Θρησκευτικός γραμματισμός, Μύθοι και Αλήθειες

Της Ανδριανής Στράνη

1. Ο Πύργος της Βαβέλ

Με φανερή προσαρμοστικότητα στον καιρό της παγκοσμιοποίησης ο Θεολόγος καθηγητής, αναζητώντας την έννοια του Θεού σε διαδικτυακούς τόπους και με καλή πρόθεση πάντα, ξεκίνησε το έργο του την καινούργια σχολική χρονιά 2016-2017.

Αγχωμένος με το εγχείρημα, έτρεχε από δράση σε δράση να ολοκληρώσει το νέο πρόγραμμα με στόχο την επικοινωνία μέσα από τη διαφορετικότητα. Στην εποχή που ο χρόνος είναι χρήμα και η Πορεία από το κατ’ εικόνα στο καθ’ ομοίωσιν δαπανηρή και ασύμφορη καθ’ ότι μακρά,  έπρεπε να στραφεί σε μια πιο μοντέρνα θεολογία, αυτή της κατασκευής ενός Πύργου επικοινωνίας, δανειζόμενος υλικά από διάφορα θρησκεύματα. Λίγο απ’ όλα. Λίγο όμως. Δεν είχε χρόνο για πολύ. Αγωνιζόταν μέσα στην τάξη με λίγο Τριπιτάκα από Βουδισμό, λίγες Βέδες από Βραχμανισμό, λίγο Αλλάχ από Κοράνι, την Τορά από τον Ιουδαϊσμό, το Τάο από τον Λάο-Τσε, το Λι και το Ρεν από τον Κομφουκιανισμό…

Δίδασκε και παραμιλούσε από την πίεση που δεχόταν. Θα τον φτιάξω τον Πύργο που θα μου πάει, έλεγε, πότε μόνος του πότε φωναχτά. Τι λες Παναγιώτη, τον ρώτησε ο συνάδελφος πληροφορικάριος. Σου χάλασε ο Πύργος; Να σε βοηθήσω; Άσε άσε Θανάση, θα σου πω όταν έχω καιρό. Με του κόσμου τα θρησκεύματα είχαν λαλήσει τα δωδεκάχρονα. Ώσπου μια μέρα, και σε μια από τις δράσεις του διαδραστικού, αποκάλυψε στους μαθητές του ότι με αυτές τις λίγες γνώσεις από τα θρησκεύματα θα έχτιζαν έναν Πύργο επικοινωνίας, ανάμεσα στους ανθρώπους και στον Θεό. Δηλαδή με αυτόν τον Πύργο θα καταφέρουμε να φτάσουμε και στον Θεό; ρώτησε δειλά ο Ορέστης που προσπαθούσε με την εργασία του να καταλάβει το sanatana dharma.

-Ναι ωραία, πετάχτηκε η Αντιγόνη. Κατάλαβα!

-Η καινούργια δράση θα είναι ο Πύργος της Βαβέλ.

-Κατάλαβα κι εγώ! Κούνησε το κεφάλι του ο Ορέστης, παρατηρώντας τον Πύργο του υπολογιστή.

Με αυτόν τον Πύργο θα φτάσουμε σίγουρα στον Θεό!

2. Η Απαλλαγή

Η Αριστέα, όνομα και προσωπικότητα, μαθήτρια της Α’ Γυμνασίου, περίμενε την καθηγήτρια των Θρησκευτικών να έρθει με αγωνία.

-Κυρία συγγνώμη που δεν έφερα το βιβλίο σήμερα, αλλά εχθές ήμουν αδιάθετη και δεν ετοίμασα σωστά την τσάντα μου.

-Δεν πειράζει Αριστέα, την καθησύχασε η δασκάλα της. Σήμερα δεν θα χρειαστούμε το βιβλίο μας, θα κάνουμε απόδραση από αυτό, μια άλλη δράση. Ησύχασε η Αριστέα και όταν όλοι μαζί ακολούθησαν την καθηγήτρια στην αίθουσα του διαδραστικού πίνακα περίμεναν να δουν πως θα δράσουν.

