Άλλο δρόμο από την αισιοδοξία και τον αγώνα δεν έχουμε!
Του Μιχάλη Βασιλάκη*
Γεγονότα όπως αυτά του Γενάρη του ‘91 με την σπονδή αίματος του Νίκου Τεμπονέρα, αλλά και στη συνέχεια η εκτέλεση του Αλέξη Γρηγορόπουλου, η δολοφονική κακοποίηση και βασανισμός της Κ. Κούνεβα, η σαδιστική τρομοκρατική σφαγή του μετανάστη εργάτη Σαχζάτ Λουκμάν, το εντεταλμένο τρομοκρατικό μαχαίρωμα του παλληκαριού της Αμφιάλης ΠΑΥΛΟΥ ΦΥΣΣΑ από τους κοινωνικούς και πολιτικούς εκδοροσφαγείς του νεοφασισμού, αποτελούν σημαντικούς σταθμούς της πολιτικής ιστορίας και της κοινωνιολογίας του νεοελληνικού κοινωνικού σχηματισμού της μεταπολιτευτικής περιόδου.
Κλασσικές μορφές Αντι-ηρώων υπερασπίζονται όχι ως άτομα, αλλά ως κοινωνικές μονάδες τα αυτονόητα, την δημοκρατική λειτουργία της κοινωνίας, την γνώση ως δικαίωμα και όχι προνόμιο, τις κατακτημένες κοινωνικές αξίες της εργασίας, την ελευθερία στη σκέψη και την έκφραση.
Σαν τέτοιες μορφές αντι-ηρωικές ενεργοποιούν την καταπιεσμένη-λανθάνουσα κοινωνική συνείδηση, σε πολιτική πράξη που εκδηλώνεται σε αυθόρμητα μαζικά αγωνιστικά φαινόμενα μέχρι τα όρια εξεγερτικών ανατροπών.
Έτσι αναδείχνονται από την κοινωνία των αγώνων και της εργασίας όχι σε αφαιρετικά σύμβολα ενσωματώσιμα από κάποιο εξουσιαστικό σύστημα, αλλά σε αναφορές των λαϊκών αγώνων που αχρηστεύουν τους σιδερολοστούς του παρακράτους, τις σφαίρες του νεοφιλελεύθερου ολοκληρωτικού κράτους, τα καυστικά οξέα των νεοφεουδαρχών που αμφισβητούν την ιδιοκτησία της ίδιας της εργατικής του δύναμης στον ατομικό εργάτη, τις φονικές σιδερόλαμες της εξουσιαστικής τρομοκρατίας του νεοφασισμού ως μέσα επιβολής κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης.
Στα ματωμένα αποτυπώματα αυτά των γεγονότων ακουμπά η ελπίδα και η αισιοδοξία ότι ο λαός θα είναι τελικά ο νικητής στην μακρόχρονη αναμέτρηση με την αντίδραση, τον ολοκληρωτισμό, την καθυστέρηση. Αναμέτρηση που ξεδιπλώνεται καθημερινά σε πολλαπλά μέτωπα με εξαιρετικά δυσμενείς όρους για την εργατική τάξη, το λαό και τη νεολαία ιδιαίτερα σήμερα που η διαλυτική κρίση του συστήματος, έχει εξελιχθεί σε σχεδόν καθολική κρίση ταυτότητας του νεοελληνικού κοινωνικού σχηματισμού και ως κορυφαία πολιτικά επίδικα-ζητήματα αναδείχνονται τα πιο στοιχειώδη αυτονόητα της εθνικής χειραφέτησης ενός λαού. Η ανθρώπινη και εθνική αξιοπρέπεια!
Αναμφίβολα η σημαντική αυτή περίοδος για το λαό και τη χώρα είναι αντικείμενο ολόπλευρης ανάλυσης της επιστήμης, της ιστορίας και της κοινωνιολογίας. Όμως τα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά και πολιτιστικά αποτελέσματα που κυοφορήθηκαν και παράχθηκαν σ’ αυτήν, αφορούν την άμεση ζωντανή πολιτική και τα πολιτικά υποκείμενα καθώς τα αποτελέσματα αυτά έχουν πάνω τους βαριά τα χνάρια του αίματος.
Η κωδικοποιημένη αποτίμηση λοιπόν των σημαντικότερων σταθμών αυτής της περιόδου είναι πολιτικά αναγκαία όσο και αν ελλοχεύει κάποιος κίνδυνος απλουστευτισμού στην κωδικοποίηση σύνθετων κοινωνικών φαινομένων.
Στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 ξεσπά βαθιά κοινωνική και πολιτική κρίση με φόντο το σκάνδαλο Κοσκωτά, πρώιμο φαινόμενο της νεοφιλελεύθερης χρηματιστηριακής λειτουργίας οικονομίας και κοινωνίας. Το φαινόμενο Κοσκωτά ως σκάνδαλο, φυσικά δεν είναι αιτία της κρίσης, αλλά αποτέλεσμα της. Χρησιμοποιείται όμως για την επανασυγκρότηση του εξουσιαστικού πολιτικού συστήματος, την στρατηγική εξουδετέρωσης και ενσωμάτωσης της αριστεράς, το σαρωτικό και ολοκληρωτικό χτύπημα του εργατικού και λαϊκού κινήματος.
Σε αυτές τις συνθήκες εξαγγέλλεται με τρόπο μάλιστα επιθετικό από ολόκληρη την κλίμακα των εκπροσώπων του συστήματος, πολιτικούς, δημοσιογράφους, δημοσιολόγους αναλυτές… η θέση για «ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ» και με προεξάρχοντες όχι τυχαία εκπροσώπους του ΠΑΣΟΚ.
Το ’89 δεν είναι μακριά από το ’92.Το 92 είναι σημαντικό ορόσημο για τους προσανατολισμούς της ιθύνουσας τάξης. Είναι ο χρόνος καθιέρωσης του λειτουργικού «ΕΥΡΩ» γνωστό ως «ΕΥΡΩΚΑΛΑΘΙ». Η δυνατότητα της δραχμής να μπει σε αυτό και να διατηρηθεί μέχρι την τυπική μετεξέλιξη του σε «ΕΥΡΩ» απαιτεί επείγουσες και τεράστιες νεοφιλελεύθερες προσαρμογές και αναδιαρθρώσεις στα πεδία της οικονομίας, της κοινωνίας, των θεσμών, στη φύση και την λειτουργικότητα του πολιτικού συστήματος. Αναδιαρθρώσεις που θα θεμελίωναν ένα ουσιαστικά νέο κοινωνικό καταμερισμό εργασίας που θα διαδεχόταν το κοινωνικό κράτος, θα έσβηναν κάθε κρατικό αποτύπωμα πάνω στην οικονομία, θα κυριαρχούσε η χρηματιστηριακή λειτουργία οικονομίας και κοινωνίας, θα προωθούσαν τη συγκεντροποίηση στην άσκηση της εξουσίας και ελαχιστοποίηση των κοινωνικών και πολιτικών ορών νομιμοποίησης της. Όλα αυτά που ολοκληρώνονται σήμερα υπό την τροικανή αρμοστεία.
Το ιδεολογικό πολιτικό περιεχόμενο λοιπόν του «τέλους της μεταπολίτευσης» αποκαλύπτεται έτσι πολύ συγκεκριμένο
1. Να απαλλαγεί το πολιτικό σύστημα από την πολιτική επιρροή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και τις δεσμεύσεις που αυτή παρήγαγε.
2. Να συντριβεί στο επίπεδο της κοινωνίας η μετουσίωση της Νοεμβριανής εξέγερσης σε πολιτική συνείδηση των πλατιών λαϊκών μαζών που μπήκαν στο προσκήνιο την μεταπολίτευση, με δυναμική πλειοψηφικού αγωνιστικού ρεύματος.
Οι ανάγκες ήταν επιτακτικές και οι συνθήκες ευνοϊκές για να οριοθετηθεί με τέτοιους όρους το τέλος της μεταπολίτευσης από την ιθύνουσα τάξη.
