Το τέρας της μετανάστευσης και της ανεργίας των νέων

Της Σερένας Νομικού*

Λέγεται πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα μεγαλύτερο από αυτό της νέας γενιάς που, επειδή δεν βλέπει καμία προοπτική για το μέλλον της, μεταναστεύει σε άλλες χώρες. Εν τούτοις, πιστεύω πως είναι ακόμη μεγαλύτερο το πρόβλημα των νέων που μένουν στην πατρίδα τους, είτε επειδή δεν θέλουν να φύγουν στο εξωτερικό, σε μία εποχή που ο ρατσισμός αυξάνεται συνεχώς, είτε επειδή δεν έχουν τη δυνατότητα.

Τότε καταδικάζονται στην ανεργία, αρκετοί πριν ακόμη ξεκινήσουν τον επαγγελματικό βίο τους. Το γεγονός αυτό τους βυθίζει στην κατάθλιψη, αφού παύουν να νοιώθουν χρήσιμοι στην οικογένεια και στη χώρα τους. Όσον αφορά τώρα τις επιπτώσεις της ανεργίας στον άνθρωπο, υπενθυμίζω πως είναι οι εξής:

(α) Φυσικές: Για παράδειγμα η απαξίωση των κεκτημένων δεξιοτήτων του ανέργου, η κοινωνική-πολιτισμική απομόνωση του και η απώλεια του βιοτικού επιπέδου του (φτώχεια). Σε πολλές περιπτώσεις επιδρά και στις επόμενες γενιές, επειδή τα παιδιά των ανέργων έχουν αρνητικές προϋποθέσεις για να αναπτυχθούν υγιώς.

(β) Ψυχοκοινωνικές: Για τους περισσότερους ανθρώπους η εργασία αποτελεί έναν ψυχοκοινωνικό σταθεροποιητικό παράγοντα, ο οποίος καθορίζει τη δομή της καθημερινότητας τους (πρόγραμμα) και τον κοινωνικό τους περίγυρο.

Στις πιο φτωχές χώρες, οι υλικές ανάγκες βρίσκονται στο προσκήνιο της ανεργίας, ενώ στις πλουσιότερες οι «ψυχοκοινωνικές» επιδράσεις της. Στα ψυχολογικά επακόλουθα προσμετρούνται η απογοήτευση (frustration), η απώλεια της ελπίδας, η μείωση της αυτοπεποίθησης (καταλυτικός παράγοντας, αφού προάγει την απώλεια της υπευθυνότητας του ατόμου, τόσο στους γύρω του, όσο και απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό),  καθώς επίσης η συνθηκολόγηση (resignation).

Επειδή η προσωπική επιτυχία και η κοινωνική αναγνώριση εξαρτώνται άμεσα από την επαγγελματική απόδοση, εκλείπει από τον άνεργο η επιβεβαίωση του περιβάλλοντος του. Άρα το κίνητρο (motivation) «επανόδου» του (restart), το οποίο πολύ δύσκολα μπορεί να αναπληρώσει μόνος του (με δική του «ενέργεια»).

Εκτός αυτού είναι το αντικείμενο κριτικής της Πολιτείας του, η οποία συχνά χαρακτηρίζει τους ανέργους τεμπέληδες για να αποφύγει τις δικές της ευθύνες, δημιουργώντας έτσι ένα κλίμα «διάκρισης» και άνισης μεταχείρισης των ανέργων. Το ίδιο συμβαίνει και σε επίπεδο κρατών, όπως σήμερα όπου, οι πλεονασματικές χώρες της ΕΕ, για να αποφύγουν τις δικές τους ευθύνες, κατηγορούν τις ελλειμματικές για κακή οργάνωση, οκνηρία, φοροδιαφυγή κλπ, δημιουργώντας έτσι ένα κλίμα «φυλετικών διακρίσεων», ρατσισμού δηλαδή με «ολοκληρωτική» χροιά.

Οι ψυχολογικές συνέπειες της ανεργίας είναι πάρα πολλές, μεταξύ των οποίων το υπερβολικό άγχος (stress), η κατάθλιψη, οι εξαρτήσεις από διάφορες ουσίες, τα συμπλέγματα, η απελπισία, η απώλεια της χαράς της ζωής, καθώς επίσης ο αυξημένος κίνδυνος αυτοκτονίας.

Ειδικά όσον αφορά τους νέους, η ανεργία τους στερεί επί πλέον το μέσον για την αναζήτηση και την εξεύρεση της ταυτότητας τους. Τέλος, η υψηλή ανεργία έχει αρνητικά επακόλουθα και για τους εργαζομένους, αφού ο φόβος απώλειας της θέσης εργασίας τους δημιουργεί φόβους και ισχυρές ψυχολογικές πιέσεις.

(γ)  Σωματικές: Οι πιθανότητες απώλειας της υγείας αυξάνονται ανάλογα με τη διάρκεια του χρόνου παραμονής ενός ατόμου στην ανεργία. Οι άνεργοι έχουν τετραπλάσιο ρίσκο επιδείνωσης της υγείας τους, σε σχέση με τους εργαζομένους. Σύμφωνα με μία επίσημη έρευνα, οι άνεργοι άνδρες παραμένουν στα νοσοκομεία το διπλό χρονικό διάστημα από τους εργαζομένους (οι γυναίκες 1,7 φορές), ο προσδοκώμενος χρόνος ζωής μειώνεται ανάλογα με τη διάρκεια της ανεργίας που έχει προηγηθεί, ενώ υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες, οι οποίες συσχετίζουν την ανεργία με την εμφάνιση επικίνδυνων ασθενειών.

Τα παιδιά ανέργων γονέων επιβαρύνονται ιδιαίτερα, όσον αφορά την νοητική τους ανάπτυξη, καθώς επίσης την «γλωσσολογική» τους πρόοδο. Απέναντι στην ανεργία αντιδρούν συχνά με δειλία και συνθηκολόγηση, ενώ διακρίνονται από μειωμένη αυτοσυγκέντρωση, από έντονα προβλήματα συμπεριφοράς και από συναισθηματική αστάθεια. Όλα αυτά τα αρνητικά συμπτώματα εμφανίζονται κυρίως στα παιδιά γονέων με περιορισμένη μόρφωση, ενώ τα άτομα με υψηλή μόρφωση μπορούν να ανταπεξέλθουν πολύ καλύτερα με όλους τους προβληματισμούς που συνεπάγεται η ανεργία.

Συνεχίζοντας, πριν από έναν περίπου χρόνο η Ελλάδα βρισκόταν ένα βήμα πριν την έξοδο της από την Ευρωζώνη. Εκείνη την εποχή ο πρωθυπουργός υποχώρησε άτακτα, μετατρέποντας το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος σε ΝΑΙ. Το σημαντικότερο επιχείρημα του ήταν πως η κατάσταση της χώρας θα μπορούσε να γίνει χειρότερη.

Εγώ βρήκα το επιχείρημα πολύ αδύναμο, αφού γνωρίζω πως οι οικονομικές κρίσεις δεν λύνονται ποτέ χωρίς διαγραφή χρεών και υποτίμηση του νομίσματος. Ακόμη περισσότερο, όσο πιο γρήγορα αποφασιστούν αυτές οι ενέργειες, τόσο το καλύτερο για τη χώρα και για εκείνους τους δανειστές της που δεν επιδιώκουν την υποδούλωση και την κατοχή της.

Αντί όμως η Ελλάδα να αποδεχτεί το αναπόφευκτο, τη χρεοκοπία της χωρίς να φοβηθεί τυχόν έξοδο της από την Ευρωζώνη, επέλεξε τη μαζική έξοδο των μορφωμένων κυρίως νέων της, άρα τον αργό θάνατο της μέσω της μετανάστευσης τους. Ταυτόχρονα αποδέχτηκε την καταδίκη των υπολοίπων νέων της και όχι μόνο στην ανεργία, για να μην υποχρεωθεί στην οδύνη της χρεοκοπίας!

Έτσι έδιωξε σχεδόν 500.000 παιδιά της στο εξωτερικό, αυτή τη φορά τα μορφωμένα σε αντίθεση με τος δύο προηγούμενες (δεκαετίες του 1920 και του 1960), οδηγώντας στην κατάθλιψη έναν τουλάχιστον ίδιο αριθμό στο εσωτερικό της, «για να μην γίνουν όλα χειρότερα».

Τι θα μπορούσε όμως αλήθεια να γίνει χειρότερο, από αυτό που ζούμε σήμερα; Γιατί είναι καλύτερη η επιλογή του θανάτου της χώρας μέσω της μετανάστευσης και της ανεργίας των νέων, από τη χρεοκοπία; Γιατί να μην πάρουμε το ρίσκο και ότι προκύψει, αντί να αργοπεθαίνουμε; Γιατί να δεχόμαστε τους εξευτελισμούς των ξένων; Για να μην απειληθεί το βιοτικό μας επίπεδο που έτσι και αλλιώς καταρρέει;

Δεν οφείλουμε να αντιδράσουμε για να προστατεύσουμε τα παιδιά μας και στην πατρίδα μας; Δεν γνωρίζουμε όλοι και όλες πού οδηγεί η δειλία; Αξίζει να θυσιάζουμε την εθνική μας κυριαρχία, τις σημερινές και τις επόμενες  γενιές των Ελλήνων στο βωμό της γερμανικής Ευρώπης;  Εάν ναι, με ποιά λογική και με ποιά προοπτκή; Αν μη τι άλλο, δεν πρέπει να δώσουμε σε αυτό κάποια συγκεκριμένη απάντηση;

* Η Σερένα Νομικού είναι επιχειρηματίας και μουσικός, με σπουδές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αρθρογράφος σε πολιτικά, κοινωνικά και ψυχολογικά θέματα.

ΠΗΓΗ: 6-7-2016, http://www.analyst.gr/2016/07/06/to-teras-tis-metanastevsis-kai-tis-anergias-ton-newn/