Την προβολή video παρακολούθησαν με απορία. Το θέμα ήταν εκπαιδευτική επίσκεψη ενός σχολείου σε εβραϊκή συναγωγή, χριστιανικό ναό και στον Χρυσό Ναό των Σιχ στο Αμριτσάρ του Παντζάμπ. Όταν τέλειωσε ο σινεμάς, όπως είπαν και τα παιδιά, η καθηγήτρια μοίρασε ρόλους και πρότεινε να το επαναλάβουν οι μαθητές σαν δρώμενο μέσα στην τάξη. Το νέο πρόγραμμα στα Θρησκευτικά είχε πολύ παιχνίδι και κουτσομπολιό.

Η τάξη μοιράστηκε σε 3 ομάδες. Στην κάθε ομάδα ο μαθητής του άλλου θρησκεύματος θα ρωτούσε να μάθει όλα όσα ήταν άγνωστα για τον Ιερό χώρο των υπόλοιπων συμμαθητών του. Έτσι θα ολοκληρωνόταν με επιτυχία η μικρή απόδραση από το ξεπερασμένο βιβλίο.

Τότε δειλά σήκωσε το χέρι της η Αριστέα.

-Κυρία αυτό δεν γίνεται

-Γιατί; Τη ρώτησε η καθηγήτρια.

-Γιατί η Εσθήρ και ο Καράν έχουν απαλλαγή από το μάθημα.

Η καθηγήτρια έμεινε σκεπτική.

3. Ο Διαβιβαστής

Από τον στρατό είχανε να συναντηθούν. Τον θυμήθηκε. Ο διαβιβαστής ήταν πρόσωπο αναγνωρίσιμο και αναγνωρισμένο από το Επιτελείο για το έργο του. Έμπιστος, δεν του ξέφευγε τίποτα. Γραφειοκράτης και ευθυνόφοβος, δεν έκανε τίποτα χωρίς διαταγή.

Τότε ο Γ. εθήτευε δύσκολα, σχεδόν αντιρρησίας συνείδησης. Όντας μάχιμος και στην πρώτη γραμμή δεν βολευόταν στη στενότητα του χώρου και στην απορρέουσα εξ αυτής σκοπιμότητα.

Μετά χάθηκαν.

Στο καφέ της πλατείας Κοραή και για μισή ώρα προσπάθησαν με γέφυρα τα προσωπικά έγγραφα της άρνησης του παραλογισμού, 20 χρόνων πριν στο στρατό, να μιλήσουν για την εξέλιξη του καθενός στον χρόνο.

Ο Γ. δάσκαλος από ανάγκη να αλλάξει τον κόσμο και ο άλλος Σχολικός Σύμβουλος από επιλογή. Είχε από παλιά το πνεύμα του προϊσταμένου.

Στην κουβέντα μπήκε σφήνα το ερώτημα και για τους δύο.

Ευχαριστημένος; Τον ρώτησε ο δάσκαλος. Ο Σύμβουλος άρχισε τη γκρίνια: Εάν ήξερα πόσα μπλεξίματα έχει η θέση αυτή, ειδικά τώρα με το νέο πρόγραμμα, τις ευθύνες και το τρέξιμο δεν θα το σκεφτόμουν καθόλου. Μετά έμεινα, γιατί αλλιώς θα έπρεπε να επιστρέψω στη τάξη.

Εσύ; Ρώτησε τον Γ. Στο σχολείο, του είπε, όπως τα ξέρεις αλλά με δυσκολίες, ειδικά τα τελευταία χρόνια της κρίσης. Η παρέα με τα παιδιά σώζει κάπως από τη φθορά. Οι αλλαγές στο μάθημα των Θρησκευτικών, ο χρόνος και ο τρόπος εφαρμογής με προβληματίζει. Τι θα κάνουμε χωρίς βιβλία; Ποια είναι η θέση σου για το περιεχόμενο και για το νέο τρόπο διδασκαλίας; Τι συμβουλεύεις για τις διαταγές που έρχονται από πάνω; Τι λένε τα επιτελεία; Έχουμε «πόλεμο»;

Γύρισε και τον κοίταξε αμήχανος. Τι μπορώ να κάνω ο καημένος; Εγώ είμαι ένας απλός διαβιβαστής.

