Απόβαση στην Ευρώπη:
Η χαμένη μάχη, το πρόβλημα της υπερχρέωσης, η επίθεση μέσω ομολόγων, η αδυναμία χρεοκοπίας των Η.Π.Α., η Ευρωπαϊκή ιδιαιτερότητα και η ευρηματική «επέλαση» του ΔΝΤ
Του Βασίλη Βιλάρδου *
Σε προηγούμενο κείμενο μας, είχαμε αναφερθεί εκτενώς στις τρείς μεγάλες ζώνες ελευθέρου εμπορίου (NAFTA, EE, CAFTA), αναλύοντας τα πλεονεκτήματα, καθώς επίσης τα μειονεκτήματα τους. Έκτοτε, αν και δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα (άρθρο μας: ΕΚΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ: Η επιστροφή των υπερβολών στις αγορές, η αδυναμία απόσυρσης των μέτρων στήριξης, η μάχη των νομισμάτων, οι ζώνες ελευθέρου εμπορίου, οι ιδιαιτερότητες τους, η άμεση αναγκαιότητα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και απόψεις για το νέο ελληνικό δανεισμό 12/4/2010), θεωρούμε ότι οι δύο πλέον χρεωμένες ζώνες (NAFTA, EE) ευρίσκονται σε πορεία «σύγκλισης» μεταξύ τους, μετά την απίστευτα επιτυχημένη «απόβαση» των Η.Π.Α. – αυτή τη φορά όχι στη Νορμανδία, αλλά απ' ευθείας στο Βερολίνο.
Περαιτέρω, έχουμε την άποψη ότι η χώρα μας διαδραμάτισε ακόμη μία φορά έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο, αντίστοιχο ίσως με αυτόν στο 2ο Παγκόσμιο πόλεμο – τον οποίο πρόσφατα, σχεδόν εβδομήντα χρόνια αργότερα, ακολούθησε ο 1ος Οικονομικός (άρθρο μας: Πρώτος παγκόσμιος οικονομικός πόλεμος: Ενδιάμεσος απολογισμός της θηριώδους μάχης στο χρηματοπιστωτικό κυβερνοχώρο – μέρος Α! 22/3/2009).
Όπως και τότε δηλαδή, έτσι και σήμερα, βρέθηκε απέναντι στη Γερμανία, ενώ τελικά πρόλαβαν οι Η.Π.Α. – με την «εν ριπή οφθαλμού» επέλαση τους στην Ευρωζώνη, μέσα από την Ελληνική «κερκόπορτα» την οποία, ατυχώς για την ίδια, αλλά και για όλη την ΕΕ, άφησε διάπλατα ανοιχτή η Γερμανία (άρθρο μας: ΣΤΟ ΜΑΤΙ ΤΟΥ ΚΥΚΛΩΝΑ: Η Ελλάδα στο επίκεντρο της αμερικανό-ευρωπαϊκής διαμάχης, τα σφάλματα μας, οι «αλλότριες» ευθύνες και ο υπερπληθωρισμός ομολόγων, ο οποίος φαίνεται να εξελίσσεται σε μία καταστροφική πανδημία 23/1/2010).
Τόσο ο πόλεμος, όσο και το «παιχνίδι» λοιπόν εισήλθε σε ένα επόμενο, εξαιρετικά αποφασιστικό στάδιο (άρθρο μας: ΣΚΑΚΙ ΜΕ ΤΟ ΔΙΑΒΟΛΟ: Τα όπλα «αιχμής» της αμερικανικής υπερδύναμης, η «επέλαση» στην Ευρώπη, το «ημερολόγιο» της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, τα «παιχνίδια εξουσίας», το «εξιλαστήριο θύμα», ο ύπατος αρμοστής και τα συμπεράσματα 21/4/2010), αναδεικνύοντας νικητή της σημαντικότατης πρόσφατης «μάχης» τις Η.Π.Α. – μεγαλύτερο χαμένο τη Γερμανία.
