Συνδικάτα: Το παλιό πέθανε, το νέο επείγει…

Tου Δημήτρη Κατσορίδα*

Ένας από τους βασικούς σταθμούς στην ιστορία των εργατικών αγώνων στην Ελλάδα ήταν η υιοθέτηση του Νόμου 1264/82, ο οποίος αναδιοργάνωσε εκ βάθρων το συνδικαλιστικό κίνημα, συμπεριέλαβε αρκετά μέτρα εκδημοκρατισμού του και θεσμοθέτησε μεταρρυθμίσεις προς όφελος των εργαζομένων. Έτσι, τα συνδικάτα μπόρεσαν να προβούν σε εκκαθάριση των μητρώων τους από σωματεία-σφραγίδες, ενώ ενισχύθηκε η συμμετοχή των εκπροσώπων των εργαζομένων στα κέντρα λήψης των πολιτικών αποφάσεων.

Όμως, αυτή η πρόσβαση στην εξουσία προκάλεσε πολλαπλές αλλοιώσεις στο συνδικαλιστικό κίνημα, όπως για παράδειγμα την αυξημένη παρέμβαση των πολιτικών κομμάτων στη ζωή των συνδικάτων. Γι’ αυτό είδαμε, σε αρκετές περιπτώσεις, συνδικαλιστικά στελέχη να κάνουν σταδιοδρομία ως βουλευτές. Και το πρόβλημα δεν είναι τόσο η μεταπήδηση σε πολιτικά αξιώματα, ιδιαίτερα στα κόμματα εξουσίας, όσο ότι αυτά που έπρατταν ως πολιτευτές ερχόντουσαν σε αντίθεση με όσα λέγανε, πριν, ως εκπρόσωποι των εργαζομένων.

Επίσης, ο νόμος 1264/82 έδωσε τη δυνατότητα, ώστε τα συνδικαλιστικά στελέχη να μπορούν να απέχουν κάποιο χρονικό διάστημα από την εργασία τους, προκειμένου να ασκήσουν τα καθήκοντα τους πιο αποτελεσματικά, λόγω του μεγάλου χρόνου που απαιτεί η συνδικαλιστική δραστηριότητα. Βέβαια, αυτό από μόνο του δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό, εκτός και εάν γίνεται κατάχρηση αυτών των αδειών για να απουσιάζουν συστηματικά από τη θέση εργασίας τους. Όμως, κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να λυθεί με την καθιέρωση των περιορισμένων θητειών στα όργανα, ώστε να μην αποκόβονται οι συνδικαλιστές από το χώρο εργασίας τους. Από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να υποτιμηθεί το γεγονός ότι οι ανάγκες της συνδικαλιστικής δράσης απαιτούν την παρουσία έμπειρου επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού, το οποίο θα ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με το καθημερινό έργο των συνδικάτων.

Οι κυβερνώντες, εκμεταλλευόμενοι τις αδυναμίες των συνδικάτων και κυρίως των συνδικαλιστικών τους εκπροσώπων, και με πρόσχημα ότι τους πιέζουν οι δανειστές, επιχειρούν να επιβάλλουν ανατροπές που θα αλλάξουν τον χάρτη του συνδικαλισμού, όπως προαναγγέλλει η εφημερίδα «Έθνος» (29-4-2014), όχι τυχαία, δύο ημέρες πριν τον εορτασμό της εργατικής πρωτομαγιάς.

Όμως, γιατί επιχειρούν τώρα, οι κρατούντες, να αλλάξουν τον Ν.1264;

Είναι γεγονός ότι την τελευταία τετραετία αναιρέθηκαν όλες οι μέχρι τώρα κατακτήσεις του εργατικού-συνδικαλιστικού κινήματος, επιστρέφοντας μάλιστα, την εργατική νομοθεσία ένα αιώνα πίσω. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την απαξίωση, από το κράτος και τους εργοδότες, του συνδικαλισμού της λογικής των «κοινωνικών εταίρων» και της διαμεσολάβησης, επειδή δεν υπάρχουν, πλέον, οι υλικές προϋποθέσεις πάνω στις οποίες στηρίχτηκαν οι σχέσεις μεταξύ κράτους-εργοδοτών και συνδικάτων. Είναι αυτοί ακριβώς οι λόγοι που, οι κρατούντες, διαρρηγνύουν τις σχέσεις εκπροσώπησης που είχαν διαμορφώσει την προηγούμενη περίοδο με τμήματα της μισθωτής εργασίας.

