΜΕ (μέχρι χθες) που αποφάσισαν να προτείνουν στα μέλη τους την Απεργία-Αποχή της ΑΔΕΔΥ. Αλλά για δύο λόγους:
α) Γιατί το ΔΣ της ΟΛΜΕ έκανε άμεσα (ΣΥΝΕΚ) και έμμεσα (ΔΑΚΕ) πλάτες στο «δόλωμα» του Υπ. Παιδείας (έμμεσης δημιουργίας κουλτούρας αξιολόγησης).
β) Στο ΔΣ της Α΄ ΕΛΜΕ Αχαΐας (με εξαίρεση το ζήτημα των αιρετών) πάρθηκε ομόφωνη απόφαση (με την ΔΑΚΕ και την ΠΕΝ, αφού προηγουμένως η Εκπ. Παρέμβαση είχε ανοίξει ένα μήνα πριν το θέμα στα σχολεία και το ΠΑΜΕ πρόσφατα).
Κατανοεί κανείς επομένως πως μόνο τα ΣΥΝΕΚ προσπαθούν να μετατρέψουν «το κρέας σε ψάρι», θεωρώντας την αρχή της μαζικής διαδικασίας «δημιουργίας κουλτούρας αξιολόγησης» που θέλει ο ΟΟΣΑ και πέρασε και στο 4ο μνημόνιο του Μαΐου 2017 σε δήθεν «κουλτούρα δημοκρατικότητας των συλλόγων διδασκόντων». Αντίθετα η κεντρική ΔΑΚΕ για λόγους ευνόητους «πέταξε την μπάλα στην εξέδρα» ζητώντας αναβολή της διαδικασίας, γνωρίζοντας ότι δεν υπήρχε κίνημα να το πραγματοποιήσει…
β) Ο μύθος του Συλλόγου διδασκόντων
Το Υπουργείο Παιδείας και τα ΣΥΝΕΚ μιλούν για «δημοκρατία στους συλλόγους». Ενώ τα ΣΥΝΕΚ επιχειρηματολογούν επ’ αυτού, το Υπουργείο είναι πιο προσεκτικό. Ομιλεί για «σώμα μονίμων συνυπηρετούντων». Και νομικά και ουσιαστικά λέει την αλήθεια. Δεν πρόκειται για «Σύλλογο διδασκόντων», αλλά για δημιουργία ενός 2ου σώματος αξιολογητών (αποτιμητών) γνωμοδοτικού τύπου. Το 1ο βεβαίως είναι το σώμα κριτών επί των εθελοντικά υποψηφίων διευθυντών (στελεχών), δηλαδή το διευρυμένο ΠΥΣΔΕ/ΠΥΣΠΕ.
Για να δούμε όλους τους λόγους γιατί δεν είναι «σύλλογος διδασκόντων».
1) Πρόεδρος δεν είναι ο διευθυντής του σχολείου ή αναπληρωματικός του, ακόμα και αν αυτοί δεν είναι υποψήφιοι! Είναι ο αρχαιότερος στο ΦΕΚ διορισμού και φυσικά ούτε ο αρχαιότερος στη σχολική μονάδα, όπως σε όλες τις άλλες περιπτώσεις. Και αν αυτός και οι επόμενοί του κάνουν απεργία – αποχή και λειτουργήσει το σώμα, θα προεδρεύει όπου κάτσει η μεθεπόμενη «αρχαιότερη μπίλια»!
2) Δεν συμμετέχουν οι υποψήφιοι, ούτε οι τυχόν συνάδελφοί του στο σχολείο αυτό που έχουν συγγένεια έως 3ου συγγενικού βαθμού.
3) Δεν συμμετέχουν οι έχοντες οργανική στο σχολείο, αλλά λόγω λειτουργικής υπεραριθμίας συμπληρώνουν το διδ. ωράριο σε άλλο σχολείο και έχουν εκεί τις περισσότερες διδ. ώρες. Σε εκείνο το σώμα θα συμμετέχουν.
4) Δεν συμμετέχουν οι «ελαστικά εργαζόμενοι», δηλ. αναπληρωτές ΑΠΩ και ΑΜΩ, όπως και οι ωρομίσθιοι. Η λογική αυτή ισχύει και στο υπόλοιπο Δημόσιο (ν. Βερναδάκη).
Και ένας παραλογισμός που εκθέτει την όλη απόπειρα: Όσοι εργάζονταν εκτός σχολείων (π.χ. συνδικαλιστές, αποσπασμένοι σε γραφεία, Π.Κ., ΕΚΦΕ, ΚΔΑΥ, κλπ) και είναι υποψήφιοι δεν υπόκεινται σε αξιολόγηση-γνωμοδότηση!
γ) Ο μύθος της γνωμοδότησης
Η γνωμοδότηση είναι μία νομική έννοια. Έτσι, όπου το ειδικό αυτό σώμα γνωμοδοτήσει, υποτίθεται ότι η γνώμη του θα ληφθεί υπόψιν από το διευρυμένο ΠΥΣΔΕ/ΠΥΣΠΕ.
