Πρότυπα-Πειραματικά: Ανυπόστατη προτεραιότητα και Σολομώντεια λύση
Του Γιώργου Μαυρογιώργου
Ο μεγάλος ντόρος
Ο χαλασμός που προκάλεσε ο Υπουργός της Παιδείας στη Βουλή και εκτός αυτής, με την άκαιρη, κατά πώς φαίνεται, προτεραιότητα που έδωσε στο θέμα των πρότυπων πειραματικών σχολείων, μάλλον δε χρειαζόταν. Είναι αλήθεια ότι είχε επείγοντα χαρακτήρα η επιβολή, με τον μπαλτά, της κλήρωσης αντί των εισιτηρίων εξετάσεων. Όλα τα άλλα δεν είχαν προτεραιότητα. Είναι απίστευτες οι υστερικές και αποπροσανατολιστικές αντιδράσεις που προκλήθηκαν.
Είναι πρωτοφανής, όντως, ο ντόρος που έγινε και η ευρεία συζήτηση που άναψε στις εφημερίδες και στα μέσα ηλεκτρονικής κοινωνικής δικτύωσης. Εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων, δημοσιογράφοι και σχολιαστές κατέθεσαν πολλές αντικρουόμενες απόψεις, μέσα σε ένα ιδιαιτέρως επιβαρυμένο πεδίο ιδεολογικής ρύπανσης, σύγχυσης και ασάφειας. Το ξέρουμε αυτό: η εκπαίδευση είναι ένα προσφιλές αντικείμενο συζήτησης. Όλοι μας όλο και σε κάτι έχουμε να συνεισφέρουμε. Έτσι, κατασκευάστηκε η προτεραιότητα, στην οποία συμμετέχουμε, έστω και με αυτή τη συμβολή.
Στους προνομιακούς συνομιλητές του Υπουργού ήταν η ΔΕΠΠΣ! Ήταν οι γνωστοί εντεταλμένοι ευαγγελιστές μιας κατασκευασμένης αριστείας, οι προπαγανδιστές του προτυπο-πειραματισμού και της κενοτομίας (:Μη βιάζεστε: δεν πρόκειται για ορθογραφικό λάθος…Πρόκειται για νεολογισμό «της τομής στο κενό- στο τίποτα ή μάλλον στη συντήρηση). Βρήκαν πεδίο και αφορμή να καταγγείλουν και να διαμαρτυρηθούν για την «επιχείρηση μπαλτά»! Έχασαν την ευκαιρία να παραιτηθούν όχι ως ένδειξη διαμαρτυρίας αλλά ως δημόσια εκφορά επίγνωσης και αυτογνωσίας! Αντί για αυτό, κατάγγειλαν την πολιτική ανατροπή μιας προγραμματισμένης γελοιογραφικής αντίφασης που την υπηρετούσαν ως «κέρβεροι» εντολοδόχοι.
https://eparemvasiax.files.wordpress.com/2011/04/peirgymnaeipp-2.jpg?w=540&h=450
Είχαν στήσει ένα κλειστό, ανεξάρτητο, αποστειρωμένο κι απομονωμένο παρασύστημα εκπαίδευσης. Είναι αποκαλυπτικό το πόσο αδιάβροχο ήταν το «κύκλωμα» που στήθηκε, μέσα στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και έξω από αυτό! Άντε, να περιμένεις από ένα τέτοιο πειραματικό «παραμάγαζο» τον εμβολιασμό των δημόσιων σχολικών μονάδων με «καλές» και «υποδειγματικές» πρακτικές. Ακόμα και το «συνέδριο» που έκαναν το 2014, ήταν υπόθεση ενός «συνωμοτικού» κλειστού αυτοαναφορικού κύκλου αυτάρεσκων εισηγητών-προσκυνητών, με φιλοφρονήσεις μεταξύ τους. Αλλιώς, πώς θα μπορούσε να παραλάβει η Άννα Δ. το αριστείο μιας Υπουργού/αυτουργού που «τόλμησε την αλλαγή»! Και πώς αλλιώς, ο αυλικός, μόλις απελθών πρόεδρος του ΙΕΠ, θα ήταν αποδέκτης μιας ευρηματικής ανταπόδοσης: «Εγώ (Η Υπουργός) σήμερα άκουσα μια γενναιόδωρη επιβράβευση της δουλειάς μου από έναν άνθρωπο που εγώ τον έβγαλα από τη θέση που ήταν και τον αντικατέστησα με κάποιον άλλον»! Είναι το γνωστό κλοτσοσκούφι των «ειδικών» που εναλλάσσονται, παραιτούνται, εγκαθίστανται, αντικαθίστανται, με τις αλλαγές κυβερνήσεων ή Υπουργών.
