Εκλογές 2014: Πρώτες εκτιμήσεις

Του Βένιου Αγγελόπουλου*

1)  Κυβερνητική ήττα: Σε ποσοστιαίες μονάδες η ΝΔ χάνει 7% ως προς τον Ιούνιο του 2012, φτάνοντας το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό της μετά αυτό του Μαΐου 2012, χάνει δηλαδή το ¼ των ψήφων της. Το ΠΑΣΟΚ, μετέχοντας σε έναν «ευρύτερο» σχηματισμό ονόματι Ελιά χάνει 4%, δηλαδή το 1/3 των ψήφων του 2012, σπάζοντας για τρίτη συνεχόμενη φορά το ρεκόρ του χαμηλότερου ποσοστού του. Στις αυτοδιοικητικές εκλογές τα στελέχη των κομμάτων αυτών, κατεβαίνοντας είτε με κομματική ετικέτα είτε ως «ανεξάρτητοι», υφίστανται αρκετά μικρότερη φθορά.

2) Νίκη του ΣΥΡΙΖΑ: Η αξιωματική αντιπολίτευση είναι πρώτο κόμμα στις ευρωεκλογές, κερδίζει δύο περιφέρειες (μεταξύ τους και τη μεγαλύτερη της χώρας), μια ντουζίνα δήμους (ενώ κατείχε ελάχιστους). Για πρώτη φορά. Δεν πρόκειται όμως για θρίαμβο, καθώς τα ποσοστά του παραμένουν σχεδόν σταθερά παρά τις διαρροές της κυβέρνησης (αθροιστικά, τα κέρδη και οι απώλειες αλληλοεξουδετερώνονται)..

3)  Άνοδος της Χρυσής Αυγής: Παρά την όψιμη αντιπαράθεση της κυβέρνησης και των ΜΜΕ (διώξεις, άρση ασυλίας, διακοπή χρηματοδότησης, αντιφασιστική ρητορική, αποκλεισμός από τα κανάλια), η ΧΑ εξακολουθεί να αυξάνει τα ποσοστά της, με έναν οξύ αντικυβερνητικό λόγο, αυτοπαρουσιαζόμενη ως θύμα σκευωριών και ως μόνιμος υπερασπιστής του Έθνους απέναντι στη διεθνή συνωμοσία, στοχεύοντας με επιτυχία στα επιφανειακά αντανακλαστικά του εκλογικού σώματος.

4)  Ανάκαμψη του ΚΚΕ: Το αποτέλεσμα δείχνει ότι το κόμμα ξανακερδίζει τους μισούς από τους ψήφους που είχε χάσει μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου 2012 (σε ποσοστά). Η γραμμή «μόνοι εναντίον όλων» συνεχίζεται.

5) Ξεφούσκωμα του Ποταμιού: Η μόνη εφικτή σύγκριση είναι με τα δημοσκοπικά προεκλογικά ποσοστά. Τα αρχικά διψήφια νούμερα υποχώρησαν στο μισό, το Ποτάμι έπεσε κάτω και από το φθίνον ΠΑΣΟΚ, και η αρχική δήλωση ότι με κάτω από 10% ο αρχηγός του θα αποσυρθεί ξεχάστηκε. Το «νέο» και το μοδάτο έδωσαν μια σημαντική αρχική ώθηση: η συνέχεια θα δείξει εάν το «νέο» θα παλιώσει, και πόσο γρήγορα.

6) Εξάχνωση της ΔΗΜΑΡ: Από «υπεύθυνη δύναμη» η ΔΗΜΑΡ κατάντησε μια λέσχη στρατηγών χωρίς στρατό. Η ήττα αυτή θυμίζει τη συντριβή του ΛΑΟΣ το 2012. Το μέλλον του κόμματος είναι αβέβαιο και τα στελέχη του αναμένεται να επαναπροσδιοριστούν με γνώμονα το προσωπικό πολιτικό τους συμφέρον.

7) Μπερλουσκονικά φαινόμενα: Η άμεση κάθοδος στον πολιτικό στίβο ποδοσφαιρικών παραγόντων (και επιχειρηματικών κεφαλαίων), με έξαρση των οπαδικών και πελατειακών μεθόδων, επιχειρήθηκε και πέτυχε σε Πειραιά και Βόλο, με την τελευταία περίπτωση μάλιστα παρά την ανοιχτή υπόθεση για στημένους αγώνες. Ενδιαφέρουσα εφεδρεία του συστήματος (όπως το Ποτάμι): θα δείξει κατά πόσον μπορεί να επεκταθεί στην κεντρική πολιτική σκηνή.

