Σύγχρονη συνεχίστρια των ναζί*

Του Γιάννη Στρούμπα

Η πορεία του νεοελληνικού κράτους, ήδη πριν καν αποκτήσει νομική υπόσταση, συνδέεται διαρκώς με μια σειρά δανεισμών, που εκκινούν από το 1824, με την Ελληνική Επανάσταση να βρίσκεται σε εξέλιξη, και συνεχίζονται μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Κι ενώ εδώ και δύο περίπου αιώνες οι επικυρίαρχοι της Ελλάδας και οι υποτελείς τους ελληνικές κυβερνήσεις υποχρεώνουν πάντοτε τη χώρα σε δανεισμούς, την περίοδο της γερμανικής κατοχής κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Ελλάδα μετατρέπεται από δανειζόμενο σε δανειστή. Οι αναλήψεις των Γερμανών από τα οικονομικά της Ελλάδας ως «αναγκαστικά δάνεια», μαζί με όλες τις οφειλόμενες αποζημιώσεις για τις καταστροφές που προκάλεσαν οι κατακτητές στην Ελλάδα, δεν εξοφλήθηκαν ποτέ. Ο Μανώλης Γλέζος στο βιβλίο του «Και ένα μάρκο να ήταν…» αναλαμβάνει την εξονυχιστική παρουσίαση των γερμανικών οφειλών, διερευνά τα αίτιά τους και προτείνει λύσεις προς την αποκατάσταση της δικαιοσύνης.

Η κατάκτηση της Ελλάδας από το Γ΄ Ράιχ αποσκοπούσε στο να εκδιώξει η Γερμανία τους Άγγλους από την ηπειρωτική Ευρώπη και να αποκτήσει πλησιέστερη πρόσβαση προς τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Η Γερμανία εξασφάλιζε παράλληλα τα νώτα της, ενόψει της σχεδιαζόμενης επίθεσης εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Η κατάκτηση της Ελλάδας, ωστόσο, δεν είχε αποκλειστική της επιδίωξη τους προαναφερθέντες στόχους. Ο Χίτλερ, όπως επισημαίνει ο Γλέζος, έθεσε αμέσως σε εφαρμογή ένα τριπλό σχέδιο για την εξαφάνιση της χώρας, το οποίο περιελάμβανε τον διαμελισμό της, τον εκφασισμό της και τη γενοκτονία του ελληνικού λαού με την πείνα και τις εκτελέσεις. Το σχέδιο εξόντωσης του ελληνικού λαού εφαρμόστηκε επειδή αυτός αντιστάθηκε στον Άξονα, κατέρριψε τον μύθο του τού «αήττητου» και τον καθυστέρησε, με αποτέλεσμα να ηττηθεί τελικά. Η μαρτυρία του Δημήτρη Γληνού για τις πρακτικές που ακολούθησαν οι Γερμανοί στην Κατοχή προκαλεί ανατριχίλα όχι μόνο για την αναλγησία των κατακτητών, μα για την πανομοιότυπη επανάληψη των ίδιων πρακτικών σήμερα. Όπως σημειώνει ο Γληνός για λογαριασμό όλων των Ελλήνων, οι Γερμανοί, «αφού μας αφαιρέσανε όλα τα μέσα της δουλειάς και μας λιμοχτονούνε, μας κατηγοράνε γιατί είμαστε, λέει, τεμπέληδες, καφενόβιοι κι αεριτζήδες και θα μας βάλουνε, λέει, αυτοί να δουλεύουμε όπως ξέρουν αυτοί να βάζουνε τους σκλάβους να δουλεύουνε»!

Ο Γλέζος διαπιστώνει πως ενώ όλες οι χώρες που υπέστησαν τον γερμανικό ζυγό του Χίτλερ αποζημιώθηκαν από τη Γερμανία, η μόνη χώρα που ακόμη εξαιρείται είναι η Ελλάδα. Πού οφείλεται αυτή η εξαίρεση; Μήπως οι σύγχρονοι Γερμανοί κυβερνήτες θέλουν να τιμωρήσουν τους Έλληνες, επειδή εκείνοι εξευτέλισαν τους προγόνους τους κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο; Ο συγγραφέας διερωτάται τι απάντηση έχουν να δώσουν επί του θέματος οι ίδιοι οι Γερμανοί, δεδομένου ότι έχουν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους απέναντι σε κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα κι επιμένουν να εξαιρούν μονάχα την Ελλάδα.

