Ιστορίες για μια καταραμένη πλατεία… Βιβλιοκριτική
Της Ματίνας Αναγνωστοπούλου
για τη νουβέλα του Γιάννη Τσίρμπα, ‘Η Βικτώρια δεν υπάρχει’
Η πολύ καλή νουβέλα του Γιάννη Τσίρμπα καταπιάνεται με την ανθρωπογεωγραφία της πλατείας Βικτωρίας και των γύρω δρόμων. Στο επίκεντρο του βιβλίου μιαπολύπαθη περιοχή του κέντρου της Αθήνας η οποία παρακμάζει μέρα με τη μέρα τα τελευταία χρόνια.
Η νουβέλα κινείται σε δύο επίπεδα: μια κεντρική ιστορία και πέντε μικρές εμβόλιμες ιστορίες μικρότερης έντασης.
Δύο άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι αναγκάζονται να συνυπάρξουν σε ένα τρένο. Εκεί ξεκινά μια συνομιλία που στην ουσία είναι ένας μονόλογος στον οποίο θίγονται τα θέματα του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, της εγκατάλειψης, της ανέχειας, της βίας, του κοινωνικού αποκλεισμού. Ο ταξιδιώτης που μονολογεί έχει μεγαλώσει και ζει στην περιοχή πέριξ της πλατείας Βικτωρίας. Μιλάει ακατάπαυστα με γλώσσα καφενείου (ενίοτε και γηπέδου) και ο συνταξιδιώτης του ακούει χωρίς να σχολιάζει. Εκστομίζει πικρές αλήθειες χωρίς όμως να κάνει προσπάθεια να κατανοήσει τις βαθύτερες αιτίες της προβληματικής κατάστασης στην οποία έχει εκπέσει η γειτονιά του. Φωναχτές σκέψεις και ακραίες θέσεις οι οποίες από ένα σημείο και έπειτα γίνονται απροκάλυπτος ρατσιστικός λόγος. Ο παραληρηματικός του μονόλογος καταλήγει σε οχετό. Ο αγανακτισμένος ταξιδιώτης ονειρεύεται λύσεις για τα πολλαπλά προβλήματα της γειτονιάς του οι οποίες αφορούν σε οργανωμένες πρακτικές εξόντωσης των μεταναστών σαν τα ποντίκια.
Ο έτερος ταξιδιώτης μένει στην Αγία Παρασκευή, φαίνεται σε γενικές γραμμές άνετος οικονομικά και αρχικά απλά υπομένει αμήχανα τη φλυαρία. Ντρέπεται για τις βαρβαρότητες που ακούει, παρ’ όλα αυτά παραμένει παθητικός και σχεδόν αμίλητος, ίσως και λίγο φοβισμένος. Σβήνει τα διαφημιστικά μηνύματα από το smartphone του και δε βλέπει την ώρα να επιστρέψει στη γνώριμη οικιακή του θαλπωρή. Φρίττει ακούγοντας τον αηδιαστικό χείμαρρο του συνταξιδιώτη του αλλά αυτό που φαίνεται να τον απασχολεί περισσότερο είναι εάν οι υπόλοιποι ταξιδιώτες παρακολουθούν τη συζήτηση. Το μόνο που κατορθώνει κάποια στιγμή να πει είναι ότι τυπικά η περιοχή Βικτώρια δεν υπάρχει, δεν υφίσταται στα χαρτιά. Αυτό μόνο προς στιγμήν φρενάρει το συνομιλητή του ο οποίος στιγμιαία χάνει την αίσθηση της ταυτότητάς του για να συνεχίσει το επόμενο λεπτό ακάθεκτος το ρατσιστικό του παραλήρημα.
Τα πέντε επιμέρους κειμενάκια: «Ανάμεσα σε δείκτη και μέσο», «Η ευτυχία είναι σάντουιτς», «Άλλο ένα βράδυ», «Η νιπτήρα» και «Θερμοκοιτίδα» συμπληρώνουν την κεντρική ιστορία κατανεμημένα έξυπνα ανάμεσα στις ενότητες του βιβλίου. Δυναμικά και σύντομα, κάποια από αυτά βραβευμένα σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, ενισχύουν την κεντρική ιστορία και τονίζουν ακόμη περισσότερο το θέμα της διαρκώς παρούσας βίας σε διάφορες μορφές.
Ο Γιάννης Τσίρμπας καταφέρνει να αποτυπώσει με αφοπλιστικό ωμό ρεαλισμό την κατάσταση της ταλαιπωρημένης αυτής περιοχής του αθηναϊκού κέντρου. Η γλώσσα του έργου ζωντανή, συμβάλλει στη διατήρηση του συναρπαστικού αφηγηματικού ρυθμού και ένα θέμα ζέον που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον και προβληματίζει τον αναγνώστη. Η δωρικότητα και λακωνικότητα του βιβλίου το πιο δυνατό του σημείο.
Ένα βιβλίο που δε θέλεις να το αφήσεις ενώ ταυτόχρονα σε σφυροκοπά αδιάκοπα με σκληρές επώδυνες αλήθειες. Ο Γιάννης Τσίρμπας κατορθώνει να κλέψει τις αναγνωστικές εντυπώσεις ήδη από το πρώτο του λογοτεχνικό εγχείρημα.
‘Η Βικτώρια δεν υπάρχει’, Γιάννης Τσίρμπας, εκδόσεις Νεφέλη.
* Γράφει για την http://www.kulturosupa.gr/index.php/home/
φωνή κάποιου, ίσως νεκρού εδώ και χιλιάδες χρόνια, να σας μιλά απευθείας, καθαρά κι όμως αθόρυβα. Το γράψιμο είναι ίσως η μεγαλύτερη από τις ανθρώπινες εφευρέσεις, ενώνει ανθρώπους μακρινών εποχών και κόσμων που ποτέ δε γνώρισαν ο ένας τον άλλο. Τα βιβλία σπάνε τα δεσμά του χρόνου – απόδειξη ότι οι άνθρωποι είναι στ’ αλήθεια ικανοί για μαγεία.» Ελάτε να συναντήσουμε μαζί λίγη από αυτή τη μαγεία με την ευχή να σας αναμορφώσει τη ζωή, κάθε 9 και 19 του μηνος. mail επικοινωνίας: matinabooks@gmail.com
ΠΗΓΗ: Δημοσιεύτηκε 9 November 2014, http://www.kulturosupa.gr/index.php/art-book/viktoria-anagnostopoulou-6150/#.VGNBkvmUcWj
