Το παζλ της μειονότητας
ΟΤΑΝ ΠΟΜΑΚΟΙ, ΤΣΙΓΓΑΝΟΙ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΟΓΕΝΕΙΣ ΖΟΥΝ ΕΙΡΗΝΙΚΑ
Της Αλεξάνδρας Τζαβέλλα*
Οι συνιστώσες που συνθέτουν το παζλ της μειονότητας στη Θράκη έχουν σίγουρα την ίδια θρησκεία και συνήθως αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ένταξης.
Τα ζητήματα που καίνε είναι η ανεργία και η εκπαίδευση. Πομάκοι, Τσιγγάνοι και τουρκογενείς ζουν ειρηνικά και το ζήτημα της εθνικής ταυτότητας δεν τους απασχολεί «όσο εσάς στην Αθήνα και τους περισσότερους πολιτικούς». «Υπάρχουν Πομάκοι που δηλώνουν Ελληνες και άλλοι που δηλώνουν Τούρκοι» λέει ο Σεμπαϊδήν Καραχότζα. Πομάκος ο ίδιος, εργάζεται ως δημοσιογράφος στην Ξάνθη. Συμφωνεί ο Μουφίτ Αχμέτ, πρόεδρος του καταυλισμού Ρομά, στην Κομοτηνή. «Κάποιοι λένε ότι είναι Τούρκοι, κάποιοι είμαστε Ελληνες» λέει. «Οπως υπάρχουν Ρωμιοί στην Κωνσταντινούπολη, έτσι είμαστε και οι Τούρκοι στη Θράκη» λέει ο βουλευτής στην Ξάνθη με τον ΣΥΡΙΖΑ, Ζεϊμπέκ Χασάν Χουσέιν.
Σεμπαϊδήν Καραχότζα, Πομάκος (Ξάνθη)
«Είμαι Ελληνας, Πομάκος, μουσουλμάνος. Αδιαπραγμάτευτο για μένα αυτό. Οι περισσότεροι διστάζουν να αυτοπροσδιοριστούν ως Πομάκοι. Υπάρχει φόβος. Δεν το λένε ούτε στο καφενείο του χωριού. Αυτός που θέλει να είναι Τούρκος το λέει καθαρά, αυτός που θέλει να είναι Ελληνας, το παίζει αδιάφορος», λέει ο Πομάκος δημοσιογράφος Σεμπαϊδήν Καραχότζα. Μητρική του γλώσσα είναι τα πομάκικα, αλλά «ο καθένας ό,τι θέλει μιλάει».
Θα ήθελε, λέει, «να ακούσω από κυβερνητικά χείλη τη λέξη Πομάκος». Από την πολιτεία ζητά «μια καλύτερη Παιδεία. Όλα είναι θέμα εκπαίδευσης. Αν έχεις προχωράς καλά, αλλιώς είσαι πρόβατο. Κι εδώ μας θέλουν πρόβατα». Τον ρωτάω αν οι Πομάκοι έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση. «Εξαρτάται τι εννοούν εκπαίδευση» λέει. «Γιατί η πρόσβαση στο μειονοτικό σχολείο είναι εύκολη. Η δυσκολία αρχίζει όταν ο γονιός αποφασίζει να στείλει τα παιδιά του σε ελληνόφωνο σχολείο. Οταν μένεις σε ένα απομακρυσμένο χωριό και χρειάζεσαι 1,5 ώρα για να φτάσεις στο ελληνόφωνο σχολείο της Ξάνθης, η επιλογή είναι μονόδρομος: το μειονοτικό. Ελληνόφωνα Γυμνάσια και Λύκεια υπάρχουν στα χωριά. Αν όμως ένα παιδί δεν έχει πάρει σωστές βάσεις, πώς μπορεί να σταθεί στο Γυμνάσιο; Γι’ αυτό το επίπεδο στα σχολεία αυτά είναι πολύ χαμηλό. Εγώ ήμουν μαθητής του 19 στο χωριό, αλλά όταν πήγα στην πόλη μετά βίας έφτασα το 14,5».