Ίσως οφείλουμε βέβαια να σημειώσουμε εδώ ότι, ο οικονομικός πόλεμος έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά, σε σύγκριση με το «συμβατικό»: χωρίς να σκοτώνει, εξαθλιώνει, ενώ τα αποτελέσματα του ακολουθούν, δεν συμβαδίζουν μαζί του. Ως εκ τούτου, δεν «εκβάλει» άμεσα στη «δημιουργική καταστροφή» (Schumpeter), η οποία ανανεώνει το σύστημα, προσφέροντας ευκαιρίες στους νεωτεριστές επιχειρηματίες. Επίσης, δεν «περιορίζει» τον αριθμό των ανθρώπων, οι οποίοι πρέπει να «εκτραφούν», για να μην εξεγερθούν, καταστρέφοντας ολοσχερώς τον πλανήτη – απλά τους εξαναγκάζει να διαμείνουν σε σύγχρονα, αλλά όχι λιγότερο «ανατριχιαστικά», στρατόπεδα συγκέντρωσης (για παράδειγμα, οι «φαβέλες» της Βραζιλίας και της Αργεντινής).
Σε σχέση τώρα με την υπόλοιπη ΕΕ, δεν έχουμε σαφή άποψη, αφού θεωρούσαμε ανέκαθεν την υποταγή της στον «πρωσικό ζυγό» σαν το χειρότερο από τα δύο κακά, με τα οποία ήλθε αντιμέτωπη. Προφανώς, η παντελής έλλειψη ηγεσίας ήταν αυτή που την οδήγησε σε μία τόσο εύκολη ήττα – γεγονός που είχαμε τονίσει ιδιαίτερα, στο κείμενο μας για τις ζώνες ελευθέρου εμπορίου.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΧΡΕΩΣΗΣ
Η υπερχρέωση των αμερικανικών νοικοκυριών, καθώς επίσης η «εξαγωγή» μεγάλου μέρους της, μέσω των δομημένων προϊόντων ήταν, όπως είναι γνωστό, αυτή που προκάλεσε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση – η οποία ήλθε στην επιφάνεια αμέσως μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers (άρθρο μας: Παγκόσμια οικονομική κρίση: Χρηματοοικονομικά όπλα μαζικής καταστροφής και αδικαιολόγητες αμοιβές υψηλόβαθμων στελεχών 23/11/2008).
Στη συνέχεια τα κράτη, στην προσπάθεια τους να αποφύγουν την απόλυτη καταστροφή, διοχέτευσαν στις αγορές τεράστιες ποσότητες χρήματος, αφενός μεν για να διασώσουν τις τράπεζες τους, αφετέρου για να «επιδοτήσουν» την ανάπτυξη των Οικονομιών τους, εγγυώμενα ταυτόχρονα τις καταθέσεις των Πολιτών τους – οι οποίοι φυσικά ανέλαβαν το βάρος όλων αυτών των «πρωτοβουλιών», υποχρεούμενοι σε δυσανάλογη φορολόγηση.
Με τον τρόπο αυτό διασώθηκε τελικά ο πλανήτης, με τίμημα όμως την υπερβολική χρέωση του – η οποία αποτελεί ρεκόρ σε εποχές ειρήνης Έκτοτε (2007), τα ελλείμματα των χωρών του ΟΟΣΑ έχουν σχεδόν επταπλασιαστεί, ανερχόμενα στο τερατώδες ποσόν των 3,4 τρις $ – με το συνολικό δημόσιο χρέος τους να αγγίζει τα 43 τρις $. Στο ίδιο χρονικό διάστημα, τα ελλείμματα των χωρών της Ευρωζώνης έχουν δωδεκαπλασιαστεί, ενώ το δημόσιο χρέος τους είναι ύψους 9 τρις $ (2009, πηγή:Spiegel) ή 70% του παραγομένου προϊόντος τους (ΑΕΠ).
Αντίστοιχα, το ετήσιο έλλειμμα των Η.Π.Α. διαμορφώθηκε στα 1,6 τρις $ (10% του ΑΕΠ), ενώ το δημόσιο χρέος τους ξεπέρασε τα 12,9 τρις $ (84% του ΑΕΠ) – μεγαλύτερο από την Ευρωζώνη, η οποία έχει αντίστοιχο αριθμό καταναλωτών (το Φθινόπωρο του 2008, το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α. είχε αγγίξει τα 10 τρις $, ενώ στις αρχές του 1989 ήταν μόλις 2,7 τρις $).
Το 2020, το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α. προβλέπεται να ξεπεράσει το 20 τρις $, με υποχρεώσεις ετήσιων τόκων που θα πλησιάζουν τα 900 δις $ – ενώ ήδη το σύνολο των δημοσίων εσόδων της χώρας καταναλώνεται σε τέσσερις μόνο τομείς: στην Άμυνα, στην Υγεία, στα Κοινωνικά προγράμματα και στους Τόκους του χρέους. Σήμερα, όλοι οι υπόλοιποι τομείς (Παιδεία κλπ), χρηματοδοτούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου μέσω του δανεισμού.