Τα γερμανικά επιχειρήματα που αμφισβητούν τις οφειλές της Γερμανίας προς την Ελλάδα ανατρέπονται από τον Γλέζο ένα προς ένα. Γερμανοί δημοσιογράφοι ισχυρίζονται πως οι Γερμανοί τουρίστες, με τα λεφτά που αφήνουν στην Ελλάδα, εξοφλούν τις γερμανικές οφειλές. Τότε, όμως, διερωτάται ο Γλέζος, οι υπόλοιποι αλλοεθνείς τουρίστες ποιο χρέος τους ακριβώς εξοφλούν; Ο δεύτερος γερμανικός ισχυρισμός ότι οι οφειλές αποπληρώθηκαν μέσω των ποσών που εισέρρευσαν στην Ελλάδα από τις επιδοτήσεις της Ε.Ε. κρίνεται επίσης απορριπτέος, εφόσον αποδέκτες επιδοτήσεων συνιστούν κι άλλες χώρες, ενώ κι η Ελλάδα πληρώνει στην Ε.Ε. το μερίδιό της. Τα 115.000.000 μάρκα που επρόκειτο να δώσουν οι Γερμανοί για την αποφυλάκιση του εγκληματία πολέμου Μαξ Μέρτεν δεν εξοφλούν τα γερμανικά χρέη προς την Ελλάδα, αφού κι από αυτά δόθηκαν μόνο οι δύο πρώτες δόσεις ύψους 65.000.000 μάρκων, ενώ η υποτιθέμενη «άτυπη» «ανταμοιβή» για την Ελλάδα με την εισδοχή των Ελλήνων μεταναστών ως εργατών στη Γερμανία ούτε αποτέλεσε αποκλειστικό «προνόμιο» για τους Έλληνες, ούτε όμως και σήμαινε κάποια «θυσία» για τη Γερμανία, η οποία εξάλλου χρειαζόταν φθηνά εργατικά χέρια.

Πέρα από τους προηγούμενους «ανεπίσημους» γερμανικούς ισχυρισμούς, ο Γλέζος απορρίπτει και τους επίσημους. Απέναντι στις προσφυγές στη Δικαιοσύνη Ελλήνων πολιτών, οι οποίοι διεκδικούν αποζημιώσεις ως θύματα της ναζιστικής θηριωδίας, οι Γερμανοί ισχυρίζονται ότι με τη συμφωνία «2+4» του 1990 η Συνθήκη του Λονδίνου του 1953 και οι γερμανικές οφειλές τέθηκαν εκτός ισχύος. Όμως η Συνθήκη του Λονδίνου προβλέπει ακριβώς ότι οι επανορθώσεις αναβάλλονται μέχρι την υπογραφή συνθήκης ειρήνης· και τη συνθήκη αυτή την περιέχει η συμφωνία «2+4», που προβλέπει καταβολή των γερμανικών οφειλών στις κατεχόμενες χώρες. Ακόμη και τα 115.000.000 μάρκα για την αποφυλάκιση του Μέρτεν μνημονεύονται ρητά ως ποσό με το οποίο δεν εξοφλούνται οι γερμανικές οφειλές προς την Ελλάδα.

Η Γερμανία, για τη μη εξόφληση των υποχρεώσεών της, επικαλούνταν πάντα τον χωρισμό της σε Δυτική κι Ανατολική, δηλαδή ότι δεν υπήρχε πια το ενιαίο κράτος που είχε δανειοδοτηθεί από την Ελλάδα. Από το 1990, με την επανένωση της Δυτικής και της Ανατολικής Γερμανίας, το συγκεκριμένο επιχείρημα ακυρώθηκε, μα οι Γερμανοί επιμένουν να μην εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους. Η άρνηση της Γερμανίας να επιστρέψει ακόμη και τους αρχαιολογικούς θησαυρούς, σημαίνει πως τους αποδέχεται σαν λεία πολέμου, άρα θεωρεί τον εαυτό της συνεχίστρια των ναζί! Κι όποιος δεν αναγνωρίζει τα ανοσιουργήματά του, προφανώς δηλώνει ότι δεν θα διστάσει στο μέλλον να τα επαναλάβει. Αρνούμενη να σεβαστεί κανόνες δικαίου και ηθικής, η Γερμανία υπονομεύει το ειρηνικό μέλλον της Ευρώπης και του κόσμου.

Οι Γερμανοί επικαλούνται την ελληνική εθνική αντίσταση προκειμένου να δικαιολογήσουν τις θηριωδίες τους επί Κατοχής. Παρουσιάζουν, μάλιστα, τα εγκλήματα του Χίτλερ σαν «παράπλευρες απώλειες». Όμως ο Χίτλερ, προτού καν αρχίσει το αντάρτικο, διαμέλισε την Ελλάδα και παρέδωσε τα εδάφη της σε άλλα κράτη, με στόχο να διασπάσει την εθνική ενότητα. Το σχέδιο υπαγωγής της ελληνικής οικονομίας στα χέρια των Γερμανών είχε εκπονηθεί στο Βερολίνο από ολόκληρο επιτελείο οικονομολόγων και ξεκίνησε να εφαρμόζεται με ποικιλία μέτρων πριν από το αντάρτικο. Οι ναζί δήμευσαν και κατάσχεσαν προϊόντα και πρώτες ύλες. Άρπαξαν το 51% των μετοχών από τις τράπεζες, τις κρατικές και τις μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις, εμπορικές και βιομηχανικές. Η Ελλάδα ανέλαβε όχι μόνο τη διατροφή των στρατευμάτων κατοχής, αλλά ακόμη και τη διατροφή του εκστρατευτικού γερμανικού σώματος στην Αφρική.

Οι Γερμανοί στρατιώτες στην κατεχόμενη Ελλάδα συναλλάσσονταν με πλαστά χαρτονομίσματα των 50 μάρκων, με την εντύπωση της επίσης πλαστής ισοτιμίας του ενός μάρκου προς μία δραχμή, που σκοπίμως τους δημιούργησε η ηγεσία τους. Για ένα πακέτο τσιγάρα των 6 δραχμών όχι μόνο πλήρωναν με πλαστά χαρτονομίσματα, μα ζητούσαν και ρέστα. Η μεγαλύτερη ληστεία διαπράχτηκε όταν το ελληνικό κράτος εξαναγκάστηκε να αποσύρει όλα τα ξένα νομίσματα που κυκλοφορούσαν με την έλευση των κατακτητών, γερμανικά, ιταλικά, βουλγαρικά κι αλβανικά, εξαγοράζοντάς τα! Για τα πλαστά γερμανικά χαρτονομίσματα πληρώθηκαν στους Γερμανούς 530.824 χρυσές λίρες Αγγλίας, ενώ για τις ιταλικές μεσογειακές δραχμές πληρώθηκαν στους Ιταλούς 574.081 χρυσές λίρες Αγγλίας. Επιπλέον, οι Γερμανοί οικειοποιήθηκαν τα ελληνικά κέρματα, αντλώντας συνολικά 18,88 τόνους ασήμι, 71,10 τόνους χαλκό, 10 τόνους νικέλιο και 1,51 τόνους ψευδάργυρο. Για όλα πλήρωσαν μόλις 109,5 χρυσές λίρες, αν και η πραγματική τους αξία ήταν 31.500.

Με τα «αναγκαστικά δάνεια», δηλαδή τις αναλήψεις των κατακτητών από τα οικονομικά της Ελλάδας, που χρεώθηκαν σαν δάνειο της Ελλάδας προς τη Γερμανία και την Ιταλία, οι δυνάμεις κατοχής άντλησαν συνολικά 4,050 δισεκατομμύρια δολάρια, απ’ τα οποία τα 3,5 αναλογούσαν στη Γερμανία. Τα κατοχικά στρατεύματα κατακρατούσαν επίσης, με τον φόρο της «δεκάτης», το 10% της αγροτικής παραγωγής, ενώ επέτασσαν τα πάντα: σχολεία, οικείες, καταστήματα, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, κάθε μεταφορικό μέσο. Λεηλάτησαν ιδιωτικές περιουσίες και αρχαιολογικούς θησαυρούς, είτε απευθείας απ’ τα μουσεία είτε από παράνομες ανασκαφές. Οι επιθετικοί πόλεμοι εναντίον της Ελλάδας ευθύνονται για πληθυσμιακές απώλειες 1.106.922 ανθρώπων, δηλαδή του 15% του πληθυσμού της χώρας εκείνη την εποχή. Πρόκειται για πληθυσμιακές απώλειες που αναλύονται στους 45.697 νεκρούς από πολεμικά αίτια, τους 600.000 νεκρούς από τον υποσιτισμό και τις ασθένειες, τους 56.225 νεκρούς από εκτελέσεις, συμπεριλαμβανομένων των 89 αναγνωρισμένων ολοκαυτωμάτων ολόκληρων οικισμών, τους 105.000 που εξοντώθηκαν στα γερμανικά στρατόπεδα θανάτου. Η υπογεννητικότητα που προκάλεσε η γερμανική κατοχή των 3,5 ετών ανήλθε στους 300.000 ανθρώπους.

