«Διάσωση»-βιασμός, II*

Του Γιάννη Στρούμπα

Γιάννης Σιάτρας, «Οι ζημιές μας κέρδη τους. Η λεηλασία της Ελλάδας. Τα αποτελέσματα μιας ανεύθυνης πολιτικής», εκδ. EuroCapital, Αθήνα 2013, σελ. 400. (Συνέχεια από το προηγούμενο φύλλο)

Η πολιτική που ακολούθησε η Ε.Ε. με το Πρόγραμμα Αγορών Τίτλων της Ε.Κ.Τ. και τα ελληνικά ομόλογα που δεν «κουρεύτηκαν» φαίνεται πως αποσκοπεί στο να παραμένει η Ελλάδα έρμαιο της βούλησης των ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών. Τα ελληνικά ομόλογα της Ε.Κ.Τ. εξαιρέθηκαν από το «κούρεμα», εξαίρεση που δημιούργησε μια τεράστια διάκριση μεταξύ των κοινών επενδυτών και της Ε.Κ.Τ. και, για πρώτη φορά στην ιστορία, την κατηγορία του «προνομιούχου επενδυτή», γεγονός αδιανόητο ως τότε για τη διεθνή επενδυτική κοινότητα. Ο Σιάτρας χαρακτηρίζει την ιδιαίτερη αντιμετώπιση της Ε.Κ.Τ. σκανδαλώδη.

Η Ε.Κ.Τ. απαίτησε από το ήδη πτωχευμένο ελληνικό κράτος την αποπληρωμή της στο 100% της αξίας των ομολόγων, αναγκάζοντας το ελληνικό κράτος να δανείζεται από τις ελληνικές τράπεζες και να στερεί από αυτές ρευστότητα. Επιπλέον, η Ελλάδα αναγκάζεται συχνά να προσφεύγει σε πανάκριβο βραχυπρόθεσμο δανεισμό μέσω της έκδοσης έντοκων γραμματίων, για να εξοφλά τα λήγοντα ομόλογα· ή αναγκάζεται να παίρνει διαρκώς νέα μέτρα, ισοπεδωτικά για την κοινωνία, υπό την πίεση των δανειστών, που διαρκώς ανακαλύπτουν «χρηματοδοτικά κενά» στις μελλοντικές ταμειακές ροές της χώρας. Τα ομόλογα της Ε.Κ.Τ. θα ’πρεπε να είναι για την Ελλάδα ένα εξαιρετικό διαπραγματευτικό όπλο: θα ’πρεπε να είχε απαιτηθεί η επιστροφή των ομολόγων στην τιμή της αγοράς τους από την Ε.Κ.Τ., κι όχι στην πλήρη τους αξία. Όμως η τότε ελληνική κυβέρνηση δεν το αξιοποίησε, όπως επίσης δεν προετοιμάστηκε εγκαίρως για ένα μέτρο που όλοι το θεωρούσαν αναπόφευκτο, αλλά όσο καθυστερούσε, τόσο πιο επώδυνο θα ήταν για τη χώρα: την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.

Η διαδικασία απομείωσης του δημόσιου χρέους («κούρεμα»), που πραγματοποιήθηκε καθυστερημένα την άνοιξη του 2012, σήμανε τη μείωση του χρέους κατά 105,99 δισεκατομμύρια ευρώ. Ποιοι ακριβώς, όμως, συμμετείχαν στο P.S.I.; Η ελληνική κυβέρνηση δεν το ανακοίνωσε ποτέ! Μετά το P.S.I. του Μαρτίου του 2012, η συμμετοχή ιδιωτών στο ελληνικό χρέος μειώθηκε από 62% σε 25%, ενώ η συμμετοχή του «επίσημου» τομέα, δηλαδή των κρατών και των διεθνών οργανισμών, αυξήθηκε από το 38% στο 75%. Η μετατόπιση κατοχής του χρέους διαφοροποίησε εντελώς το προφίλ του και τις δυνατότητες χειρισμού του. Ακόμη πιο απαράδεκτη υπήρξε η απόφαση της Τραπέζης της Ελλάδος να συμμετάσχουν στο P.S.I. τα κεφάλαια των ασφαλιστικών ταμείων. Οι καταθέσεις των ασφαλιστικών ταμείων στην Τράπεζα της Ελλάδος σε ρευστό στις 31/10/2011 ανέρχονταν, όπως ενημερώνει ο Σιάτρας, στα 18,67 δισεκατομμύρια ευρώ. Η Τ.τ.Ε. αγόρασε με τα χρήματα αυτά ομόλογα αξίας 16 δισεκατομμυρίων ευρώ. Με το «κούρεμα» των ομολόγων οι απώλειες των ταμείων μεγάλωσαν περισσότερο και ανήλθαν στα 8,8 δισεκατομμύρια ευρώ. Ποιοι, λοιπόν, έδωσαν εντολή να αντικατασταθούν τα μετρητά με ομόλογα, τα οποία μάλιστα επρόκειτο να «κουρευτούν» τις αμέσως επόμενες μέρες; Ποιοι αγόρασαν τα ομόλογα και σε τι τιμή; Στην τρέχουσα τιμή της αγοράς ή στην ονομαστική τους αξία;

