Κοπεγχάγη: Η Διάσκεψη δεν πήγε καλά, αλλά δεν καταθέτουμε τα όπλα!
Του Γιώργου Κανέλλη*
Η Παγκόσμια Διάσκεψη της Κοπεγχάγης, στην οποία τόσες ελπίδες για στροφή της καταστροφικής πορείας του κλίματος της γης είχαν επενδυθεί, κατέληξε σε πενιχρότατα ως απογοητευτικά αποτελέσματα. Οι ηγέτες, αν και όχι όλοι εξίσου, έδειξαν να μην καταλαβαίνουν ότι ο χρόνος για αποτελεσματική δράση περιορίζεται. Ο βραχυπρόθεσμος τρόπος σκέψης θριάμβευσε, τη στιγμή που βρισκόμαστε μπροστά σε αδιανόητα για κάθε άλλη εποχή ενδεχόμενα.
Η κλιματική αλλαγή ή καλύτερα ανατροπή, λόγω της ταχύτητας με την οποία εξελίσσεται, απειλεί τη βιόσφαιρα (τη ζωντανή «επιδερμίδα» της γης) με ζοφερές συνέπειες: ερημοποίηση, άνοδος της θαλάσσιας στάθμης, ακραία καιρικά φαινόμενα, διατροφική ανασφάλεια, κύματα περιβαλλοντικών προσφύγων. Με αυτά τα δεδομένα το να αρκούμαστε στο ελάχιστο μόνο απογοήτευση μπορεί να προκαλεί.
Είναι οδυνηρή πραγματικότητα ότι η Διεθνής Διάσκεψη της Κοπεγχάγης, με συμμετοχή 115 αρχηγών κρατών, μεταξύ των οποίων των ΗΠΑ, της Κίνας, των χωρών της ΕΕ, δεν κατέληξε σε ένα κείμενο που να προβλέπει δεσμευτικούς στόχους, χρονοδιάγραμμα και μηχανισμούς ελέγχου. Μόνη παρηγοριά η επίσημη αποδοχή της ανάγκης να κρατηθεί η μέση θερμοκρασία της γης κάτω από το όριο των συν 2 βαθμών σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή και κάποιες δεσμεύσεις για βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Συνοπτικά, η συμφωνία της Κοπεγχάγης, προβλέπει πέραν του στόχου των +2 βαθμών μάξιμουμ αύξηση θερμοκρασίας, βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες ύψους μέχρι 100 δις δολάρια το χρόνο, ως το 2020, αναφορά των τραγικά ανεπαρκών μονομερών δεσμεύσεων των μεγάλων χωρών, ευχές για αυτοπαρακολούθηση των μειώσεων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αόριστα «κίνητρα» για την ενίσχυση των δασών και επίσης αόριστες αναφορές στην χρήση εργαλείων της αγοράς για την συγκράτηση των ρύπων (εμπόριο ρύπων).
Είναι σαφές ότι οι ηγέτες στάθηκαν κατώτεροι των περιστάσεων, επέδειξαν κοντοφθαλμία με οικολογικά κριτήρια αλλά και με οικονομικά, αν λάβουμε υπόψη ότι η έκθεση Στερν του 2007, τεκμηριώνει ότι το οικονομικό κόστος της αδράνειας θα είναι, στις επόμενες δεκαετίες, 5 ως 20 φορές μεγαλύτερο από το υπολογιζόμενο 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ που απαιτείται ετησίως για την στροφή σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Ενώ μπορούσαν να υιοθετήσουν μια δεσμευτική συμφωνία, με έστω και μετριοπαθείς ποσοτικούς στόχους, παρέμειναν δέσμιοι του «εθνικού συμφέροντος», κατά τη διατύπωση του Κινέζου Προέδρου, του φόβου ανάμιξης στα εσωτερικά των αναπτυσσόμενων χωρών, της εμμονής στο αδιέξοδο της υπερκατανάλωσης μη ανανεώσιμων πόρων και του εθισμού στα ορυκτά καύσιμα των πλουσίων χωρών.
