Ο σερίφης της Ευρωζώνης
Του Βασίλη Βιλιάρδου*
Πρόκειται για τον κεντρικό τραπεζίτη, τον «κατά συρροή εκβιαστή» των χωρών της νομισματικής ένωσης και διοικητή της ΕΚΤ κ. Μ. Ντράγκι – ο οποίος προσπαθεί να τρομοκρατήσει όλους όσους μελετούν σοβαρά την έξοδο της χώρας τους από τη γερμανική πια φυλακή.
«Όταν κάποιος σκύβει το κεφάλι για να περάσει το εμπόδιο, το πρόβλημα είναι πως το επόμενο εμπόδιο στο δρόμο για τον «στόχο» θα είναι πιο χαμηλό από το πρώτο, το μεθεπόμενο ακόμη πιο χαμηλό κοκ. – οπότε θα σκύβει το κεφάλι όλο και πιο πολύ, έως ότου θα γονατίσει και στο τέλος θα σέρνεται σαν το σκουλήκι. Τότε μάλλον δεν θα θυμάται καν το στόχο«.
Άποψη
Η Ελλάδα αποτελεί μία διαφορετική περίπτωση, όσον αφορά τη συμμετοχή της στο ευρώ, αφού έχει εγκλωβιστεί από τις ενδοτικές ή/και ανόητες κυβερνήσεις της εποχής των μνημονίων – πρώτα με το PSI του κ. Βενιζέλου και μετά με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου (άρθρο).
Εν τούτοις υπάρχουν ακόμη λύσεις, οι οποίες προϋποθέτουν την πλήρη «εκκαθάριση» όλων των πολιτικών κομμάτων, του δημοσίου και των ΜΜΕ από τη διαφθορά και τη διαπλοκή, με μία επανάσταση γαλλικού ή ρωσικού τύπου – αν και δεν είναι απίθανο να εμφανισθεί κάποια στιγμή ένας αυταρχικός ηγέτης τύπου Putin, Trump ή Xi Jinping, ο οποίος να αναλάβει τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία.
Για τις υπόλοιπες όμως χώρες της Ευρωζώνης δεν ισχύει το ίδιο, ενώ όλες κατανοούν σταδιακά το ρόλο του κ. Ντράγκι, καθώς επίσης τις ιδιαίτερες σχέσεις του με τη γερμανική κυβέρνηση – γνωρίζοντας τους κατά καιρούς εκβιασμούς της ΕΚΤ, η οποία λειτουργεί ανέκαθεν ως ο προστάτης των συμφερόντων της πολιτικής και οικονομικής ελίτ, συμπεριλαμβανομένου βέβαια του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.
Στα πλαίσια αυτά έχει ενδιαφέρον η ερώτηση που του απηύθυναν οι δύο ευρωβουλευτές συμπατριώτες του, εκπρόσωποι της κίνησης των «πέντε αστέρων» – του κόμματος δηλαδή που προηγείται στις ιταλικές δημοσκοπήσεις, έχοντας θέσει ως στόχο του την έξοδο της Ιταλίας από την Ευρωζώνη (πολύ σωστά, κατά την άποψη μας).
Ειδικότερα, οι δύο Ιταλοί ήθελαν να ενημερωθούν σε σχέση με το τι θα συνέβαινε, όσον αφορά τα υπόλοιπα στο σύστημα Target 2 της ΕΚΤ, στην περίπτωση διάλυσης της Ευρωζώνης – γνωρίζοντας πως οι οφειλές της κεντρικής τράπεζας της Ιταλίας απέναντι στο σύστημα είναι σήμερα της τάξης των 358 δις € ή πάνω από το 15% του ΑΕΠ της χώρας.
Με απλά λόγια, αναζητούσαν μία απάντηση σχετικά με το εάν οφείλει η Ιταλία αυτό το ποσόν, αφού είναι καταχωρημένο στο παθητικό της κεντρικής της τράπεζας – οπότε θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ένα κρυφό δημόσιο χρέος, παρά το ότι τράπεζα δεν ανήκει στο κράτος, αλλά σε ιδιώτες (Πίνακας Ι).
Πίνακας Ι: Οι πέντε μεγαλύτεροι μέτοχοι της κεντρικής τράπεζας της Ιταλίας
| Μέτοχοι | Ποσοστό |
| Intesa Sanpaolo | 25,59% |
| Unicredit | 18,68% |
| Casa di Risparmio Bolonga | 6,20% |
| Generali | 5,47% |
| Banca Carige | 4,03% |
Περαιτέρω, εάν οφείλει η κεντρική τράπεζα (ή η Ιταλία) αυτό το τεράστιο ποσόν, η επόμενη ερώτηση των ευρωβουλευτών ήταν σε ποιόν πρέπει να πληρωθεί. Στα πλαίσια αυτά, η (κακοπροαίρετη όπως θα φανεί παρακάτω) απάντηση του κ. Ντράγκι ήταν η εξής (πηγή) σε περιληπτική, ελεύθερη μετάφραση:
«Εάν μία χώρα εγκατέλειπε το ευρωπαϊκό σύστημα, τότε θα έπρεπε οι απαιτήσεις ή οι υποχρεώσεις της κεντρικής της τράπεζας απέναντι στην ΕΚΤ να εξοφληθούν ολοσχερώς».