Στην δημόσια διοίκηση έχουμε κατ’ αρχήν δύο ειδών γνωμοδοτήσεις. Μία συγκεκριμένων θεσμών, την οποία τα Υπουργεία και η διοίκηση είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει για νομικούς λόγους. Συνήθως λειτουργεί και μία από ιδιώτες νομικούς, την οποία αν θέλει αποδέχεται.
Μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε ότι η γνωμοδότηση του ειδικού πρωτόγνωρου «σώματος μονίμων συνυπηρετούντων» θα έχει την τύχη των ιδιωτών στην καλύτερη περίπτωση…
δ) Ο μύθος της επιλογής των άξιων
Γνωρίζουμε από την εμπειρία ότι κάθε κυβέρνηση φτιάχνει και ένα μοντέλο επιλογής στελεχών που βρίσκεται πιό κοντά στην πολιτική της ιδεολογία και ταυτόχρονα μπορεί να προωθήσει στατιστικά και κατά περίπτωση περισσότερους από τον δικό της χώρο.
Η νεομνημονιακή 2η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ανέτρεψε αυτόν της 1ης. Δεν είναι της ώρας να πούμε το γιατί. Το σίγουρο είναι ότι ξαναπήγε στην πεπατημένη: Μόρια από προσόντα, μόρια από θέση και μόρια από συνέντευξη. Κάθε κυβέρνηση αλλάζει μόνο το «μίγμα».
Στον πρόσφατο νόμο το μίγμα αυτό είχε τα εξής χαρακτηριστικά:
1) Μείωσε τα μέγιστα μόρια της συνέντευξης επί του συνόλου (τώρα 8, το 2011 15 και επί ΝΔ 20). Το ποσοστό επί του συνόλου έχει μειωθεί σε κάποιο βαθμό. Ποιοί όμως κέρδισαν απ΄αυτή τη μικρή μείωση; Δεν κέρδισε η εμπειρία (τάξη, άλλες θέσεις ευθύνης), αλλά τα κάθετα προσόντα: Διδακτορικά πάσης φύσης, ομοίως και μεταπτυχιακά, αλλά και οι ξένες γλώσσες (όπως πάντα).
2) Μείωσε τα 2α πτυχία (2ες ειδικότητες) όπως τα εξαφάνισε στο μισθολόγιο. Τα οριζόντια προσόντα ούτε στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν έχουν τύχη; Γιατί; Γιατί στο ιεραρχικό μοντέλο του ΟΟΣΑ και ΕΕ (σύγχρονος καπιταλισμός) αξία έχει η ιεραρχία και όχι η προσφορά στη μάθηση…
3) Πρόσθεσαν μόρια σε μικρές θέσεις ευθύνης, όπου οι τοποθετήσεις γινόταν ως γνωστόν με «κλασσικές» μεθόδους.
4) Εξαφανίστηκε η προσωρινή λογική «κατ’ αρχήν διευθυντής από το χώρο του σχολείου» (προηγούμενος τρόπος) και επανήλθαν στις «άπειρες» επιλογές σχολείων εντός του ΠΥΣΔΕ/ΠΥΣΠΕ. Αυτό σημαίνει ότι οδηγούνται στον «απρόσωπο» διευθυντή, δηλαδή στην κουλτούρα ενός διευθυντή «υπεράνω». Γι αυτό και δεν τον βάζουν να κουβεντιάσει στο ειδικό σώμα, αλλά τον έχουν σε «αποστείρωση». Γιατί αν ήταν θέμα στοιχειώδους γνωμοδοτικής δημοκρατικότητας, θα ήταν κατ’ αρχήν μέσα. Γι αυτό επίσης δεν ακούμπησαν και τις δύο φορές το καθηκοντολόγιο του 2002! Ο Διευθυντής μάνατζερ προετοιμάζεται στους νόμους… και στις γνωμοδοτήσεις…
5) Εισήγαγαν – διαστρέβλωσαν και την έννοια του μέγιστου αριθμού θητειών. Όχι γιατί αποπειράθηκαν να την εφαρμόσουν απ’ αυτή τη διαδικασία (πήγε στην επόμενη), αλλά γιατί δεν πρόκειται για θητεία στο είδος της θέσης αλλά στο τελευταίο σχολείο. Ο καριερισμός σε πλήρη ανάπτυξη.
6) Το σώμα των πραγματικών (εξωτερικών) κριτών είναι το Συμβούλιο επιλογής και όχι ο σύλλογος διδασκόντων. Παρά την μερική και νόθα συμμετοχή του συλλόγου διδασκόντων στο προηγούμενο σύστημα, τώρα και εξοβελίζεται, αλλά και αλλοιώνεται (ειδικό σώμα) και αλλάζει χαρακτήρα (η ψηφοφορία μετρέπεται σε αξιολόγηση- γνωμοδότηση). Το σώμα της εξωτερικής κρίσης είναι αυτό αυτό που θα τα κάνει όλα. Επί πλέον μπορεί άνετα να κάνει αρκετή «αριθμητική» (0-8 μόρια, έστω και αν παίξουν μεταξύ 5 και 8) και αρκετή «γεωμετρία» (πιθανή θέση σε σχολείο, αφού οι σταθερές είναι περισσότερες από τις μεταβλητές, αν και τυπικά με τροπολογία οι επιλογές θα γίνουν στο τέλος της διαδικασίας).
ε) Το κατακάθι της συνενοχής
Τι απομένει λοιπόν από την αυριανή διαδικασία; Μήπως η καθολική χρήση της γνωμοδότησης «για τον δικό τους υποψήφιο διευθυντή»; Φυσικά και όχι! Μένουν όλα τα αρνητικά για το πλειοψηφικό κομμάτι του κλάδου της τάξης:
1) Διαχωρίζεται το στρώμα των υποψηφίων από το υπόλοιπο σώμα με έμφαση αυτών που έχουν ειδικά κάθετα προσόντα (διδακτορικά, μεταπτυχιακά) παντός τύπου για αλλότριο κατ’ αρχή σκοπό, δηλαδή για διοίκηση! Ο διαχωρισμός αυτός είναι σημαντικά εμφανής και στο ισχύον μισθολόγιο του ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (2015) , διπλασιάζοντας το ρόλο του σε σχέση με αυτό του ΠΑΣΟΚ (2011).
2) Αυξάνει τις προσδοκίες για κάθετα «χαρτιά» και όχι για αύξηση της δημοκρατικής λειτουργίας του συλλόγου διδασκόντων. Στο ειδικό αυτό σώμα δεν υπάρχει καν σύλλογος διδασκόντων.
3) Μένει η συνενοχή όσων για διάφορους λόγους μπουν στην διαδικασία και δεν μπουν στην απεργία-αποχή. Εν τέλει αυτό το σώμα λειτουργεί και ως «δούρειος ίππος» ενάντια στο σώμα των καθηγητών της τάξης και υπέρ των ανθρώπων καριέρας.
στ) Επίλογος: Να σπάσουμε το απόστημα
Ένα δρόμος μένει για αύριο. Καταθέτω αυτό της δικής μου ΕΛΜΕ:
«…Γι αυτό: Απορρίπτουμε την προσπάθεια του Υπουργείου Παιδείας να εμφανίσει την αυτοαξιολόγηση ξεκομμένη από την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού και την εξωτερική αξιολόγηση ως δήθεν άλλη διαφορετική διαδικασία από τις προηγούμενες προσπάθειες να επιβάλουν την αξιολόγηση στην εκπαίδευση οι προηγούμενες κυβερνήσεις.
- Συμμετέχουμε στη διαδικασία της απεργίας – αποχής της ΑΔΕΔΥ από τη συγκεκριμένη διαδικασία αξιολόγησης
- Δεν μετέχουμε, διότι είναι σαν να συμφωνούμε με την επαχθέστερη προσωπική μας επερχόμενη ατομική αξιολόγηση.
- Δεν μετέχουμε, διότι δεν έχει καμία λογική να διαταράσσεται, χωρίς ουσία, το κλίμα του Συλλόγου. Δεν θα κάνουμε τη χάρη στον Υπουργό να διαιρεθούμε μεταξύ μας.
- Δεν μετέχουμε σε μια υποτιμητική για εμάς διαδικασία, κατά την οποία μας ζητούν τη γνώμη και μας λένε ότι αν θέλουν θα την λάβουν υπόψη και όσο θέλουν, χρησιμοποιώντας την σε μια εικονικότητα δημοκρατικής έκφρασης των Συλλόγων.
- Ζητάμε κατάργηση του καθηκοντολογίου με ταυτόχρονη μετατροπή του συλλόγου διδασκόντων σε κυρίαρχο όργανο και τον διευθυντή σε ρόλο συντονιστή, αλλαγή του γενικού θεσμικού πλαισίου στην κατεύθυνση της καλύτερης και δημοκρατικότερης λειτουργίας του σχολείου, κατάργηση του θεσμικού πλαισίου της αξιολόγησης, πολύπλευρη στήριξη των εκπαιδευτικών στο έργο τους και του Δημόσιου Σχολείου συνολικά…»
* Ο Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας είναι πτυχιούχος θεολογίας, εργάζεται ως φυσικός στην δευτεροβάθμια εκπ/ση. Είναι επίσης πρώην αιρετός, μέλος της Α΄ ΕΛΜΕ Αχαΐας και πρώην μέλος του ΚΕΜΕΤΕ (από Παρεμβάσεις Δ.Ε.).
Πάτρα, 19-06-2017
