Η επιστροφή του "χυδαίου υλισμού" ως επιστήμης

 

 

 

Υπάρχει ένα  θέμα που με απασχολεί επί καιρό πολύ. Σε πολλές περιπτώσεις συγχρόνων «επιστημόνων» («αμόρφωτων επιστημόνων», που είναι μάλλον πλεονασμός κατά Καστοριάδη) και “διανοητών”, βλέπουμε ένα άκρως, χονδροειδές υλιστικό πνεύμα. Οι απριορισμοί, οι προκαταλήψεις εγγίζουν το επίπεδο του «ιδεολογικού κάλου».  Βεβαίως, όλοι γνωρίζουμε, ελπίζω, ότι ο «επιστημονικός υλισμός», καθώς και ο επιστημονισμός (scientism), που υπονοούν και τον «επιστημονικό αθεϊσμό», είναι ιδεολογίες που κατέπεσαν πολύ καιρό πριν, όπως, άλλωστε, και ο (αστικός ευρωπαϊκός) Διαφωτισμός από την «ρομαντική δημιουργική αντίδραση» του 19^ου αι.. Συγκεκριμένα, για αυτό υπήρξε, όπως έχει ξαναγραφτεί πολλάκις, ομολογία του ιδίου του σκαπανέα (μαζί με τον Haeckel) του υλισμού των φυσικών επιστημών, βιολόγου και φιλοσόφου Hans Driesch (1867-1941): ο υλισμός, είπε τότε, κάπου στο δεύτερο τέταρτο του 20^ου αιώνα, είναι μία θεωρία πλέον ξεπερασμένη. Ο δε θετικισμός (positivism) κατά πολλούς, π.χ. Σεφέρη (ο “επιστημονικός πολιτισμός της Δύσης” ακριβέστερα) και Max Horkheimer, οδήγησε στην ναζιστική άκρα φρικίαση και, άρα, σε μία καθολικότερη κατάπτωση αυτών των ιδεολογιών και φιλοσοφημάτων.

Επίσης δε, στην άνοδο ενός πνευματικότερου κλίματος με μορφές επιστημόνων όπως ο (Χριστιανός) Planck, ο de Broglie κ.α..

 

 

Παρόμοια  ισχύουν και για άλλες περιπτώσεις. Θα έχετε ακούσει, χάριν παραδείγματος, τις απόψεις επιφανούς καθηγητού Φυσικής, του Δ. Νανόπουλου. Ο ίδιος έχει ασχοληθεί με κάποια θέματα της «νευροεπιστήμης», ας πούμε της επιστήμης που μελετά τον ανθρώπινο εγκέφαλο και τις λειτουργίες του. Ένας από τους σπουδαιότερους και πιο ευσυνείδητους συγγραφείς πάνω σε αυτά τα θέματα, ο Π. Μπρέγκιν, έγραφε, ότι η επιτομή ενός εγχειριδίου της νευροεπιστήμης (neuroscience) είναι, ότι η λειτουργία του εγκεφάλου είναι καλυμμένη από μυστήριο (“shrouded in mystery”), και δεν γνωρίζουμε πώς ακριβώς και ποιες ουσίες συμμετέχουν στην μεταβίβαση των σημάτων από ένα νευρώνα στον άλλο. Π.χ. μέχρι πρότινος δεν ήταν γνωστή η συμμετοχή κάποιον ουσιών που λειτουργούν και ως νευροδιαβιβαστές, που απαιτούνται(δεν γνωρίζουμε παρά ελάχιστους), ώστε να μεταβιβαστεί το σήμα. Θεωρείτο, ότι όλα εξαντλούνταν στις ηλεκτρομαγνητικές διεργασίες. Αυτό, όμως, δεν επτόησε ορισμένους, που οπωσδήποτε θα σκέφτεστε, ότι εκπροσωπούν το πεντόσταγμα του άκρατου σκοταδισμού και της προπέτειας, να μας πουν, ότι τα πάντα είναι ηλεκτρομαγνητισμός, άρα δεν υπάρχει ούτε ψυχή ούτε πνεύμα ούτε νους (καρδία) με την πασίγνωστη στην Ορθοδοξία «φυλακή» και κάθαρσή του, που άγει στον φωτισμό και, μετά, την θέωση.