Οι συνολικές οφειλές της Γερμανίας προς το ελληνικό δημόσιο αφορούν τους αρχαιολογικούς θησαυρούς και τα κλεμμένα έργα τέχνης· τις επανορθώσεις των 7,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων αγοραστικής αξίας του 1938, τα οποία η Διασυμμαχική Επιτροπή των δεκαεννέα χωρών που συνήλθε στο Παρίσι επιδίκασε στη Γερμανία ως επανορθώσεις για την καταστροφή της ελληνικής οικονομίας και ανέρχονται σήμερα σε 108 δισ. ευρώ χωρίς τους τόκους· το αναγκαστικό δάνειο των 3,5 δισ. δολαρίων αξίας του 1938, τα οποία αντιστοιχούν σε 54 δισ. ευρώ χωρίς τους τόκους· τις ανεξόφλητες υποχρεώσεις από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που ανέρχονται στα 523.873.000 δολάρια· τις αποζημιώσεις που οφείλουν οι Γερμανοί προς τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας· το χρέος του Μεσοπολέμου, που οφείλεται στη διαφορά του κλίρινγκ ανάμεσα στη Γερμανία και στην Ελλάδα, δηλαδή στο γεγονός ότι, παρά τη συμφωνία για συμψηφιστική ανταλλαγή εμπορευμάτων στο εξωτερικό εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών, οι εξαγωγές προϊόντων από την Ελλάδα προς τη Γερμανία ήταν μεγαλύτερες από τις εισαγωγές της Γερμανίας προς την Ελλάδα, με οικονομική ζημία για την ελληνική πλευρά· η ζημία τούτη ανέρχεται στα 80.000.000 μάρκα.

Το ζήτημα των γερμανικών οφειλών δεν είναι για τον Γλέζο μόνο οικονομικό· είναι οπωσδήποτε και ηθικό. Και ένα μάρκο μόνο να όφειλε η Γερμανία, σημειώνει ο συγγραφέας, θα έπρεπε να το εξοφλήσει ως εγγύηση των ειλικρινών της προθέσεων να μην επαναλάβει στο μέλλον τα τραγικά πεπραγμένα του παρελθόντος. Δεν επαιτούν, επομένως, οι Έλληνες, παρά απαιτούν την αποκατάσταση της Δικαιοσύνης. Ο Γλέζος, με τεκμηριωμένα στοιχεία, απαλλαγμένος από εκδικητικά σύνδρομα και διαπνεόμενος από τα ιδανικά της δικαιοσύνης, της φιλίας, του σεβασμού και της ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ των λαών, θεωρεί ότι οι αποζημιώσεις θα μπορούσαν να αποδοθούν στην Ελλάδα ακόμη και χωρίς να πληγεί η γερμανική οικονομία, για παράδειγμα με χορηγήσεις υποτροφιών για τις σπουδές νέων Ελλήνων επιστημόνων στη Γερμανία, με μεταφορά τεχνογνωσίας από τη Γερμανία στην Ελλάδα, με την ανάληψη έργων υποδομής από το γερμανικό κράτος στην ελληνική επικράτεια. Όσο όμως οι Γερμανοί δεν ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους, η Ευρωπαϊκή Ένωση της φιλίας και της εμπιστοσύνης μεταξύ των χωρών εύλογα θα κλονίζεται.

Μανώλης Γλέζος, «Και ένα μάρκο να ήταν… Οι οφειλές της Γερμανίας στην Ελλάδα», εκδ. Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 2012, σελ. 288.