Νέο έτος με πολλούς ανθρώπους 

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

Ο δυτικός άνθρωπος βιώνει την προσμονή του νέου έτους με ποικίλες εκδηλώσεις και ανάμεικτα συναισθήματα. Καθώς έχει επιβάλει, μέσω της ισχύος του, τον πολιτισμό του σε όλη, σχεδόν, την έκταση του πλανήτη επιχειρεί να νοηματοδοτήσει την προσμονή του αυτή με τρόπο σοβαροφανή.

Ο χρόνος συνιστά φυσικό μέγεθος. Η μέτρησή του υπήρξε κατά τη μακραίωνη ιστορία του ανθρωπίνου γένους πολύ χρηστική, γι' αυτό και ο άνθρωπος βρήκε πολύ ενωρίς τρόπους να τον μετρά στηριζόμενος στις φυσικές μεταβολές. Έτσι σχηματίστηκαν και τα διάφορα ημερολόγια, τα οποία έχουν ως βάση την περιφορά της γης περί τον ήλιο. Όλοι οι λαοί δεν εξέλαβαν ως αρχή του έτους την ίδια χρονική στιγμή. Ακόμη και σήμερα που δια μέσου της επιστήμης έχει επικρατήσει διεθνώς το δυτικό έτος υπάρχουν λαοί που γιορτάζουν την πρωτοχρονιά σε άλλη χρονική στιγμή.

Με την αύξηση των γνώσεων απασχόλησε τον άνθρωπο η μείωση του σφάλματος κατά την μέτρηση του χρόνου με βάση το έτος. Έτσι σχηματίστηκαν τα διάφορα ημερολόγια. Τα δύο νεότερα ημερολόγια του ελληνορωμαϊκού κόσμου, ιουλιανό και γρηγοριανό, στάθηκαν αφορμή να προκληθεί το ημερολογιακό σχίσμα στους κόλπους της ορθόδοξης Εκκλησίας, ως συνέπεια της προσκόλλησης στον τύπο αντί της ουσίας. Αρκεί προς τούτο να σημειωθεί ότι και το ισχύον γρηγοριανό ημερολόγιο δεν είναι απαλλαγμένο σφάλματος, όπως έδειξαν νεότερες μετρήσεις. Αυτά όμως ενδιαφέρουν τους ειδικούς επιστήμονες και δεν έχουν ουδεμία επίπτωση στην προσωπική και κοινωνική μας ζωή.

            Ο άνθρωπος δεν είχε τόση ανάγκη από ένα ακριβέστερο ημερολόγιο. Άλλο προσδοκούσε με βάση τον επιστημονικό μεσσιανισμό του 19^ου αιώνα: Την επέκταση της διάρκειας του βίου του. Και είναι μεν γεγονός αναμφισβήτητο ότι με την αλματώδη ανάπτυξη της Επιστήμης κατά τον 20^ο αιώνα το προσδόκιμο του βίου μας έχει αυξηθεί σημαντικά! Αυτό δείχνουν οι πλάνες στατιστικές της περιορισμένης έρευνας στην έκταση των πλουσίων χωρών. Στη μεγαλύτερη έκταση του πλανήτη ο νέος αιώνας είτε ο 20^ος είτε ο 21^ος) δεν έφερε μεταβολή προς το καλύτερο. Γι' αυτό μικρή η διάθεση προς πανηγυρισμό του νέου έτους εκεί για δύο λόγους: Οικονομική αδυναμία και έλλειψη νοήματος στον πανηγυρισμό.

Ο δυτικός άνθρωπος πανηγυρίζει με άκρως επιδεικτικό τρόπο, που διακρίνεται από τη σπατάλη προς διασκέδαση, που δεν του είχε λείψει διόλου κατά το διαρρεύσαν διάστημα, την έντονη φωτοχυσία και το πλήθος των ευχών που ανταλλάσσονται. Η διασκέδαση συνιστά απόπειρα φυγής από την καταθλιπτική πραγματικότητα με εντονότερη την επανάληψη των όσων γεμίζουν με πλήξη και ανία την καθημερινή μας ζωή. Γνωρίζουμε, ακόμη και οι άπειροι νέοι, ότι η διασκέδαση δεν αποτελεί θεραπεία του υπαρξιακού κενού. Όμως η άκρως εγωκεντρική θεώρηση του βίου δεν μας επιτρέπει να συνειδητοποιήσουμε το πού πορεύεται η κοινωνία μας που μας συμπαρασύρει. Πολύ περισσότερο δεν έχουμε τη διάθεση να σκύψουμε επάνω από τα μύρια όσα προβλήματα αντιμετωπίζουν συνάνθρωποί μας σε όλη την έκταση του πλανήτη. Η φωτοχυσία συνιστά υποκατάστατο, με το οποίο επιχειρείται να δοθεί κάποια παρηγοριά για το πνευματικό σκότος που διαχέεται ολοένα και πιό ζοφώδες. Ο δυτικός ορθολογισμός έχει στραγγαλίσει τη μεταφυσική ελπίδα εδώ και δύο αιώνες. Η επιστημονική γνώση φάνηκε για κάποιες δεκαετίες να διεκδικεί με ικανοποιητικό τρόπο τις καρδιές των ανθρώπων.

Όμως στο τέλος του 20^ου αιώνα ο δυτικός άνθρωπος εκδήλωσε έντονα σημάδια κόπωσης. Η Επιστήμη δεν είχε καταφέρει να εξακοντίσει τη διάρκεια του βίου σε μήκη μεγαλύτερα από τα γνωστά του προεπιστημονικού κόσμου. Από την άλλη αυτός συμμετείχε, είτε ως πρωταγωνιστής είτε ως απλός θεατής, στην κοινωνική ανατροπή που οδήγησε στην γενικά διαπιστωμένη σήμερα αποδόμηση του οικογενειακού και κοινωνικού ιστού. Η πρόσφατη αποτυχία να συμφωνήσουν οι ισχυροί κατά τη σύνοδο της Κοπεγχάγης στη λήψη κάποιων μέτρων για την αποφυγή καταστροφής του πλανήτη βεβαιώνουν το αδιέξοδο. Και δεν γνωρίζω αν όσοι είχαν θρέψει ελπίδες για κάτι καλό από το σύνοδο είναι αφελείς ή τραγικοί στην εμμονή τους σε χιμαιρικές ελπίδες. Αλλά η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, λέει ο σοφός λαός μας. Ασφαλώς και πρέπει να εμμένει στην ελπίδα ο άνθρωπος, αλλά με προϋποθέσεις. Να αναζητά την πηγή της ελπίδας και να γνωρίζει τις προϋποθέσεις για την εκπλήρωση των αγαθών πόθων του. Ευχές λόγω των ημερών, ευχές χωρίς νόημα πολλές φορές, αφού αντίκεινται προς τη σκληρή πραγματικότητα συνιστούν τακτική στρουθοκαμήλου ενώπιον των διωκτών της.

Μπορεί ο άνθρωπος να ζήσει χωρίς Θεό, τον χορηγό της ελπίδας; Μπορεί να νιώσει κάτι με την είσοδο στο νέο έτος, αν παραμένει άγευστος του νοήματος των Χριστουγέννων; Μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αν δεν έχει αλλάξει προηγουμένως τον εαυτό του; Μπορεί να προσδοκά λύτρωση από εκείνους που αιματοκυλίουν την ανθρωπότητα για τα συμφέροντά τους; Δυστυχώς αυτό δείχνει καθημερινά πως κάνει δικαιώνοντας τον Γάλλο στοχαστή Καμύ, ο οποίος έγραψε: Το μέλλον είναι η μόνη υπερβεβαιότητα των ανθρώπων χωρίς Θεό. Να γιατί ο δυτικός άνθρωπος γιορτάζει τόσο φανταχτερά το νέο έτος. Να δεχθούμε όμως πως πράγματι γιορτάζει; Το νέο έτος τον ωθεί ένα ακόμη βήμα προς το αναπόδραστο βιολογικό του τέλος. Πόσο δείχνει να έχει συμβιβαστεί μ' αυτό ο δυτικός άνθρωπος;