Ο Υπουργός Παιδείας, μέσα στο ντόρο που προκάλεσε, είχε τη φαεινή ιδέα να εξαγγείλει μια αχρείαστη αξιολόγηση και αποτίμηση της λειτουργίας των πρότυπων πειραματικών σχολείων του Νόμου 3966/2011, στη διάρκεια της τριετούς λειτουργίας τους. Μάλιστα, έσπευσε να νομιμοποιήσει την επιλογή του με τη διατύπωση: «προφανώς θα αξιολογηθεί, όπως άλλωστε προβλέπεται και από τους κανόνες λειτουργίας τους». Να τα μας! Η εργαλειοθήκη της αξιολόγησης ενεργοποιείται σε νέες αχρείαστες εργολαβίες και αλχημείες!
Θα προτείναμε στον Υπουργό Παιδείας να μην επιδοθεί στον καταναλωτισμό και να μην ενδώσει στη σαγήνη των δαπανηρών αξιολογικών εκθέσεων του προφανούς, του αυταπόδεικτου και του περιττού. Πρόκειται για μια εκφυλιστική ιδεολογική διαχείριση των αντιθέσεων και των συγκρούσεων. Δε θα έχει διαθέσιμα κονδύλια για τα επείγοντα προβλήματα ανθρωπιστικής κρίσης. Ακούγεται αρκετά περίτεχνη η όλη σύλληψη της αξιολόγησης που έχει εξαγγελθεί (σκοποί, μεθοδολογία, κριτήρια, ερωτήματα, διαδικασία) για ένα εγγενώς αντιφατικό εγχείρημα προτύπων πειραματικών σχολείων που αγγίζει τα όρια της φάρσας. Υποθέτουμε ότι δεν έχει ειδοποιηθεί κι ο αξιολογητής! Πρόκειται για μια άλλη επινόηση και κατασκευή προτεραιότητας και σκοπιμότητας.
Ο Υπουργός έχει όλες τις ενδείξεις ότι τα δημόσια πρότυπα πειραματικά σχολεία λειτούργησαν ως τα κατ εξοχήν εφιαλτικά εργαστήρια εφαρμογής του πιο αυταρχικού νεοφιλελεύθερου συστήματος ολοκληρωτικής αξιολόγησης που έχει ποτέ επινοηθεί στην Ελλάδα. Και, μάλιστα, σε μια εποχή που οι άλλες σχολικές μονάδες και οι εκπαιδευτικοί του δημοσίου έδιναν τη μάχη ενάντια στην αξιολόγηση και στη διείσδυση των πολιτικών της αγοράς στη δημόσια εκπαίδευση. Οι εκπαιδευτικοί των πρότυπων πειραματικών, κάτω από τις συγκεκριμένες εργασιακές σχέσεις επισφάλειας, επιθεώρησης, φόβου, άκρατου ανταγωνισμού, ατομικισμού και εντατικοποίησης έγιναν κυνηγοί «δράσεων», κατ’ επίφαση καινοτομικών, συλλέκτες «μορίων» και εργαλειακών πιστοποιήσεων. Έκαναν «τον εαυτό τους επιχείρηση».
Η επίσημη αναστολή των διαδικασιών αξιολόγησης συνιστά δικαίωση του αγώνα των εκπαιδευτικών. Άλλωστε, μερίδιο συμμετοχής στην πολιτική ανατροπή που συντελέστηκε πιστώνεται και στην πάλη των εκπαιδευτικών των συμβατικών δημόσιων σχολείωνπου αγωνίστηκαν ενάντια στην αξιολόγηση που υφίσταντο οι συνάδελφοι των ΠΠΣ. Όλα αυτά συνιστούν την πιο έγκυρη και δημόσια κοινωνική και πολτική αποτίμηση της αρνητικής λειτουργίας των πρότυπων πειραματικών σχολείων ως προεκτάσεων μιας εντεταλμένης νεοφιλελεύθερης παιδαγωγικής και διδακτικής, στο αγοραίο πνεύμα του «επιχειρείν». Γιατί ασκεί τόση γοητεία η αξιολόγηση; Είναι, μήπως, η κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία που την επιβάλλει «δια πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν»; Συνήθως, στην αξιολόγηση καταφεύγουν οι άνθρωποι της εξουσίας για νομιμοποίηση αποφάσεων. Ποια είναι, άραγε, η σκοπιμότητα εξαγγελίας της αξιολόγησης; Και που θα μας πάει αυτή η ορθοδοξία των κατά παραγγελίαν αξιολογήσεων;
Από ο τι φαίνεται, κάτω από την πίεση της έκτασης που δόθηκε στο θέμα, το ζήτημα απομονώθηκε και αντιμετωπίστηκε, κατά προτεραιότητα και αποσπασματικά, ερήμην μιας συνολικής και ενιαίας σύλληψης και σχεδιασμού της εκπαιδευτικής πολιτικής που πρόκειται να εξαγγελθεί και να ασκηθεί. Παρόλο που ο ίδιος ο Υπουργός μίλησε για την προτεραιότητα που έχουν οι πληγές της ανθρωπιστικής κρίσης, αυτή, μάλλον, μπορεί να περιμένει στην «ουρά της αναμονής για ελπίδα».
Στις 3 Μαρτίου του 2015, προφανώς, ο Υπουργός γνωρίζει ότι ξανάρχεται ο μονοπωλιακός παγκόσμιος νεοφιλελεύθερος επιθεωρητής PISA, σε καθεστώς ανθρωπιστικής κρίσης, με το αζημίωτο, για να «πάρει τα μέτρα» από 231 σχολεία και 6.300 μαθητές σε διάφορα εξεταστικά κέντρα, της δικαιοδοσίας του. Αδιάβροχοι στην κρίση οι εργολάβοι της αξιολόγησης θα μας βάλουν, για μια ακόμη φορά, σε μια από τις τελευταίες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης. Λέτε, τα εξεταστικά δοκίμια PISA να είναι αλεξίσφαιρα στην ανθρωπιστική κρίση; Από μια τράπεζα θεμάτων θα αντληθούν θέματα «κονσέρβα» για να απαντήσουν οι 15χρονοι μαθητές που ολοκλήρωσαν το 9χρονο σχολείο. Πώς και δεν είναι στην ατζέντα των άμεσων προτεραιοτήτων του Υπουργείου η ακύρωση συμμετοχής της χώρας στο διαγωνισμό PISA (Μάρτιος -Απρίλιος 2015); Δεν είναι παιδαγωγικός κανιβαλισμός και κοινωνική αναλγησία, εν μέσω κρίσης, να σέρνονται οι 15χρονοι μαθητές μπροστά στα εξεταστικά δοκίμια PISA; Ήθελα να ξέρω τι θα τα κάνουν τα αποτελέσματα; Τι αριστερή αμηχανία είναι αυτή μπροστά στη νεοφιλελεύθερη εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ/ PISA;
Γιατί δεν είναι στην ατζέντα του Υπουργείου Παιδείας το άλλο τερατούργημα της Ανεξάρτητης Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση; Η εξαγγελία κατάργησης του θεσμικού πλαισίου της ολοκληρωτικής αξιολόγησης δε συνεπάγεται την αποδόμησή της; Τι θα γίνει με τους γνωστούς εντεταλμένους πανεπιστημιακούς (πρώην και νυν) και το πολυπρόσωπο ιερατείο των Επιτροπών και των Παρατηρητηρίων που είχαν αναλάβει το ανοσιούργημα της διάλυσης του δημόσιου σχολείου στο όνομα μια αυταρχικής της νεοφιλελεύθερης αναβάθμισης; Αυτοί οι εθνικοί πράκτορες της παιδαγωγικής και διδακτικής της Danielson Group, πώς δικαιολογούν την παραμονή τους σε ένα όργανο που έστησε το όλο σύστημα αξιολόγησης που αποδοκιμάστηκε και κατεδαφίστηκε; Μέσα σε όλα αυτά και άλλα πολλά σημαντικά εκκρεμή ζητήματα, το θέμα των πρότυπων πειραματικών αντιμετωπίστηκε βεβιασμένα ως ένα θέμα με ανυπόστατη προτεραιότητα. Ίσως, γι αυτό δόθηκε και μια βεβιασμένη κι αμήχανη λύση, με δανεική σοφία απ το Σολομώντα.
