Το έτος της αποκάλυψης

Του Βασίλη Βιλιάρδου*

«Δυστυχώς, από τι στιγμή που δεν αντιδράσαμε πλημμυρίζοντας τους δρόμους, μετά την αθλητική αναπαράσταση της ολυμπιακής κυβίστησης εκ μέρους του πρωθυπουργού, μετά το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος δηλαδή που μετατράπηκε ενδοτικά σε ΝΑΙ, η κατάσταση θα πρέπει να γίνει πολύ χειρότερη, πριν αρχίσει να βελτιώνεται. 

Η αιτία είναι το ότι, οι άνθρωποι δυσκολεύονται περισσότερο να αναγνωρίσουν τα λάθη τους από την δυστυχία τους. Επομένως, όσοι δεν εξαγριώθηκαν και δεν εξεγέρθηκαν την επόμενη μέρα της αντιστροφής του ΟΧΙ, θα πρέπει να κάνουν τον κύκλο του διαλογισμού τους –έτσι ώστε να συνειδητοποιήσουν μόνοι τους τον όγκο του καρκινώματος που προκάλεσε η χλιαρότητά τους, η εκκωφαντική σιωπή των αμνών που επικράτησε.

Τα καλά νέα είναι πως όταν ο κόσμος αρχίσει να αγριεύει, θα συμβεί τόσο γρήγορα και με τόσο απίστευτο μένος (κάτι που ιστορικά έχουμε βιώσει ξανά στην ιστορία μας) που θα σβήσουν τα πάντα τριγύρω και θα τιμωρηθούν παραδειγματικά οι υπεύθυνοι.

Αυτή τη στιγμή πάντως η κατάρρευση κλιμακώνεται με γρήγορους ρυθμούς. Η ανεργία απλά σταμάτησε να αυξάνεται, παρά το ότι 500.000 Έλληνες δραπέτευσαν στο εξωτερικό παύοντας να καταγράφονται στις στατιστικές, η μερική απασχόληση εκτινάχθηκε στα ύψη, η παραγωγικότητα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, η μείωση μισθών στον ιδιωτικό τομέα συνεχίζεται, ενώ θα ακολουθήσουν οι φθινοπωρινές ανατροπές στις ομαδικές απολύσεις, στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και το συνδικαλιστικό νόμο.

Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τους νέους φόρους που θα επιβληθούν, με τις μαζικές κατασχέσεις, με τους πλειστηριασμούς, με το κούρεμα των καταθέσεων, καθώς επίσης με την προβλεπόμενη καταναγκαστική φορολόγηση της ακίνητης και κινητής περιουσίας των Ελλήνων (άρθρο), σχηματίζουν ένα εξαιρετικά εκρηκτικό μίγμα – το οποίο αργά ή γρήγορα θα εκτονωθεί».

Ανάλυση

Εάν δεν συμβεί κάτι απρόοπτο, τα χρήματα από τη νέα δανειακή σύμβαση που σύναψε η κυβέρνηση το 2015, χωρίς ουσιαστικά την έγκριση των Ελλήνων, είναι αρκετά για τη χρηματοδότηση της χώρας μας έως το 2018 –όπου άλλωστε λήγει, με μηδενικές σχεδόν πιθανότητες να συναφθεί μία επόμενη. Η αιτία είναι το ότι, δεν θα έχουν πλέον κανένα συμφέρον να συμφωνήσουν σε κάτι τέτοιο οι δανειστές –αφού δεν θα υπάρχει κίνδυνος για την Ευρωζώνη, θα έχει ολοκληρωθεί η λεηλασία μεγάλου μέρους της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας, ενώ οι τράπεζες ήδη τους ανήκουν.

Επομένως, εάν η Ελλάδα δεν καταφέρει μέχρι τότε να δανείζεται από τις αγορές με βιώσιμα επιτόκια, κάτι που προϋποθέτει την οικονομική εξυγίανση της (επάνοδος της σε πορεία ανάπτυξης, ισοσκέλιση προϋπολογισμού, βιωσιμότητα του χρέους κλπ.), θα αναγκασθεί να δηλώσει στάση πληρωμών –άρα να χρεοκοπήσει επίσημα.

Εάν συμβεί τότε κάτι τέτοιο, ένα ενδεχόμενο που είναι εξαιρετικά πιθανό, θα έχει δυστυχώς όλα τα μειονεκτήματα της χρεοκοπίας (αδυναμία εισαγωγών, κλείσιμο σχολείων και νοσοκομείων, κατάρρευση του κοινωνικού κράτους κοκ.), χωρίς κανένα από τα πλεονεκτήματα της –όπως, για παράδειγμα, η προστασία των περιουσιακών της στοιχείων από τους δανειστές, αφού θα έχει προηγηθεί η λεηλασία της.

Το βασικό ερώτημα λοιπόν δεν είναι άλλο, από το εάν θα καταφέρει η Ελλάδα να ξεφύγει από την κρίση έως το 2018 –κάτι που είναι πολύ δύσκολο, αφού προϋποθέτει τη διενέργεια επενδύσεων ύψους τουλάχιστον 100 δις €. Ποιός όμως θα επενδύσει σε μία υπερχρεωμένη χώρα, χωρίς να έχει διαγραφεί προηγουμένως ένα μεγάλο μέρος των χρεών της, έτσι ώστε να καταστεί το υπόλοιπο βιώσιμο;

Κατά την άποψη μας κανένας –ενώ το γεγονός ότι, οι δανειστές επιμένουν στην απλή αναδιάρθρωση του χρέους (επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής με χαμηλά επιτόκια), χωρίς καμία πρόθεση να εγκρίνουν στην Ελλάδα ένα επενδυτικό σχέδιο, χρηματοδοτούμενο από τους ίδιους, εκμηδενίζει ακόμη και τις ελάχιστες πιθανότητες επανόδου της σε πορεία ανάπτυξης.

Ως εκ τούτου το επόμενο βασικό ερώτημα είναι το τι θα συμβεί το 2018, όταν η Ελλάδα θα αναγκασθεί να χρεοκοπήσει. Εν προκειμένω, παρά το ότι αρκετοί ισχυρίζονται πως θα εκδιωχθεί από την Ευρωζώνη, έχουμε την άποψη ότι παραπλανούν σκόπιμα τους Πολίτες, αφού κάτι τέτοιο προϋποθέτει την εκούσια έξοδο της από την ΕΕ (ανάλυση) –άρα ένα δημοψήφισμα που θα εγκρινόταν από τη Βουλή, έτσι ώστε να καταθέσει αίτημα εξόδου της κατά το βρετανικό παράδειγμα(άρθρο).

Ακόμη όμως και να συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα απαιτούνταν τουλάχιστον δύο χρόνια διαπραγματεύσεων, σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ –οπότε, τυχόν έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, ως αποτέλεσμα της εξόδου της από την ΕΕ, δεν θα μπορούσε να συμβεί πριν από τα τέλη του 2020. Υπενθυμίζουμε εδώ πως η συμμετοχή στην Ευρωζώνη είναι ανέκκλητη –γεγονός που σημαίνει ότι, είναι αδύνατον να εξέλθει μία χώρα εκούσια ή ακούσια, εκτός εάν προηγηθεί η έξοδος της από την ΕΕ –επειδή ένα κράτος που δεν είναι μέλος της ΕΕ, δεν επιτρέπεται να είναι μέλος της Ευρωζώνης.

Στα πλαίσια αυτά, εάν η Ελλάδα έπαυε να χρηματοδοτείται από τους εταίρους της το 2018, χωρίς να έχει αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές, θα ήταν υποχρεωμένη να καλύπτει τις υποχρεώσεις της με δικά της μέσα –κάτι που δεν είναι απίθανο, εάν πάψει να πληρώνει τα παλαιά χρέη της προβαίνοντας σε στάση πληρωμών, καθώς επίσης εκδίδοντας ένα παράλληλο πληθωριστικό νόμισμα (κάτι που θεωρούμε πολύ πιθανόν).