Φυσικά ορισμένα ελληνικά ΜΜΕ μετέφεραν την απάντηση του κ. Ντράγκι αυθαιρετώντας και θριαμβολογώντας – με την έννοια ότι πρόκειται για ένα κρυφό χρέος, όσον αφορά το ελληνικό δημόσιο, παρά το ότι υπεύθυνη είναι ουσιαστικά η Τράπεζα της Ελλάδας, η οποία είναι επίσης ιδιωτική.
Εν τούτοις, εύλογα αναρωτιέται κανείς γιατί αυτά τα χρέη θα πρέπει να πληρωθούν στην ΕΚΤ, όταν μία χώρα αποχωρήσει από την Ευρωζώνη – αφού ήδη θα έπρεπε να λείπουν τα συγκεκριμένα, τεράστια ποσά από το ταμείο της. Εκτός αυτού, τι θα κάνει με αυτά τα χρήματα, όταν τελικά τα εισπράξει – καθώς επίσης εάν ο κ. Ντράγκι τα έδωσε για να βοηθήσει την πατρίδα του, χωρίς να έχει τις ανάλογες εγγυήσεις, οπότε θα επρόκειτο για μία παράβαση των δικαιοδοσιών του. Τέλος, σε ποιόν ακριβώς δόθηκαν τα χρήματα, τι τα έκαναν αυτοί που τα εισέπραξαν και πώς θα τα επιστρέψουν – αφού δεν υπάρχει ασφαλώς πουθενά δωρεάν γεύμα.
Η λειτουργία του Target 2
Συνεχίζοντας, εάν δει κανείς τα υπόλοιπα στο σύστημα Target 2 της ΕΚΤ (γράφημα), θα υποθέσει ότι ο μεγαλύτερος «δανειστής» είναι η Γερμανία, ακολουθούμενη από τις υπόλοιπες χώρες του Βορά – ενώ ο μεγαλύτερος «οφειλέτης» σήμερα είναι η Ιταλία, με επόμενους την Ισπανία, την Ελλάδα κοκ.
Εκτός αυτού θα διαπιστώσει πως μετά την ομιλία του κ. Ντράγκι το 2012, σύμφωνα με την οποία θα έκανε οτιδήποτε χρειαζόταν για να διασωθεί το ευρώ, οι «απαιτήσεις» της Γερμανίας απέναντι στο σύστημα μειώθηκαν – όπως επίσης οι «οφειλές» της Ιταλίας και της Ισπανίας.
Αργότερα όμως, κάπου στο 2015, η κατάσταση αντιστράφηκε, μεθεωρούμενη ως πιθανότερη εξήγηση το «bank ran» που ξεκίνησε στην Ιταλία – όταν έγινε γνωστή η εξαιρετικά άσχημη οικονομική κατάσταση των τραπεζών της, καθώς επίσης η σχεδιαζόμενη διάσωση τους (bail-in) από τους μετόχους, ομολογιούχους και καταθέτες. Κάτι ανάλογο θυμόμαστε και στην περίπτωση της Ελλάδας το 2015, όπου η χώρα εκβιαζόταν επαίσχυντα από την ΕΚΤ – με το πρόγραμμα ELA.
Συμπερασματικά λοιπόν θα είχαν ίσως δίκιο οι Γερμανοί, εάν κατηγορούσαν τους Ιταλούς ότι ζουν πάνω από τις δυνατότητες τους, καθώς επίσης πως οι ίδιοι τους συντηρούν – κάτι που όμως, πριν το αποδεχθούμε, απαιτεί την παράθεση ενός ακόμη σημείου της επιστολής του κ. Ντράγκι προς τους συμπατριώτες του ευρωβουλευτές, σύμφωνα με την οποία τα εξής:
«Η πρόσφατη άνοδος των υπολοίπων του Target 2 αντανακλά σε μεγάλο βαθμό τις ροές ρευστότητας, ως αποτέλεσμα του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ (QE). Σχεδόν το 80% των ομολόγων, τα οποία αγοράσθηκαν από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες στα πλαίσια του προγράμματος, πουλήθηκαν από αντισυμβαλλόμενους που δεν προέρχονται από την ίδια χώρα με την κεντρική τράπεζα που τα αγόρασε«.
Για να γίνουν καλύτερα κατανοητά τα λόγια του κεντρικού τραπεζίτη, του σερίφη της Ευρωζώνης όπως θα έπρεπε να αποκαλείται, ο όποιος σκόπιμα εκφράζεται τόσο δυσνόητα για να μην τον καταλαβαίνει κανείς, παρατίθεται το εξής παράδειγμα:
Υποθετικά η κεντρική τράπεζα της Ιταλίας αγοράζει από μία γερμανική εμπορική τράπεζα αξιόγραφα αξίας 200 εκ. € – οπότε το ενεργητικό της, τα περιουσιακά στοιχεία της δηλαδή, αυξάνονται κατά 200 εκ. €. Επειδή τώρα η γερμανική τράπεζα δεν διατηρεί λογαριασμό στην κεντρική τράπεζα της Ιταλίας, τα 200 εκ. € που εισπράττει από την πώληση των ομολόγων κατατίθενται στην ΕΚΤ – οπότε τυπικά πρόκειται για μία απαίτηση της απέναντι στην ΕΚΤ, όπως είναι όλες οι καταθέσεις.
