Δήμοι ισχυροί και βιώσιμοι ή πειραματισμοί και ασκήσεις πάλι επί χάρτου;

 

Γιατί τόση βιασύνη απ΄ τη μεριά του Υπουργείου Εσωτερικών;

 

του  Κώστα Φ. Μαραγιάννη*

  

Στην επικαιρότητα και πάλι το θέμα της διοικητικής μεταρρύθμισης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Κατά την παρουσίαση των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνησης,  δηλώθηκε η βούληση της να προχωρήσει άμεσα η διοικητική μεταρρύθμιση, ώστε οι επόμενες εκλογές του 2010, να γίνουν με τους νέους Δήμους που θα προκύψουν από τις συνενώσεις και, παράλληλα, να εκλεγούν και Περιφερειάρχες στις νέες Περιφέρειες που θα διαμορφωθούν.

Και οι διαδικασίες προχωρούν ταχύτατα, αφού εκτιμάται ότι ο χρόνος είναι πολύ περιορισμένος. Για το σκοπό αυτό συγκροτήθηκε εφταμελής Επιστημονική Επιτροπή για τη «νέα αρχιτεκτονική στη Διοίκηση και την Αυτοδιοίκηση». Σ΄αυτή, συμμετέχουν καθηγητές Πανεπιστημίου, όπως ο συνταγματολόγος Γεώργιος Σωτηρέλης, ο Χαράλαμπος Ανθόπουλος, καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης στο ΕΑΠ, ο Θεόδωρος Χατζηπαντελής, καθηγητής εφαρμοσμένης Στατιστικής, ο οικονομολόγος Ράλλης Γκέκας και άλλοι επιστήμονες.

Ένα πρώτο αρνητικό στην όλη διαδικασία είναι η υπερβολική βιασύνη, για μια τόσο σοβαρή υπόθεση που αφορά το μέλλον όχι μόνο της Τ.Α., αλλά και της χώρας.Το Υπουργείο Εσωτερικών, όπως δηλώνει:«δεν θέλει να ξεκινήσει από την αρχή μία μακρόχρονη συζήτηση που είναι πιθανό ότι δεν θα καταλήξει πουθενά».

Δηλαδή, αρνείται τον ουσιαστικό διάλογο και τη διαβούλευση με την κοινωνία και τους φορείς της, πράγμα το οποίο διακηρύσσει και κάνει για πολλά θέματα και νομοσχέδια μικρότερης σημασίας και σπουδαιότητας. Και γι΄ αυτό αποφάσισε να προχωρήσει με βάση την υπάρχουσα μελέτη του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης(ΙΤΑ), που δόθηκε στη δημοσιότητα επί Υπουργείας Προκόπη Παυλόπουλου, το 2008.

Μια μελέτη, που προτείνει τη δημιουργία 380 νέων Δήμων πανελλαδικά, στη θέση των σημερινών 1034 και 7 Δήμων για το νομό Αιτ/νίας, από του 29, που υπάρχουν σήμερα.

Μια πρώτη ανάγνωση του σχεδίου για το νομό Αιτ/νίας, δείχνει ότι πρόκειται για μια πρόχειρη πρόταση, σχεδιασμένη επί χάρτου, με βάση τη σημερινή δομή των Καποδιστριακών Δήμων, που το 1998 σχεδιάστηκαν, χωρίς να τεθούν σοβαρά υπόψη, ουσιαστικά γεωγραφικά, κοινωνικά και πολιτιστικά κριτήρια, ενώ, παράλληλα, δεν έλειψαν και οι κομματικές παρεμβάσεις για τις έδρες των Δήμων και τα Τοπικά Διαμερίσματα, που θα συμπεριελάμβαναν, αφού όλοι γνωρίζουμε ότι διατηρήθηκαν Δήμοι που δεν έπρεπε, ενώ, πολλά Τοπικά Διαμερίσματα, αλλού ήταν, ως το βράδυ της υπογραφής του νόμου και αλλού «ξημέρωσαν». Προχειρότητα, βιασύνη, κομματικές παρεμβάσεις, έλλειψη σχεδιασμού,  χωρίς το διάλογο και τη συναίνεση των τοπικών κοινωνιών, ήταν τα χαρακτηριστικά του «Καποδίστρια».       

