Μικρές σημειώσεις για το θέμα της ελληνικής συνέχειας
Υπάρχουν ορισμένες εξαιρετικά σημαίνουσες και μη-κυκλοφορούσες τρεχόντως στην “πολιτική αγορά” επισημάνσεις που οφείλουμε να κάνουμε σχετικά με το θέμα της συνέχειας ή ασυνέχειας του ελληνισμού. Δυστυχώς, ορισμένοι δοκιμιογράφοι θολώνουν τα ύδατα και κάνουν αυτό για το οποίο έχει κατηγορηθή ευρέως ο Ιάκωβος Φαλμεράγιερ. Δηλαδή, ότι δεν “κάνουν επιστήμη, αλλά μισελληνισμό”. Έλληνες(ελληνόφωνοι, έστω) όντες.
1) Έτσι, ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος δεν έκανε, βασικά, “πατριωτικό χρέος”, όπως νομίζουν ορισμένοι δέσμιοι ιδεολογημάτων, αλλά όντως επιστήμη, μάλιστα διακηρυγμένα πιστότατη στις πηγές.
2) Πρώτος ο οποίος ανακίνησε το ζήτημα της ελληνικής συνέχειας είναι, βασικά, ο Φαλμεράγιερ, ο οποίος έκοβε και έραβε κομματάκια και λέξεις από χρονογράφους, για να τους κάνη να πουν αυτά που ο ίδιος ήθελε. Κατά συνέπεια, οι θεωρητικοί της ασυνέχειας έχουν αυτήν την καταγωγή.
3) Ο Κ. Παπαρρηγόπουλος θεωρείται, ότι ήταν αυτός που απάντησε,και υποδειγματικά, στον Φαλμεράγιερ, ότι τον κατατρόπωσε με τις μελέτες του, απαντώντας σημείο-προς-σημείο στις συκοφαντίες του, που εντάσσονται στο ρεύμα του γερμανικού ανθελληνισμού(υπήρχε, βέβαια, και ακμαιότατος φιλελληνισμός) για τον οποίο έχει κάνει κάποιες σχετικά καλές επισημάνσεις και ο Φρ. Νίτσε. Γεγονός, όμως, είναι, ότι ο Παπαρρηγόπουλος δεν ήταν ο πρώτος που υπέβαλε σε κριτική τις θεωρίες και τα θεωρήματα του Φαλμεράγιερ. Ήταν ο Zinkeisen, ιστορικός ομοεθνής με τον Φ.. Ο οποίος απέδειξε την ιδεολογική χρήση (βλ. και παραπάνω, μισελληνισμός) των πηγών.
4) Σε αυτήν την συνάφεια, πρέπει να σημειώσουμε το εξής: στην ρωσσική γλώσσα, δεν υπάρχει μία λέξη για τον λαό, τους λαούς και το έθνος, όπως υποστηρίζει ο καθ. Γ. Βελούδης στο τελευταίο του – φείδομαι χαρακτηρισμών – άρθρο στην εφ. “Ελευθεροτυπία του Σαββάτου”. Αυτό είναι τόσο ψευδές όσον ότι τάχα ο όρος ελληνισμός (επαν)ανακαλύφθηκε από τον …Ντρόυζεν. Δυστυχώς, άνθρωποι αυτής της ιδεολογίας(δογματικός “ιστορικός υλισμός”) ασχολήθηκαν λίγο με το έθνος, διότι δεν τους ενδιέφερε ούτε το έθνος ούτε, απείρως περισσότερο, το “αν-ορθολογικό του μυστήριο”, αλλά τους ενδιέφερε το πρόβλημα της καταπίεσης (-και αυτό όχι …ολοκληρωτικά συχνά). Όμως, όπως αναφέρει σχετικά και ο μέγιστος Ρώσσος φιλόσοφος Μπερντιάεφ στις “επιστολές για την κοινωνική φιλοσοφία”, στην ρωσσική υπάρχουν δύο λέξεις σχετικές. Η μία είναι όντως η λέξη narod, που σημαίνει λαός, εξ ου και narodniki, που είναι το κίνημα των λαϊκιστών, που βέβαια έχει συχνά μία ταξική έννοια. Δεύτερον, υπάρχει η λέξη νάτσια για το έθνος, που δεν είναι ρωσσική, δηλαδή είναι δάνειο. Εδώ έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε, ότι παρά το ότι στην Ρωσσία δεν υπήρξε ποτέ καμιά αστική επανάσταση, κάτι για το οποίο φρόντισε και ο ίδιος ο Λένιν κατηγορώντας ως αιρετικούς του διαλεκτικού υλισμού (Πλεχάνωφ) αντιμάχους που έμεναν στο “γράμμα του μαρξισμού”, η συνείδηση της ρωσσικότητας ήταν διάχυτη, και μάλιστα στους πιο αντιαστούς ανθρώπους, λογίους, καλλιτέχνες κτλ., όπως ο Ντοστογιέφσκι, ο Γκόγκολ, ο Κομιάκωφ, ακόμη και στον “λαϊκιστή” Μπακούνιν!
5) Με την ευκαιρία, να παρατηρήσουμε, ότι η “ελλην-ορθόδοξη” αυτοσυνείδηση ανιχνεύεται πολύ πριν από κάποιους αρχαιομαθείς λογίους. Κλασσικές έχουν μείνει οι σχετικές “αποφάνσεις” όπως αυτή του Αγ. Ιωάννη Γ’ Βατάτζη Δούκα του Ελεήμονος, στον οποίον οφείλουμε την ανάκτηση της Πόλης, περί γένους Γραικών-Ελλήνων. Αλλά και ο αυτοκράτορας Μανούλ Παλαιολόγος είναι χαρακτηριστικό το πώς ενεθάρρυνε τους Ρωμηούς υπερασπιστές της Μακεδονίας θυμίζοντάς τους την καταγωγή τους από τους Φίλιππο και Αλέξανδρο*. Αλλά και ο Ν. Καβάσιλας, όπως το αναφέρει ο Ράνσιμαν στην “τελευταία βυζαντινή αναγέννηση”, προηγήθηκε του Πλήθωνα.
6)Το ελλαδικό κρατίδιο, στην (κοραϊκή) εθνικιστική του περίοδο(τώρα βαίνει την αεθνιστική του), δεν είχε καμιά σχέση με καμιά τέτοια αντίληψη, και άνθρωποι με γιερή αυτοσυνειδησία, όπως ο μεγάλος θεωρητικός του νεοελληνικού πολιτισμού Ίωνας Δραγούμης, το εμίσησαν βαθύτατα. Το ελλαδικό κρατίδιο είχε να κάνει με μία επιφανειακή-μετακενωτική αρχαιομανία, και, όπως περίπου υπέροχα το διαπίστωνε ο Δραγούμης, με μία αρχαιομορφία και ξενοτροπία. Τα πάντα που ήσαν εγχώρια χαλάστηκαν, κατ’εξοχήν οι κοινότητες, μπήκαν αρχαιόπρεπα ονόματα για ξενικά πράγματα (όπως “δήμος” και “σύνταγμα”!) και, επίσης, η ψώρα του Κοραή κατέληξε σε ένα δίχως όρια πιθηκισμό των “προκομμένων Ευρωπαίων”(Μακρυγιάννης) τόσο που έστελνε το (αστικό) Κράτος τα κορίτσια στην Ευρώπη για να… σπουδάσουν “νοικοκυρική”. Είναι, λοιπόν, σαφέστατο, ότι οι σημερινοί θεωρητικοί της ασυνέχειας μοιάζουν ως απευθείας απόγονοι αυτής της κοσμοθεωρητικής αντίληψης. Κέντρο της δικής τους χώρας είναι, βέβαια, η αρχαία Αθήνα, που πριν δεν ήταν παρά ένα λασποχώρι, όπως θα έλεγε και η Ε. Γ.- Αρβελέρ, και όχι η Κωνσταντινούπολη, μεσα σε μία πολυεθνική, ρωμαΐικη σύλληψη, βέβαια…
Τέλος, η σημερινή απάλειψη του έθνους μέσα στον οικουμενισμό της παγκόσμιας αγοράς δεν είναι τίποτε άλλο από την διαλυτική ένταση της εθνοτικής καταπίεσης που η χώρα υπέφερε από την αρχή της δυτικής τυραννίας, που, βέβαια, είναι επεκτεταμένη γενικώς. Η άρση της εθνοτικής καταπίεσης φαίνεται, ότι δεν ενδιαφέρει κάποιους “υλιστές”, απεναντίας. Άραγε η κοινωνική χειραφέτηση που την προϋποθέτει τους ενδιαφέρει;
Όπως και να έχει, τίποτα δεν χάθηκε οριστικά. Ακόμη...