Η σολομώντεια «λύση»
Την εποχή που σπούδαζα στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς, διαβάζοντας την Αγία Γραφή (3ο κεφάλαιο του βιβλίου Βασιλειών Γ’ (3, 16-28), μου είχε κάνει εντύπωση η αλληγορική ιστορία του σοφού βασιλιά Σολομώντα, ο οποίος χρησιμοποιεί ένα «κόλπο»/μπλόφα, «παίγνιο» στη γλώσσα Βαρουφάκη, για να ξεγελάσει τις διαδίκους ιερόδουλες και να δώσει μια δήθεν έξυπνη λύση σε ένα, εκ πρώτης όψεως δύσκολο πρόβλημα ή δίλημμα. Ξαναδιαβάζω τη σχετική αλληγορική ιστορία σε μετάφραση:
«Τότε φάνηκαν δυο ιερόδουλες και παρουσιάστηκαν στο βασιλιά. Και είπε η πρώτη: «Κύριε, εγώ και αυτή η γυναίκα κατοικούμε στο ίδιο σπίτι και γεννήσαμε σ’ αυτό το σπίτι. Και την τρίτη ημέρα αφού γέννησα εγώ, γέννησε κι αυτή η γυναίκα. Και ήμασταν οι δυο μας και δεν υπήρχε κανείς μαζί μας στο σπίτι, εκτός από μας τις δύο. Και τη νύχτα πέθανε ο γιος αυτής της γυναίκας, επειδή αποκοιμήθηκε και τον πλάκωσε· κι αυτή σηκώθηκε τα μεσάνυχτα, πήρε το γιο μου από την αγκαλιά μου και τον έβαλε στον κόρφο της, ενώ το γιο της το νεκρό τον έβαλε στον κόρφο μου· και σηκώθηκα το πρωί, για να θηλάσω το γιο μου, αλλά ήταν νεκρός· αφού το πρωί τον παρατήρησα καλά, κατάλαβα πως δεν ήταν ο γιος μου που είχα γεννήσει.» Και η δεύτερη γυναίκα είπε: «Όχι, αλλά ο ζωντανός είναι ο γιος μου, ενώ ο νεκρός είναι ο γιος σου.» Κι εκείνη είπε: «Όχι, ο δικός μου γιος ζούσε, ο δικός σου είναι νεκρός.»Έτσι μίλησαν μπροστά στο βασιλιά. Και ο βασιλιάς είπε: «Εσύ λες: Αυτός ο ζωντανός είναι ο γιος μου, ενώ ο γιος αυτής είναι νεκρός· κι η άλλη λέει τα αντίθετα.» Και ο βασιλιάς είπε: «Φέρτε μου ένα μαχαίρι». Και έφεραν το μαχαίρι μπροστά στο βασιλιά. Και ο βασιλιάς είπε: «Χωρίστε το ζωντανό παιδί που θηλάζει στα δύο, και δώστε το μισό στη μία, και το άλλο μισό στην άλλη.» Τότε, η γυναίκα της οποίας ήταν ο ζωντανός γιος, αποκρίθηκε στον βασιλιά -επειδή σπλαχνίστηκε το γιο της- και είπε: «Κύριε, δώστε το παιδί σ’ αυτή και μη το θανατώσετε με κανέναν τρόπο.» Η άλλη όμως είπε: «Ούτε δικό μου ας είναι, ούτε δικό της· διαμελίστε το.» Και αποκρίθηκε ο βασιλιάς και είπε: «Δώστε το ζωντανό παιδί σ’ αυτή που μίλησε πρώτη και μη το θανατώσετε με κανέναν τρόπο· αυτή είναι η μητέρα του». Και όλος ο Ισραηλιτικός λαός άκουσε για την κρίση του βασιλιά και φοβήθηκε το βασιλιά· επειδή είδαν ότι υπήρχε μέσα του η σοφία του Θεού, για να κάνει κρίση».
