Σκέψεις για τον «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ»… ή τον θάνατο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

 

Του Πάνου Ε. Παπαδόπουλου

 

Α) ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ

α) Επιτελικό κράτος και ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση,

β) Φορολογική αποκέντρωση,

γ) Σχεδιασμός νέας εσωτερικής δομής των Δήμων,

δ) Αποκέντρωση στη λειτουργία των δημοτικών οργάνων,

ε) Απλή αναλογική στην εκλογή και δυνατότητα έκφρασης συλλογικοτήτων και κινήσεων πολιτών στο Δημοτικό Συμβούλιο.

2. Διοικητική μεταρρύθμιση χωρίς οικονομικά μέσα μπορεί να υπάρξει; Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Είναι αφελές κάποιοι να ισχυρίζονται το αντίθετο. Τα οικονομικά μέσα χρειάζονται γιατί: α) Οι νέες αρμοδιότητες τα απαιτούν, β) Υπάρχει ζήτημα ενδοδημοτικής δημοκρατίας, γ) Χρειάζεται επιχειρησιακό πρόγραμμα εφαρμογής της μεταρρύθμισης (Υπηρεσίες: προγραμματισμού, οικονομική, τεχνική, πληροφορικής, νομικής υποστήριξης, πολιτικής προστασίας κ.λπ.).

 

1. Δεν υπάρχει καμία αποτίμηση του προγράμματος. Καλές οι προθέσεις αλλά σε τελική ανάλυση το εγχείρημα οδηγήθηκε σε απαξίωση και αποτυχία.
2. Επικράτησαν μικροκομματικές σκοπιμότητες, όπως και τώρα είναι έτοιμες να εκφραστούν.

3. Διαπιστώνεται ανυπαρξία ουσιαστικής στήριξης και έλλειψης πόρων.
4. Παρατηρήθηκε αδυναμία προσέλκυσης εξειδικευμένου προσωπικού που με ευθύνη των Δημάρχων τελικά απομακρύνθηκε.

5. Το ΕΠΤΑ και ο ΘΗΣΕΑΣ παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση εγκεκριμένων και συμβολαιοποιημένων προϋπολογισμών με αποτέλεσμα οι "δημοφιλείς" δράσεις (ασφαλτοστρώσεις – πλακοστρώσεις), να θεωρούνται αποτελεσματικές για την τοπική ανάπτυξη. 

 

Η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως επιεικώς τραγική. Οδεύουμε στον Μάρτιο μήνα και λίγο πριν το Πάσχα υπάρχει κίνδυνος για τις πληρωμές στους μισθούς των εργαζομένων! Τόσο καλά! Η τακτική δόση επιχορήγησης Φεβρουαρίου ακόμη δεν έχει έρθει στους Δήμους. Έργα και υποχρεώσεις στον ΘΗΣΕΑ είναι απλήρωτα και κατ' επέκταση έχουμε παύση εργασιών. Εάν ο Δήμος δεν έχει δικούς του πόρους τα πράγματα οδηγούνται σε αδιέξοδο. Δεν είναι λύση η συνεχής δανειοδότηση απ' το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, εξάλλου οι δημότες επιβαρύνονται και οικονομικά και κοινωνικά. Δύο επίσημα στοιχεία στο σημείο αυτό από τον κρατικό προϋπολογισμό του 2010:

α) Έχουμε μείωση των ΚΑΠ περίπου κατά 180 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2009!
β) Η ΣΑΤΑ (αφορά έργα και μελέτες των Δήμων) είναι 800 εκατ. ευρώ από 1.107 εκατ. ευρώ που ήταν το 2009! Εάν στα παραπάνω προσθέσουμε την κράτηση 10% από τους προϋπολογισμούς των Υπουργείων για το πρόγραμμα σταθερότητας, θα βγάλουμε τα αναγκαία συμπεράσματα.

Να επισημάνουμε εδώ ότι με την κατάργηση 1.800 δημοτικών επιχειρήσεων και 4.000 νομικών προσώπων των Δήμων από 1-1-2011 αναμένεται να βρεθούν στην ανεργία 35.000 εργαζόμενοι στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης…

 

Θεωρητικά η απάντηση είναι ΝΑΙ. Σε μια χώρα όμως που το 80% των φόρων εισπράττονται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη πόσο λογικό είναι να μιλάμε για φορολογική αποκέντρωση; Μάλλον είναι παράλογο.

Σε τέτοιες συνθήκες ποια κυβέρνηση θα διακινδυνεύσει την μη καταβολή των μισθών και συντάξεων, απ' το να δώσει πόρους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση; Καμιά. Και αυτό ήδη πράττει. Εξάλλου η δραματική μείωση των Δήμων εντάσσεται για λόγους δημοσιονομικούς και μόνο στο Πρόγραμμα Σταθερότητας.

Κατ' επέκταση η επίτευξη περιοριστικών δημοσιονομικών στόχων, των ίδιων που επικαλέστηκαν με τον ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ Ι θα αποτύχει οικτρά (οι λειτουργικές δαπάνες των Δήμων έχουν φτάσει στο 70% έως 75% από τα χρήματα που λαμβάνουν) με αποτέλεσμα η λογική της ανταποδοτικότητας και της εμπορευματοποίησης των κοινωνικών αλλαγών (βοήθεια στο σπίτι, παιδικοί σταθμοί κ.λπ.) να καταστεί κυρίαρχη στο χώρο της Τ.Α.

 

Τα ευχολόγια και οι επαγγελίες περισσεύουν. Υπάρχει ορατός πλέον ο κίνδυνος – αν προχωρήσει – η Τ.Α. να μετατραπεί σε διοικητικό μηχανισμό του κράτους διεκπεραιώνοντας γραφειοκρατικές ή διαχειριστικές υποθέσεις του. Μια τέτοια μεταρρύθμιση απαιτεί χρόνο και διάλογο. Διάλογο 4ετίας.

Στην Δανία έχουν από 1-1-2007 νέο διοικητικό χάρτη, αλλά οι συζητήσεις κράτησαν 5 χρόνια! Σε μας εδώ μετράει μόνο ο πολιτικός χρόνος και οι συσχετισμοί. Έχουμε λοιπόν και λέμε:

i. Από τη στιγμή που διατηρείς τις 7 κρατικές περιφέρειες μεταρρύθμιση δεν γίνεται. Τελεία και παύλα.

ii. Όταν δεν διασφαλίζεις τους αναγκαίους πόρους με το υπάρχον καθεστώς, ποιους μπορείς να πείσεις ότι θα υπάρξει φορολογική αποκέντρωση;

iii. Όταν κάνεις συνενώσεις στη λογική των πράξεων αριθμητικής, απολυτοποιείς το μέγεθος του νέου Δήμου, με την ικανότητα μιας αυτοδιοικητικής δομής να εκπληρώσει το ρόλο της και ταυτόχρονα ευτελίζεις τα όποια αντικειμενικά κριτήρια θέτεις για τις συνενώσεις. Άραγε μπορούν οι μεγάλοι Δήμοι του Νομού και της χώρας να δώσουν στη δημοσιότητα τα απολογιστικά οικονομικά τους στοιχεία, μέσα από εκθέσεις ορκωτών λογιστών από το 2007 μέχρι σήμερα για να δούμε και αυτή την όψη της επερχόμενης μεταρρύθμισης;

iv. Για ποια δημοκρατία γίνεται λόγος όταν π.χ. η δημαρχιακή επιτροπή υποκαθίσταται από την εκτελεστική επιτροπή την οποία ορίζει ο Δήμαρχος; Οι αξίες της "ηλεκτρονικής διακυβέρνησης" αναφέρονται μόνο στον τομέα των υπηρεσιών ενημέρωσης και δεν αξιοποιούνται στον τομέα της συμμετοχικής δημοκρατίας. Άλλο παράδειγμα: Ενώ τα μέλη των τοπικών συμβουλίων θα εκλέγονται με λίστα και πλειοψηφικό, οι δημοτικοί συνδυασμοί πρέπει να προτείνουν υποχρεωτικά υποψήφιους στα τοπικά συμβούλια! Παραλογισμός…

v.  Το μέγεθος των μεγάλων Δήμων οδηγεί με βεβαιότητα στην πρόβλεψη ότι η αυτοδιοίκηση θα αποκοπεί από τους πολίτες και θα δημιουργηθούν μεταξύ των καταργούμενων Δήμων ζώνες εγκατάλειψης και περιθωριοποιημένα κοινωνικά "γκέτο" στις παρυφές των νέων Δήμων.

vi.  Η μεταρρύθμιση μέσω του υπερσυγκεντρωτισμού θα καταλήξει σε απορρύθμιση της αυτοδιοίκησης και φυσικά ο ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ διαπνέεται από σκληρή δικομματική λογική, κυρίως σε περιφερειακό επίπεδο.

vii. Η ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση διαχειρίζεται το 3,3% του ΑΕΠ και στην Ε.Ε. ο μέσος όρος είναι 11,5% του ΑΕΠ. Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι για την Τ.Α. η επόμενη τετραετία θα είναι περίοδος σκληρής δημοσιονομικής πολιτικής και κοινοτικής επιτήρησης, με δραματική μείωση των πόρων της.     

 

Η "διαβούλευση" είναι ένας μύθος. Όλα γίνονται ερήμην της Τ.Α. και της κοινωνίας. Το χωροταξικό θα βγει στην επιφάνεια και θα συζητηθεί σε χρονικό διάστημα μόλις 15 ημερών! Ποιος κοροϊδεύει ποιον; Και οι Δήμαρχοι και τα Δημοτικά Συμβούλια οφείλουν να αντιδράσουν εδώ και τώρα.

Να πουν ΟΧΙ σ' αυτή την εκτρωματική κατάσταση. Να απαιτήσουν αυτά που τους οφείλουν. Να στείλουν μήνυμα υπεράσπισης της τοπικής κοινωνίας και δημοκρατίας και να ταχθούν ΜΟΝΟ υπέρ των εθελοντικών συνενώσεων, όταν αυτό οι ίδιες οι κοινωνίες το επιζητούν. Να διασφαλίσουν τα προαπαιτούμενα της όποιας μεταρρύθμισης.

Να αποκρούσουν την προσπάθεια ισοπέδωσης των τοπικών κοινωνιών, στο όνομα της υπερσυγκέντρωσης και στον βωμό της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Καταργείτε την ιστορία και τον ελληνισμό με τον τρόπο αυτό κύριοι! Και αυτό δεν πρέπει να σας περάσει. Γιατί όταν στην εποχή του Περικλή ο Καλλικράτης και ο Ικτίνος έφτιαξαν τα «Μακρά Τείχη» και την Ακρόπολη υπήρχε ένα τεράστιο πρόγραμμα, για την εποχή εκείνη, δημοσίων επενδύσεων.

Στη σημερινή εποχή του κυρίου Παπανδρέου και του κυρίου Ραγκούση, ο Καλλικράτης έχει περίοπτη θέση στο λεγόμενο «Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης»! Επομένως και κολύμπι να γνωρίζει η αυτοδιοίκηση, για να πιάσει στεριά, το σίγουρο είναι ότι θα πνιγεί, και η χώρα και ο τόπος θα γυρίσει πολλά χρόνια πίσω.

Γρηγορείτε λοιπόν για την στήριξη των τοπικών κοινωνιών. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.      

 

* Παρέμβαση του ΠΑΝΟΥ Ε. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ στην εκδήλωση της Κίνησης Πολιτών Αστακού 28-2-2010