Αναφερόμενος στη συμβίωση με τις μειονότητες, ισχυρίζεται ότι «συμβιώνουμε αρμονικά και ήσυχα και με τις άλλες μειονότητες και με τους χριστιανούς». Η πρώτη σκέψη που έκανε όταν άκουσε για την υποψηφιότητα της Σαμπιχά Σουλεϊμάν με τον ΣΥΡΙΖΑ, ήταν «τι δουλειά έχει με τον ΣΥΡΙΖΑ η Σαμπιχά; Ο ΣΥΡΙΖΑ μιλάει ξεκάθαρα για τουρκική μειονότητα στη Θράκη, η Σαμπιχά για το αντίθετο. Οποιοσδήποτε αντιταχθεί στο τουρκικό προξενείο, όλο και κάποιου είδους τρομοκρατία θα δεχτεί. Εχω δεχτεί φραστικές επιθέσεις και απειλητικά τηλεφωνήματα και υποπτεύομαι από πού είναι» υποστηρίζει ο ίδιος. «Το 2006 πρωτοστάτησα στον αγώνα να φτιαχτεί νηπιαγωγείο στο χωριό μου. Δέχτηκα πολλές απειλές, ανώνυμες, «σταμάτα γιατί θα σκοτώσουμε τα παιδιά σου» μου έλεγαν. Στην πράξη δεν με έχει αγγίξει ποτέ κανείς».
Μουφίτ Αχμέτ, Ρομά (Κομοτηνή)
«Εμείς εδώ είμαστε Ελληνες, όχι Τούρκοι. Είμαστε Έλληνες, Τσιγγάνοι, μουσουλμάνοι, αλλά μας λένε Ρομά για να παίρνουν τα πακέτα με τις επιδοτήσεις» λέει ο Μουφίτ Αχμέτ, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά Θράκης. Ζει στην «Τενεκεδούπολη» της Κομοτηνής. Ετσι αποκαλεί ο ίδιος τον καταυλισμό από λαμαρίνες και τενεκέδες που βρίσκεται μέσα στην πόλη και είναι γνωστός ως «Αλαν Κουγιού». Εκεί ζουν περίπου 300 οικογένειες που μιλάνε «ελληνικά και ρομανέ, αλλά μπορεί και τουρκικά». «Όλοι μας ζούμε σε άθλια κατάσταση. Μερικοί έχουν ρεύμα, οι περισσότεροι δεν έχουμε. Ούτε βρύσες ούτε τουαλέτες έχουμε. Εδώ και πολλά χρόνια μάς λένε για μετεγκατάσταση, είχε βρεθεί ένα οικόπεδο 100 στρεμμάτων, αλλά δεν μας ήθελε η γειτονιά».
Τον ρωτάω πώς τα πάνε με τις άλλες μειονότητες. «Μια χαρά. Δεν δίνουμε σημασία στις διαφορές. Ξέρουμε ότι στο προξενείο παίζουν την πολιτική τους. Πολλές φορές έχουν έρθει εδώ Τούρκοι πολιτικοί. Αλλες φορές, έρχονται και μας δίνουν δωρεάν λεωφορεία, μαζεύουν κόσμο και πάνε εκδρομές στην Κωνσταντινούπολη και τους πληρώνουν τα ξενοδοχεία. Κι όλα αυτά τα κάνουν για να πουν ότι είναι Τούρκοι. Ξέρω κάποιους που λένε πια ότι είναι Τούρκοι και αποφάσισαν να φύγουν από εδώ και να μείνουν μόνοι τους, λίγο παρακάτω. Δεν μαλώνουμε όμως γι’ αυτά. Όλοι προβλήματα έχουμε».
Σύμφωνα με τον κ. Μουφίτ, το 50% των παιδιών του καταυλισμού καταφέρνουν να πάνε στο σχολείο. «Όταν ένα παιδί δεν έχει τραπέζι να γράψει και ζέστη το χειμώνα και ζει μέσα στη λάσπη, μπορεί να πάει σχολείο;». Το ερώτημά του ρητορικό. Αφορά περίπου 500 παιδιά που ζουν εκεί από 3 έως 10 ετών.
«Οι άρχοντές μας αν θέλανε να μας μετακινήσουν θα το είχαν κάνει. Ξέρουν τον πόνο μας» λέει ο ίδιος. Αναφερόμενος στην υποψηφιότητα της Σαμπιχά Σουλεϊμάν, λέει ότι «το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν έπρεπε να το κάνει αυτό στους Τσιγγάνους. Όμως προτίμησε να πάρει 30.000 ψήφους από τους τουρκογενείς, παρά τα Ρομά που είναι λιγότερα».
Ζεϊμπέκ Χασάν Χουσέιν, τουρκογενής (Ξάνθη)
«Η μειονότητα είναι μία. Ο καθένας αυτοπροσδιορίζεται όπως θέλει. Δεν μπορείς να επιβάλλεις στον άλλον τι είναι. Δεν είμαστε ρατσιστές. Γεγονός όμως είναι ότι το 90% της μειονότητας εδώ αυτοπροσδιορίζονται σαν Τούρκοι. Κι εγώ μιλώντας για τον εαυτό μου λέω ότι είμαι Τούρκος της Θράκης» λέει ο κ. Χουσέιν. Γέννημα – θρέμμα Θρακιώτης, με μητέρα η οποία «μιλούσε μόνο τουρκικά», δηλώνει ότι «είμαστε δίγλωσσοι» και «η πατρίδα είναι εδώ στην Ελλάδα, στη χώρα που ζούμε και προσφέρουμε. Στην Τουρκία είμαστε ξένοι». Οταν ήταν νέος, διεκδίκησε μία από τις 3 θέσεις των «ξένων» και πέρασε στη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Gazi στην Αγκυρα, μαζί με έναν Ιρανό και έναν Παλαιστίνιο. «Μπήκα σαν Ελληνας πολίτης. Το διαβατήριό μου είναι ελληνικό, εδώ πήγα φαντάρος». Τον ρωτάω για τις φήμες που θέλουν το τουρκικό προξενείο να καλύπτει τα έξοδα των σπουδών στην Τουρκία: «Μακάρι να τα κάλυπταν. Δεν γνωρίζω κάτι τέτοιο. Αυτά που ακούγονται δεν ισχύουν. Εγώ, για παράδειγμα, προέρχομαι από φτωχή εργατική οικογένεια της Ξάνθης. Τα δίδακτρα δεν ήταν ακριβά και μπόρεσα να σπουδάσω εκεί. Εδώ δεν κατάφερα να τελειώσω το Λύκειο».
Σύμφωνα με τον ίδιο, η μειονότητα θα πρέπει να έχει το δικαίωμα της επιλογής στην εκπαίδευση. «Να επιλέγει κάποιος αν θέλει το παιδί του να πάει σε μειονοτικό σχολείο ή σε ελληνόφωνο». Τονίζει ότι η μειονοτική εκπαίδευση έχει αναβαθμιστεί, ότι διδάσκονται ελληνικά στα μειονοτικά σχολεία, ότι τα βιβλία έχουν εξελιχθεί. «Θα ήθελα τα παιδιά να λαμβάνουν σωστή εκπαίδευση, να μπαίνουν στο Πανεπιστήμιο και να μη ζορίζονται να αποφοιτήσουν», ισχυρίζεται. «Το 30% των παιδιών της μειονότητας καταφέρνουν να αποφοιτήσουν» τονίζει και συμπληρώνει ότι «υπάρχει απαίτηση του κόσμου για μειονοτικά Γυμνάσια και Λύκεια. Δυστυχώς υπάρχουν μόνο δύο».
* Η ρεπόρτερ μας Αλεξάνδρα Τζαβέλλα στην Κομοτηνή
Από την έκθεση φωτογραφιών της Πέπης Λουλακάκη με θέμα «Θράκη. Τόσο κοντά, τόσο μακριά» στο Μουσείο Μπενάκη
ΠΗΓΗ: Έντυπη Έκδοση Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 27 Απριλίου 2014, http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=27%2F04%2F2014&id=427652