Η μελέτη του ΙΤΑ καταγγέλθηκε ως απαράδεκτη από τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ και για το νομό μας χαρακτηρίστηκε ως «πολιτικό έκτρωμα» (Ομιλία Σοφίας Γιαννακά στο Θέρμο, τις παραμονές των εκλογών). Και τώρα, 10 χρόνια μετά, έρχεται η ΚΕΔΚΕ, με τη μελέτη του ΙΤΑ, να χτίσει τη νέα Διοικητική μεταρρύθμιση πάνω στο «κακοχτισμένο κτήριο» του 1998, προτείνοντας τη συνένωση συγκροτημένων Δήμων, πολλοί από τους οποίους αντιμετώπισαν προβλήματα στη λειτουργία τους, τη δεκαετία που πέρασε.

Αντί, δηλαδή, να διορθωθούν λάθη που έγιναν κατά την πρώτη συνένωση, θα παραμείνουν, θα πολλαπλασιαστούν και θα διαιωνιστούν, γιατί αυτή η μεταρρύθμιση θα είναι η τελευταία για τα επόμενα 50 χρόνια.   

 Εκτίμησή μου είναι ότι για να υπάρξει μια σύγχρονη Διοικητική μεταρρύθμιση και μια ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση, θα πρέπει να υπάρξει από την αρχή σχεδιασμός και στην ουσία να μη ληφθούν σοβαρά υπόψη τα σημερινά διοικητικά όρια των σημερινών Δήμων. 

Να καθοριστούν πρώτα οι έδρες των Δήμων, για να μην προκύψει παρασκήνιο διαπραγματεύσεων και αντιδικιών και στη συνέχεια να οριστούν τα Τοπικά Διαμερίσματα που θα δημιουργή- σουν το νέο Δήμο, με βάση κοινά γεωγραφικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά. Ο διάλογος με τους φορείς και τις τοπικές κοινωνίες είναι απαραίτητος.   

Για παράδειγμα, η πρόταση για συνένωση του Δήμου Θέρμου με το Δήμο Μακρυνείας, μπορεί να φαίνεται εφικτή, αλλά δεν μπορούν το γειτονικά Τοπικά Διαμερίσματα της Καλλιθέας, του Σπαρτιά, του Λαμπιρίου και κάποια άλλα, που διατηρούν παραδοσιακές σχέσεις συνεργασίας με το Θέρμο, να ενταχθούν στο Δήμο Αγρινίου και να ανήκει στο Δήμο Θέρμου, για παράδειγμα, η Γαβαλού, που έχει λιγότερες σχέσεις, ιστορικά, με την έδρα του Δήμου, το Θέρμο και την ευρύτερη περιοχή.

Η παρέμβαση των Δήμων, αλλά κυρίως του συλλογικού οργάνου που λέγεται Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων του νομού, θα πρέπει να είναι καθοριστική, ξεπερνώντας κάθε τοπικισμό και κάθε σκοπιμότητα και προωθώντας έναν ειλικρινή και ουσιαστικό διάλογο, ώστε να προκύψουν ισχυροί και αποτελεσματικοί Δήμοι.  Παράλληλα, δεν θα πρέπει να υπάρξει αριθμολαγνεία, στο θέμα της ποσότητας των νέων Δήμων, γιατί με 2 ή 3 Δήμους περισσότερους στο νομό μας, μπορεί να προκύψει ένα καλύτερο αποτέλεσμα, τόσο από λειτουργική όσο και από οργανωτική άποψη.

Όπως τονίζει, άλλωστε και η ΚΕΔΚΕ, «η ανάπτυξη της χώρας δεν μπορεί να βασιστεί μόνο σε λίγες πόλεις-πόλους ανάπτυξης, αλλά στο σύνολο του ιεραρχημένου δικτύου των πόλεων και των οικισμών της χώρας, η δε σύγχρονη Διοικητική μεταρρύθμιση να στηριχθεί σε ένα μεσοχρόνιο ολοκληρωμένο Επιχειρησιακό σχέδιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με διασφαλισμένους πόρους, αναγκαία έργα υποδομής και σύγχρονο εξοπλισμό». 

 

* Ο Κώστας Φ. Μαραγιάννης είναι καθηγητής και Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας.