ΟΜΙΛΙΑ στην Β΄ ΚΥΡΙΑΚΗ του ΛΟΥΚΑ – Αγάπη εχθρών, Λκ, στ΄, 31-36,** 03-10-2010
Του (+) π. Νικολάου Φαναριώτη*
«Αγαπάτε τους εχθρούς υμών», (Λκ, στ΄, 35).
Η έχθρα εμφανίστηκε μέσα στην Δημιουργία του κόσμου πριν από την δημιουργία του ανθρωπίνου γένους και είναι έργο του Σατανά, που επαναστάτησε κατά του Θεού και Δημιουργού του και έπαψε να Τον υπακούει και να εκτελεί τις εντολές του. Δεν ήταν και δεν είναι ο Θεός εχθρός του Σατανά, αλλά ο Σατανάς εχθρός του Θεού. Και επειδή δεν μπορεί να βλάψει τον ίδιο τον Θεό, προσπαθεί να καταστρέψει τα έργα του. Και αυτό είναι το βαθύτερο νόημα και η εξήγηση για αυτά πού συμβαίνουν στην ιστορία.
Ο Θεός δημιούργησε κατόπιν τον άνθρωπο με την εντολή να κάμει ό,τι δεν έκανε ο διάβολος και έτσι να Τον δοξάσει, αλλά και ο άνθρωπος πήγε με τον Σατανά κι έτσι έγινε με την σειρά του εχθρός του Θεού, και κατά μίμηση του διαβόλου εχθρός των συνανθρώπων του. Παράδειγμα: Όταν ο Κάιν φόνευσε τον Αβελ, εισήγαγε την έχθρα στο ανθρώπινο γένος. Τότε ο Θεός αποφάσισε να στείλει τον Υιό Του για να καταργήσει τα έργα του διαβόλου: «Εις τούτο εφανερώθη ο υιός του Θεού, ίνα λύσει τα έργα του διαβόλου», (Α΄Ιω., γ΄, 3).
Την εντολή, λοιπόν, αυτήν ο Χριστός, «αγαπάτε τους εχθρούς σας», την εφήρμοσε πρώτα στον εαυτό Του, γιατί ο κύριος λόγος και η βασική αιτία της Σωτηρίας μας είναι η αγάπη Του προς εμάς τους εχθρούς του.
Τέσσερις κυρίως είναι οι λόγοι που μπλοκάρουν την εντολή (αναστολές) διαχρονικά.
1ον: O Εωσφορικός εγωϊσμός.
2ον: Το κόστος της αγάπης των εχθρών.
3ον: Η εκδίκηση θεωρείται και είναι πράξη δικαιοσύνης, και
4ον: Η άγνοια του τρόπου εξασκήσεως με ασφάλεια της αγάπης προς τους εχθρούς.
Ας τις αναλύσουμε λίγο:
1ον: Ο Εωσφορικός εγωϊσμός, («ούτε στην κηδεία μου»). Αλλά δεν το συζητώ, διότι οδηγεί κατ’ ευθείαν στην Κόλαση ήδη απ’ αυτήν την ζωήν.
2ον: Το κόστος της αγάπης των εχθρών θεωρείται μεγαλύτερον από το κόστος του μίσους και της εκδικήσεως με τα επίγεια μέτρα. Είναι όμως έτσι; Παράδειγμα. «Ο σκύλος στο μονοπάτι. Καλύτερα παραμέρισε μπροστά σε ένα λυσσασμένο σκύλο, όταν βρεθείτε στο ίδιο μονοπάτι, παρά να διεκδικήσεις το δίκιο σου και να σε δαγκώσει. Ακόμα και αν σκοτώσεις τον σκύλο, αυτό δεν θα γιάνει την δαγκωματιά», (Αβραάμ Λίκολν).
Χειρότερος από τον λυσσασμένο σκύλο είναι ο άσπονδος εχθρός και η ζημιά. Αν τον μισούμε, είναι χειρότερη από την δαγκωματιά, «ο εστί μεθερμηνευόμενο»: «Εάν άνθρωποι εγωισταί επιχειρήσουν να σε βλάψουν, ξέγραψέ τους από τον κατάλογο των γνωρίμων σου, μην προσπαθήσεις όμως να τους ανταποδώσεις το κακό. Όταν προσπαθείς να ανταποδώσεις το κακό, κάνεις περισσότερη βλάβη στον εαυτό σου, παρά στον εχθρό σου», (D. Carnegi, «Έξω η στενοχώρια», σελ. 136).