Στη συνέχεια η ΕΚΤ καταχωρεί τα 200 εκ. € στο λογαριασμό της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας που διατηρεί λογαριασμό στην ΕΚΤ – η οποία με τη σειρά της τα καταχωρεί στο λογαριασμό της γερμανικής εμπορικής τράπεζας που η ίδια διατηρεί.
Σε τελική ανάλυση λοιπόν η γερμανική εμπορική τράπεζα, πουλώντας τα ομόλογα στην ιταλική κεντρική, έχει μία αντίστοιχη απαίτηση απέναντι στη γερμανική κεντρική τράπεζα – η οποία έχει την ίδια απαίτηση απέναντι στην ΕΚΤ που, με τη σειρά της, έχει μία ανάλογη απέναντι στην ιταλική κεντρική τράπεζα. Ως εκ τούτου, όλοι οι ισολογισμοί των τραπεζών είναι ισοσκελισμένοι – οπότε δεν δημιουργείται κανένα πρόβλημα.
Απλούστερα, τα Target 2 υπόλοιπα που εμφανίζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ δεν έχουν να κάνουν τίποτα με τα οποιαδήποτε χρήματα – τα οποία θα τεκμηρίωναν πως οι Ιταλοί σπαταλούν τα γερμανικά κεφάλαια, ζώντας πάνω από τα όρια των δυνατοτήτων τους.
Πρόκειται αποκλειστικά και μόνο για μία μορφή συναλλαγών μέσω του μηχανισμού της ΕΚΤ – ο οποίος αποκαλείται «Διευρωπαϊκό αυτοματοποιημένο σύστημα ταχείας μεταφοράς κεφαλαίων και διακανονισμού πληρωμών σε πραγματικό χρόνο», συμπεριλαμβάνοντας τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών της Ευρωζώνης.
Τα υπόλοιπα αυτά οφείλονται κατά 80% στα πακέτα ποσοτικής διευκόλυνσης της ΕΚΤ, μέσω των οποίων αγοράζονται αξιόγραφα – με πρωταρχικό στόχο τη διατήρηση των επιτοκίων δανεισμού όλων των κρατών σε σχετικά παρόμοια επίπεδα.
Λογικά λοιπόν αναφέρεται ότι (πηγή), δεν έχει βρεθεί καμία απόδειξη, η οποία θα μπορούσε να τεκμηριώσει πως τα αρνητικά υπόλοιπα του Target 2 (γράφημα) δημιουργούν απαιτήσεις ή υποχρεώσεις των εθνικών τραπεζών, πόσο μάλλον των κρατών, απέναντι στην ΕΚΤ.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, εάν η κυκλοφορία των χρημάτων εντός της Ευρωζώνης διενεργούταν απ’ ευθείας από την ΕΚΤ και όχι μέσω των εθνικών κεντρικών τραπεζών, τότε δεν θα υπήρχε κανένα «πρόβλημα Target 2» – οπότε ο στόχος του κ. Ντράγκι δεν ήταν άλλος, από το να τρομοκρατήσει όλους εκείνους που σκέφτονται την έξοδο τους από την Ευρωζώνη.
Πρόκειται φυσικά για μία άθλια συμπεριφορά, αφού μία ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα, η οποία δεν έχει κανένα δικαίωμα να επεμβαίνει στην πολιτική, προσπαθεί με έναν απαράδεκτο τρόπο να εξαπατήσει εκλεγμένους ευρωβουλευτές – οπότε εύλογα χαρακτηρίζεται ως ο «σερίφης της Ευρωζώνης», άρα της Γερμανίας, όπως άλλωστε οι διευθυντές του Euro Group, του ESM κοκ.
Οι ύπουλοι πάντως αυτοί τρόποι και οι εκβιασμοί του σερίφη της Ευρωζώνης, οι οποίοι έχουν βέβαια αποτέλεσμα μόνο όταν απευθύνονται σε ανόητους και ανεπαρκείς πολιτικούς, θα διαλύσουν στο τέλος τη νομισματική ένωση – η οποία είναι αδύνατον να λειτουργήσει σωστά με τη σημερινή, γερμανική της μορφή.
Πηγές: ECB, P. Steinhardt, B. Mitchell
* Ο Βασίλης Βιλιάρδος είναι Οικονομολόγος. E-mail: viliardos@analyst.gr. Ειδικότητα: Mάκρο-οικονομικά / Πολιτική Οικονομία.
ΠΗΓΗ: 03-02-2017, http://www.analyst.gr/2017/02/03/o-serifis-tis-evrozonis/
