ΟΜΙΛΙΑ στην ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ την ΥΨΩΣΙΝ, Μρκ, η΄, 34-θ΄,1,** 18-09-2011
Του (+) π. Νικολάου Φαναριώτη*
«Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν
Αυτού», Μρκ, η΄, 34.
Ολόκληρη η ανθρωπότης είναι άρρωστη, σωματικά και πνευματικά, κι αυτό δεν είναι καινούργιο. Είναι δυστυχώς το περιεχόμενο της Ιστορίας, ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, και ο Χριστός ήλθε στη γη για να θεραπεύσει όποιον θέλει να θεραπευθεί και υπάρχουν πολλοί που δεν θέλουν να θεραπευτούν.
Εν πάση περιπτώσει εμείς οι σημερινοί χριστιανοί δεν έχουμε τόσο ανάγκη διδασκαλίας, όσο θεραπείας. Είναι γενικά γνωστό ότι το πρόβλημά μας δεν είναι η άγνοια των εντολών, αλλά η αδράνεια. Ιδίως τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει τόσες πολλές διδασκαλίες και κηρύγματα με γνώσεις θεολογικές, που όμως για εμάς, δεν είναι και θεραπευτικές: «το μέν πνεύμα πρόθυμον, η δε σάρξ ασθενής», Μτθ, κστ΄, 41. Χρειάζεται θεραπευτική αγωγή κι αυτήν παρουσιάζει σήμερα ο Κύριος σε δύο φάσεις: Την αυταπάρνησιν του πιστού και την σταύρωσιν εαυτού.
1ον. Αυταπάρνησις – «απαρνησάσθω εαυτόν»…
Είναι το πρώτο και αναγκαίο βήμα, χωρίς αυτό δεν ωφελεί η σταύρωσις. Ο Παύλος που σήκωσε πολλούς σταυρούς, το γνώριζε: «εάν παραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσομαι, αγάπην δε μη έχω ουδέν ωφελούμαι», Α΄Κορ, ιγ΄, 3. Κι είναι γνωστό το επεισόδιο με τον ιερέα Σαπρίκιο και τον άγιο Νικηφόρο. Έφτασε ο Σαπρίκιος μέχρι τον σταυρόν του μαρτυρίου, αλλά δεν απαρνήθηκε τον εαυτόν του.
Η αυταπάρνηση, όπως και η ταπείνωση, δεν διδάσκονται με λόγια γιατί δεν είναι καρποί του Αγίου Πνεύματος, αλλά προσωπικό κατόρθωμα του καθενός, είναι το χαλί που θα στρώσει ο ίδιος ο άνθρωπος για να πατήσει το Πνεύμα το Άγιον και να καρποφορήσει: «Ο δε καρπός του Πνεύματος εστίν αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια», Γαλ, ε΄, 22.
Η αυταπάρνηση μεταβιβάζεται από πατέρα σε γιό, ή καλύτερα από πνευματικό πατέρα σε πνευματικό γιό. Δηλαδή, όσοι την έχουν διδαχθεί από τούς γονείς τους πρακτικά, έχει καλώς, αλλά κι αυτοί και πολύ περισσότερο και οι υπόλοιποι οφείλουμε να καταφύγουμε στα πρακτικά εργαστήρια των πατέρων της εκκλησίας μας. Για δείγμα σας παραθέτω δύο ακόμα παραδείγματα, από τα πολλά:
Παράδειγμα 1ον, ο φούρνος με τα ψωμιά. Όταν ο Αββάς Θεόδωρος ήτο ακόμη υποτακτικός, τον έστειλε ο Γέροντάς του στο φούρνο της σκήτης να ψήσει τα παξιμάδια του. Εκεί βρήκε κάποιον άλλον που ήθελε να φουρνίσει τα δικά του, αλλά δεν είχε βοηθό. Ο νεαρός Θεόδωρος άφησε κάτω τον τορβά του κι έδωσε ένα χέρι στον αδελφό. Δεν πρόλαβε να τελειώσει κι έφθασε άλλος με ψωμιά. Ο Θεόδωρος παραχώρησε πάλι την θέση του και πρόσφερε την βοήθεια του. Σε λίγο ήλθε τρίτος και τέταρτος έως έξι. Ο Θεόδωρος βοήθησε τους αδελφούς και τελευταίος από όλους έψησε τα δικά του παξιμάδια. Έδυε ο ήλιος πλέον, όταν γύρισε στον γέροντα του. Του είπε τον λόγο που τον έκανε να καθυστερήσει τόσο πολύ, χωρίς να θεωρεί όμως πως έκανε κάτι αξιόλογο, (Γεροντικό, Χ., σελ.12).