Αφού όμως θα αναγκασθεί να το κάνει το 2018, σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις, τότε γιατί να μην το επιδιώξει σήμερα, πριν ακόμη χάσει όλα της τα περιουσιακά στοιχεία; Προφανώς επειδή ελπίζει ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο –ενώ η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, είτε είναι ρεαλιστική, είτε όχι.

Οι διεθνείς συνθήκες το 2016

Περαιτέρω, οι συνθήκες που επικρατούν και θα επικρατήσουν τόσο στην Ευρώπη, όσο και παγκοσμίως, είναι αυτές που θα επηρεάσουν, μεταξύ άλλων, τη μελλοντική πορεία της Ελλάδας –ενώ σε αυτές οφείλεται κυρίως η έγκριση της τρίτης δανειακής σύμβασης, σε συνδυασμό με τις προσπάθειες των δανειστών να εισπράξουν τα χρήματα τους, πλειστηριάζοντας τα πάντα στη χώρα μας.

Εν πρώτοις λοιπόν οι αμερικανικές εκλογές στα τέλη του 2016, λόγω των οποίων διατηρείται ανέπαφη η φούσκα των χρηματιστηρίων με τη βοήθεια των κεντρικών τραπεζών –οι οποίες διεξάγουν το μεγαλύτερο νομισματικό πείραμα στην ανθρώπινη ιστορία (άρθρο).

Εντός της Ευρωζώνης, τα πλέον σημαντικά γεγονότα είναι η αδυναμία της Ισπανίας να δημιουργήσει κυβέρνηση, μετά από δύο διαδοχικές εκλογές, καθώς επίσης το δημοψήφισμα της Ιταλίας στα τέλη του 2016 –το οποίο θεωρείται μεγάλο λάθος του πρωθυπουργού της, αντίστοιχο με αυτό του κ. Cameron, επειδή και αυτός το συνέδεσε με την παραμονή του στην εξουσία, χωρίς να υπάρχει κάποιος λόγος. Εάν λοιπόν οι Ιταλοί τοποθετηθούν αρνητικά, τότε δεν θα μπορέσει να παραμείνει στην ηγεσία της χώρας του –η οποία δεν υποφέρει μόνο από μία βαθύτατη τραπεζική κρίση, αλλά από μία ευρύτερη οικονομική (ανάλυση).

Στην περίπτωση αυτή, η Ιταλία θα προσφύγει σε πρόωρες εκλογές –όπου πιθανότατα θα κέρδιζαν τα κόμματα που είναι εναντίον της παραμονής της χώρας τους στην Ευρωζώνη, επειδή είναι αδύνατον να επιλυθούν τα προβλήματα της οικονομίας της εντός του ευρώ. Αιτία είναι η πολιτική της φτωχοποίησης του γείτονα που εφαρμόζει η Γερμανία (ανάλυση), απομυζώντας αχόρταγα όλους τους εταίρους της –γεγονός που φαίνεται καθαρά από το γράφημα που ακολουθεί.

Επεξήγηση γραφήματος: Επάνω –Υπόλοιπο των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας (κίτρινη καμπύλη) και των χωρών της περιφέρειας σε δις €. Κάτω –Κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος της Γερμανίας (κίτρινη καμπύλη), σε σύγκριση με τις χώρες της περιφέρειας (Ισπανία μωβ, Ελλάδα πράσινη, Πορτογαλία γκρίζα, Ιταλία γαλάζια, Ιρλανδία κόκκινη), με αφετηρία το 2000 (=100).