8) Περιθωριακή ψήφος: Το άθροισμα των 36 κομμάτων που δεν φτάνουν το 3% στις ευρωεκλογές είναι περίπου είκοσι μονάδες, συγκρίσιμο με του Μαΐου 2012. Τα περισσότερα εμφανίζονται μόνο σε κάποιες εκλογικές αναμετρήσεις. Τα εξωκοινοβουλευτικά αριστερά σχήματα εξακολουθούν να έχουν πολύ χαμηλά ποσοστά, παρότι υπάρχει κάποια αύξηση ψήφων, και παρότι η ΑΝΤΑΡΣΥΑ στις περιφερειακές εκλογές σημείωσε ουσιαστική άνοδο. Τα δεξιά σχήματα είναι αρκετά και απορροφούν (σε πρώτη προσέγγιση) μέρος της διαρροής ψήφων τόσο από τη ΝΔ όσο και από τους ΑΝ.ΕΛ. Αξιοσημείωτη είναι η επανάκαμψη του ΛΑΟΣ με 2,7% (άρα περιμένουμε παζάρια), ενώ οι ακραία νεοφιλελεύθερες «Γέφυρες» έπεσαν. Οι διασπασμένοι οικολόγοι έπεσαν επίσης.

9) Η διαχείριση του αποτελέσματος από την κυβέρνηση:  Επίσημα δεν εκφράζεται καμιά αλλαγή πορείας: Θεωρούν ότι η φθορά είναι φυσιολογική και «βλέπουν» ανοδική πορεία της χώρας παρά τις δυσκολίες που περνάει ο κόσμος – που «τον καταλαβαίνουν». Υπάρχουν βέβαια στελέχη που ζητούν αλλαγή πολιτικής, άλλα προς τον «μεσαίο χώρο» και άλλα προς τις «παραδοσιακές αξίες της παράταξης», αλλά πόσο αυτό είναι εφικτό είναι πρόβλημα. Αξίζει πάντως να σημειωθεί η έντονη χαρά του κυρίου Βενιζέλου, που αποκάλεσε την ήττα του σταθερότητα, αποφεύγοντας τη σύγκριση με κάθε προηγούμενο ποσοστό (η σύγκριση της Ελιάς του 2014 με το ΠΑΣΟΚ του 2012 λείπει από τους επίσημους πίνακες). Φαίνεται ότι τόσος ήταν ο τρόμος μην υποστεί την τύχη της ΔΗΜΑΡ, ώστε το 8% να φαντάζει ανέλπιστα καλό…

10) Οι προοπτικές της αξιωματικής αντιπολίτευσης: Η φθορά του αντιπάλου δεν αρκεί για να εξασφαλίσει μια κυβερνητική αλλαγή διαρκείας και μάλιστα σύντομα. Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να δει (και κυρίως να τις θεραπεύσει) τις αιτίες της στασιμότητάς του. Πολλές αδυναμίες έχουν εντοπιστεί, εδώ και καιρό, αλλά παραμένουν. Υπάρχουν λάθη πολιτικής εκτίμησης, όπως ο περίφημος στόχος «να κοκκινίσει ο χάρτης» που δεν έπαιρνε υπόψη τις διαφορετικές ταχύτητες μεταστροφής του εκλογικού σώματος, και έβαζε σαν στόχο την εκλογή δημάρχων και όχι τη δημιουργία λειτουργικών δημοτικών κινήσεων, έστω μειοψηφικών αλλά ριζωμένων στις τοπικές κοινωνίες, με αποτέλεσμα το άνοιγμα σε παλαιοκομματικούς παράγοντες, την αύξηση των προσωπικών ανταγωνισμών και την εσωστρέφεια. Υπάρχουν επίσης γενικότερες αιτίες όπως η ενίσχυση του αρχηγοκεντρικού χαρακτήρα του κόμματος (το γεγονός ότι ο πρόεδρος έχει επικοινωνιακό χάρισμα δεν σημαίνει αυτόματα πως έχει αλάθητο πολιτικό αισθητήριο) και η συνακόλουθη υπολειτουργία των οργάνων ή η ενίσχυση γραφειοκρατικών φαινομένων.

Για να προχωρήσει, ο ΣΥΡΙΖΑ, εκτός από τα αυτονόητα, όπως η συνέχιση του κοινοβουλευτικού έργου (με έμφαση στην προετοιμασία του πλήθους των μεταβατικών διατάξεων που θα αντικαταστήσουν τα μνημόνια), ή η υπεράσπιση των θυμάτων της λιτότητας και η στήριξη των αγώνων τους, οφείλει να δώσει δείγμα γραφής τουλάχιστον σε δύο τομείς: Αφενός διαχειριζόμενος διαφορετικά τους δήμους και τις περιφέρειες που κατέκτησε, αφετέρου ανοίγοντας διάλογο με τον κόσμο πάνω στο κυβερνητικό του πρόγραμμα, παίρνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις του και τελικά συνδιαμορφώνοντάς το. Ώστε να γίνει απαράκαμπτος πόλος έλξης και σημείο αναφοράς.

28-05-2014

* veniosang@gmail.com

ΠΗΓΗ: