ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΠΑΣΧΑ
Του Αλέξανδρου Σταθακιού*
Μέρες που είναι, Πασχαλινές, αρκετοί Έλληνες, πιστεύουμε δεν πιστεύουμε, στρέφουμε – έστω φευγαλέα – την ματιά μας στην θρησκευτική μας παράδοση και συχνά γεννιούνται μέσα μας σκέψεις και συναισθήματα γύρω από αυτή.
Είτε το αναγνωρίζουμε, είτε όχι, οι περισσότεροι σε ένα μεγάλο τμήμα του εσωτερικού μας πυρήνα παραμένουμε πολιτιστικά Ελληνορθόδοξοι, αφού οι βαθύτερες αξίες μας, «η γωνία θέασης του κόσμου», έχουν επηρεαστεί από ότι η Ορθοδοξία κουβαλάει.
Το τι κουβαλάει η Ορθοδοξία, είναι μεγάλη κουβέντα, «σημείο» αντιλεγόμενο και σε αυτές τις γραμμές ούτε καν σχηματικά δεν μπορεί κανείς να τοποθετηθεί. Ούτε σημαίνει ότι όποιος αναγνωρίζει αυτή την σχέση, την βλέπει μέσα από μια «πατριδολάγνα», παρελθοντική οπτική. Απλώς μπορεί να βοηθηθεί να καταλάβει πως «κάθονται» τα επόμενα, υποτίθεται «πιο φωτισμένα», ή και επαναστατικά στρώματά του, πάνω στην «μόνη (του) πατρίδα, τα παιδικά (του) χρόνια», που λέει και το ωραίο τσιτάτο των Εξαρχείων…
Συχνά πολλοί Αριστεροί, ως άμυνα απέναντι σε αυτή την σχέση καταλήγουν σε μια σχεδόν φονταμενταλιστική άρνηση και υποτίμηση κάθε εκκλησιαστικού στοιχείου, που ξεκινάει βέβαια από σωστές διαπιστώσεις για χρόνιες παθογένειες της θεσμικής εκκλησίας και την σχέση της με την πολιτική, αλλά καταλήγει σε άδικη και παρωχημένη πολεμική εναντίον κάθε τι εκκλησιαστικού.
Βεβαίως δεν θα παραβλέψουμε ότι ο Χριστός και ότι τον αντιπροσωπεύει, χρησιμοποιήθηκαν, αιώνες τώρα, ως ένα εξουσιαστικό δεκανίκι στον ρόλο ίσως του «καλού μπάτσου». Μου έχει κάνει ιδιαίτερη εντύπωση, η μανία κάποιων «μπαχαλάκηδων» να καταστρέφουν εικόνες του Χριστού, όταν τις βρουν μπροστά τους. Είναι δίκαιο ένας «αντι-εξουσιαστής του πεζοδρομίου» σε μια «εκ παραδόσεως» χριστιανική χώρα να θέλει να καταστρέψει το πρόσωπο Αυτού που οι περισσότεροι αναγνωρίζουν ως τον πνευματικό τους πατέρα. Αυτός ο πνευματικός πατέρας συμβολίζει ίσως πολλούς θεσμικούς «πατέρες», αν όχι «πατριούς», που έχουν βίαια απωθήσει και διαλύσει πολλές «νεανικές ορμές».
Είναι αλήθεια ότι «κάποιοι της εκκλησίας» βλέπουν τον Χριστό ως «εξουσιαστικό μπαμπά» και το ίδιο θέλουν να νιώθουν και οι άλλοι, ωστόσο όμως ο Ίδιος, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια, απεχθανόταν «μετά βδελυγμίας» και ειρωνευόταν τις «τεχνικές της εξουσίας» επί των ανθρώπων, γι’ αυτό και από αρκετούς αποκαλέστηκε «μεγάλος αναρχικός».
Και «επαναστάτης» χαρακτηρίστηκε. Παρόλο που υπάρχει μεγάλη αντιγνωμία, αν ο ίδιος ήταν επαναστάτης, ένα είναι σίγουρο: Ενέπνευσε πολλούς επαναστάτες, όπως ίσως τον τελευταίο πετυχημένο επαναστάτη των ημερών μας τον Ούγκο Τσάβες.
Η Ιστορία έχει πολλά γυρίσματα: Η Μαρξική κληρονομιά της Αριστεράς, γεννήθηκε μέσα στον Θετικισμό, τον γεννήτορα και του Μοντέρνου, με τις επαναστάσεις του, τεχνικές, πολιτικές, πολιτιστικές. Βούλιαξε μέσα «στον πολτό» του Μεταμοντέρνου και πολλές φορές, ειδικά στο τέρμα αυτού του κύκλου, ενώ κράτησε τις σχηματικές της σκληρύνσεις, που οδήγησαν σε πολυπληθείς διασπάσεις, έχασε την ανατρεπτική της δυναμική.
Σήμερα ένας νέος κύκλος φαίνεται πως ξεκινά. Η Ελλάδα φαίνεται να είναι στο πολιτικό κέντρο των κοινωνιών που αναζητούν μια νέα «Μεγάλη Διήγηση». Η νέα μεγάλη διήγηση απαιτεί εργαλεία καθαρά από άμυνες, «σαβούρες», ιστορικό «κουρνιαχτό». Απέναντι στον υπαρκτό θρησκευτικό πολιτισμό της χώρας μας χρειάζονται τίμιες τοποθετήσεις, με την σοφία όλης αυτής της πορείας. Ούτε του τύπου «γλύφουμε τους παππάδες για να πάρουμε δυο ψήφους», ούτε όμως του τύπου «δεν έχω σχέση με αυτό».
Οι πραγματικά ριζοσπάστες, μη θρησκευόμενοι αριστεροί θεωρούν τους συντρόφους τους και δυνάμει συντρόφους τους που πάνε αυτές τις μέρες στις Εκκλησιές μέσα από το βλέμμα πολλών ποιητικών στιγμών του Γιάννη Ρίτσου. Σαν αυτή στη Ρωμιοσύνη: « Ὅλοι διψᾶνε. Χρόνια τώρα. Ὅλοι μασᾶνε μία μπουκιὰ οὐρανὸ πάνου ἀπ᾿ τὴν πίκρα τους.»
ΠΗΓΗ: «ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ», 19 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014, ΣΕΛ 24.
