«Eκπαίδευση ίσων ευκαιριών»: Από τους μύθους στην πραγματικότητα
Του Γιώργου Κ. Καββαδία*
Τη «μεγάλη μεταρρύθμιση στην εκπαίδευση» διατυμπανίζει ο πρωθυπουργός, την «εκπαίδευση ίσων ευκαιριών για όλους και όλες» προβάλλει ο υπουργός παιδείας. Σχήματα λόγου για να καλύψουν μια πολιτική αποδόμησης του δημόσιου σχολείου. Πρώτα από όλα γιατί σε μια κοινωνία με τις κοινωνικές ανισότητες να διευρύνονται, «η εκπαίδευση ίσων ευκαιριών» δεν είναι απλά ένα σύνθημα, αλλά συνιστά πολιτική αγυρτεία. «Σε μια κοινωνία που στηρίζεται στην εκμετάλλευση, τα παιδιά ξεχωρίζονται, όπως και οι μεγάλοι, σε δύο κατηγορίες, σ’ εκείνα που πρόκειται να αποτελέσουν τη συνέχεια της κυρίαρχης τάξης και σ’ εκείνα που πρόκειται να αποτελέσουν το μεγάλο στρατό της δουλειάς που δεν πληρώνεται όλη». Τόνιζε εύστοχα ο Δημήτρης Γληνός.
Πώς συμβιβάζονται οι υποσχέσεις του υπουργού παιδείας ότι «θα προωθηθεί άμεσα ένα νέο και πολυδιάστατο θεσμικό πλαίσιο αντισταθμιστικής εκπαίδευσης», με τα χιλιάδες κενά και την κατάρρευση των δομών της ειδικής αγωγής με την κατάργηση υποστηρικτικών δομών, ΠΔΣ, ενισχυτικής διδασκαλίας, με περισσότερα από 15.000 κενά εκπαιδευτικών και εν τέλει με κλειστά σχολεία, ένα μήνα μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς; Πώς συμβιβάζονται με τη δραματική μείωση των δαπανών μόλις στο 2,47 % του ΑΕΠ (35,6% μείωση σε σχέση με το 2009) και την πρόβλεψη για παραπέρα μείωση και λιτότητα σε όλα τα επίπεδα; Σε όλα; Εκτός βέβαια από «προγράμματα» για ημετέρους τεχνοκράτες, όπως για παράδειγμα για το «νέο σχολείο – νέο πρόγραμμα σπουδών» που θα κοστίσει 2,1 εκατομμύρια ευρώ και για το οποίο είχαν διατεθεί περίπου 15 εκατομμύρια ευρών πριν από δύο χρόνια!
Στην ημερήσια διάταξη της κυβερνητικής πολιτικής βρίσκονται οι συγχωνεύσεις – καταργήσεις τμημάτων, τα πολυπληθή τμήματα, ενώ είναι πιθανός ο κίνδυνος ενός νέου κύματος καταργήσεων σχολείων με δεδομένη την ευθυγράμμιση της κυβερνητικής πολιτικής στις κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ που επιτάσσει: τα ελάχιστα μεγέθη κυμαίνονται σε: 75 μαθητές στα δημοτικά, 150 μαθητές στα Γυμνάσια, 250 μαθητές στα Λύκεια» (Έκθεση ΟΟΣΑ για την παιδεία στην Ελλάδα, σελ. 55)
Στην ουσία η ρητορική της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ συνιστά μια Έκθεση Ιδεών, «ένα πουκάμισο αδειανό», για να καλύψει μια εκπαιδευτική πολιτική που ευθυγραμμίζεται με τις κατευθύνσεις της ΕΕ και του ΟΟΣΑ. «Ευθυγράμμιση» με τις «βέλτιστες πρακτικές των χωρών του ΟΟΣΑ, το αργότερο έως τον Ιούνιο του 2018», όπως ρητά αναφέρεται στο 3ο Μνημόνιο.
Η αποδόμηση της δημόσιας εκπαίδευσης και η υποταγή της στους νόμους της αγοράς, όπως επιδιώκουν ΕΕ – ΔΝΤ – ΟΟΣΑ και Κυβέρνηση υλοποιείται μέσα από την «αξιολόγηση» που χρησιμοποιείται για την ιδεολογική χειραγώγηση των εκπαιδευτικών τρομοκράτηση, την κατηγοριοποίηση σχολείων και εκπαιδευτικών με επακόλουθο τον κανιβαλισμό και τη νομιμοποίηση της πολιτικής των απολύσεων και των περικοπών.
