ΤΡΕΙΣ ΓΕΡΟΝΤΕΣ
Του Απόστολου Παπαδημητρίου
Σε διάστημα μιας εβδομάδας κοιμήθηκαν τον ύπνο του δικαίου τρεις αγιορείτες γέροντες, οι πατέρες Μωυσής της κουτλουμουσιανής σκήτης του Αγίου Παντελεήμονος, Νικόδημος της Καψάλας των Καρυών και Γεώργιος, προηγούμενος της μονής του οσίου Γρηγορίου. Κοιμήθηκαν προσδοκούντες ανάσταση νεκρών, καθώς αυτή είναι η μέγιστη ελπίδα που προσφέρει η Εκκλησία στα μέλη της. Γι’ αυτό και κοιμητήριο εκαλείτο κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους ο χώρος ενταφιασμού των νεκρών. Και παρέλαβαν τη λέξη αυτή από τη γλώσσα μας πολλοί λαοί της Ευρώπης και τη διατηρούν μέχρι σήμερα (cimitero, cimetiere, cementerio, cemetery). Εμείς όμως έχουμε οπισθοδρομήσει και χρησιμοποιούμε κυρίως τον όρο νεκροταφείο σαν να μας είναι βαρειά η ελπίδα και να αισθανόμαστε ανάλαφροι αποβάλλοντάς την.
Είχα την ευλογία από τον Θεό να γνωρίσω προσωπικά και τους τρείς γέροντες και να διδαχθώ από αυτούς. Συνηθίζουμε στον κόσμο να θεωρούμε τα πράγματα επιφανειακά έχοντας ως βάση εξωτερικά στοιχεία. Έτσι τους μοναχούς κρίνουμε από την επιλογή τους να εγκαταλείψουν τον κόσμο και να αποτραβηχθούν σε κάποιο ήσυχο μέρος φέροντας εφ’ όρου ζωής το μαύρο ράσο. Βαρειά η καλογερική, συνηθίζουμε να λέμε. Και όταν μας προκαλεί η στάση τους περνούμε στην επίθεση εκτοξεύοντας εναντίον των μοναχών δεινές κατηγορίες: Ανίκανοι να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες του βίου, ριψάσπιδες τρεπόμενοι σε φυγή, αντικοινωνικοί στο έπακρο, απόκοσμοι, εχθροί της χαράς, τιμωροί του σώματος!
Κατ’ αρχήν οφείλω μία επισήμανση. Ο καθένας μας επιλέγει στο βίο πορεία που του ταιριάζει και του φαίνεται ευκολότερη. Αν λοιπόν πούμε σε μοναχό ως φιλοφρόνηση «βαρειά η καλογερική», θα μας αποκριθεί: «Κι όλα του γάμου δύσκολα»! Όμως δεν είναι αυτές καθ’ αυτές οι δυσκολίες που ωθούν τον άνθρωπο προς τον μοναχισμό, αλλά η κλίση και η κλήση. Ακατανόητα φαίνονται αυτά σε πολλούς, ώσπου να υποστούν, και αρκετοί υφίστανται κατά τη διάρκεια του βίου τους, την καλή αλλοίωση. Ούτε ανίκανοι ούτε αντικοινωνικοί είναι οι μοναχοί, αλλά εραστές του Θεού.