Όπως διαπιστώνεται από το επάνω γράφημα, μετά την υιοθέτηση του ευρώ άρχισαν να αυξάνονται τα πλεονάσματα της Γερμανίας, εις βάρος των ελλειμμάτων των χωρών της περιφέρειας (τα πλεονάσματα του ενός είναι ελλείμματα του άλλου) –έχοντας κορυφωθεί το 2008, όπου ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση. Η αύξηση αυτή οφείλεται στο κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος που φαίνεται στο κάτω γράφημα –το οποίο η Γερμανία διατήρησε σταθερό εις βάρος των εργαζομένων της (δεν αύξανε τους μισθούς τους ανάλογα με την άνοδο της παραγωγικότητας τους), όταν στις υπόλοιπες χώρες αυξανόταν, έτσι ώστε να αποκτήσει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα εναντίον τους (με αποτέλεσμα να εξάγει ανεργία και να εισάγει τα χρήματα των άλλων).

Περαιτέρω, τυχόν έξοδος της Ιταλίας από την Ευρωζώνη, θα σημάνει την αρχή του τέλους της νομισματικής ένωσης –ένα ενδεχόμενο που μάλλον θα αρχίσουν να αποτιμούν οι αγορές από το Φθινόπωρο, με ανάλογες συνέπειες για τα επιτόκια των ευρωπαϊκών ομολόγων, καθώς επίσης για τις μετοχές, ιδίως τις τραπεζικές.

Μία τέτοια πιθανή εξέλιξη θα ήταν ασφαλώς σημαντική για την Ελλάδα –χωρίς όμως να μπορεί κανείς να προβλέψει εάν θα είχε θετικά η αρνητικά επακόλουθα, αφού θα εξαρτηθεί από τον τρόπο χειρισμού της εκ μέρους τόσο της Κομισιόν, όσο και της ελληνικής κυβέρνησης.

Παραμένει βέβαια κενό το θέμα της Βρετανίας, στην οποία δεν έχει ακόμη εγκρίνει το BREXIT το Κοινοβούλιο, ενώ φαίνεται πως τυχόν αίτηση εξόδου της από την ΕΕ θα αναβληθεί για το 2017 –καθώς επίσης της Ισπανίας, η οποία αποτελεί μία βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια της Ευρωζώνης.

Τέλος, παραμένει επίσης άλυτο το θέμα του υπερχρεωμένου τραπεζικού συστήματος της Ευρωζώνης, παρά τις προσπάθειες συγκάλυψης του προβλήματος εκ μέρους της ΕΚΤ, με τη βοήθεια των πρόσφατων τεστ αντοχής –όπου όμως αναδείχθηκε το τεράστιο πρόβλημα της Deutsche Bank (ανάλυση).

Το 2017

Συνεχίζοντας, το 2017 θα διεξαχθούν οι γαλλικές εκλογές όπου, εάν τυχόν κερδίσει το «Εθνικό Μέτωπο» της κυρίας Le Pen (κάτι όχι πολύ πιθανόν), οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες –αν και δεν πιστεύουμε πως θα επιλεχθεί η έξοδος από την ΕΕ και την Ευρωζώνη, παρά τη ρητορική της γαλλίδας πολιτικού. Κατά την έποψη μας, οι Γάλλοι δεν έχουν το θάρρος να αντιπαρατεθούν με τη Γερμανία –από την οποία ανέκαθεν ηττούνταν κατά κράτος, τόσο στο στρατιωτικό, όσο και στο οικονομικό μέτωπο.

Αμέσως μετά τις γαλλικές εκλογές θα ακολουθήσουν οι γερμανικές, τις οποίες δεν είναι βέβαιο πως θα κερδίσει η καγκελάριος, ενώ ο υπουργός οικονομικών της δεν θέλει να παραμείνει στη θέση του –αν και κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει τι ακριβώς θα συμβεί στη Γερμανία, την οποία ουσιαστικά κυβερνάει το βιομηχανικό καρτέλ με τη γνωστή εθνικοσοσιαλιστική πολιτική που εφαρμόζει.

Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα θα διατηρηθεί στην ομηρία, με τη βοήθεια των κυβερνήσεων κατοχής που έχουν εγκαταστήσει οι δανειστές, τουλάχιστον έως ότου ξεκαθαρίσουν οι συνθήκες στον πλανήτη και στην Ευρώπη –όπου ναι μεν έχει φύγει από το προσκήνιο η κρίση της Κίνας, αλλά συνεχίζει να μαίνεται, με πολλές άλλες μεγάλες χώρες να βρίσκονται σε μία ανάλογα απελπιστική θέση, όπως η Ιαπωνία και η Βραζιλία.

Κατά την άποψη μας τώρα, η σημερινή κυβέρνηση θα παραμείνει στην εξουσία τα επόμενα χρόνια, αφού εξυπηρετεί καλύτερα τα σχέδια των δανειστών –επειδή έχει τη δυνατότητα να διατηρεί τους Πολίτες σε μία κατάσταση αποχαύνωσης, οπότε να μην σημειώνονται σοβαρές αντιδράσεις, πόσο μάλλον εξεγέρσεις.

Με δεδομένο δε το ότι, η κυβέρνηση έχει το χάρισμα να τοποθετείται εναντίον των μνημονίων εφαρμόζοντας τα ταυτόχρονα βασιλικότερα του βασιλιά, ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση τάσσεται υπέρ των μνημονίων χωρίς να προσφέρει κάποια εναλλακτική λύση, δύσκολα θα υπάρξει κάποια ανατροπή –εκτός εάν ο πρωθυπουργός είχε το θάρρος και το ήθος να παραιτηθεί αρνούμενος να συνεχίσει να προδίδει την πατρίδα του (άρθρο), κάτι που δεν φαίνεται πολύ πιθανόν.

Επίλογος

Το περιοδικό Economist είχε προβλέψει το 1988 πως το 2018 ο πλανήτης, οι πλούσιες χώρες της Δύσης καλύτερα, θα έχουν ένα νέο νόμισμα, κοινό για όλους –το φοίνικα της φωτογραφίας που ακολουθεί (πηγή). Επομένως μία παγκόσμια κεντρική τράπεζα, καθώς επίσης μία παγκόσμια διακυβέρνηση –αφού διαφορετικά δεν νοείται ένα κοινό νόμισμα.

Φυσικά οι προβλέψεις αυτού του είδους είναι αυθαίρετες, ειδικά όταν αφορούν ένα συγκεκριμένο έτος –αν και πολλά από αυτά που συμβαίνουν τις τελευταίες δεκαετίες, από τη δημιουργία της ΕΕ και της Ευρωζώνης έως τις διατλαντικές συμφωνίες (ανάλυση), συγκλίνουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Εν τούτοις, αυτό που κυρίως μας αφορά είναι η πατρίδα μας, η Ελλάδα –για την οποία το 2018, εάν δεν μεσολαβήσει κάποια σοβαρή αντίδραση εκ μέρους των Πολιτών της, θα είναι ένα πάρα πολύ κρίσιμο έτος για όλες τις επόμενες γενιές. Στα πλαίσια αυτά, εάν αποδεχθούμε πως η σημαντικότερη αποστολή των ανθρώπων στον πλανήτη είναι να κάνουν συνεχώς καλύτερο το μέλλον των επομένων γενεών, η δική μας έχει ασφαλώς πολύ μεγάλες ευθύνες –τις οποίες οφείλει να αναλάβει, εάν δεν θέλει να χαρακτηρισθεί ως η χειρότερη της μακραίωνης ιστορίας μας.

* Ο Βασίλης Βιλιάρδος είναι Οικονομολόγος, E-mail: viliardos@analyst.gr, Ειδικότητα: Mάκρο-οικονομικά / Πολιτική Οικονομία.

ΠΗΓΗ: 17-08-2016, http://www.analyst.gr/2016/08/17/to-etos-tis-apokalipsis/