Γραφή και η Αντιγραφή: Πάνε χέρι-χέρι;

Του Γιώργου Μαυρογιώργου

Γνωρίζουμε ότι πριν από την επινόηση της τυπογραφίας η γραφή και η αντιγραφή συμβίωναν λειτουργικά για τις ανάγκες αναπαραγωγής των κειμένων. Στη συνέχεια,συχνά, γραφή και λογοκλοπή/αντιγραφή πάνε χέρι-χέρι, με άλλες σκοπιμότητες, βέβαια. Ακούγονται πολλές ιστορίες, όπως π.χ. η περίπτωση του Σαίξπηρ που «έκλεβε» απ’ τον Πλούταρχο.

Κύπριος διεκδίκησε την πατρότητα ιδέας του με την οποία ο Umberto Εcο έγραψε «Το Όνομα του Ρόδου». Ο Eco έχει μιλήσει για «έντιμη» και «έξυπνη» αντιγραφή. Διαβάζω ότι ο γνωστός διανοούμενος, Χάρολντ Μπλουμ, μιλάει για «εμπνευσμένη λογοκλοπή» που τη βρίσκει στην «καρδιά» της λογοτεχνίας. Ο ίδιος δεν αποκλείει να έχει αντιγράψει. Για τις αθλιότητες των πανεπιστημιακών, βέβαια, επιφυλάσσει πολύ σκληρά λόγια.

Διαβάζοντας, αυτόν τον καιρό, για την ανάγνωση και τη γραφή, σκόνταψα σε μια ενδιαφέρουσα περίπτωση ομοιότροπης αναφοράς στη μαγεία της ανάγνωσης.

Α΄ Διαβάζω από τον Μπίρκερτς Σβεν («Οι Ελεγείες του Γουτεμβέργιου», Καστανιώτης σ.42):

«Έχω ένα ντοσιέ στο σπίτι που επιγράφεται «Οι πόλεμοι της ανάγνωσης». Εκεί φυλάω αποκόμματα εφημερίδων και κάποιες σχετικές σημειώσεις. Ο τίτλος εκφράζει μια αίσθηση καθήκοντος,την αίσθηση ότι διεξάγεται μια μάχη… Όταν αυτός ο φόβος απειλεί να με παραλύσει, προσπαθώ να θυμηθώ, να κοιτάξω αλλού. Και απέναντι, καρφιτσωμένο στον πίνακα των σημειώσεών μου, βρίσκεται ένα άσπρο χαρτί μουντζουρωμένο με σημάδια από κραγιόν. Ορνιθοσκαλίσματα, μαγικά σύμβολα στα τοιχώματα σπηλιάς. Μι και βήτα και ήτα και πι, που επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά. Έργο της κόρης μου. Μόνη της το ανακάλυψε.

Ένα απόγευμα εισέβαλε στο γραφείο μου και κρατούσε αυτή τη σελίδα στο υπερήφανα προτεταμένο χέρι της… Ήθελε να μάθει τι είχε γράψει. Πώς να της απαντήσω; Έγραψες «Μαμαμά-Βουβουβού-Χουχουχού-Πουπουπού»; Ή να προσποιηθώ τον ενήλικα που δεν μπορεί να αποκρυπτογραφήσει το μήνυμα και να πω «Να που βοήθησες τον πατέρα σου να τελειώσει κάτι που το δουλεύει εδώ και μερικές εβδομάδες»; Δεν είπα τίποτε. Την επαίνεσα για το έργο της και την άφησα να με βοηθήσει να το καρφιτσώσω στον πίνακα των σημειώσεων»

Β΄O Alberto Nanguel (στο βιβλίο του «Ιστορία της Ανάγνωσης», Νέα Σύνορα-Λιβάνης, σελ.119), προσπαθεί να ανιχνεύσει τις απαρχές και τις μορφές της ανάγνωσης και της γραφής, κι ανάμεσα σε άλλα σκοντάφτει στον Κλοντ Λεβί-Στρος. Γράφει: «Ο Κλοντ Λεβί-Στρος μας λέει πως, όταν ταξίδευε στους τόπους των Ινδιάνων Ναμπικγουάρα της Βραζιλίας, μόλις οι οικοδεσπότες του τον είδαν να γράφει πήραν τα μολύβι και το χαρτί που είχε και άρχισαν να σχεδιάζουν ακανόνιστα σχηματάκια μιμούμενοι τα γράμματά του. Στη συνέχεια απαίτησαν να τους διαβάσει αυτά που είχαν γράψει. Οι Ναμπικγουάρα περίμεναν τα ορνιθοσκαλίσματά τους να έχουν εξίσου άμεση σημασία για τον Λεβί-Στρος, όπως και τα δικά του…»

Δε μοιάζει να έχουμε μια εκπληκτική περίπτωση «έξυπνου» απόηχου από το ένα επεισόδιο στο άλλο;

ΠΗΓΗ: Δευτέρα, 20 Μάρτιος, 2017, http://www.alfavita.gr/apopsin/grafi-kai-i-antigrafi-pane-heri-heri#ixzz4c2zAL6HM