Το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της κυβέρνησης των Η.Π.Α. (πάνω από το μισό) είναι σε ομόλογα του δημοσίου – με πιστωτές ιδιώτες, βιομηχανικούς ομίλους, τράπεζες της Wall Street και ξένες κυβερνήσεις. Οι μεγαλύτεροι δανειστές της υπερδύναμης είναι η Κίνα (877,5 δις $), η Ιαπωνία (768,5 δις $), η Μ. Βρετανία (231,7 δι $) και η Βραζιλία (170,8 δις $).
Περαιτέρω, στον Πίνακα Ι που ακολουθεί, φαίνεται η πρόσφατη «πρόοδος» των δημοσίων χρεών των σημαντικότερων βιομηχανικών χωρών:
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Δημόσιο χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ – Πρόβλεψη ποσών αύξησης
|
Χώρα |
2008 |
2009 |
2010 |
Αύξηση* |
|
|
|
|
|
|
|
Η.Π.Α. |
70,70 |
83,10 |
94,40 |
1.925 δις |
|
Ευρωζώνη |
69,30 |
78,20 |
84,00 |
1.282 δις |
|
Ιαπωνία |
173,00 |
190,00 |
198,00 |
197 δις |
|
|
|
|
|
|
|
Γερμανία |
65,90 |
73,10 |
76,70 |
224 δις |
|
Μ. Βρετανία |
52,00 |
68,60 |
80,30 |
461 δις |
|
Ελλάδα |
99,20 |
112,60 |
124,90 |
67 δις |
* Πρόβλεψη αύξησης σε ποσά (δις €) το 2010, σε σχέση με το 2009
Πηγή: Spiegel
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Στους Πίνακες που ακολουθούν (ΙΙ, ΙΙΙ, IV), εμφανίζονται οι προβλέψεις της οικονομικής ανάπτυξης για τα επόμενα έτη, τα συναλλαγματικά αποθέματα, καθώς επίσης η πρόγνωση για το δημόσιο χρέος, το 2014:
Πίνακας ΙΙ: Δεκαετής πρόγνωση της οικονομικής ανάπτυξης
ΔΥΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
|
Η.Π.Α. |
2,6 |
Κίνα |
9,8 |
|
Γαλλία |
2,1 |
Ινδία |
7,1 |
|
Γερμανία |
1,5 |
Ρωσία |
6,9 |
|
Ιαπωνία |
1,3 |
Βραζιλία |
3,4 |
Πηγή: MM (Goldman Sachs, EKT, Thomson Datastream, ΔΝΤ)
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Πίνακας ΙΙΙ: Συναλλαγματικά Αποθέματα σε δις $
|
BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) |
2.769 |
|
Ευρωπαϊκή Ένωση |
590 |
|
Η.Π.Α. |
75 |
Πηγή: MM (Goldman Sachs, EKT, Thomson Datastream, ΔΝΤ)
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Πίνακας IV: Δημόσιο χρέος σε ποσοστά του ΑΕΠ, πρόγνωση για το 2014
|
Μέσος όρος των αναπτυγμένων Οικονομιών του G20 |
114% |
|
Μέσος όρος των αναπτυσσόμενων Οικονομιών του G20 |
35% |
Πηγή: MM (Goldman Sachs, EKT, Thomson Datastream, ΔΝΤ)
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Όπως φαίνεται καθαρά, υπάρχουν τεράστιες διαφορές στην οικονομική ανάπτυξη και στα συναλλαγματικά αποθέματα – ενώ διαπιστώνονται τα υψηλά «περιθώρια χρέωσης» των αναπτυσσομένων Οικονομιών, σε σύγκριση τουλάχιστον με την υπερχρέωση των ανεπτυγμένων.
Συμπληρωματικά, οφείλουμε να τονίσουμε πως η προβλεπόμενη, ελάχιστη ανάπτυξη των μεγάλων «δυτικών» οικονομιών, θα είναι κατά πάσα πιθανότητα «εντάσεως ανεργίας» (θα στηριχθεί στη γνώση και στην υψηλή τεχνολογία), ενώ αυτή των αναπτυσσομένων «εντάσεως απασχόλησης» (θα στηριχθεί κυρίως στην παραγωγή καταναλωτικών αγαθών, στις υποδομές κλπ). Η παγκόσμια αναδιανομή εισοδημάτων είναι επομένως σε εξέλιξη, ενώ η ύφεση της δύσης θα αποφευχθεί πολύ δύσκολα (άρθρο μας: Ύφεση L; Η μορφή της κρίσης, τα αποτελέσματα της, οι πραγματικές αιτίες, η αναδιανομή εισοδημάτων, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η αναγκαιότητα μίας μερικής αποπαγκοσμιοποίησης 16/5/2009).