Οι εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ επισημαίνουν, πρώτον, ότι είναι απαραίτητη «η σύνδεση μεταξύ της αξιολόγησης μαθητών, σχολικών μονάδων και εκπαιδευτικών». Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ «η αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, του εκπαιδευτικού καθώς και τα τυποποιημένα τεστ για την αξιολόγηση των μαθητών σε εθνικό επίπεδο πρέπει να εξεταστούν μαζί».
Αυτή η πολιτική αναπαράγει το σχολείο των εξετάσεων, της αμάθειας και της υποχρηματοδότησης. Tο φτηνό σχολείο είναι αποτέλεσμα της υποχρηματοδότησης της εκπαίδευσης και συνδέεται με την αγοραία λογική της συρρίκνωσης του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης
Το όραμα της κυβέρνησης για το σχολείο δεν υπερβαίνει το σημερινό εξεταστικοκεντρικό σχολείο που αναπαράγει και διευρύνει τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανισότητες. Για αυτό και ανακυκλώνουν τα συστήματα εξετάσεων για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση του παρελθόντος. Προσπαθούν να εμφανίσουν φιλολαϊκό προσωπείο με την πρόταση για πρόσβαση χωρίς εξετάσεις στις «σχολές χαμηλής ζήτησης και χαμηλής βάσης». Η εκπαιδευτική πολιτική των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ είναι δεμένη με ένα νήμα με όλα τα γνωστά παρεπόμενα των πανελλαδικών εξετάσεων (φροντιστηριοποίηση, αυξημένο ιδιωτικό κόστος, ταξικοί φραγμοί και διαχωρισμοί, αμάθεια, κλπ), ενώ παράλληλα όχι μόνο αφήνει άθικτους όλους τους φανερούς και σιωπηρούς μηχανισμούς της κοινωνικής επιλογής στο σχολείο, αλλά και τους εντείνει. Το προφίλ του «νέου» λυκείου είναι το εξής: φτηνό (ακόμα και με τριαντάρια τμήματα, τους απολύτως απαραίτητους καθηγητές και χωρίς (νέα) βιβλία), εξειδικευμένο, εξοντωτικό, ελιτίστικο και ταξικό. Εχθρικό και αυστηρώς ακατάλληλο για οικογένειες που δεν μπορούν πλέον να θεωρήσουν ανελαστική τη δαπάνη της φροντιστηριακής εκπαίδευσης η οποία επεκτείνεται σε όλα τα χρόνια.
Την ώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ προβάλλει τη «θέση» για «Ενιαίο Λύκειο Θεωρίας και Πράξης» διατηρεί το διπλό σχολικό δίκτυο Γενικό Λύκειο και ΕΠΑΛ – ΕΠΑΣ. Υποβαθμίζει με την πολιτική της την Τεχνική Εκπαίδευση και εισάγει τον μεσαιωνικό θεσμό της μαθητείας, δηλαδή της απλήρωτης εργασίας. Επιδιώκοντας τη δημιουργία συστήματος σύνδεσης αναγκών αγοράς – δεξιοτήτων για αναβάθμιση προγραμμάτων και πιστοποίησης.
Η επιλογή τους είναι μια νέα μορφή εκπαίδευσης που να συνδέεται όλο και πιο στενά με τις ανάγκες της αγοράς. Ζητούμενο είναι να εφοδιάζονται οι μαθητές με δεξιότητες ακριβώς στην κατάλληλη στιγμή (just in time)που θα απαξιώνονται γρήγορα, από την εξέλιξη και μόνο της τεχνολογίας. Επιδιώκεται έτσι να διαμορφωθεί ένας τύπος ανθρώπου και, κυρίως, εργαζομένου που πρέπει να είναι ευέλικτος και προσαρμόσιμος στις αλλαγές στην αγορά εργασίας και κυρίως παραγωγικός και πειθήνιος.
Σε αυτές τις συνθήκες οφείλουμε να αποτινάξουμε τη σκουριά των ψευδαισθήσεων και της αναμονής. Τώρα οφείλουμε να συμβάλλουμε στη συγκρότηση ενός πανεκπαιδευτικού μετώπου αντίστασης στην πολιτική διάλυσης της δημόσιας εκπαίδευσης και καταπάτησης εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων, στη συγκρότηση ενός παλλαϊκού μετώπου αντίστασης στην πολιτική της μνημονιακής, καπιταλιστικής βαρβαρότητας.
* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης», μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά και αρθρογράφος στο «ΕΘΝΟΣ».
08-10-2015
