Ο Καιρός δεν διαλύεται, δεν φιμώνεται, δεν παραπλανά και συνεχίζει…

Αναγκαίες διευκρινίσεις και συμπεράσματα από την αθωωτική για τον «Πανελλήνιο Θεολογικό Σύνδεσμο-ΚΑΙΡΟΣ-για την αναβάθμιση της θρησκευτικής Εκπαίδευσης» απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (1796/2016)

 Το ΔΣ του ΚΑΙΡΟΥ

Χολαργός, 10-12-2016

1. Γιατί η ΠΕΘ προέβη σε αίτημα τριτανακοπής ζητώντας τη διάλυση του Καιρού;

Η καταφυγή στα δικαστήρια είναι η τελευταία (;) προσπάθεια να αποκτήσει η εμπάθεια, η μισαλλοδοξία και ο κοινωνικός και θεολογικός εκφασισμός νομικό έρεισμα. Έχει προηγηθεί από το 2009 ένας απεχθής και ανέντιμος πόλεμος με κατηγορίες ανεδαφικές, προσβλητικές, έως και ρατσιστικές. Παραθέτουμε πρόχειρα μερικές από τις κατηγορίες που προσάπτουν τόσο συνολικά στον Καιρό όσο και σε μεμονωμένα μέλη μας, για να υπογραμμίσουμε τον τρόπο με τον οποίον ασκούν την πολεμική τους: «διασπαστές», «οικουμενιστές», «εκσυγχρονιστές», «συγκρητιστές», «νεοεποχίτες», «χρημάτων ερασταί» που δρέπουν τους πλούσιους καρπούς των ΕΣΠΑ, «εκθεμελιωτές του μαθήματος», υπεύθυνοι τελικά για την παραπλάνηση και σύγχυση του θεολογικού και εκκλησιαστικού κόσμου.[1] Στο πνεύμα αυτό προσπάθησαν να τρομοκρατήσουν ακόμη και εκκλησιαστικούς φορείς που διευκόλυναν είτε εκδηλώσεις του ΚΑΙΡΟΥ είτε έναν ειλικρινή και απροκατάληπτο διάλογο σχετικά με το μάθημα των θρησκευτικών (όπως έχουμε επισημάνει σε παλαιότερες ανακοινώσεις μας ).

Διαπιστώνοντας ότι η πολεμική της αυτή έβρισκε το Σύλλογό μας απέναντι αλλά με ανακοινώσεις πάντοτε ήπιες, νηφάλιες, διαλλακτικές και με επιστημονική τεκμηρίωση, που τελικά την άφησε μόνη στο παιχνίδι αυτής της αήθους σύγκρουσης,  επιχείρησε να κλιμακώσει τις επιθέσεις. Δυστυχώς φαίνεται ότι τη στάση μας αυτή η ΠΕΘ την εξέλαβε ως αδυναμία του Καιρού να συγκρουστεί…

2. Τι ζήτησε η ΠΕΘ με το αίτημα τριτανακοπής;

Πέντε χρόνια μετά την ίδρυση του Καιρού, η ΠΕΘ ζήτησε τη διάλυσή του γιατί α) είμαστε νεότεροι, β) είμαστε λιγότεροι, γ) προκαλούμε σύγχυση στους θεολόγους, δ) προκαλούμε βλάβη στα έννομα συμφέροντα της ΠΕΘ, ε) προκαλέσαμε διάσπαση του θεολογικού κόσμου.

• Πράγματι η ΠΕΘ είναι αρχαιότερη και αφού έλκει την ίδρυσή της στο μακρινό πλέον 1951 έχει προφανώς και μεγαλύτερη ιστορία που μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να την αναζητήσει στα ιστορικά της αρχεία, στα πρόσωπα που την εκπροσωπούσαν, τους εκκλησιαστικούς και παρεκκλησιαστικούς χώρους στους οποίους ανάλωνε την ιδεολογική της δράση και στο περιοδικό «Κοινωνία». Το γεγονός όμως αυτό σε τίποτε δεν μπορεί να εμποδίσει οποιαδήποτε άλλη έκφραση να διεκδικήσει τη προσοχή και την εμπιστοσύνη των συναδέλφων. Πολύ δε περισσότερο να αποτελέσει μέτρο και μέσο σύγκρισης αλλά και αξιολόγησης δράσεων και στάσεων σε κρίσιμες στιγμές και συγκυρίες.
• Πράγματι είμαστε λιγότεροι, εφόσον μόλις 5 χρόνια μας χωρίζουν από την επίσημη ίδρυση μας, αλλά πάντως ένα είναι σίγουρο: τα μέλη μας στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι μαχόμενοι θεολόγοι και των τριών βαθμίδων της εκπαίδευσης.
• Πράγματι προκαλέσαμε θόρυβο και ταραχή, ίσως και παροδική σύγχυση στον θεολογικό και εκκλησιαστικό κόσμο όχι επειδή οι απόψεις μας για τα θέματα του χώρου μας είναι θολές ή συγκεχυμένες αλλά επειδή η ΠΕΘ πιθανότατα θεωρεί τους θεολόγους ως μονάδες άβουλες χωρίς κρίση,  γνώση και ωριμότητα για να διαμορφώσουν τη στάση τους και την επιστημονική και παιδαγωγική τους αντίληψη.
• Πράγματι προκαλούμε βλάβη στα έννομα συμφέροντα της ΠΕΘ, αν έννομο συμφέρον της είναι η απουσία διαλόγου, ο εκμηδενισμός και ο ευτελισμός της διαφορετικής άποψης, του δικαιώματος στην κριτική, του δικαιώματος τελικά στην ύπαρξη και λειτουργία ενός ακόμη θεολογικού συλλόγου που εμπλουτίζει με την όλη του παρουσία και έκφραση τη προσέγγιση καίριων και συνεχώς επίκαιρων θεολογικών και παιδαγωγικών προβλημάτων.
• Πράγματι επήλθε η «διάσπαση» ή μάλλον η απόσπαση από έναν σύλλογο απομακρυσμένο από την πραγματικότητα, βυθισμένο στην μακαριότητά του που για πολλά χρόνια υπονόμευε και τελικά εκμηδένιζε συστηματικά τις όποιες προσπάθειες για ανανέωση σε επίπεδο προσώπων, αρχών, τρόπων και μέσων έκφρασης. Για τη πορεία της ΠΕΘ από το 1951 μέχρι σήμερα, οι «κρατούντες» του χώρου αυτού οφείλουν στην ιστορία του συλλόγου μια έντιμη και θαρραλέα αυτοκριτική ……..  Η ιστορία άλλωστε σαρκώνεται πάντοτε από πρόσωπα και καταγράφεται σε επίσημα κείμενα που μένουν και αποτυπώνουν την πραγματικότητα.

 3. Τι διακηρύσσεται με την απόφαση του δικαστηρίου;

 Τα σημεία της απόφασης[2] που παραθέτουμε φανερώνουν απλά και με σαφήνεια αυτονόητες αρχές και κατακτήσεις για μια δημοκρατική χώρα:

 α) «…κατοχυρώνεται το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, η συνδικαλιστική ελευθερία και το δικαίωμα για ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και συμμετοχής στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας, μέσω της σωματειακής οργάνωσης και δράσης, συνάγεται ότι οι έλληνες πολίτες έχουν δικαίωμα να ιδρύουν μη κερδοσκοπικά σωματεία και να μετέχουν σ’ αυτά χωρίς περιορισμό ως προς τον αριθμό τους, αρκεί μόνο να τηρούν τους όρους του νόμου και η άσκηση του δικαιώματος αυτού να μην είναι καταχρηστική. Απόρροια του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι και της συνδικαλιστικής ελευθερίας είναι και η αρχή της πολλαπλότητας των σωματείων, η δημιουργία δηλαδή της ακώλυτης ίδρυσης και λειτουργίας, υπό την έννοια της παραλλήλου λειτουργίας στον ίδιο τόπο και κατά τον ίδιο χρόνο περισσότερων σωματείων, που απαρτίζονται από μέλη που ασκούν το ίδιο επάγγελμα ή ανήκουν στην ίδια επαγγελματική κατηγορία ή στην ίδια επιχείρηση και που επιδιώκουν τον ίδιο ή ανάλογο σκοπό».

β) Ο λόγος τριτανακοπής που συνίσταται στην επικαλούμενη άσκηση προσηλυτισμού εκ μέρους των μελών του σωματείου αλλά και το συνδεόμενο μ’ αυτόν αίτημα περί διάλυσης του σωματείου, κρίνονται απορριπτέα ως νομικά αβάσιμα.

γ) «δεν υπάρχει όμως σύγχυση στη λειτουργία και δραστηριότητα των δύο σωματείων, όταν επαρκώς διαφοροποιείται η επωνυμία τους δηλαδή υπάρχει ουσιώδης διαφορά η οποία καθίσταται ευχερώς αντιληπτή με τη συνηθισμένη επιμέλεια, ούτε παρεμποδίζεται η εύρυθμη λειτουργία κανενός από αυτά…».

δ) το τριτανακόπτον σωματείο (σημ. ΠΕΘ) με τη συμπεριφορά του το απεδέχθη ως συναδελφικό σωματείο, έκτοτε δε και έως σήμερα δεν αμφισβήτησε την παρουσία του, παρά μόνο με την κατάθεση της υπό κρίση τριτανακοπής και μετά τη πάροδο 5 ετών.

ε) «… είναι επιτρεπτή η συνύπαρξη πλειόνων σωματείων στον ίδιο γεωγραφικό και στον ίδιο ή παρεμφερή επαγγελματικό-κοινωνικό χώρο, καθόσον δεν παρεμποδίζεται η εύρυθμη λειτουργία καθενός από αυτά, αλλά αντιθέτως αμιλλώνται προς επίτευξη των σκοπών τους, ούτε επέρχεται σύγχυση μεταξύ των δύο σωματείων, ενόψει των ακολούθων: η επωνυμία τους είναι σαφώς διαφορετική… ενώ όπως προκύπτει από τα κείμενα των προσκομιζόμενων ανακοινώσεων και δημοσιευμάτων, τα δύο σωματεία αυτοπροσδιορίζονται ή χαρακτηρίζονται πολύ συχνά από τις συντομογραφίες «Π.Ε.Θ.» και «ΚΑΙΡΟΣ» οι οποίες ουδεμία σχέση έχουν μεταξύ τους».

ζ) «σαφώς διακριτές είναι και οι σφραγίδες των δύο σωματείων, τόσο κατά το σχήμα όσο και κατά τα αναγραφόμενα και απεικονιζόμενα σ’ αυτές, κατά τρόπο που δεν επιτρέπει σύγχυση».

η) «ο σημερινός αριθμός των μελών του καθ’ ού (σημ. ΚΑΙΡΟΣ), ήτοι 430 μέλη, δεν μπορεί να θεωρηθεί αμελητέος και συνεπώς δεν στερείται αντιπροσωπευτικότητας. Άλλωστε δεν αποδείχθηκαν συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά τα οποία να φανερώνουν σύγχυση από οιονδήποτε σχετικά με την ταυτότητα και τις θέσεις των δύο σωματείων, στα πέντε περίπου χρόνια που υφίστανται και δρουν παράλληλα, αντιθέτως δε από τις καταθέσεις των μαρτύρων αλλά και τα προσκομιζόμενα δημοσιεύματα προκύπτει ότι είναι ευρέως γνωστή, στον οικείο χώρο, η διάσταση των ιδεών των δύο σωματείων και η διακριτή δράση τους».

θ) «Αναφορικά δε με τον επιδιωκόμενο καταστατικό σκοπό των δύο σωματείων, από τον οποίο προκύπτει και η έντονη διαφωνία των δύο σωματείων, είναι φυσικό ανάμεσα σε σωματεία με μέλη κυρίως άτομα της ίδιας επαγγελματικής – επιστημονικής εξειδίκευσης, να υπάρχει μια ομοιότητα, όμως και πάλι παρατηρείται ότι υφίσταται ειδοποιός διαφορά συνιστάμενη στο γεγονός ότι ο σκοπός του καθ’ ού (σημ. ΚΑΙΡΟΣ) εμφανίζεται πολύ πιο συγκεκριμένος και στοχευμένος σε σχέση με τον καταστατικό σκοπό του τριτανακόπτοντος(σημ. ΠΕΘ)».