3ον. Εξ άλλου, η εκδίκηση θεωρείται και είναι πράξη δικαιοσύνης. Όταν με πνίγει το δίκιο μου, δεν υπολογίζω οποιοδήποτε κόστος. Εδώ θέλει προσοχή για να μην παγιδευτούμε.
Αφ’ ενός, επειδή ο Θεός είναι δίκαιος, άρα και ο άνθρωπος ως εικών του Θεού, ορμά προς απονομήν δικαιοσύνης με την εκδίκησιν.
Αφ’ ετ’ερου η εκδίκηση του ανθρώπου δεν είναι δίκαιη, δεν μπορεί να είναι δίκαιη, γιατί ο άνθρωπος μετά την πτώση έχασε την ικανότητα αυτή:
Παράδειγμα: α. Μια βρισιά έχει εκδίκηση ένα βαρύ τραύμα. β. Ένα χαστούκι έχει εκδίκηση ένα φόνο. γ. Η δίκη για μια αχλαδιά συνεπάγεται οικονομική καταστροφή. Και αντίστροφα δ. Μια μήνυσις στο δικαστήριο, με τους ψεύδορκους και τους ψευδομάρτυρες, βγαίνει εις βάρος του αδικηθέντος…
Ενώ όμως ο Χριστός ζητάει να αγαπάμε τους εχθρούς μας, δεν καταργεί την εκδίκηση, αλλά την αναλαμβάνει προσωπικά, παίρνει την εκδίκηση επάνω Του: «Εμοί εκδίκησις, εγώ ανταποδώσω λέγει Κύριος», (Ρωμ., ιβ, 19). Κι αυτό το κάνει από αγάπη, ώστε και να εκδικηθούμε κατά Θεόν δίκαια αφ’ ενός, και αφ’ ετέρου να μην κολαστούμε.
4ον. Γιατί δεν ξέρουμε τον τρόπο με τον οποίον μπορούμε να αγαπάμε τον εχθρό μας, και αυτό ισχύει για τους πιο πολλούς από μας, «πως είναι δυνατόν να αγαπούμε τους εχθρούς μας;». Φαντάζει δύσκολο, αλλά είναι απλό: να τους αγαπάμε, όπως μας αγαπά ο Χριστός, όσοι είμαστε εχθροί Του:
α. Δεν μας εξοντώνει (Του είναι τόσο εύκολο!!), δεν βγάζει μάτια, δεν ρίχνει φωτιά.
β. Μας αγαθοποιεί από πάνω, (με υγεία, με χρήματα, με οικογένεια, με βροχή, με στέρεο έδαφος, με ειρήνη, με ασφάλεια…).
γ. Μας δανείζει, (τα λεφτά μου, τα παιδιά μου, την περιουσία μου, τα διαμερίσματα μου…, είναι όλα δανεικά): «εισενέγκαμεν εις τον κόσμον, δήλον ότι ουδέν εξενεγκείν δυνάμεθα», (Α΄ Τιμ., στ΄, 7). Και: «Του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής, η οικουμένη και πάντες οι κατοικούντες εν αυτή», (Α΄Κορ., ι΄, 6).
δ. Δεν μας κρίνει, αλλά μακροθυμεί.
ε. Συγχωρεί και απολύει.
Και μας καλεί να κάνουμε το ίδιο στους εχθρούς μας, δηλαδή:
ι. Δεν θα τους ακούμε, ό,τι και να μας λένε: «Αμαρτωλών ο Θεός ουκ ακούει»…
ιι. Δεν θα τους αγκαλιάζουμε (συνεδριάσεις, εκδρομές, πάρτι, γενέθλια, συνεστιάσεις…).
ιιι. Δεν θα τους βάζουμε στο σπίτι μας για να διαφθείρουν τη γυναίκα μας και τα παιδιά μας, αφού και ο Χριστός δεν δέχεται στο σπίτι Του τους εχθρούς του, τους αμετανόητους αμαρτωλούς, την ώρα της αγίας αναφοράς με την εντολήν: «μη δότε το άγιον τοις κυσί, μηδέ βάλητε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των χοίρων», (Μτθ, ζ΄, 6) και την εκφώνηση της εκκλησίας: «τας θύρας τας θύρας, εν σοφία πρόσχωμεν».
