ΟΜΙΛΙΑ στην ΚΥΡΙΑΚΗ του ΠΑΡΑΛΥΤΟΥ της Βησθεδά, 3η Κυριακή του Πάσχα, Ιω, ε΄, 1-15**, 26-05-2013
Του (+) π.Νικολάου Φαναριώτη*
«Έστι δε εν τοις Ιεροσολύμοις, επί τη προβατική κολυμβήθρα, η επιλεγομένη εβραϊστί Βηθεσδά, πέντε στοάς έχουσα»
Η Βηθεσδά είναι έργο του σοφού Σολομώντος, σαν συμπλήρωμα του ναού, Β΄ Παραλ.-Χρονικά, δ2, 5-6. Κολυμβήθρα θα πει μεγάλη τεχνητή λίμνη σε τύπον πισίνας, με πέντε θολωτά υπόστεγα. Προβατική λέγεται από την τοποθεσία πλησίον της προβατικής πύλης, όπου οδηγούντο τα πρόβατα προς θυσία και ελούοντο για να είναι καθαρά την ώρα της θυσίας.
Φυσικά μετά την τρίτη ανοικοδόμηση του ναού επί Ηρώδου του Μεγάλου πήρε την μορφήν που περιγράφει το Ευαγγέλιο χίλια χρόνια αργότερα: «Εν ταύταις κατέκειτο πλήθος πολύ των ασθενούντων, τυφλών, χωλών ξηρών, εκδεχομένων την του ύδατος κίνησιν», Ιω., ε΄, 3. Διότι από καιρού εις καιρόν κατέβαινε άγγελος και ετάραττε το ύδωρ: «Ο ουν πρώτος εμβάς μετά την ταραχή του ύδατος υγιής εγίνετο ώ δήποτε κατείχετο νοσήματι», Ιω., ε΄, 4.
Τώρα εντοπίζει το θέμα ως εξής: Ήταν εκεί ένας άνθρωπος, «38 έτη έχων εν τη ασθενεία αυτού. Τούτον ιδών ο Ιησούς κατακείμενον και γνούς ότι πολύν χρόνον έχει, λέγει αυτώ: θέλεις υγιής γενέσθαι;». Το θαύμα είναι γνωστό και σε πρώτη φάση ολοκληρώθηκε με την προσταγή, που δείχνει την δύναμη της θεότητος του Ιησού: «Άρον τον κράβαττον σου και περιπάτει». Υπάρχει όμως και δεύτερη φάση, πολύ σπουδαιότερη, που θα την επισημάνω με δύο ερωτήματα:
1ον. Γιατί πήγε σε αυτόν ο Χριστός και όχι σε κάποιον άλλον, από το πλήθος των ασθενούντων; Γιατί πρώτον ήταν ο αρχαιότερος και ο Χριστός το μέτρησε: «γνούς ότι πολύν ήδη χρόνο έχει» (38 έτη). Και δεύτερον γιατί δεν είχε κανένα στον κόσμο: «Των μεν ευτυχούντων πάντες άνθρωποι φίλοι, των δε δυστυχούντων ουδ’ αυτός ο γενήτωρ». Αλλά όποιος δεν έχει κανένα στον κόσμο, έχει τον Χριστό (αν θέλει) και εδώ είναι το κλειδί.
2ον . Γιατί τον ρώτησε αν θέλει να γίνει υγιής: «Θέλεις υγιής γενέσθαι;». Γιατί, όσον και αν φαίνεται αυτό παράξενο, πολλοί δεν θέλουν. Γιατί αλλιώς θεωρεί ο Χριστός την υγεία και αλλιώς ο χωρίς Χριστόν άνθρωπος. Παράδειγμα: οι δυο τυφλοί ζητιάνοι και το λείψανο του αγίου Ιλαρίωνος. Αυτή η ερώτηση που ξενίζει, όχι όμως τον παραλυτικόν, είναι συμβολική.