Με ιερόδουλες είχε να κάνει ο σοφός Σολομών! Οι μανούβρες που έκανε ήταν σκληρές. Το ίδιο κι ο Υπουργός. Χρειάστηκε να καταφύγει στο ευφυολόγημα: «Φαίνεται πως μόνο με Μπαλτά και με Χασάπη μπορεί να αποδιαρθρωθεί το τερατούργημα Διαμαντοπούλου»! Ήταν, όντως, τερατούργημα. Για να συνεχίσουμε τα ευφυολογήματα, «αν ο μπαλτάς είναι η υλική προέκταση του χασάπη», μήπως στη θέση του ενός, επινοούμε και κατασκευάζουμε, ή αν θέλετε, νεκρανασταίνουμε δύο νέα «τέρατα»; Ποιος θα μας δώσει μια πειστική αριστερή απάντηση για την προτεραιότητα αυτών των σχολείων, στην Ελλάδα, σήμερα; Γιατί χρειαζόμαστε αυτά τα σχολεία, πέρα από τις επιφάσεις περί πειραματισμών και μοντέλων προτυποποίησης;
Δύο «σιαμαία ετεροθαλή» σχολεία σε ένα, το πρότυπο πειραματικό, κληρονόμησε ο Υπουργός και ο γ.γ., ο σοφός συνεργάτης του. Το ένα από τα δυο σχολεία είχε «πεθάνει» μέσα στην ασφυξία της αλληλοαναίρεσης. Η έξυπνη πολιτική επιλογή τους έγκειται στο ότι αντί για ένα «ιδιαίτερο» δημόσιο σχολείο, ας πούμε ένα πρότυπο τύπο «δεκάχρονου σχολείου σχολικής επιτυχίας για όλους» που να λειτουργεί σε υποδειγματικές συνθήκες («κτηριακών υποδομών, υλικο-τεχνικής υποδομής, οργανωτικής δομής, επιστημονικής και εκπαιδευτικής επάρκειας των εκπαιδευτικών, σχέσης μαθητών-εκπαιδευτικών, διδακτικών πρακτικών κλπ»-με δικά τους λόγια) και να αντιμετωπίζει με «υποδειγματικές» μεθόδους τη σχολική αποτυχία, τη σχολική υπο-επίδοση (όλων των μαθητών), τη σχολική διαρροή και την κοινωνική διάκριση των κοινωνικά μη προνομιούχων, καθιέρωσαν δυο νέους τύπους δημόσιου σχολείου, το δημόσιο πειραματικό και το δημόσιο πρότυπο σχολείο. Έχουμε δηλαδή, στη δημόσια γενική εκπαίδευση τρεις τύπους σχολείων, το τυπικό δημόσιο σχολείο, το πειραματικό και το πρότυπο σχολείο! Κατά τα άλλα, το ενιαίο δεκάχρονο ή δωδεκάχρονο υποχρεωτικό σχολείο για όλους παραπέμπεται για τη διάδοχη κυβέρνηση. Πρώτα θα εμπεδώσουμε τους νέους τύπους σχολείων, θα τους καθιερώσουμε και ύστερα θα ασχοληθούμε με το ενιαίο υποχρεωτικό σχολείο. Τότε, βέβαια, τα δύο αυτά σχολεία θα τα βρίσκουμε ως εμπόδια μπροστά μας, καθώς θα έχουν ερείσματα, προνόμια και ιδεοληψίες. Οι δύο παραπάνω «νέοι» τύποι σχολείου προστατεύονται με θεσμική θωράκιση τέτοια που προσφέρεται για απολύμανση και «αποστείρωση», έτσι ώστε να λειτουργούν είτε ως οιονεί πειραματικές μονάδες εκπαιδευτικής καινοτομίας και πρακτικής άσκησης είτε ως πρότυπα- μοντέλα σχολείων(«Σχολών»), που συντηρούνται στον απόηχο μιας λαμπρής ιστορικής παράδοσης, με ειδικές «παρεκκλίσεις». Κρίνουμε ότι η εξαγγελία που έχει γίνει έχει τα χαρακτηριστικά «απρόσμενης προχειρότητας».