Το υπερσυντηρητικό -και εθελότυφλο- πολιτικό σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών, οι αχαλίνωτες -πλην κοντόφθαλμες- αναπτυξιακές φιλοδοξίες της Κίνας, η ατολμία της ΕΕ να ανεβάσει μονομερώς από 20% σε 30% το στόχο μείωσης των εκπομπών της για το 2020, είναι οι βασικοί παράγοντες του απογοητευτικού αποτελέσματος. Είναι χρήσιμο πάντως να έχουμε κατά νουν ότι οι ευθύνες δεν μοιράζονται εξίσου. Η Κίνα με την αλαζονική στάση της (αισθάνεται ήδη η επόμενη υπερδύναμη και δεν κρατιέται να το δείξει) φέρει πρωταρχική ευθύνη. Η αντιπροσωπεία της επέμενε πεισματικά, υποστηριζόμενη συχνά και από την Ινδία για να διαγραφεί από το κείμενο της συμφωνίας κάθε αριθμός που θα της έδινε κάποιο δεσμευτικό χαρακτήρα: για παράδειγμα, η κορύφωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2020, πρωταρχικής σημασίας για να μην αυξηθεί η παγκόσμια θερμοκρασία πέραν των 2οC, διαγράφτηκε και αντικαταστάθηκε από την ασαφή διατύπωση ότι οι εκπομπές θα έπρεπε να αρχίσουν να μειώνονται «όσο το δυνατό γρηγορότερα». Η υπερσυντηρητική δομή του πολιτικού συστήματος των ΗΠΑ, από την άλλη, δεν επέτρεψε στον Ομπάμα, όσο καλές προθέσεις και αν είχε, να καταθέσει προτάσεις ικανές να συμβάλουν στην επίτευξη σοβαρών στόχων.
Παρά ταύτα, για όσους πραγματικά θέλουν να μη συνεχίσουμε αυτό που αποκλήθη κε «πορεία στο γκρεμό με κομμένα τα φρένα» περιθώριο για απογοήτευση δεν υπάρχει.
Η αναφορά της συνθήκης σε «δεσμευτικό περιεχόμενο» της Διάσκεψης του Μεξικού που θα γίνει το 2010, καθορίζει το νέο στόχο: ότι δεν έγινε στην Κοπεγχάγη πρέπει να γίνει στο Μεξικό.
ΜΚΟ και κοινωνικές οργανώσεις πολιτών, κόμματα που δίνουν προτεραιότητα στην βιωσιμότητα, η επιστημονική Κοινότητα οφείλουμε να εντείνουμε τον αγώνα για την αποφασιστική στροφή του πλανήτη προς την αποφυγή του κλιματικού χάους, να κάνουμε τους ηγέτες μας να λογοδοτήσουν για την επιλογή τους για συλλογική αυτοκτονία αντί της βιωσιμότητας και να αποφασίσουν ν' αλλάξουν πορεία πριν να είναι πολύ αργά.
Η δραστική εξοικονόμηση ενέργειας, η ολική στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ως τα μέσα του αιώνα μας, η αποσύνδεση της καθημερινής ζωής και της παραγωγής από την σπατάλη πόρων και ενέργειας είναι ο μόνος δρόμος για τη διάσωση της ζωής και του πολιτισμού.
Οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να θέσουν δεσμευτικούς στόχους και χρονοδιάγραμμα για την αποτροπή του χειρότερου σεναρίου σε σχέση με το κλίμα.
Καθένας από μας πέραν του να είναι ενεργός και ενήμερος στο καίριο αυτό θέμα πολίτης, μπορεί και πρέπει να κάνει συστηματικά εξοικονόμηση ενέργειας και φυσικών πόρων στην καθημερινή του ζωή. Καθώς επίσης και να προσαρμόζεται ψυχολογικά στην προοπτική του τέλους της εποχής των «παχέων αγελάδων». Η απεξάρτηση από τον ξέφρενο ανταγωνισμό στην κατανάλωση αγαθών επιδείξεως δε θα σώσει μόνο το κλίμα, θα μας οδηγήσει κοντύτερα και στην ουσιαστική ευτυχία, στο πλησίασμα του άλλου, την απλούστερη αλλά και βαθύτερη απόλαυση του σύντομου περάσματός μας από τον γαλάζιο πλανήτη.
* Ο Γιώργος Κανέλλης είναι πτυχιούχος Πολιτικής Επιστήμης και Δημοσίου Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών κ του τμήματος Αγγλικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, στέλεχος της ΟΙΚΙΠΑ, του ΠΑΝΔΟΙΚΟ κ των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ, συμμετείχε στην Παγκόσμια διάσκεψη Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, το 2002 στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νοτίου Αφρικής.