Η ΕΠΙΘΕΣΗ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ
Ένα από τα σημαντικότερα δυσμενή επακόλουθα της παραπάνω υπερχρέωσης των δυτικών κρατών, είναι αναμφίβολα η δυσκολία στη διάθεση των ομολόγων του δημοσίου, με τα οποία χρηματοδοτούν τα υπέρογκα χρέη τους. Ανεξάρτητα λοιπόν από το πόσο συνεννοούνται μεταξύ τους τα πανίσχυρα πλέον hedge funds (τα τελευταία 10 έτη αυξήθηκαν στα 9.000, με συνολικά κεφάλαια περί το 1,5 τρις $ και ετήσια κέρδη της τάξης του 20%), οργανώνοντας από κοινού επιθέσεις εναντίον κρατών, η λύση του προβλήματος οφείλει να προέλθει από τη μείωση της γενικότερης «δυτικής» υπερχρέωσης.
Φυσικά, θα μπορούσε και θα έπρεπε να θεσμοθετηθούν διεθνώς μέτρα, τα οποία να εμποδίζουν τις «εγκληματικές επιθέσεις» των hedge funds, με τη βοήθεια των πολλών και ποικίλων οικονομικών όπλων μαζικής καταστροφής που διαθέτουν (ανοιχτή πώληση «ακάλυπτων» ομολόγων, κερδοσκοπική ασφάλιση με CDS, πολλαπλές επενδύσεις των ιδίων κεφαλαίων τους – leverage κλπ).
Εν τούτοις, τα κράτη δεν φαίνονται πρόθυμα να επιβάλλουν τέτοιους νόμους, οι οποίοι θα περιόριζαν τους κινδύνους μίας παγκόσμιας οικονομικής καταστροφής (άρθρο μας: ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΒΟΜΒΑ ΜΕΓΑΤΟΝΩΝ: Η επίθεση των κερδοσκόπων στο «σύστημα», η τεράστια απειλή που «ελλοχεύει» για τον πλανήτη, καθώς επίσης η πιθανότητα να εξέλθει η χώρα μας από τη μεγαλύτερη κρίση της Ιστορίας της, χωρίς να υποχρεωθεί σε συμβιβασμό 28/4/2010), οπότε οφείλει να αντιμετωπισθεί διαφορετικά η «απειλή». Έχοντας λοιπόν την άποψη ότι, η γνώση του προβλήματος είναι μία από τις κυριότερες προϋποθέσεις επίλυσης του, παραθέτουμε ένα μικρό παράδειγμα, σε σχέση με τον τρόπο που λειτουργούν οι κερδοσκοπικές επιθέσεις, μέσω των ομολόγων:
ΠΙΝΑΚΑΣ V: Προβλέψεις μεγεθών 2010 σε ποσοστά επί του ΑΕΠ
|
Χώρα |
Δημόσιο Χρέος |
Έλλειμμα |
Ανεργία |
Απόδοση Ομολόγων* |
|
|
|
|
|
|
|
Ελλάδα |
124,90 |
-12,20 |
12,00 |
9,80 |
|
Ιταλία |
116,70 |
-5,30 |
9,00 |
4,00 |
|
Πορτογαλία |
84,60 |
-8,00 |
9,00 |
5,80 |
|
Ιρλανδία |
82,90 |
-14,70 |
14,00 |
5,60 |
|
Ισπανία |
66,30 |
-10,10 |
20,00 |
4,00 |
Πηγή: ΕΕ – Thomson Reuters
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
* Πρόκειται για την απόδοση των δεκαετών ομολόγων, στις 28.04.10
Όπως φαίνεται από τον Πίνακα V, οι τέσσερις πρώτες χώρες έχουν ποσοστό δημοσίων χρεών, το οποίο υπερβαίνει το 80% του ΑΕΠ τους. Ταυτόχρονα, εμφανίζουν μεγάλα ελλείμματα στους ετήσιους προϋπολογισμούς τους, τα οποία προστίθενται στα δημόσια χρέη του αμέσως επομένου έτους – γεγονός που οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα, σε σχέση με την μελλοντική «τάση» αύξησης του χρέους τους. Όσον αφορά ειδικά την Ισπανία, τόσο η τεράστια ανεργία, όσο και τα υπόλοιπα προβλήματα της (τράπεζες, οικοδομική δραστηριότητα, ύφεση κλπ), υπολογίζεται ότι τελικά θα «εκβάλουν» στο χρέος της – επιδεινώνοντας το με γεωμετρική πρόοδο.
Σύμφωνα τώρα με τους οικονομολόγους Rogoff και Reinhart (Harvard), οι οποίοι έχουν μελετήσει ιστορικά όλες τις οικονομικές «αναταράξεις», το «κρίσιμο μέγεθος» του δημοσίου χρέους καθορίζεται στο 80-90% του ΑΕΠ. Όταν ξεπερασθεί αυτό το ποσοστό, τότε οι δυνατότητες ανάπτυξης μίας οικονομίας περιορίζονται στο ήμισυ – σε σχέση με αυτές που είναι πολύ λιγότερο χρεωμένες. Επομένως, η κερδοσκοπία μέσω ομολόγων χωρών που έχουν ξεφύγει από το όριο της χρέωσης, είναι μία αρκετά συμφέρουσα προοπτική για τα hedge funds – τα οποία, διαθέτοντας πλέον τεράστια κεφάλαια προς επένδυση, δεν έχουν ιδιαίτερα πολλές, εναλλακτικές επιλογές τοποθέτησης τους.
Ειδικά σε σχέση με τον τρόπο που επηρεάζουν οι «αγορές», τις αποδόσεις των ομολόγων του δημοσίου, τα εξής:
(α) Το κράτος εκδίδει ένα ομόλογο στην τιμή των 1.000 €, με σταθερό επιτόκιο 5% επί της τιμής έκδοσης. Αυτό σημαίνει ότι, ο επενδυτής που τα αγοράζει εισπράττει 50 € ετήσιους τόκους ανά ομόλογο.
(β) Η εμπιστοσύνη των επενδυτών, σε σχέση με τις δυνατότητες αποπληρωμής των ομολόγων από τη χώρα που τα εκδίδει μειώνεται, με αποτέλεσμα οι αγοραστές να τα πουλούν σε χαμηλότερες τιμές. Για παράδειγμα, τα ομόλογα πωλούνται έναντι 900 € το ένα, ενώ ο νέος αγοραστής συνεχίζει να εισπράττει 50 € ετήσιους τόκους. Επειδή όμως τα αγόρασε χαμηλότερα, η απόδοση του είναι 5,56%, αφού υπολογίζεται ο τόκος των 50 € στα 900 €.
Εκτός αυτού, ο επενδυτής εισπράττει κατά την ημερομηνία λήξης των ομολόγων τα 1.000 €, οπότε η απόδοση του δεν αυξάνεται μόνο κατά 5,56%, αλλά πολύ περισσότερο – υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα τα διατηρήσει μέχρι τη λήξη τους, ενώ το κράτος δεν θα χρεοκοπήσει. Εάν λοιπόν από την ημερομηνία που τα αγοράζει έναντι 900 € η λήξη τους είναι 3 χρόνια αργότερα, η απόδοση του αυξάνεται στο 9% (ο υπολογισμός γίνεται με έναν περίπλοκο μαθηματικό τύπο).
(γ) Εφόσον η απόδοση των ουσιαστικά τριετών ομολόγων του κράτους είναι πλέον 9%, με βάση το παραπάνω παράδειγμα, εάν το κράτος επιχειρήσει να εκδώσει νέα ομόλογα, τότε θα πρέπει να προσφέρει απόδοση τουλάχιστον 9%, αντί 5% που προσέφερε μέχρι τότε – αφού οι επενδυτές σε διαφορετική περίπτωση, εάν δηλαδή το κράτος προσέφερε χαμηλότερο επιτόκιο από το 9%, θα αγόραζαν τα παλαιότερα ομόλογα από την ελεύθερη αγορά, τα οποία προσφέρουν 9%.
Κατ' αυτόν τον τρόπο, η έκδοση ομολόγων εκ μέρους ενός αδύναμου κράτους, η δανειοδότηση του δηλαδή από τις «αγορές», επιβαρύνεται συνεχώς με αυξημένα επιτόκια. Τα επιτόκια αυτά δυσχεραίνουν με τη σειρά τους τις προσπάθειες μείωσης των ελλειμμάτων του, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να περιοριστούν – οπότε λειτουργούν αυξητικά στο δημόσιο χρέος, επιδεινώνοντας ξανά την πιστοληπτική του ικανότητα και οδηγώντας το στην πληρωμή ακόμη μεγαλύτερων επιτοκίων.
Εάν, παρά τις αντιξοότητες, το κράτος καταφέρει τελικά να ελέγξει τα ελλείμματα του, τότε συνήθως συμβαίνει εις βάρος της ανάπτυξης – οπότε, μειώνεται το ΑΕΠ του. Παρά την εξοικονόμηση πόρων λοιπόν, τα χρέη του αυξάνονται – ως ποσοστό επί του ΑΕΠ. Έτσι, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο το κράτος, πιεζόμενο από τις «αγορές», υπεισέρχεται σε έναν καθοδικό σπειροειδή κύκλο, σε μία ύπουλη παγίδα καλύτερα, με ελάχιστες πιθανότητες αποφυγής του μοιραίου.
Η ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑΣ ΤΩΝ Η.Π.Α.
Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα «δυτικά» κράτη οι Η.Π.Α., διαθέτοντας το μοναδικό ουσιαστικά παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα (το οποίο θα υπερασπισθούν προφανώς «μέχρι θανάτου»), χρεώνονται μόνο σε δολάρια. Από όπου και αν προέρχονται δηλαδή τα δάνεια τους, είναι πάντοτε σε δολάρια – οπότε, ακόμη και όταν δεν διαθέτουν χρήματα για να εξοφλήσουν τις υποχρεώσεις τους, απλά τυπώνουν καινούργια.
Ουσιαστικά λοιπόν, διαθέτουν απεριόριστες ποσότητες χρημάτων τις οποίες, εφόσον διαχειρίζονται «συνετά» (μη πληθωριστικά κλπ), εξάγοντας επιτυχημένα τόσο τα προβλήματα, όσο και τον πληθωρισμό τους διεθνώς, δεν πρόκειται ποτέ να αντιμετωπίσουν οικονομικά προβλήματα – έχοντας βέβαια τη δυνατότητα να αγοράζουν τα πάντα, σε οποιεσδήποτε τιμές.
Εν τούτοις, είναι υποχρεωμένες να διατηρούν τα «προσχήματα» αφού, εάν οι δανειστές τους διακρίνουν κάποιον κίνδυνο (ή εάν ο πλανήτης συνειδητοποιήσει τη «μηδενική αξία» των χαρτονομισμάτων, γενικώς ή ειδικώς – συμπεραίνεται συνήθως από τις διακυμάνσεις της τιμής του χρυσού), η κατάσταση μπορεί να αποβεί εξαιρετικά επικίνδυνη. Επομένως, είναι προσεκτικές στις κινήσεις τους, επιλέγοντας κάθε φορά την ελάχιστη δυνατή «κατάχρηση» του πανίσχυρου αυτού όπλου που διαθέτουν.
Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ
Από την προηγούμενη ανάλυση διαπιστώνουμε εν πρώτοις ότι, η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη αφενός μεν με τις επιθέσεις στα ομόλογα των κρατών της, αφετέρου με την σχετική αδυναμία χρεοκοπίας των Η.Π.Α. – η οποία κατευθύνει τις επιθέσεις των κερδοσκόπων σε άλλες χώρες.
Περαιτέρω, όπως έχουμε τονίσει επαρκώς στο παρελθόν, καμία χώρα δεν μπορεί να αντισταθεί μόνη της (εκτός «αλληλέγγυων» διακρατικών ενώσεων, αποδεδειγμένης συνοχής και μεγέθους), στις κλιμακούμενες, συνεχείς επιθέσεις του αχόρταγου, διεθνούς κεφαλαίου – έτσι όπως αυτές «ενορχηστρώνονται», με τη βοήθεια των οικονομικών και λοιπών «εργαλείων μαζικής καταστροφής» που διαθέτει (εταιρείες αξιολόγησης, Hedge funds, ελεγκτικές επιχειρήσεις, μη κυβερνητικές οργανώσεις, μυστικές υπηρεσίες, ΔΝΤ, Παγκόσμια τράπεζα, ΝΑΤΟ, πολυεθνικοί γίγαντες, ΜΜΕ, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, CDS, spreads, Wall Street κλπ).