Με βάση αυτά τα μέτρα η αγάπη προς τους εχθρούς συνοψίζεται κατά τον Παύλον: «εάν πεινά ο εχθρός σου, ψώμιζε αυτόν. εάν διψά, πότιζε αυτόν. τούτο γαρ ποιών, άνθρακας πυρός σωρεύεις επί την κεφαλήν αυτού», (Ρωμ., ιβ΄, 20).
Υπάρχουν δύο μόνον τρόποι ν’ αποδείξει κανείς την αγάπην του προς του Χριστόν και να γίνει παιδί του Θεού
Α. Να δώσει την ζωή του για κείνον που αγαπάει ή
Β. Να αγαπάει τους εχθρούς του, όπως μας το έδειξε στην πράξη ο ίδιος Χριστός. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει. Γι’ αυτό και σήμερα μας λέγει:
«Αγαπάτε τους εχθρούς υμών»,
ΑΜΗΝ
* Εκοιμήθη, με διαύγεια πνεύματος, Σάββατο βράδυ –12/09/2015-, παραμονή της Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Ας έχουμε την ευλογία του μακαριστού όντως ορθοδόξου ιερέα της Πάτρας… για 40+ έτη στο Ιερό Μετόχι του Οσίου Λουκά, κοντά στην Ομόνοια της Πάτρας…
** Ευαγγελική περικοπή Β΄Λουκά, της αγάπης των εχθρών, (Λκ, στ΄, 31-36)
Πρωτότυπο Κείμενο
«31 καὶ καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως.
32 καὶ εἰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἀγαπῶντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τοὺς ἀγαπῶντας αὐτοὺς ἀγαπῶσι.
33 καὶ ἐὰν ἀγαθοποιῆτε τοὺς ἀγαθοποιοῦντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ αὐτὸ ποιοῦσι.
34 καὶ ἐὰν δανείζητε παρ’ ὧν ἐλπίζετε ἀπολαβεῖν, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; καὶ γὰρ ἁμαρτωλοὶ ἁμαρτωλοῖς δανείζουσιν ἵνα ἀπολάβωσι τὰ ἴσα.
35 πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες, καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς.
36 Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί».
Ερμηνευτική απόδοση Ι. Θ. Κολιτσάρα
«31 Και όπως θέλετε να κάνουν και να συμπεριφέρωνται απέναντι σας οι άνθρωποι, έτσι και σεις να πράττετε και να συμπεριφέρεσθε προς αυτούς.
32 Εάν αγαπάτε μόνον αυτούς που σας αγαπούν, ποία χάρις του Θεού και αμοιβή σας αξίζει; Διότι και οι αμαρτωλοί αγαπούν εκείνους που τους αγαπούν.
33 Και εάν κάνετε το καλόν εις εκείνους μόνον που σας ευεργετούν, ποία ανταμοιβή εκ μέρους του Θεού σας ανήκει; Διότι και οι αμαρτωλοί το ίδιον κάμνουν.
34 Και εάν δανείζετε εις εκείνους, από τους οποίους περιμένετε να πάρετε πίσω τα δανεικά, ποία ευμένεια και ανταπόδοσις από τον Θεόν σας αρμόζει; Διότι και οι αμαρτωλοί δανείζουν τους αμαρτωλούς, δια να λάβουν από αυτούς ομοίας εξυπηρετήσεις εις την ανάγκην των.
35 Αλλά σεις να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να ευργετήτε και να δανείζετε, χωρίς να αποβλέπετε εις καμμίαν ανταπόδοσιν και θα είναι ο μισθός σας πολύς και θα είσθε εις την βασιλείαν των ουρανών παιδιά του Υψίστου, διότι και αυτός είναι αγαθός και ευργετικός και προς αυτούς ακόμη τους αχαρίστους και πονηρούς.
36 Γινεσθε λοιπόν εύσπλαχνοι στους γύρω σας ανθρώπους, όπως και ο Πατήρ σας είναι πολυεύσπλαγχνος προς όλους».