ι) «η άμιλλα δε, ακόμα και ο ανταγωνισμός ιδεών μεταξύ δύο σωματείων που έχουν και πνευματικό -επιστημονικό χαρακτήρα, σχετικά με αντικρουόμενες απόψεις τους, δεν είναι δυνατό να θεμελιώσει λόγο καταχρηστικής ίδρυσης ενός εξ αυτών, ούτε συνεπάγεται καταχρηστικότητα, η μετέπειτα, συγκυριακή, μεγαλύτερη τυχόν αποδοχή του ενός σωματείου από τους εκάστοτε πολιτικούς και κυβερνητικούς φορείς».

κ) «… το καθ’ ού (σημ. ΚΑΙΡΟΣ)  δεν ευαγγελίζεται τον εξοβελισμό της θρησκευτικής εκπαίδευσης ούτε επιδιώκει να επιβάλλει στους μαθητές θρησκευτικές απόψεις, ή απόψεις αθεϊσμού. Αντίθετα, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην διακήρυξη αρχών του καθ’ ού, τα μέλη του εμφανίζονται προβληματισμένα από την αποστασιοποίηση των νέων από τις θρησκευτικές κοινότητες και τις παραδόσεις τους, και για το λόγο αυτό επιδιώκουν την αναμόρφωση του περιεχομένου του μαθήματος των θρησκευτικών στα σχολεία της χώρας, με εμπλουτισμό της ύλης του και δίχως στοιχεία κατηχισμού, προκειμένου να εκσυγχρονιστεί και να καταστεί, κατά τη γνώμη τους πιο λειτουργικό και ωφέλιμο. Στο πλαίσιο αυτό τονίζουν την ανάγκη διαλόγου με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς…».

λ) «… η διαφορά των δύο σωματείων ανάγεται σε επίπεδο ιδεολογικής και επιστημονικής διαμάχης αυτών, όπως σηματοδοτείται άλλωστε από τους καταστατικούς σκοπούς τους, και τα μέσα πραγμάτωσης αυτών. Ειδικότερα δε, από τον καταστατικό σκοπό και τη διακήρυξη αρχών του καθ’ ού σωματείου, δεν προκύπτει αντίθεση στο νόμο ή τα χρηστά ήθη, παρά τα αντιθέτως υποστηριζόμενα από το τριτανακόπτον, ότι το καθ’ ού στοχεύει στην μετάλλαξη του μαθήματος των θρησκευτικών, σε βαθμό που να αλλοιώνεται ο επιβαλλόμενος χαρακτήρας του, για τους -κατά δήλωσή τους- ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές, για τους οποίους πράγματι γίνεται δεκτό ότι η διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών είναι υποχρεωτική στα σχολεία, το οποίο πρέπει να διδάσκεται σύμφωνα με τις αρχές της ορθόδοξης χριστιανικής θρησκείας και επί ικανό αριθμό ωρών διδασκαλίας εβδομαδιαίως…».

μ) «…η διαμόρφωση ενός προγράμματος σπουδών, τα ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία αυτού, προκειμένου να διασφαλίζονται τα ανωτέρω δικαιώματα και στόχοι, είναι κυρίως έργο διαλόγου ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, στο οποίο μπορούν να συμβάλλουν δημιουργικά αμφότερα τα εμπλεκόμενα στην υπό κρίση υπόθεση σωματεία, ακόμα και μέσω αντιθέτων απόψεων, όπως άλλωστε επιβάλλει ο δημοκρατικός και φιλελεύθερος χαρακτήρας του πολιτεύματός μας…».

ν) απόρριψη της αίτησης αναγνώρισης του καθ’ ού σωματείου, με την αιτιολογία ότι υποκρύπτει παράνομο σκοπό και ότι η μεταγενέστερη πρακτική του θα μπορούσε ενδεχομένως να προσκρούει στα χρηστά ήθη ή τη δημόσια τάξη θα ήταν άστοχη, διότι τότε θα εμφιλοχωρούσε στη κρίση του και ανεπίτρεπτος έλεγχος σκοπιμότητας κατά τα ανωτέρω αναφερόμενα και επιπλέον θα συνεπαγόταν την προληπτική παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης και του δικαιώματος σύστασης ενώσεων (συνεταιρίζεσθαι), που κατοχυρώνονται από τις αναφερόμενες στη μείζονα σκέψη διατάξεις του Συντάγματος και της ΕΣΔΑ.