Επομένως, η «κατά μέτωπο» αντιμετώπιση των Η.Π.Α., οι οποίες είναι ουσιαστικά «άτρωτες», ενώ «φιλοξενούν» ταυτόχρονα το διεθνές κεφάλαιο, είναι «φύσει και θέσει» αδύνατη. Πόσο μάλλον αφού η ΕΕ δεν διαθέτει κοινή στρατιωτική δύναμη για κάθε ενδεχόμενο – γεγονός που την καθιστά ακόμη περισσότερο ευάλωτη, στις διαθέσεις της μεγάλης «συμμάχου» της.
Από την άλλη πλευρά, καμία μεμονωμένη χώρα δεν έχει τη δυνατότητα να αντισταθεί στις «εξαγωγικές επιθέσεις» της παραγωγικής μηχανής του πλανήτη, της Κίνας – η οποία μπορεί οποτεδήποτε να επιβάλλει τα προϊόντα της στις διεθνείς αγορές, αφού είναι ανέφικτο να την ανταγωνισθεί κανείς. Άλλωστε, ακόμη και αν αυξανόταν το εργατικό κόστος της, η τεράστια εσωτερική αγορά της, αλλά και η ευρύτερη περιοχή γύρω της, μπορούν να της εξασφαλίσουν εξαιρετικά χαμηλές, «επιδοτούμενες» ίσως εξαγωγικές τιμές (dumping), τουλάχιστον για τα επόμενα 100 χρόνια.
Επομένως η ΕΕ, στη σημερινή της «μη συνεκτική» και μη «αλληλέγγυα» μορφή, χωρίς καμία ηγεσία, με σχεδόν όλα τα κράτη-μέλη της να είναι ουσιαστικά υπερχρεωμένα (άρθρο μας: Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ: Η μαζική επίθεση των κερδοσκόπων στην Ελλάδα, οι δέκα μεγαλύτεροι πιστωτές της, καθώς επίσης αναφορές στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στην Ιρλανδία, στην Ιταλία, στη Γερμανία και στη Γαλλία 4/3/2010) δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ούτε τις Η.Π.Α. (NAFTA), ούτε την Κίνα (CAFTA).
Όπως φαίνεται λοιπόν, η μοναδική ίσως δυνατότητα «επιβίωσης» της ΕΕ, είναι η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση – η πολιτική ένωση της δηλαδή (άρθρο μας: ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ: Μία διακρατική, προοδευτική «φορολογική» κλίμακα, θα ήταν ίσως η ιδανική «κοινωνική» λύση για την εξομάλυνση των ανισορροπιών και την επίτευξη της ισότητας εντός της Ε.Ε. 16/10/2009), σε συνθήκες αυτάρκειας, εντός των ευρύτερων (Ρωσία κλπ) συνόρων της.
Η ΕΠΕΛΑΣΗ ΤΟΥ ΔΝΤ
Η Κομισιόν, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, ευρισκόμενη χωρίς καμία δυστυχώς πρόβλεψη ή προετοιμασία, αντιμέτωπη
(α) με το πρόβλημα της υπερχρέωσης αρκετών κρατών-μελών της (Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία), έναν «συστημικό» αναμφίβολα κίνδυνο, με ανυπολόγιστες αλυσιδωτές «παρενέργειες»,
(β) με τις συντονισμένες επιθετικές κινήσεις των Η.Π.Α. (εταιρείες αξιολόγησης, τράπεζες, κερδοσκόποι, ΜΜΕ κλπ) και του Κεφαλαίου, καθώς επίσης με
(γ) την απροθυμία αλληλεγγύης (πόσο μάλλον μελλοντικής πολιτικής ένωσης) των κρατών-μελών της, σε συνδυασμό με την
(δ) «ανίερη» πρωτοβουλία της Γερμανίας, να συμπεριλάβει το ΔΝΤ στο Ελληνικό «πακέτο στήριξης»,
αναγκάσθηκε τελικά, αφού προηγήθηκε η «επίσκεψη» του κ. S.Kahn στο Βερολίνο, όπως επίσης η «προτροπή» του αμερικανού προέδρου (τηλεφώνημα με την κ. A.Merkel), να ψηφίσει ένα «πρόγραμμα στήριξης» της Ευρωζώνης, το οποίο θα ήταν αδιανόητο λίγες μόλις ημέρες πριν – σήμερα τόσο απογοητευτικό, που «φαντάζει» απίστευτο.