Έχει διοικουμενικό διαχρονικό χαρακτήρα. Χρησιμοποιεί σαν σύμβολο τον παραλυτικό, για να απευθυνθεί σε όλους τους παραλυτικούς όλων των εποχών, που καλούνται να πάρουν θέση, αν θέλουν να γίνουν υγιείς «να γίνουν καλά», σαν έθνη, σαν κοινωνικές ομάδες, σαν οικογένειες, σαν άτομα. Σήμερα δεν γίνονται συχνά θαύματα. Υπήρξαν όμως εποχές στη ζωή των εκκλησιών, που τα θαύματα ήταν τόσο συχνά όπως τα φυσικά φαινόμενα. Η αιτία κρύβεται σε αυτήν την ερώτηση: «θέλεις υγιής γενέσθαι;» και το νόημα που κρύβει μέσα της είναι ότι: αλλιώς φαντάζεται την υγεία ο πεσμένος άνθρωπος, και αλλιώς την εννοεί ο Χριστός, για το καλό μας.
Παράδειγμα: θέλω να ζητήσω μια χάρη, μια εξυπηρέτηση, ένα δάνειο… από κάποιον γνωστό μου, πρέπει να λάβω υπόψη μου και το δικό του θέλω, γιατί αυτός πληρώνει… Αν θέλεις κάτι σε προσωπική σχέση (γάμο, εμπόριο, εταιρία, φιλία…), τότε πρέπει να λάβεις υπόψη σου και το θέλω του άλλου μέρους, διαφορετικά το πιθανότερο αποτέλεσμα είναι η αποτυχία.
3ον. Το «χριστιανικό θέλω», ιδιαίτερα όταν θέλεις κάτι από τον Χριστό, πρέπει να λάβεις υπόψη σου και «το θέλω του Χριστού». Ο Χριστός δεν είναι ένα άβουλο ον, με πελώριες υπερφυσικές δυνάμεις, που μπορούμε να τις χρησιμοποιούμε με τον «τρόπο» μας και να μας δώσει ό,τι θέλουμε. Έχει κι Αυτός θέληση, σε κάθε περίπτωση. Γι’ αυτό όταν θέλω μια χάρη, μια θεραπεία, ένα θαύμα, ο,τιδήποτε από τον Χριστό, πρέπει εκείνη τη στιγμή να λάβω υπ’ όψη μου και το «θέλω» του Χριστού, δηλαδή τι θέλει ο Χριστός για εμένα. Τους όρους του παιχνιδιού δεν τους βάζουμε εμείς, αλλά ο Χριστός. Αυτός θεραπεύει, Αυτός βάζει τους όρους της θεραπείας ή του θαύματος, ώστε να μην είναι το αποτέλεσμα της θεραπείας αμαρτία ή καταστροφή.
Παράδειγμα: Θέλω να μου δώσει την υγειά μου, την οικονομική ευεξία μου. Σύμφωνοι. Τι θέλει όμως ο Χριστός για εμένα; Και παρ’ όλο που του λέμε στην αίτησή μας «γενηθήτω το θέλημα σου», στην πραγματικότητα θέλουμε να γίνει το δικό μας θέλημα, που συχνά είναι αντίθετο από το θέλημα του Χριστού. Είναι όμως έτσι; «Τα καλά και συμφέροντα ταις ψυχαίς ημών παράσχου Κύριε». Ψέματα. Κάνουμε ό,τι πιο ασύμφορο για την ψυχή μας, μόλις βγούμε από τον ναό.
Ο σημερινός παραλυτικός δεν ήταν τελείως παράλυτος, αφού μπορούσε να πηγαίνει μέχρι την λίμνη, όταν ετάραττε ο Άγγελος το ύδωρ, αλλά πάντοτε με καθυστέρηση: «Κύριε άνθρωπο ουκ έχω, ίνα όταν ταραχθεί το ύδωρ, βάλει με εις την κολυμβήθραν ενώ δε έρχομαι εγώ, άλλος προ εμού καταβαίνει».
Το ίδιο συμβαίνει με όλη την ανθρωπότητα διαχρονικά. Ενώ δεν είναι τελείως παραλυτική. Ενώ ανακαλύπτει, προοδεύει, κατακτά το διάστημα, τα βάθη του κυττάρου, στην γενετική…, δεν είναι υγειής! Δεν έχει την υγεία, γιατί δεν θέλει την υγεία. Και τούτο, γιατί δεν θέλει να συντονίσει το θέλω της με το θέλω του δημιουργού της: «Θέλεις υγειής γενέσθαι;». Απαντά αρνητικά: «έχε με παρητημένον». Και μένει άρρωστη, ανίατη, δυστυχισμένη, βασανισμένη, κρεουργημένη (τροχαία, πυραύλους, καμικάζι, μεταλλαγμένα, …). Και για να το πούμε χωριάτικα: δεν θέλει να καταλάβει ότι «είναι ο γάϊδαρος, και νομίζει ότι είναι ο γαϊδουριάρης».
Υπάρχουν στο θαύμα αυτό (όπως και σε κάθε θαύμα) δυο θέλω, το θέλω του Χριστού και το θέλω του πιστού. Για τον Χριστό, το ευκολότερο πράγμα είναι να κάνει θαύματα και δια των αγίων του. Για να γίνει όμως το θαύμα, δεν φθάνει να θέλει ο Χριστός, πρέπει να θέλει και ο πιστός. Και τα δύο θέλω πρέπει να συντονιστούν, και αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε… Αυτή την έννοια έχει η ερώτηση: «Θέλεις υγιής γενέσθαι;». Δηλαδή θέλεις να συντονιστούμε; Και μέχρι στιγμής φαίνεται ότι ή ανθρωπότης δεν θέλει να συντονιστεί.
ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΑΝ ΔΕΝ ΜΕΤΑΝΟΗΣΕΙ, ΘΑ ΜΕΙΝΕΙ ΕΤΣΙ ΜΕΧΡΙ ΣΥΝΤΕΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ:
«λαγός την φτέρη έτριβε, κακό του κεφαλιού του».
ΑΜΗΝ
* Εκοιμήθη, με διαύγεια πνεύματος, Σάββατο βράδυ –12/09/2015-, παραμονή της Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Ας έχουμε την ευλογία του μακαριστού όντως ορθοδόξου ιερέα της Πάτρας… για 40+ έτη στο Ιερό Μετόχι του Οσίου Λουκά, κοντά στην Ομόνοια της Πάτρας…
** Ευαγγέλιο Παραλύτου Βησθεδά (3η Κυριακή του Πάσχα), Ιω., ε΄, 1-15.
Πρωτότυπο
«1 Μετὰ ταῦτα ἦν ἡ ἑορτὴ τῶν Ἰουδαίων, καὶ ἀνέβη ὁ Ἰησοῦς εἰς Ἱεροσόλυμα.
2 ἔστι δὲ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐπὶ τῇ προβατικῇ κολυμβήθρα, ἡ ἐπιλεγομένη Ἑβραϊστὶ Βηθεσδά, πέντε στοὰς ἔχουσα.
3 ἐν ταύταις κατέκειτο πλῆθος τῶν ἀσθενούντων, τυφλῶν, χωλῶν, ξηρῶν, ἐκδεχομένων τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιν.
4 ἄγγελος γὰρ κατὰ καιρὸν κατέβαινεν ἐν τῇ κολυμβήθρᾳ, καὶ ἐταράσσετο τὸ ὕδωρ· ὁ οὖν πρῶτος ἐμβὰς μετὰ τὴν ταραχὴν τοῦ ὕδατος ὑγιὴς ἐγίνετο ᾧ δήποτε κατείχετο νοσήματι.
5 ἦν δέ τις ἄνθρωπος ἐκεῖ τριάκοντα καὶ ὀκτὼ ἔτη ἔχων ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτοῦ.
6 τοῦτον ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς κατακείμενον, καὶ γνοὺς ὅτι πολὺν ἤδη χρόνον ἔχει, λέγει αὐτῷ· Θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι;
7 ἀπεκρίθη αὐτῷ ὁ ἀσθενῶν· Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλῃ με εἰς τὴν κολυμβήθραν· ἐν ᾧ δὲ ἔρχομαι ἐγὼ, ἄλλος πρὸ ἐμοῦ καταβαίνει.
8 λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· Ἔγειρε, ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει.
9 καὶ εὐθέως ἐγένετο ὑγιὴς ὁ ἄνθρωπος, καὶ ἦρε τὸν κράβαττον αὐτοῦ καὶ περιεπάτει. ἦν δὲ σάββατον ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ.
10 ἔλεγον οὖν οἱ Ἰουδαῖοι τῷ τεθεραπευμένῳ· Σάββατόν ἐστιν· οὐκ ἔξεστί σοι ἆραι τὸν κράβαττον.
11 ἀπεκρίθη αὐτοῖς· Ὁ ποιήσας με ὑγιῆ, ἐκεῖνός μοι εἶπεν· ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει.
12 ἠρώτησαν οὖν αὐτόν· Τίς ἐστιν ὁ ἄνθρωπος ὁ εἰπών σοι, ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει;
13 ὁ δὲ ἰαθεὶς οὐκ ᾔδει τίς ἐστιν· ὁ γὰρ Ἰησοῦς ἐξένευσεν ὄχλου ὄντος ἐν τῷ τόπῳ.
14 μετὰ ταῦτα εὑρίσκει αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς ἐν τῷ ἱερῷ καὶ εἶπεν αὐτῷ· Ἴδε ὑγιὴς γέγονας· μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν σοί τι γένηται.
15 ἀπῆλθεν ὁ ἄνθρωπος καὶ ἀνήγγειλε τοῖς Ἰουδαίοις ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ ποιήσας αὐτὸν ὑγιῆ».
Μετάφραση
«1 Ύστερα απ΄ αυτά, οι Ιουδαίοι είχαν μια γιορτή, κι ο Ιησούς ανέβηκε στα Ιεροσόλυμα.
2 Κοντά στην προβατική πύλη, στα Ιεροσόλυμα, υπάρχει μια δεξαμενή με πέντε στοές, που εβραϊκά ονομάζεται Βηθεσδά.
3 Σ’ αυτές τις στοές κείτονταν πολλοί άρρωστοι, τυφλοί, κουτσοί, παράλυτοι, που περίμεναν να αναταραχθεί το νερό·
4 γιατί, από καιρό σε καιρό, ένας άγγελος Κυρίου κατέβαινε στη δεξαμενή κι ανατάραζε τα νερά· όποιος, λοιπόν, έμπαινε πρώτος μετά την αναταραχή του νερού, αυτός γινόταν καλά, όποια κι αν ήταν η αρρώστια που τον ταλαιπωρούσε.
5 Εκεί ήταν κι ένας άνθρωπος, άρρωστος τριάντα οκτώ ολόκληρα χρόνια.
6 Όταν τον είδε ο Ιησούς κατάκοιτο, τον ρώτησε: «Θέλεις να γίνεις καλά;» Ήξερε πως ήταν έτσι για πολύν καιρό.
7 «Κύριε», του αποκρίθηκε ο άρρωστος, «δεν έχω κανέναν να με βάλει στη δεξαμενή μόλις αναταραχτούν τα νερά· έτσι, ενώ εγώ προσπαθώ να πλησιάσω μόνος μου, πάντοτε κάποιος άλλος κατεναίνει στο νερό πριν από μένα.»
8 Ο Ιησούς του λέει: «Σήκω πάνω, πέρε το κρεβάτι σου και περπάτα».
9 Κι αμέσως ο άνθρωπος έγινε καλά, σήκωσε το κρεβάτι του και περπατούσε. Η μέρα που έγινε αυτό ήταν Σάββατο.
10 Έλεγαν, λοιπόν, οι Ιουδαίοι άρχοντες στο θεραπευμένο: «Είναι Σάββατο, και δεν επιτρέπεται να σηκώνεις το κρεβάτι σου».
11 Αυτός όμως τους απάντησε: «Εκείνος που μ΄ έκανε καλά, εκείνος μου είπε πάρε το κρεβάτι σου και περπάτα».
12 Τον ρώτησαν: «Ποιος είναι ο άνθρωπος που σου είπε πάρε το και περπάτα;»
13 Ο θεραπευμένος όμως δεν ήξερε να πει ποιος ήταν, επειδή ο Ιησούς είχε φύγει απαρατήρητος εξαιτίας του πλήθους που ήταν μαζεμένο εκεί.
14 Αργότερα ο Ιησούς τον βρήκε στο ναό και του είπε: «Βλέπεις, έχεις γίνει καλά· από΄ δω και πέρα μην αμαρτάνεις, για να μην πάθεις τίποτα χειρότερο».
15 Ο άνθρωπος έφυγε αμέσως κι ανάγγειλε στους Ιουδαίους άρχοντες ότι ο Ιησούς ήταν αυτός που τον γιάτρεψε».
ΠΗΓΗ: http://ayioi-pantes.blogspot.gr/2012/05/blog-post.html