Οπωσδήποτε, μου τέθηκε το ζήτημα σχετικά με το πώς έβγαλαν την αυτοεκπληρούμενη προφητεία με τέτοια … αξιοθαύμαστη σαφήνεια από αυτά τα ψηγματάκια γνώσης περί εγκεφάλου(έλλειμμα που είχαν προπεί οι Πατέρες). Οι απορίες άρχισαν να μου λύνονται διαβάζοντας πρόσφατα για την «γενική γραμμή της σοβιετικής φιλοσοφίας» από τον Ν. Μπερντιάεφ (εκδ. Σιδέρης, 1977, σσ. 150-198), που μας μιλάει για την πάλη του διαλεκτικού υλισμού εναντίον άλλων ειδών υλισμού με πλήρη ενημέρωση της σοβιετικής γραμματείας του 1931, αλλά και νωρίτερα. Ένας από αυτούς, που καταδικάστηκε ως αίρεση είναι ο «αστικός» και αντιδιαλεκτικός μηχανιστικός υλισμός του πρώην εκλεκτού Ν. Μπουχάριν, ενώ άλλος είναι ο «χυδαίος υλισμός», «χονδροειδής υλισμός», των Μπύχνερ και Μολεσότ. Αυτοί οι τελευταίοι όντως είχαν διατυπώσει ακριβώς αυτές τις θεμελιώδεις υλιστικές θέσεις που με θαυμάσιο πνεύμα μαθητείας επαναδιατυπώνουν ως τάχα πορίσματα της μεγάλης θέας επιστήμης οι προαναφερθέντες.

Δηλαδή δεν υπάρχει τίποτα πέραν της ύλης, εκδήλωση της οποίας είναι τα πάντα, είτε ψυχή, είτε πνεύμα, είτε το «βίωμα της θέωσης» είτε ο,τιδήποτε. Όπως επίσης «η σκέψη χωρίζεται από το μυαλό όπως η χολή από το συκώτι» (!!). Αλλά, αν αυτά φαίνονται, και αναμφισβήτητα είναι, ακραιφνείς χοντράδες κάποιων ησσόνων φιλοσόφων του 19^ου αι. («ο μωρός μωρά λαλήσει»), σίγουρα είναι μέγιστη ανευθυνότητα να τα σύρουμε ρετουσαρισμένα από τους τάφους τους σε ευπίστους ακροατές και σήμερα, δεν είναι έτσι;

*O Horkheimer γράφει στην “έκλειψη του Λόγου” του, ότι η Ευγονική έχει τις ρίζες της στον Διαφωτισμό.

 

**έτσι εξηγείται, αν και εν μέρει μόνο, γιατί ακροδεξιοί καπιταλιστές, ήτοι νεοφιλελεύθεροι, κονδυλοφόροι προωθούν τον Ντώκινς και λοιπούς …αγιατολλάδες-φανατικούς-προπαγανδιστές.

 

***Δεν θέλω να είμαι προσωπολήπτης, αλλά μία τυπική τέτοια περίπτωση είναι η – αξιόλογη εν μέρει – “βιβλιοθήκη” της εφ. Ελευθεροτυπίας. Το μόνο που κατάλαβε και μας επισήμανε από το βιβλίο του συναδέλφου του Ντώκινς “Η αυταπάτη του Ντώκινς;” είναι, ότι τον θεωρεί ως τον μέγιστο απολογητή του αθεϊσμού. Αυτό είναι σωστό μεν, αλλά τα συμφραζόμενα δείχνουν, ότι χρησιμοποιείται, για να υποδείξει και τον απίθανο εκφυλισμό αυτού του χώρου.