Όλα αυτά, συνεπικουρούμενα από την κατάργηση, ουσιαστικά, των συλλογικών συμβάσεων εργασίας τελειώνουν τον ρόλο των συνδικάτων ως μεσολαβητή, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν παρέχουν στο αστικό σύστημα καμία χρησιμότητα. Και δεν τελειώνει, το σύστημα, τον παλιό συνδικαλισμό μόνο σε επίπεδο εργατικών κατακτήσεων, αλλά του δίνει και την χαριστική βολή, χτυπώντας τον και στον ίδιο τον μηχανισμό του, τόσο με την κατάργηση της Εργατικής Εστίας, στερώντας του έτσι και τους πόρους συντήρησής του όσο και με την κατάργηση του νόμου 1264 του 1982.
Κατά συνέπεια, ο συνδικαλισμός όπως τον ξέραμε μέχρι τώρα δεν υπάρχει.

Η ανασυγκρότηση του εργατικού-συνδικαλιστικού κινήματος, καθώς επίσης η αναβάθμιση του περιεχομένου της συνδικαλιστικής παρέμβασης και διεκδίκησης επιδέχεται, πλέον, και νέες μορφές οργάνωσης του κόσμου της εργασίας.

Υπό αυτή την έννοια, είναι αναγκαίο να ανοίξουν τη συζήτηση τα συνδικάτα, με τους δικούς τους όρους, μεταρρυθμίζοντας την ατζέντα και τις θεσμικές τους πρακτικές, πριν τους επιβάλλει το κράτος, ξανά, την δική του ατζέντα συζήτησης. Διότι, η ίδια η πραγματικότητα, μας αναγκάζει να παρατηρήσουμε τις διεργασίας που συντελούνται και να προσπαθήσουμε να ξεπεράσουμε τις αγκυλώσεις, να πειραματιστούμε, να ανοίξουμε νέους δρόμους, να δώσουμε απαντήσεις και να αξιοποιήσουμε όλες τις μορφές και εμπειρίες τόσο του παρελθόντος όσο και των σύγχρονων. Ως τέτοιες μπορούμε να αναφέρουμε κάποιες, «από τα κάτω», πρωτοβουλίες, από διάφορες ομάδες και συλλογικότητες, όπου προωθούν τη δημιουργία επιτροπών αγώνα, δομών βοήθειας και αλληλεγγύης, συνεταιριστικών εγχειρημάτων, δικτύων χωρίς μεσάζοντες, εργατικών λεσχών σε επίπεδο γειτονιάς, επιτροπών ανέργων, επιτροπών αυτοάμυνας, καταλήψεις χώρων εργασίας και προσπάθεια λειτουργίας των επιχειρήσεων με μορφές εργατικού ελέγχου και αυτοδιαχείρισης κλπ. Όλα αυτά και άλλα ακόμη, βοηθούν στην περαιτέρω ωρίμανση της συνείδησης των εργαζομένων, ούτως ώστε να δημιουργήσουν τις δικές τους δομές αντι-εξουσίας.

Με λίγα λόγια, το ζητούμενο είναι μέσα από τέτοιες πρωτοβουλίες και δράσεις να βρεθούν οι τρόποι για την ανασυγκρότηση των δυνάμεων της εργασίας και των συνδικάτων και να μείνουν ενεργοί οι άνθρωποι.

Αυτό με τη σειρά του προϋποθέτει τη συγκρότηση ενός εναλλακτικού συνδικαλιστικού προγράμματος που θα ενοποιεί τους εργαζόμενους στη μαύρη αγορά εργασίας, τους άνεργους και τους μετανάστες με τους εργαζόμενους που ακόμη έχουν εργασία και που θα βασίζεται στην εργατική αλληλεγγύη, την εργατική δημοκρατία και την ενεργό συμμετοχή των εργαζομένων στις αποφάσεις.

Τέλος, να πούμε ότι αν και τα συνδικάτα έχουν πολλές αδυναμίες, αν και καταλογίζονται πολλά στους συνδικαλιστικούς τους εκπροσώπους, παρ’ όλα αυτά είναι απαραίτητη η ύπαρξή τους. Διότι, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι κοινωνικές κατακτήσεις, τα τελευταία σαράντα χρόνια, και η υπεράσπιση της δημοκρατίας, συντελέστηκαν πάντα μέσω αυτών· το κυριότερο, αποτελούν επίτευγμα της εργατικής τάξης, διότι είναι το εργαλείο μέσω του οποίου οι εργαζόμενοι οργανώνουν την συλλογική προώθηση των συμφερόντων τους.

ΠΗΓΗ: Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Αυγή», 30-4-2014, σελ. 14.

* Ο Δημήτρη Κατσορίδας είναι Πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων ΙΝΕ-ΓΣΕΕ και υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος με τη «Δύναμη Ζωής»-Ρένα Δούρου, στον Κεντρικό Τομέα Αττικής .

Σημείωση από τΜτΒ: Μικρό βιογραφικό στην ηλ/ δ/νση http://www.biblionet.gr/author/34622/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B7%CF%82_%CE%91._%CE%9A%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B4%CE%B1%CF%82