Για τους λόγους αυτούς, δικάζοντας την αντιμωλία των διαδίκων, απορρίπτει την τριτανακοπή και καταδικάζει το τριτανακόπτον σωματείο στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων του καθʼ ού, τα οποία ορίζει στο ποσό των τριακοσίων Ευρώ (300 Ευρώ).

Κατόπιν όλων των παραπάνω,

• Επισημαίνουμε την σταθερά αντιδημοκρατική, εμπαθή και μισαλλόδοξη συμπεριφορά και στάση της ΠΕΘ.
• Ζητάμε από τους συναδέλφους θεολόγους να σταματήσουν να είναι με την ανοχή τους συνένοχοι απέναντι σε αυτές τις πρακτικές της ΠΕΘ, να απομονώσουν το φανατισμό και τη μισαλλοδοξία και να σταθούν υπεύθυνα, νηφάλια και δημιουργικά σε όλα όσα μας ενώνουν.
• Ζητάμε τέλος από τη Διοικούσα Εκκλησία να σταματήσει να υποθάλπει και με τη σιωπή της να ανέχεται παρόμοιες συμπεριφορές με την επίφαση μιας δημοκρατικότητας που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει. Με αυτή την ανοχή, γνωρίζει ότι δεν υπηρετεί ούτε το μάθημα των θρησκευτικών ούτε και τον ρόλο της.
• Ευχαριστούμε, τέλος, όλους όσους επώνυμα μα και ανώνυμα μας στήριξαν ανοικτά και θαρραλέα όλη αυτή την περίοδο είτε μιλώντας, είτε γράφοντας. Ο Καιρός είναι ευγνώμων για τη στάση τους, σε μια εποχή που φαίνεται ότι ακόμη και οι πιο αυτονόητες δημοκρατικές κατακτήσεις σε αυτόν τον τόπο θολώνουν και αμφισβητούνται συνειδητά από τους αυτόκλητους σωτήρες της Ορθοδοξίας και υπερασπιστές της γνήσιας παράδοσης. Αυτόκλητοι σωτήρες οι οποίοι θεωρούν πλανεμένα ότι η παράδοση απαιτεί άκαιρη εξουσιαστική επιβολή των αρχών του Ευαγγελίου με την εξουσία του εισαγγελέα και του χωροφύλακα.

Δηλώνουμε ότι θα συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας, διακηρύσσοντας ελεύθερα τη γνώμη μας, θα συνεχίσουμε να απευθυνόμαστε προς όλους, θα συνεχίζουμε να υπερασπιζόμαστε με την ίδια θέρμη τις αρχές μας ανοιχτά και χωρίς καμιά φανερή ή κρυφή δέσμευση είτε σε κομματικές παρατάξεις είτε σε σκοτεινά διεθνή ή εγχώρια κέντρα αποφάσεων όπως ανεύθυνα κατηγορούμαστε. Το μόνο που μας παρακινεί είναι η αγωνία για έναν ρόλο διακονίας που μπορεί να διαδραματίσει η θρησκευτική εκπαίδευση, στον σημερινό κόσμο που πλήττεται από τη βία κάθε είδους, τον φονταμενταλισμό, τον φανατισμό, τον ανορθολογισμό, αλλά και την εκμετάλλευση του ανθρώπου από διάφορες κατεστημένες δομές κι εξουσίες. Γι’ αυτό και στεκόμαστε δίπλα σε κάθε εκπαιδευτικό θεολόγο που δίνει τη μαρτυρία του στον εκπαιδευτικό στίβο, δίπλα σε κάθε πολίτη που πιστεύει στην θρησκευτική ελευθερία αλλά και στη δημοκρατία που την προστατεύει μεριμνώντας για το αυτονόητο. Η ιστορία μας κρίνει όλους.

Για το Διοικητικό Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος,  Δ. ΜΟΣΧΟΣ, Επίκουρος καθηγητής Θεολογίας του Τμήματος Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ

Ο Γ. Γραμματέας, Γ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Θεολόγος-Φιλόλογος, Διευθυντής Λυκείου

Παραπομπές

[1] Οι εντός εισαγωγικών χαρακτηρισμοί προέρχονται από επίσημα κείμενα της ΠΕΘ ή επώνυμη αρθρογραφία μελών της, όλα αναρτημένα στο διαδίκτυο.

[2] Oλόκληρη η απόφαση στο www.kairosnet.gr