Η σημαντική μιας προαναγγελθείσας «μη υποβοηθούμενης ευθανασίας»

Του Νικήτα Χιωτίνη*

Είναι πασίγνωστη πλέον η «μη υποβοηθούμενη ευθανασία» του Αλέξανδρου Βέλιου. Υπενθυμίζουμε το θέμα: Ο Α. Βέλιος προσβλήθηκε από καρκίνο, έφτασε σε οριακό σημείο, όλοι οι γιατροί του έδιναν λίγες εβδομάδες ζωής και προτίμησε τη «μη υποβοηθούμενη ευθανασία» από το να πέσει σε κώμα και να βασανιστεί. Έγραψε ένα σχετικό βιβλίο με τίτλο «Εγώ και ο θάνατός μου», βιβλίο που παρουσιάστηκε και σχολιάστηκε από σπουδαίους διανοητές, σε μεγάλο και κατάμεστο αμφιθέατρο και έχει ήδη μεταφραστεί και κυκλοφορεί στα αγγλικά. Βιντεοσκόπησε τον εαυτό του λίγο πριν πεθάνει, δήλωσε πως αυτός είναι που θα αποφασίσει το πότε θα «μεταβεί στο Τίποτα» και παρήγγειλλε στον τάφο του αντί σταυρού να αναγραφεί σε μαρμάρινη στήλη: «ευ ζείν και ευ θνήσκειν».

Η πράξη του Αλέξανδρου Βέλιου έτυχε ευρείας δημοσιότητας. Θεωρώντας το θέμα αυτό ιδιαίτερα σημαντικό, θα προσπαθήσουμε να το δούμε στην -κατά τη γνώμη μας- ευρύτερη του γεγονότος, διάστασή του.

Σε μια αρχική ανάγνωση, η επιθυμία του Αλέξανδρου να αποφασίσει ο ίδιος πότε θα πεθάνει, θεωρούμε ότι αποτελεί την επιτομή της νεωτερικής πρότασης. Αποϊεροποίηση του Κόσμου, του ανθρώπου και της ζωής, απόλυτη στροφή στο ορατό και απτό του κόσμου τούτου, μετά στο Τίποτα. Στη συνέχεια, ωστόσο, διαπιστώνουμε αντιφάσεις σε αυτή τη νεωτερική πρόταξη, με άλλα λόγια επικλήσεις άλλων υπαρξιακών νοημάτων. Εξέφρασε την επιθυμία η «μη υποβοηθούμενη ευθανασία του» να δώσει ευκαιρία αλλαγής του νόμου περί ευθανασίας, έγραψε γι’ αυτό βιβλίο και επιθυμούσε την τοποθέτηση «φρέσκων λουλουδιών στον τάφο» του, δείγμα πως τον θυμούνται. Λίγο πριν πεθάνει, βιντεοσκόπησε τον εαυτό του εξηγώντας τους λόγους της πράξης του, αλλά και ευρύτερες απόψεις και κρίσεις, καταδήλως θέλοντας να προκαλέσει επ’ αυτού συζητήσεις με αποτελέσματα, αποτελέσματα όχι μόνο αλλαγής του νόμου περί ευθανασίας. Στην πρόταση, μάλιστα, που του ετέθη να επιδιώξει ιερό θαύμα, απαντά πως δεν πιστεύει, αλλά και αν πήγαινε εκεί που του πρότειναν γι’ αυτό, θα πρόδιδε τις βεβαιότητες της ζωής τους. Ταυτόχρονα όμως επιθυμεί να μη συγκρουστεί με την Εκκλησία, αποδεχόμενος το χριστιανικό τελετουργικό για την ταφή του.

Ελπίζουμε τα σύνδρομα των εισαγγελέων να μην οδηγήσουν σε απρέπειες και σε ευτελισμό της επιθυμίας του Αλέξανδρου να έχει ο θάνατός του ιστορική συνεισφορά.

Με άλλα λόγια, ιδού οι οντολογικές αβεβαιότητες, αν όχι οντολογική σύγχυση, του νεωτερικού ανθρώπου, αλλά και οι προσπάθειες αναζήτησης υπαρξιακών νοημάτων, με νέους όρους: από τη μια θεωρεί δεδομένη την αποϊεροποίηση του Κόσμου και της ζωής του, αλλά και το μάταιο ή το Τίποτα της ζωής, απόρροια της δαρβίνειας θεώρησης του ανθρώπου, ως μη έχουμε συνέχεια στο επέκεινα, από την άλλη όμως, η προσπάθεια συμβολής του στην Ιστορία. Στην περίπτωση μάλιστα του Αλέξανδρου, αυτό μαρτυρά και η ζωή του. Άσκησε το λειτούργημα της δημοσιογραφίας με υποδειγματικό τρόπο: υπήρξε εν πολλοίς -όπως ο ίδιος είπε- αδέσμευτος και ειλικρινής, με σημαντική συνεισφορά στην παρουσίαση και ανάλυση των γεγονότων, με στόχευση στο παρόν αλλά και στο μέλλον. Δε θα ξεχάσουμε πως υπήρξε ίσως ο μόνος που τη στιγμή της εθνικής εξάρσεως, λόγω της «κατάκτησης» της τέλεσης των Ολυμπιακών αγώνων από την Ελλάδα, αντιτάχτηκε, από τηλεοράσεως, στην επικρατούσα ευφορία και διακήρυξε πως αυτό θα είναι οικονομικώς καταστροφικό, όπερ και συνέβη -πέραν βεβαίως της σημερινής στρέβλωσής τους, την οποίαν επίσης στηλίτευσε. Το ανωτέρω είναι βέβαια ένα ελάχιστο παράδειγμα από την άνω των σαράντα ετών άσκηση της δημοσιογραφίας, με τρόπο έντιμο και διορατικό.

Ελπίζουμε τα σύνδρομα των εισαγγελέων να μην οδηγήσουν σε απρέπειες και σε ευτελισμό της επιθυμίας του Αλέξανδρου να έχει ο θάνατός του ιστορική συνεισφορά. Με την πράξη του ο Αλέξανδρος έδωσε ηθελημένα έναυσμα προς σκέψη. Μάλιστα πέραν μιας απλής αλλαγής του νόμου περί ευθανασίας, έκανε φανερή την επιτακτική ανάγκη μιας νέας φιλοσοφικής θεμελίωσης του ανθρώπου, προς άρση της σημερινής οντολογικής αβεβαιότητας περί του νοήματος της ζωής του.

* Ο Νικήτας Χιωτίνης είναι Καθηγητής Τμήματος Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής, Διακόσμησης και Σχεδιασμού Αντικειμένων

ΠΗΓΗ:  17/09/2016,  http://www.huffingtonpost.gr/nikitas-chiotinis/-_7439_b_12058498.html