Ο γέρων Μωυσής, λόγιος μοναχός, συνέγραψε πλήθος κειμένων. Σημαντικό πόνημα του φέρει τον τίτλο «Η κοινωνία της ερήμου και η έρημος των πόλεων». Σ’ αυτό καταδείχνει κατά τρόπο αναμφισβήτητο ότι αντικοινωνικοί δεν είναι οι μοναχοί, αλλά εμείς που έχουμε μετατρέψει την κοινωνία σε έρημο, αφού αδυνατούμε να επικοινωνήσουμε με τον άλλο και εντείνουμε την εγωπαθή εσωστρέφειά μας οδηγούμενοι από το υπαρξιακό κενό, στο οποίο έχουμε βυθιστεί, στο διαρκές ανικανοποίητο, στην έλλειψη νοήματος βίου, στη μελαγχολία και στην απελπισία. Όταν βλέπουμε τον άλλο ως κόλαση (Σάρτρ), για ποια κοινωνικότητα μπορούμε να μιλήσουμε; Σε αντίθεση με τους ανθρώπους του κόσμου οι μοναχοί βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία με όλους τους ανθρώπους προσευχόμενοι καθημερινά υπέρ της «εν τω κόσμω ζωής και σωτηρίας» καθώς και υπέρ «των εμπεριστάτων αδελφών»! Κατά τον γέροντα Μωυσή η προσευχή συνιστά τη μεγαλύτερη προσφορά του μοναχού προς τους συνανθρώπους του. Ο ίδιος κατ’ επανάληψη αποδεχόμενος προσκλήσεις εξήλθε από την ησυχία στον κόσμο, έδωσε διαλέξεις, ριαδιοφωνικές και τηλεοπτικές συνεντεύξεις. Παραθέτουμε απόσπασμα από πρόσφατη συνέντευξή του: «Ο νεοελληνικός βίος νοθεύτηκε από το πνεύμα του ευδαιμονισμού, της καλοπέρασης, της επανάπαυσης, του άμοχθου και άκοπου, του γρήγορου και εύκολου κέρδους και αυτό τορπίλισε τις βάσεις της ηθικής». Ο γέρων Μωυσής δοκιμάστηκε από ασθένεια και υπέμεινε αυτήν καρτερικά επί μήνες.
Ο γέρων Νικόδημος υπήρξε πολύ κοινωνικός. Η δοκιμασία των φτωχών ανθρώπων του κόσμου και ιδίως των πολυτέκνων οικογενειών, δεν τον άφηνε στιγμή να ησυχάσει. Συνέλαβε και υλοποίησε το μεγάλο έργο ίδρυσης και πνευματικής καθοδήγησης της «Πανελλήνιας ένωσης φίλων των πολυτέκνων». Για τον σκοπό αυτό εξερχόταν και αυτός στον κόσμο και κατέβαινε στην πολύβουη Αθήνα. Έγραφε και καυτηρίαζε την αναλγησία της Πολιτείας έναντι των πολυτέκνων οικογενειών και επισήμαινε τις τραγικές συνέπειες, που θα έχει για την πατρίδα μας η αδιαφορία για τη δημογραφική κρίση που την μαστίζει. Την ανησυχία του αποτύπωνε στο φυλλάδιο «Οι φίλοι των πολυτέκνων», το οποίο εκδίδεται ανά τρίμηνο και διατίθεται δωρεάν στους ενοριακούς ναούς με την ευλογία της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας. Στους αναγνώστες του φυλλαδίου η «Ένωση» στηρίζεται για την οικονομική της ενίσχυση σε χρήμα και σε είδη. Πολλά συγκλονιστικά παραδείγματα ηρωικών υπερπολυτέκνων οικογενειών έχουν δημοσιευθεί, αλλά και μελέτες επί των εκτρώσεων και των συνεπειών τους. Αξίζει να τονιστεί ότι η «Ένωση», πιστή στον ευαγγελικό λόγο στηρίζει πολύτεκνες οικογένειες ανεξαρτήτως θρησκεύματος! Ο θάνατος του γέροντα Νικοδήμου επήλθε από ατύχημα, καθώς εργαζόταν στην καλύβη του παρά τα ογδονταπέντε του έτη.