Η στάση της ελληνικής κυβέρνησης στο P.S.I. είναι, κατά τον Σιάτρα, δυσεξήγητη. Έδειξε σπουδή για την υλοποίησή του κι έκανε ό,τι ήταν δυνατό για τη μεγαλύτερη συμμετοχή του «εγχώριου» τομέα, λειτουργώντας ακόμη κι έξω από τα όρια του νόμου. Πέρα, μάλιστα, από τις ολέθριες ζημιές, η συμμετοχή των ασφαλιστικών ταμείων στο P.S.I., που αφορούσε μόνο τον ιδιωτικό τομέα, ήταν αδικαιολόγητη, αφού τα ταμεία είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Επιπλέον, διερωτάται ο συγγραφέας, γιατί απαγορεύτηκε στα ταμεία, που τον Μάρτιο του 2012 κρίθηκε ότι ανήκουν στον… ιδιωτικό τομέα(!), να συμμετάσχουν στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας, τα οποία εξαναγκάστηκαν έτσι να ρευστοποιήσουν τα δικαιώματά τους σε εξευτελιστικές τιμές, χάνοντας με τον τρόπο αυτό μερικές ακόμη δεκάδες εκατομμύρια ευρώ;

Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα δεν κατέρρευσε λόγω της αύξησης των επισφαλών δανείων κατά τη διάρκεια της κρίσης, όπως συνηθίζεται να λέγεται. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα κατέρρευσε λόγω των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου, τα οποία συσσώρευσε σε τεράστιες ποσότητες, και τα οποία, για άγνωστους λόγους, συνέχισε να συσσωρεύει. Το P.S.I. του Μαρτίου του 2012 προκάλεσε δυσβάστακτες ζημιές, αλλά και πάλι δεν ήταν αυτό που κατέστρεψε ολοκληρωτικά τις τράπεζες, εκτιμά ο Σιάτρας. Η χαριστική βολή δόθηκε στις τράπεζες τον Δεκέμβριο του 2012, με την υποχρεωτική πώληση των ομολόγων τους στο ελληνικό Δημόσιο, «κουρεμένων» κατά 66,2% της αξίας τους. Με την ενέργεια αυτή οι τράπεζες ουσιαστικά πτώχευσαν. Το δε εξοργιστικό, σχολιάζει ο συγγραφέας, είναι πως η χρεοκοπία των τραπεζών δεν προέκυψε τυχαία, όπως φανερώνει η πρόβλεψη για την ανακεφαλαιοποίησή τους ήδη από τον Οκτώβριο του 2011! Η Ελλάδα, στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, δανείστηκε από τον E.F.S.F. 50,8 δισεκατομμύρια ευρώ για να καλύψει τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών. Κι αυτό είναι παρανοϊκό: το κράτος «κούρεψε» τα ομόλογα των τραπεζών για να μειώσει το χρέος του, και στη συνέχεια δανείστηκε ξανά, δημιουργώντας νέο χρέος(!), για να αυξήσει το μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών που συμμετείχαν στο «κούρεμα»! Ο Σιάτρας δικαίως διερωτάται: γιατί έγινε κάτι τέτοιο; Με ποια λογική; Ποιο ήταν το όφελος; Με τις διαδικασίες αυτές οι ελληνικές τράπεζες κινδυνεύουν πλέον να καταλήξουν σε ξένα χέρια. Κυρίως οι Γερμανοί αξιωματούχοι πιέζουν προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση! Μήπως, λοιπόν, οι μανιώδεις αγορές τοξικών ομολόγων από τις ελληνικές τράπεζες, ενέργεια που θα τις οδηγούσε στη χρεοκοπία, υπήρξε μέρος ενός οργανωμένου σχεδίου για τον αφελληνισμό του ελληνικού τραπεζικού συστήματος;

Η καταστροφή του ελληνικού τραπεζικού συστήματος κατέστρεψε και τους μετόχους του, οι οποίοι, βεβαίως, δεν ήταν μεγαλοκεφαλαιούχοι. Υπολογίζεται ότι τα κεφάλαια που χάθηκαν συνολικά κατά την περίοδο από 20/10/2009 έως τον Απρίλιο του 2013 ανέρχονται στα 49,1 δισεκατομμύρια ευρώ, και μάλιστα τα περισσότερα ανήκαν σε μικρομετόχους! Ο Σιάτρας επισημαίνει ότι μπορεί κάθε οφειλέτης να χρειάζεται να ξεπληρώσει τα χρέη του ακόμη και πουλώντας την προσωπική του περιουσία, όμως αυτή η αρχή γίνεται άδικη όταν το χρέος είναι άδικο κι όταν ο δανειστής ενεργεί με δόλο ώστε να βλάψει τον οφειλέτη, κάτι που ισχύει στην ελληνική περίπτωση. Το ερώτημα παραμένει γιατί οι ελληνικές κυβερνήσεις αυτών των περιόδων, που τα γνώριζαν όλα, δεν αντέδρασαν· γιατί δέχτηκαν τόσο αδιαμαρτύρητα την καταστροφή της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.

Αν οι ελληνικές κυβερνήσεις ήταν ειλικρινείς, το χρέος της χώρας θα ’πρεπε τον Σεπτέμβριο του 2013 να ήταν 246,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Αντ’ αυτού, το χρέος που επισήμως ανακοινώθηκε στις 30/6/2013 ήταν 321,4 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή κατά 11 δισεκατομμύρια υψηλότερο απ’ ό,τι τον Μάρτιο του 2010! Μάλιστα, το χρέος επί του Α.Ε.Π. εκτοξεύτηκε από το 112,5% το 2008 στο 175% το 2013! Υποτίθεται ότι επί μνημονίων συνέβη στην Ελλάδα η μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή στην ιστορία των σύγχρονων οικονομιών, με «εξοικονόμηση» 125 δισεκατομμύρια ευρώ από τα δύο «κουρέματα». Όμως τα στοιχεία αυτά αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες απάτες στην ιστορία της Ελλάδας και της Ε.Ε.! Μάλιστα, το συντριπτικό ποσοστό (77,5%) των κεφαλαίων που «εξοικονομήθηκε» κατευθύνθηκε προς τον χρηματοπιστωτικό τομέα, δηλαδή τα ποσά δεν χρησιμοποιήθηκαν για λειτουργικές δαπάνες του ελληνικού κράτους ή για την πληρωμή μισθών και συντάξεων, όπως ψευδώς ισχυριζόταν η ελληνική κυβέρνηση, αλλά για τη διάσωση των ευρωπαϊκών τραπεζών, την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών, τη μεταβολή του ελληνικού χρέους από ιδιωτικό σε κρατικό και, τελικά, για να παρεμβαίνουν οι δανειστές στην ελληνική πολιτική ζωή!

Την πραγματικότητα αυτή δεν τη γνωρίζουν ούτε οι Ευρωπαίοι πολίτες, οι οποίοι πιστεύουν ότι η Ελλάδα χρηματοδοτείται δωρεάν. Η συγκεκριμένη εντύπωση καλλιεργείται σκόπιμα από πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ιδίως η Γερμανία, που εμφανίζει τον εαυτό της σαν θύμα της ευρωπαϊκής κρίσης, αποσιωπά τα κέρδη της από τη διαχείριση της κρίσης. Η Γερμανία, την περίοδο 2010-2014 εξοικονόμησε 40,9 δισεκατομμύρια ευρώ εξαιτίας της κρίσης των ευρωπαϊκών χωρών του νότου. Επιπλέον, η λειτουργία της ευρωζώνης ευνοεί τα μέγιστα τη Γερμανία. Χάρη στη συμμετοχή των κρατών του νότου στην ευρωζώνη, η ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου διατηρείται χαμηλά, γεγονός που ευνοεί τις εξαγωγές της Γερμανίας, συμβάλλοντας στην αύξηση του εμπορικού της πλεονάσματος κατά περίπου 4%, δηλαδή κατά περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Η Γερμανία κερδίζει τεράστια ποσά χάρη στη συμμετοχή των χωρών χαμηλής ανταγωνιστικότητας στην ευρωζώνη, γι’ αυτό κι έχει συντρίψει τα εμπορικά τους ισοζύγια. Παράλληλα, η έκνομη δράση των γερμανικών εταιρειών σε βάρος της Ελλάδας πραγματοποιείται με την κάλυψη του γερμανικού νόμου, ο οποίος επί δεκαετίες δεχόταν τα έξοδα χρηματισμού(!) ως νόμιμα(!) έξοδα των εταιρειών!

Σε μια ευρωζώνη, λοιπόν, στην οποία τα ισχυρά ανταγωνιστικά κράτη του ευρωπαϊκού βορρά έχουν παγιδέψει τα πτωχευμένα και μη ανταγωνιστικά κράτη του νότου, υπάρχει ζωή για την Ελλάδα; Ο Σιάτρας θεωρεί την καταστροφολογία των ευρωλάγνων αβάσιμη. Βέβαια, μια αποχώρηση από το ευρώ θα προκαλούσε μεγάλη αναστάτωση, αλλά οι κοινωνίες πάντα προσαρμόζονται και συνεχίζουν να λειτουργούν με βάση τα νέα δεδομένα. Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι πρόβλημα ανταγωνιστικότητας. Επειδή για να αντιμετωπιστεί χρειάζονται μεταρρυθμίσεις, κι επειδή οι μεταρρυθμίσεις χρειάζονται χρόνο, ο συγγραφέας θεωρεί ότι στην παρούσα φάση η Ελλάδα δεν θα έπρεπε να αποχωρήσει από την ευρωζώνη. Αν όμως η Ε.Ε. και οι δανείστριες χώρες αρνηθούν να αποδεχτούν πολιτικές και λύσεις που θα μειώσουν τα σημερινά βάρη των κρατών του νότου, τότε δεν υπάρχει περιθώριο συνύπαρξης.

Ο Σιάτρας επισημαίνει ότι οι υποχρεώσεις της Ελλάδας έως και το 2016 ανέρχονται στα 53 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ στα 15 δισεκατομμύρια υπολογίζονται οι τόκοι για τα έτη 2014-2016. Τα ποσά τούτα είναι αδύνατο να αποπληρωθούν, γι’ αυτό και η ευρωπαϊκή πολιτική επιβάλλεται να αλλάξει, προκειμένου να αρθούν οι σημερινές αδικίες. Έχοντας ερευνήσει στοιχεία και παραμέτρους τα οποία σκοπίμως συγκαλύπτονται από το σύστημα, ο Σιάτρας παρέχει με το πόνημά του μια σημαντική πηγή διαφώτισης των πολιτών επί του ζητήματος της κρίσης. Με επιμονή κι υπομονή χαρίζει, επίσης, ένα πολύτιμο όπλο στις ελληνικές κυβερνήσεις που θα κληθούν στο εξής να διαχειριστούν την κρίση. Ζητούμενο παραμένει αν εκείνες επιθυμούν να το αξιοποιήσουν.

Γιάννης Σιάτρας, «Οι ζημιές μας κέρδη τους. Η λεηλασία της Ελλάδας. Τα αποτελέσματα μιας ανεύθυνης πολιτικής», εκδ. EuroCapital, Αθήνα 2013, σελ. 400.