Η πρόταση εξουσίας του ΠΑΣΟΚ που συνέγειρε σημαντικά δυναμικά στρώματα της κοινωνίας και την αποκλεισμένη κοινωνία της μετεμφυλιακής περιόδου στα τέλη της δεκαετίας του ‘70, το ‘89 όχι μόνο φαινόταν να έχει εξαντλήσει τη δυναμική της αλλά εμφάνιζε και σημάδια βαθιάς σήψης.
√ Το βασικό προαπαιτούμενο της η συγκρότηση εθνικής αστικής τάξης που εμπεριείχε το σύνθημα «Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ» αποδείχτηκε όχι μόνο ουτοπία αλλά και απάτη. Πολλά χρόνια αργότερα το κορυφαίο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και υπουργός Αλέκος Παπαδόπουλος θα δώσει τον χαρακτηρισμό της: «Άθυρμα συμμοριακών ομάδων συμφερόντων»!! Το σύνθημα « η Ελλάδα στους Έλληνες» κληροδοτήθηκε αρχικά το ΛΑΟΣ και σήμερα στη Χρυσή αυγή!
√ Οι τρεις πυλώνες του κοινωνικού μετασχηματισμού κοινοβούλιο, αυτοδιοίκηση, συνδικαλιστικό κίνημα, ευτελίστηκαν ως μηχανισμοί διαμεσολάβησης ενός σκληρού και παρασιτικά διευρυμένου πελατειακού κράτους με την κοινωνία. Οι πυλώνες της «κοινωνικής απελευθέρωσης» μετατρέπονται σε όργανα κοινωνικής καταδυνάστευσης και κοινωνικού στραγγαλισμού.
Η συγκυβέρνηση δεξιάς και αριστεράς το ‘89, η οικουμενική στη συνέχεια, ο εκλογικός θρίαμβος του Μητσοτάκη, η ακραία νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη του ΠΑΣΟΚ που ολοκληρώνεται με την πρωθυπουργική ενθρόνιση Σημίτη, πιστοποιούν και προσυπογράφουν το περιεχόμενο του «ΤΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ».
To εργατικό, λαϊκό και νεολαιίστικο κίνημα δίνει σκληρές μάχες οπισθοφυλακών όμως χωρίς πολιτική εκπροσώπηση και χωρίς πολιτική κάλυψη των αγώνων του οδηγείται σε γενικευμένη στρατηγική ήττα.
Ο παραγωγικός ιστός αποξηλώνεται και στη θέση του έρχεται η χρηματιστηριακή φούσκα για να οδηγήσει στο ΕΥΡΩ με την δημιουργική λογιστική της Goldman Sachs.
Για τη δημιουργία αυτής της χρηματιστηριακής φούσκας συνειδητή και επεξεργασμένη πολιτική επιλογή της διαχείρισης Σημίτη, ενεχυριάστηκε ο παραγωγικός πλούτος της χώρας, η γη της, η εργασία του λαού για πολλές μελλοντικές δεκαετίες.
Με πολλαπλασιαστικούς συντελεστές στη θέση της παραγωγικής εργασίας που αποδιαρθρώθηκε, δημιουργούνται τα παρασιτικά μεσοστρώματα της χρηματιστηριακής φούσκας και του ΕΥΡΩ των οποίων ο ασύμμετρος παρασιτικός καταναλωτισμός καθορίζει και τις μέσες κοινωνικές ανάγκες που βρίσκονται σε πλήρη αναντιστοιχία με την παραγωγική βάση της χώρας και τις παραγωγικές της δυνάμεις.
Ο εργαζόμενος λαός εκβιάζεται ακριβώς από αυτό και για να εξασφαλίσει τη στοιχειώδη επιβίωση του καταφεύγει στον επαχθή δανεισμό, ενεχυριάζοντας την ίδια τη ζωή του και την ζωή των παιδιών του.
Η πυραμίδα διαφθοράς που αιχμαλώτισε την ελληνική κοινωνία και βασίστηκε στο φετιχοποιημένο ευρώ είναι παράγωγο της πολιτικής συνείδησης της συμμοριακής υφής της άρχουσας τάξης, των παρασιτικών μεσοστρωμάτων και της πολιτικής διαχείρισης από το εξουσιαστικό πολιτικό σύστημα.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο που η Ελλάδα αποτελεί εξ αρχής αδύναμο κρίκο της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης με συνεχώς επιδεινούμενη θέση στον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας.
Οι πολιτικοί διαχειριστές του συστήματος υποτελείς, διεφθαρμένοι και μικρόνοες δεν έχουν καμιά ικανότητα να συλλάβουν τις εξελίξεις που συντελούνται για ένα επανακαθορισμό του παγκόσμιου καταμερισμού εργασίας. Να κατανοήσουν τους ανταγωνισμούς για ευρωπαϊκή και παγκόσμια ηγεμονία που κλιμακώνονται. Να κατανοήσουν το ρόλο της χώρας, τις δυνατότητες της, τις επιπτώσεις των διεθνών εξελίξεων σ’ αυτή. Αρκούνται στο ρόλο του υπομόχλιου που επιφυλάσσουν για τη χώρα οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και την καταδικάζουν σε μια διαρκή διαλυτική, επικίνδυνη κρίση, χωρίς διέξοδο.
Με το ξέσπασμα της κρίσης, το εξουσιαστικό πολιτικό σύστημα προσφεύγει στην αρμοστεία της τρόικα για να αναλάβει την οικονομικοπολιτική διαχείριση της χώρας. Η εγχώρια εξουσία με την αγελαία κοινοβουλευτική πλειοψηφία χρησιμοποιείται μόνο για την τυπική νομιμοποίηση των αποφάσεων της τρόικας και της αρμοστείας.
Με το 60% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού εν δυνάμει περιθωριοποιημένο, η χώρα κάτω από την οικονομικοπολιτική τεχνογνωσία της ΤΡΟΙΚΑ βαδίζει σε ένα νέο μνημόνιο για την ολοκληρωτική καταλήστευση της, και τον εξανδραποδισμό της εργατικής τάξης και του λαού.
Παρόλα αυτά όμως αν και το εξουσιαστικό πολιτικό σύστημα βρίσκεται υπό κατάρρευση και απονομιμοποιημένο, συντηρείται, εκπέμπει σταθερότητα και αυξάνει την επιθετικότητα του. Η ανατροπή του φαίνεται σχεδόν αδύνατη.
Το φαινόμενο δεν εξηγείται μόνο με την πολιτική στήριξη της ΤΡΟΙΚΑ που είναι κραυγαλέα. Ούτε εξηγείται με την μαζική προπαγάνδα των Μ.Μ.Ε.
Οι πωλητές της είναι το ίδιο μισητοί στο λαό με τους πολιτικούς τους εργολάβους. Υπάρχουν εσωτερικοί κοινωνικοί και πολιτικοί όροι που διασφαλίζουν αυτή τη σταθερότητα.
1. Η νέα αποκλεισμένη κοινωνία, η εν δυνάμει περιθωριοποιημένη κοινωνία, είναι ουδετεροποιημένη και έξω από την πολιτική. Ακόμη περισσότερο ένα μέρος της είναι ακροατήριο ή και εμπροσθοφυλακή της Χρυσής αυγής. Η εξουσιαστική πολιτική τρομοκρατία της Χ.Α. είναι από τα βασικά στηρίγματα του συστήματος ενάντια σε κάθε προοδευτική ανατροπή του. Το τυφλό φασιστικό μίσος που εκπέμπει η Χ.Α. δεν είναι καθόλου απολίτικο και διαταξικό είναι το απόλυτο μίσος του κεφαλαίου ενάντια στην εργασία, το μίσος του εκμεταλλευτή ενάντια στον εκμεταλλευόμενο.
2. Η κοινωνική ηγεμονία της ιθύνουσας τάξης που ασκείται από τα μεσοστρώματα με αναφορά το φετιχοποιημένο ΕΥΡΩ είναι αναμφισβήτητη. Αυτή καθορίζει τους παραγωγικούς προσανατολισμούς, τις σχέσεις διανομής, τις δομές του εποικοδομήματος και την λειτουργία του πολιτικού συστήματος.
3. Δεν υπάρχει συγκροτημένη πλατφόρμα-πρόταση εξουσίας που θα αμφισβητούσε την ηγεμονία της ιθύνουσας τάξης και των μεσοστρωμάτων, θα ανάδειχνε σε κοινωνική ηγεμονία την αποκλεισμένη κοινωνία και τα συμφέροντα της, θα προσδιόριζε νέους παραγωγικούς προσανατολισμούς, θα αναδιαμόρφωνε τις σχέσεις διανομής και θα προσδιόριζε βαθιές δημοκρατικές τομές στο κοινωνικοπολιτικό εποικοδόμημα. Η ενότητα της αριστεράς σαν σύνθημα συγκινεί την εργατική τάξη και τις λαϊκές μάζες. Σαν πλατφόρμα όμως χωρίς περιεχόμενο δεν αφορά το λαό αλλά τα πολιτικά υποκείμενα της αριστεράς και τον ανταγωνισμό μεταξύ τους. Για αυτό έχει και συγκεκριμένη εμβέλεια που ήδη την έχει εξαντλήσει. Αν παραμείνει μόνο σε αυτό, ο αστικοκοινοβουλευτικός εκφυλισμός της είναι βέβαιος και η εικόνα των υπολειμμάτων του σημερινού ΠΑΣΟΚ δεν είναι καθόλου θελκτική.
Το κεφαλαιώδες ζήτημα ερώτημα είναι αν η αριστερά έχει την δυνατότητα διατύπωσης μιας τέτοιας πλατφόρμας-πρότασης εξουσίας. Παλεύουμε και αγωνιζόμαστε για αυτό, έχοντας συναίσθηση των τεράστιων δυσκολιών.
Αν δούμε σαν αριστερά τους εαυτούς μας στον καθρέπτη των εξελίξεων όχι σαν παρατηρητές, ούτε σαν διαχειριστές της ήττας, αλλά σαν υποκείμενα που οφείλουν να δημιουργούν τους όρους της νίκης, θα δούμε τις τεράστιες αδυναμίες να κατανοούμε τις αιτίες και το περιεχόμενο των εξελίξεων, να δημιουργούμε εξελίξεις με ιδεολογική αυτοπεποίθηση, θεωρητική επάρκεια και πολιτική αποτελεσματικότητα. Την στιγμή που στην πραγματικότητα των κεφαλαιοκρατικών κοινωνιών θεμελιώδη θεωρητικά ζητήματα ακόμη και από το χώρο της οντολογίας και της γνωσιολογίας παράγουν άμεσα πολιτικά αποτελέσματα, δεν μπορεί το καβούκι του πολιτικού εμπειρισμού να δυναστεύει την αριστερά.
Άλλο δρόμο από την αισιοδοξία και τον αγώνα δεν έχουμε.
Μας τον προσδιορίζουν οι μάρτυρες του κινήματος και το αίμα τους.
Μας τους προσδιόρισε και ο Νίκος Τεμπονέρας 23 χρόνια πριν μαζί με τους στίχους του ποιητή Γ. Ρίτσου:
«Εμείς μερτικό δε ζητήσαμε… Τίποτα… Μόνο θυμηθείτε το: Αν η ελευθερία δεν βαδίσει στα χνάρια του αίματος μας. Εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα…»
* Η ομιλία του γραμματέα του ΕΑΜ Μιχάλη Βασιλάκη στη συγκέντρωση μνήμης και αγώνα για τα 23χρόνια από την δολοφονία του αγωνιστή δάσκαλου ΝΙΚΟΥ ΤΕΜΠΟΝΕΡΑ στο τόπο της θυσίας(Σχολεία Τεμπονέρα, Πάτρα)
9.1.2014