Επιθυμώντας λοιπόν «να καθησυχάσει τις αγορές» (ειλικρινά απορεί κανείς με τον τρόπο που παρουσίασε τις ενέργειες της, αφού προφανώς γνωρίζει το «αληθινό πρόσωπο» των κερδοσκόπων), ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα 750 δις €, στο οποίο συμμετέχει το ΔΝΤ με 250 δις € – με ελαφρώς μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής δηλαδή, από το αντίστοιχο στην Ελλάδα (80 και 30 δις €). Φυσικά το ΔΝΤ όχι μόνο «συμφώνησε», αλλά τόνισε επί πλέον ότι έχει στη διάθεση του οποιοδήποτε ποσόν του ζητηθεί από την Κομισιόν.
Βέβαια, η απλή ανάλυση του ποσού που συμφωνήθηκε, κάθε άλλο παρά θα μπορούσε να καθησυχάσει τις «αγορές» – γεγονός που φάνηκε από την αδυναμία ισχυροποίησης του Ευρώ, μετά τις πρώτες, «παρορμητικές» μάλλον, αντιδράσεις. Αναλυτικότερα τα εξής:
(α) τα 440 δις € είναι απλά και μόνο εγγυήσεις, οι οποίες θα δοθούν από έναν «οργανισμό» που θα ιδρυθεί, όταν ψηφισθεί από τα επί μέρους κοινοβούλια κλπ,
(β) τα 60 δις € είναι ουσιαστικά 10 δις € – τα 50 δις € υπήρχαν, αλλά μόνο για τις χώρες εκτός Ευρωζώνης, ενώ
(γ) τα 250 δις € ανήκουν στο ΔΝΤ – το οποίο, ως γνωστόν, «απαιτεί» τα πολλαπλάσια, όταν δήθεν προσφέρει.
Ακόμη λοιπόν και αν θεωρηθεί «υπέρβαση» η πρόθεση της ΕΚΤ να αγοράζει πλέον απ' ευθείας από τα κράτη ομόλογα, από την δευτερογενή βέβαια αγορά, η εξ αυτής «αξιωματική» εξασθένηση του κοινού νομίσματος, μάλλον εξουδετερώνει τα όποια οφέλη της.
Ολοκληρώνοντας, διαπιστώθηκε ότι, μερικές ημέρες αργότερα, ο κ. S. Kahn συναντήθηκε «κεκλεισμένων των θυρών» στη Ζυρίχη, με τον κεντρικό τραπεζίτη της ΕΚΤ, κάποια Hedge FundsG.Soros), καθώς επίσης με άλλους τραπεζίτες. Λίγο αργότερα, θορυβημένη «τα μέγιστα» η Πορτογαλία ανακοίνωσε μειώσεις μισθών – ακολουθούμενη από την Ισπανία, η οποία προτίμησε την αύξηση της φορολογίας. (
Οι ενέργειες αυτές, σε συνδυασμό με την πρόσφατη εξαγγελία της Γερμανικής κυβέρνησης, η οποία εγκαινίασε μία νέα πολιτική λιτότητας, αναβάλλοντας επί πλέον τη μείωση της φορολογίας που είχε υποσχεθεί, οδηγούν με σχετική ασφάλεια στο συμπέρασμα ότι, η Ευρώπη υπεισέρχεται σε μία επόμενη περίοδο ύφεσης – επαπειλούμενη ξανά με αποπληθωρισμό.
Ταυτόχρονα, η επίθεση εναντίον της χώρας μας από τον Ελβετό πρόεδρο της Deutsche Bank, ο οποίος ισχυρίσθηκε, σε μεγάλο τηλεοπτικό σταθμό της Γερμανίας ότι, η Ελλάδα δεν θα αποφύγει τη χρεοκοπία, εντείνει τις πιέσεις στο κοινό νόμισμα – «σηματοδοτώντας» την έναρξη της τρίτης φάσης του παγκόσμιου οικονομικού πολέμου, η οποία βρίσκει το ΔΝΤ (Η.Π.Α.) εγκατεστημένο μεν στην Ευρώπη, αλλά όχι ακόμη «μόνιμα», αφού δεν έχει γίνει «χρήση» των 250 δις € που προσέφερε.
Βασίλης Βιλιάρδος (copyright), Αθήνα, 15. Μαΐου 2010, viliardos@kbanalysis.com
* Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου.
ΣΧΕΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ
