ΓΥΝΑΙΚΕΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΚΟΥΡΔΟΙ. Η Κουρδική Ελευθερία και η Ελευθερία κάθε άλλου έθνους
Του Παναγιώτη Ήφαιστου*
Η Ελευθερία δεν είναι συμβατική «αξία». Δεν είναι κάτι το υποκειμενικό. Πολύ περισσότερο δεν είναι κάτι που σχετίζεται με εσχατολογικές ιδεολογίες του μοντερνισμού ή του ανθρωπολογικά εκμηδενιστικού μεταμοντέρνου εθνομηδενισμού.
Η Ελευθερία δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Άνθρωποι με υπόσταση όταν την αξιώνουν δεν αμφιταλαντεύονται, δεν συμβιβάζονται και είναι έτοιμοι να πεθάνουν γι’ αυτή. Εδώ στις φωτογραφίες των γυναικών των κουρδικών κοινοτήτων της Συρίας βλέπεις στα μάτια τους υψηλή ανθρωπολογική υπόσταση. Ελευθερία ή θάνατος είναι εκείνη η διαχρονική ρήση την οποία ακούμε όποτε και όταν η αντίσταση κορυφώνεται και τα μέλη μιας κοινωνίας αξιώνουν πολιτική ελευθερία.
Είναι οντολογικού περιεχομένου η Ελευθερία και πέραν και υπεράνω ξεπεσμένων συμβάσεων που κληρονομήσαμε από την εποχή όταν ρακένδυτοι δουλοπάροικοι ξεσηκώθηκαν το 1789 ζητώντας «δικαιώματα» που κατ’ οικονομία τους παραχωρήθηκαν. Έκτοτε κολλήσαμε στα «δικαιώματα», στην «έμμεση» «αντιπροσώπευση» (εκατοέμμεση δηλαδή) και η Πολιτική Ελευθερία όπως την εννοούσαν στην κλασική εποχή όταν κορυφώθηκε η Δημοκρατία, παρέμεινε ένα όνειρο διόλου χειροπιαστό.
Η Ελευθερία σύμφωνα με την ημετέρα μακραίωνη και οικουμενική πολιτική παράδοση της Ελληνικότητας, ακριβώς, είναι η δυνατότητα μιας κοινωνικής οντότητας να απολαύσει την ανθρωπολογική της ετερότητα όπως διαμορφώθηκε και συγκροτήθηκε διαχρονικά. Να την απολαύσει με το να διαθέτει πολιτική κυριαρχία, δηλαδή εσωτερική και εξωτερική κυριαρχία, τουτέστιν εθνική ανεξαρτησία (στην αρχαιότητα ο αντίστοιχος όρος της εθνικής ανεξαρτησίας ήταν το θέσφατο του «ιδεώδους της ανεξαρτησίας» και αποτελούσε προϋπόθεση δημοκρατικής συγκρότησης).
Μόνο όταν είναι εθνικά ανεξάρτητη δύναται μια κοινωνία να ασκεί εσωτερική πολιτική αυτοδιάθεση: Να προσδιορίζει αυτοτελώς και αυτεξούσια τις κοσμοθεωρίες της, τους στρατηγικούς της προσανατολισμούς και την ανά πάσα στιγμή ηθική-κανονιστική δομή που διέπει τους νόμους και η οποία είναι συμβατή με τις θεμελιώδεις κοσμοθεωρίες της. Μόνο όταν μια κοινωνία διαθέτει εθνική ανεξαρτησία μπορούν τα μέλη τους να αυτοθεσμίζονται και να επιδίδονται στο άθλημα της πολιτικής ελευθερίας. Πολιτική Ελευθερία λοίπόν είναι η Ιθάκη της ενδό-Πολιτειακής ζωής. Είναι η ο συλλογικός κατ’ αλήθειαν βίος ο οποίος υπό καθεστώς συλλογικής ελευθερίας (εθνικής ανεξαρτησίας) δημιουργούνται προϋποθέσεις δημοκρατικής συγκρότησης: Κατάσταση όπου οι πολίτες είναι οι εντολείς της εκάστοτε (ανακλητής) εντολοδόχου εξουσίας. Κατάσταση όπου η κοινωνία είναι κάτοχος του κράτους και οι κυβερνήτες εντολοδόχοι της και οι κυβερνήτες ανακλητοί.
Η ανεξάρτητη πολιτική κυριαρχία, η Δημοκρατία, και η Ελευθερία, τέλος, ποτέ δεν ορίζονται εσχατολογικά (όπως όλα τα μοντερνιστικά εσχατολογικά ιδεολογικά δόγματα κάνουν). Είναι το άθλημα του αέναου κατ’ αλήθειαν βίου κατά την διάρκεια του οποίου, όπως ο Μεγάλος Αλεξανδρινός το περιέγραψε ποιητικά, το πιο σημαντικό ζήτημα είναι να βρίσκεσαι σταθερά προσανατολισμένος προς την Ιθάκη. Να έχεις επίσης στο νου σου την Ιθάκη – τον κόσμο σου που θέλεις μαζί και εσύ να είναι κυρίαρχος και ελεύθερος που γεννήθηκε. Έτσι μόνο μπορείς να αποφεύγεις τους Κύκλωπες, τις Σειρήνες, τους Λαιστρυγόνες και τους θυμωμένους Ποσειδώνες.
Οι εικόνες των Κούρδισσων γυναικών (http://cryptome.org/2014-info/kurdish-women/kurdish-women-fighters.htm) που αγωνίζονται για την ελευθερία τους αποτυπώνουν μεγάλες και ιστορικές στιγμές. Το βλέπεις στα μάτια τους. Στέκονται στις Θερμοπύλες όχι μόνο τις δικές τους αλλά και όλων των ανθρώπων του πλανήτη.
Και περισσότερη τιμή τους πρέπει,
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν),
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.
K. Π. Καβάφης
* Ο Παναγιώτης Ήφαιστος είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών, www.ifestosedu.gr.