Παράδειγμα 2ον, η κλωστή που κοβόταν. Δύο συνασκηταί αγρυπνούσαν μία νύκτα στο εργόχειρο. Έφτιαχναν κλωστή από κάνναβη για να πλέξουν ύστερα σκοινί. Μα η κλωστή του ενός διαρκώς κοβόταν. Άρχισε κι αυτός να χάνει την υπομονή του και να θυμώνει με τον άλλον που η δουλειά του προχωρούσε ομαλά. Εκείνος όμως το κατάλαβε και για να μη στενοχωρείται ο αδελφός του, κάθε φορά που του έσπαζε η κλωστή, έκοβε και αυτός την δική του. Έτσι έμεναν στο ίδιο σημείο και οι δύο και η δουλειά τελείωσε ομαλά, (Γεροντικό, Χ., σελ. 26).
2ον. Σταύρωσις εαυτού – «Αράτω τον σταυρόν αυτού»…
Τώρα μπορούμε να προχωρήσουμε στην Σταύρωση εαυτού: «Αράτω τον σταυρόν αυτού». Όποιος καταφέρει να απαρνηθεί τον εαυτόν του, θα μπορεί εύκολα να σηκώσει τον σταυρόν του. Οι πειρασμοί και οι δοκιμασίες του καθενός είναι ο σταυρός του ο καθημερινός.
Να σηκώσω τον σταυρόν μου σημαίνει να αποδεχθώ τους πειρασμούς, χωρίς να ψάχνω να βρω ποιος φταίει. Δηλαδή όλοι οι άλλοι φταίνε, εκτός από μένα… Βεβαίως φταίνε πολλοί που ενεργούν σαν όργανα του Σατανά, αλλά έχουν πάρει άδεια για να το κάνουν και για να δοθεί η άδεια από το «γενικό επιτελείο του ουρανού», έφταιξα πρώτος εγώ, και για να βρω διόρθωση πρέπει να ψάξω πού έφταιξα εγώ.
Όταν σου έλθει εξ απροσδοκήτου πειρασμός (εκεί πού δεν το περιμένεις), «μη τον δι’ ου αιτιώ, αλλά το διατί ζήτει και ευρήσεις διόρθωσιν», (ο σκύλος και η πέτρα που δαγκώνει). «Ο μεν εχέφρων, των θείων κριμάτων την ιατρείαν αναλογιζόμενος, ευχαρίστως φέρει τάς διά τούτων επισυμβαινούσας συμφοράς, ο δε άφρων την του Θεού αγνοών σοφωτάτην πρόνοιαν, αμαρτάνων και παιδευόμενος, ή τον Θεόν ή τους ανθρώπους των εαυτού κακών αιτίους λογίζεται», (Μάξιμος ο Ομολογητής).
Σήμερα τι γίνεται; Θεραπεία σωστή σημαίνει πιστή ακολουθία του Ιησού πίσω του. Μα θα ζημιωθώ, θα πονέσω… Τι να γίνει; Είναι χειρουργείο! Σήμερα όχι μόνο δεν ακολουθούμε την εκκλησία (δηλαδή τον Χριστόν) πίσω του, αλλά χαράζουμε παράλληλους δρόμους με επίχρισμα χριστιανικόν και απαιτούμε η εκκλησία να ακολουθεί πίσω μας σε δρόμους που οδηγούν στον γκρεμό.
Μας συμφέρει όμως να ακολουθήσουμε την σωστήν θεραπείαν. Η Εκκλησία παρουσιάζει σήμερα δύο χειρουργικά εργαλεία υψηλής αποτελεσματικότητος: ΑΥΤΑΠΑΡΝΗΣΗ και ΣΤΑΥΡΩΣΗ, όπως τα αναλύσαμε. Βέβαια πονάνε, αλλά είναι σωτήρια και για την παρούσα ζωή και την μέλλουσα, για την οποίαν ετοιμάζουν σταθερά θεμέλια.
ΑΜΗΝ.
* Εκοιμήθη, με διαύγεια πνεύματος, Σάββατο βράδυ –12/09/2015-, παραμονή της Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Ας έχουμε την ευλογία του μακαριστού όντως ορθοδόξου ιερέα της Πάτρας… για 40+ έτη στο Ιερό Μετόχι του Οσίου Λουκά, κοντά στην Ομόνοια της Πάτρας…
** Ευαγγέλιο Κυριακής μετά την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, (Μρκ, η΄, 34-θ΄, 1)
Πρωτότυπο Κείμενο
« η´ 34 Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς· Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι.
35 ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ’ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν.
36 τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ;
37 ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;
38 ὃς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτὸν ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων.
θ´, 1 Καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς· Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες ὧδε τῶν ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει».
Ερμηνευτική απόδοση Ι. Θ. Κολιτσάρα
« η´, 34 Και αφού επροσκάλεσε τον λαόν μαζή με τους μαθητάς του, είπεν εις αυτούς· “όποιος θέλει να με ακολουθήση ως πιστός μαθητής μου, ας απαρνηθή τον αμαρτωλόν εαυτόν του με τας αδυναμίας, και τα πάθη του, ας πάρη την απόφασιν να υποστή προς χάριν μου ταλαιπωρίες και αυτόν ακόμη τον σταυρικόν θάνατον, και ας με ακολουθήση στον δρόμον, που εγώ εχάραξα.
35 Διότι όποιος θέλει να σώση την επίγειον ζωή του, αυτός θα χάση την αιωνίαν και μακαρίαν ζωήν. Οποιος όμως αψηφήσει και θυσιάσει την ζωήν του προς χάριν εμού και του ευαγγελίου, αυτός θα σώση την ζωήν του εις την αιωνίαν μακαριότητα.
36Διότι τι θα ωφελήση τον άνθρωπον, εάν κερδήση ολόκληρον τον υλικόν κόσμον και χάσει την ψυχήν του;
37 Η, τι θα δώση άνθρωπος ως αντάλλαγμα, δια να εξαγοράση την ψυχήν του από τον Αδην, αφού ούτε ο κόσμος όλος δεν ημπορεί να αντισταθμίση την αξίαν της ψυχής;
38 Διότι εκείνος, ο οποίος δια λόγους ανθρωπαρεσκείας και δειλίας θα εντραπή και θα αρνηθή εμέ και τους λόγους μου εις την γενεάν αυτήν, την αποστατημένην και αμαρτωλήν, και ο Υιός του ανθρώπου θα εντραπή αυτόν και θα τον αποκηρύξη, όταν ως κριτής των ανθρώπων έλθη ολόλαμπρος με την δόξαν του Πατρός αυτού συνοδευόμενος από τους αγίους αγγέλους”.
θ΄, 1 Και έλεγεν εις αυτούς· “Σας διαβεβαιώνω, ότι υπάρχουν μερικοί από αυτούς που ευρίσκονται εδώ, οι οποίοι δεν θα γευθούν τον θάνατον, προτού ιδούν την βασιλείαν του Θεού, δηλαδή την Εκκλησίαν, να εγκαθίσταται και να θεμελιώνεται εις την γην με δύναμιν κατά την ημέραν της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος”».