4. «Εσύ Χριστό κι εγώ Αλλάχ»

Τα γράμματα δεν τα έπαιρναν και οι δύο. Οι δάσκαλοι είχαν αποφανθεί από καιρό.

 Αρχικά γνωρίστηκαν στη γειτονιά.

Το υπόγειο με το μισό παράθυρο στο δρόμο, ακατοίκητο από ανθρώπους εδώ και καιρό, έδωσε σημάδι ζωής. Η εμπριμέ κουρτίνα πρόβαλε στο φύσημα του αέρα, σε πρώτο πλάνο την Αϊσέ που με αγωνία προσπαθούσε να το μετατρέψει σε κατοικήσιμο.

Το νέο για τους μετανάστες κυκλοφόρησε γρήγορα.

Η μάνα του Γιώργου τη χαιρέτησε βιαστικά όταν η Αϊσέ πριν καλά καλά πάρει ανάσα, τη ρώτησε πως θα πάει στο σχολείο του Αχμέτ, σχεδόν στη νοηματική. Εκείνη της έδειξε το δρόμο και κλείστηκε στο σπίτι της. Τα οικονομικά τους τελευταία δεν ήταν καθόλου καλά. Οι μετανάστες τους έλειπαν, σκέφτηκε.

Αλλά δε βαριέσαι, άνθρωποι ήταν κι αυτοί, μονολόγησε. Στο σχολείο της δώσανε το χαρτί της απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών για τον Αχμέτ, όπως η ίδια ζήτησε, αφού η θρησκεία τους ήταν διαφορετική. Ο θρησκευτικός γραμματισμός αν και υποχρεωτικός δεν την απασχολούσε αφού δεν τον γνώριζε και η απαλλαγή παρέμενε δικαίωμά της.

Στη συνέχεια μια φραντζόλα ψωμί και λίγα όσπρια που μπόρεσε να αγοράσει στο ξεκίνημα και κάποιες χριστιανικές φιλανθρωπίες της έσφιξαν την ψυχή περισσότερο κι απ’ τη μαντήλα.

Ο Αλλάχ είναι μεγάλος, σκέφτηκε.

Σε σιδεράδικο ο πατέρας του Αχμέτ, ήλιο με φεγγάρι.

Εργάτης στον τόρνο ο πατέρας του Γιώργου, δουλειά σκληρή.

Τα χρόνια περάσανε, η κατάσταση ίδια για τον Γιώργο και τον Αχμέτ, για τον Μουσουλμάνο και τον Χριστιανό.

Η σχολή του ΟΑΕΔ ήταν μια λύση για να μάθουν τέχνη, την τέχνη της επιβίωσης.

Παλικάρια πια συναντήθηκαν στην Ομόνοια, αλλάζοντας τρένο για τη δουλειά, δηλαδή την πρακτική της απλήρωτης εργασίας.

Τα γράμματα δεν τα μάθανε, ο θρησκευτικός γραμματισμός δεν τους ωφέλησε, αλλά οι δυσκολίες της ζωής τους προσγείωσαν στη σκληρή πραγματικότητα της ελεύθερης αγοράς.

Στο χρόνο που πίεζε πολύ, αντάλλαξαν λίγες κουβέντες για το τι έκαναν το προηγούμενο διάστημα, για την ψευδαίσθηση της θρησκευτικής ελευθερίας να πιστεύουν σε ό, τι θέλουν, αλλά ταυτόχρονα να βιώνουν την εκμετάλλευση της εργοδοσίας.

Με πικρό χαμόγελο κατέληξαν στο συμπέρασμα: «Εσύ Χριστό κι εγώ Αλλάχ, όμως κι οι δυο μας αχ και βαχ». Έσφιξαν τα χέρια και ένοιωσαν πως για πρώτη φορά συναντήθηκαν πραγματικά.

ΠΗΓΗ: Δευτέρα, 24 Οκτώβριος, 2016, https://www.alfavita.gr/apopsin/thriskeytikos-grammatismos-mythoi-kai-alitheies