Ο γέρων Γεώργιος μετά από σπουδές στη θεολογική σχολή Αθηνών εισήλθε στην ακαδημαϊκή κοινότητα ως βοηθός καθηγητού. Σύντομα όμως εκάρη μοναχός στην Πεντέλη και λίγο αργότερα εγκαταστάθηκε σε μονή της Εύβοιας. Από εκεί με τη συνοδεία του ήλθε στο Άγιον Όρος. Ήταν η εποχή, κατά την οποία είχαν απομείνει εκεί κάποια γεροντάκια, μετά την κοίμηση των οποίων κάποιοι προέβλεπαν ότι η μοναστική Πολιτεία θα νεκρωνόταν. Όμως αυτή από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 άρχισε να ανθίζει και συνεχίζει να ανθίζει ως σήμερα. Η Ιερή κοινότητα παραχώρησε στον γέροντα Γεώργιο τη μονή του οσίου Γρηγορίου. Ο πατήρ Γεώργιος, όπως και άλλοι γέροντες, συνέβαλαν στην αναγέννηση του μοναχισμού στο «περιβόλι της Παναγίας». Πολυγραφότατος ο ίδιος εστίασε την προσοχή του σε θέματα ορθόδοξης θεολογίας στους καιρούς που ο οικουμενισμός φαίνεται να ελκύει κάποιους ορθοδόξους, οι οποίοι στο όνομα του Θεού της αγάπης λησμονούν ότι ο Θεός είναι πρωτίστως και Αλήθεια. Τα κείμενά του πολύ προσεκτικά, διατυπωμένα με βάση το πνεύμα των πατέρων της Εκκλησίας ορθοτομούν τον λόγο της αληθείας χωρίς τον παραμικρό φανατισμό ή πάθος. Παραθέτω απόσπασμα από το βιβλίο του «Η θέωσις ως σκοπός της ζωής του ανθρώπου»: «Σήμερα οι νέοι άνθρωποι ζητούν εμπειρίες…ζητούν κάτι πέρα από τα λογικά σχήματα μιας υλιστικής φιλοσοφίας και αθέου παιδείας που τους προσφέρουμε. Ζητούν εμπειρίες αληθινής ζωής. Κι επειδή δεν γνωρίζουν πολλοί απ’ αυτούς ότι η Εκκλησία έχει τη δυνατότητα να τους αναπαύση, έχει την εμπειρία που διψούν, μάταια αναζητούν και καταφεύγουν σε διάφορα φθηνά υποκατάστατα, προκειμένου να εύρουν κάτι το υπέρλογο. Και άλλοι οδηγούνται σε ανατολικούς μυστικισμούς, άλλοι στον αποκρυφισμό ή στον γνωστικισμό, τελευταία δε και σε απροκάλυπτο σατανισμό». Δεν θα λησμονήσω τη βάπτιση στη μονή του οσίου Γρηγορίου Γερμανού επιστήμονα, ο οποίος μελετώντας τον ινδουϊσμό άκουσε για την Ορθοδοξία στο Μαντράς των Ινδιών! Μεγάλη ήταν η χαρά μου όταν τον ξανασυνάντησα εφέτος στον ίδιο τόπο, εκεί που παρέχεται η φιλοξενία κατά τρόπο, ώστε πολλές φορές να υπερβαίνουμε οι προσκυνητές ή περιηγητές κατά πολύ τους μοναχούς της μονής που μας φιλοξενεί. Και όμως παρά την κούρασή τους και τη διαταραχή του καθημερινού τους βίου εκ της παρουσίας μας, είναι πάντοτε χαρούμενοι ως μέτοχοι της χαράς του Χριστού. Εμείς έχουμε μπερδέψει κατά τρόπο οδυνηρό τη χαρά με την ευχαρίστηση. Γι’ αυτό καλό είναι να προγραμματίσουμε, έστω και από περιέργεια, κάποιο ταξίδι στο Άγιον Όρος. Θα αντιληφθούμε τί σημαίνει κοινωνία προσώπων, πού βρίσκεται η χαρά, ποιο είναι το νόημα της ζωής. Και δεν είναι αναγκαίο να μείνουμε για πάντα εκεί. Απλώς εκεί πέφτουν τα λέπια που θέτει ο κόσμος στα πνευματικά μας μάτια.
«ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ», 16-6-2014