Και η ηγεμονία;
Εν μέσω ανθρωπιστικής κρίσης, τα πρότυπα /πειραματικά σχολεία αντιμετωπίστηκαν κατά προτεραιότητα, ώστε να συνεχίζουν, απελευθερωμένα, χωρίς τις αντιφάσεις της αλληλοαναίρεσης από τη συνύπαρξη, χωριστά πλέον, με ξεχωριστή ατζέντα και σαφείς οριοθετήσεις της κοινωνικής λειτουργίας του διαχωρισμού και των ιεραρχικών διακρίσεων, ανάμεσα σε σχολικές μονάδες, μαθητές και εκπαιδευτικούς. Το ελληνικό δημόσιο σχολείο διαθέτει, πλέον, τρία διαφορετικά κοινωνικά και παιδαγωγικά προφίλ. Έτσι, θα αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό (σύμφωνα με τον Υπουργό) των ιδιωτικών σχολείων. Στην καρδιά του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος εγκαθιδρύονται δύο τύποι σχολείων, από το νηπιαγωγείο μέχρι και το λύκειο. Θα είναι οι επίζηλες νησίδες με την υπόσχεση της έρευνας, του πειραματισμού και της δοκιμής καινοτόμων δράσεων από τη μια και των υποδειγματικών και προτυποποιημένων παιδαγωγικών μοντέλων απ την άλλη. Ο συνωστισμός μαθητών θα λύνεται με την κλήρωση. Λες και η καραμέλα της κλήρωσης είναι μια τεχνική επινόηση ουδέτερη από εκδοχές κοινωνικής μεροληψίας και κοινωνικού αποκλεισμού. Σε επόμενο σημείωμα θα καταπιαστούμε με τη διαφαινόμενη ανεπάντεχη αναβάθμιση του «πειραματικού» σχολείου, αυτή τη θετικίστικη ορθοδοξία του πειραματισμού και της καινοτομίας στην ελληνική εκπαίδευση.
Σε μια συγκυρία που οι κυβερνητικές επιλογές κερδίζουν σε απήχηση και λαϊκή υποστήριξη, με μαρξιστή Υπουργό Παιδείας, έχουμε ένα σοβαρό και επείγον ζήτημα. Αυτό έχει να κάνει με το ρόλο των οργανικών διανοούμενων της προοδευτικής ριζοσπαστικής αριστεράς στην προώθηση, την εμβάθυνση και την εμπέδωση της ηγεμονίας της και στο πεδίο της εκπαίδευσης. Βρήκα ιδιαιτέρως αποκαλυπτική και καίρια την παρέμβαση του δασκάλου Γιώργου Καλημερίδη (στο ΑΛΦΑΒΗΤΑ) που στις δηλώσεις του Υπουργού εντόπισε «μείγμα σοσιαλδημοκρατικών και αριστοκρατικών συντηρητικών αντιλήψεων» και μια απρόσμενη όσο και ατεκμηρίωτη πολιτική διαφήμιση του ιδιωτικού σχολείου και μια αδέξια δυσφήμηση εις βάρος του υπαρκτού δημόσιου σχολείου. Λέτε, μέσα σε όλα αυτά, να ξεθωριάσει το όραμα ενός δημοκρατικού ενιαίου δωδεκάχρονου υποχρεωτικού σχολείου για όλους και για όλες, μέσα σε συνθήκες που να ευνοούν την αφύπνιση, την ανάδειξη και την καλλιέργεια των ικανοτήτων τους, χωρίς κοινωνικές διακρίσεις; Η ηγεμονία δεν καταχτιέται με σολομώντειες λύσεις, πάντως.
