Το πολύσημο του «ευρωπαϊσμού» και η αντίστοιχη πολιτική απάτη
Του Νικήτα Χιωτίνη*
Ίσως η μεγαλύτερη πολιτική απάτη που συντελείται αυτόν τον καιρό είναι η προπαγανδιστική χρήση του όρου «ευρωπαϊστής», «κόμμα ευρωπαϊκό» κ.λπ. Αν αυτός ο χρησιμοποιούμενος όμως όρος δεν επεξηγείται αναλυτικώς, ο χρήστης του είναι ή κρυψίνους απατεών ή απολύτως ανόητος, δηλαδή και αυτός μπερδεμένος στον τουλάχιστον υπόπτως χρησιμοποιούμενο ασαφέστατο αυτόν όρο.
Ο όρος λοιπόν αυτός, αρχικώς βέβαια σημαίνει αυτόν που υποστηρίζει την Ευρώπη και θέλει η Ελλάς να είναι εντός της Ευρώπης. Αυτό όμως δεν σημαίνει σχεδόν τίποτα το ουσιαστικό, κυμαίνεται από το πολιτικά ευκταίο μέχρι το απόλυτα πολιτικά απευκταίο, επιδέχεται πάμπολλων ερμηνειών. Τι σημαίνει Ευρώπη και πώς θέλουμε να είναι αυτή η Ευρώπη; Ευρώπη εθνών – κρατών; Αν είναι έτσι, πώς αυτά τα έθνη – κράτη θα συνεργάζονται για να συναποτελούν «Ευρώπη»; Μήπως Ευρώπη ομοσπονδιακή; Ή μήπως Ευρώπη γερμανική ή έστω γαλλογερμανική και όλοι οι υπόλοιποι υποτελή κρατίδια – αν όχι προτεκτοράτα – άνευ πρακτικώς πολιτικού λόγου (όπως τώρα δηλαδή);
Όταν λοιπόν κάποιος πολιτικός ή κάποιο κόμμα χρησιμοποιεί τον όρο αυτόν, θα πρέπει να εξηγεί τι ακριβώς εννοεί. Ειδάλλως προπαγανδίζει προς απολύτως άγνωστες κατευθύνσεις, άγνωστες ενδεχομένως και γι' αυτόν. Ας μου επιτραπούν όμως εδώ μερικές σχετικές σκέψεις και προσπάθεια διάλυσης επικρατουσών λανθασμένων απόψεων:
1. Η Ευρωπαϊκή Ένωση γεννήθηκε ως κατ' αρχήν πολιτική και όχι οικονομική ένωση. Ο πρώτος λόγος που οδήγησε στην άλλοτε ΕΟΚ, τη δεκαετία του '50, ήταν η δημιουργία συνεργασιών με σκοπό τον αποκλεισμό μελλοντικού πολέμου. Στη συνέχεια, το όραμα δημιουργίας μιας μεγάλης Ένωσης, ως ισχυρής οντότητας, εντός ενός ανταγωνιστικού διεθνούς τοπίου ανερχόμενων δυνάμεων, κυρίως από την Ασία. Βεβαίως και για να αποφύγει να συνθλιβεί μέσω των υπερδυνάμεων ΗΠΑ και της τότε ΕΣΣΔ, υπερδύναμη που ανέκαμψε υπό τη μορφή του νέου ρωσικού κράτους.
2. Η Ευρώπη δεν είναι κατ' ουσίαν σύνολο κρατών, αλλά είναι σύνολο Περιφερειών. Η ιστορική της θεμελίωση είναι η Ελλάδα, που υπήρξε ένωση Περιφερειών, υπό τη μορφή πόλεων – κρατών, ενοποιημένες με έναν κοινό Πολιτισμό, γλώσσα και τρόπο έκφρασής τους (την Τέχνη), που από τα βάθη της Μικράς Ασίας – αλλά και με αποδεδειγμένη εμβέλεια μέχρι την Άπω Ανατολή – εκτεινόταν ως «κοσμοσύστημα»[1] σε όλες τις περιοχές που βρέχονταν από τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Τα έθνη – κράτη που δημιουργήθηκαν πολύ αργότερα, δημιουργήθηκαν ως ένωση Περιφερειών, συχνά με ισχνή κοινωνικοπολιτισμική θεμελίωση, δεν έπαψαν μέχρι τις μέρες μας να αλλάζουν σύνορα και ονόματα, ακριβώς γι' αυτόν τον αδύναμο χωρισμό τους. Θα λέγαμε μάλιστα πως τη στιγμή της λίγο – πολύ οριστικοποίησης των συνόρων αυτών των εθνών – κρατών, τα τελευταία χρόνια, άρχισαν να διαλύονται ξανά σε Περιφέρειες, μειώνοντας ολοένα και περισσότερο την κρατική τους αυτοτέλεια, υπό την αδήριτο ανάγκη οικονομικοπολιτικών και κοινωνικών μεταξύ τους συνεργασιών, αυτών δηλαδή που οδήγησαν στους λόγους της προσπάθειας ενοποίησής τους με την ΕΟΚ και εν συνεχεία με τα οράματα περί Ε.Ε.
3. Το επιχείρημα του Βορρά (βλέπε Γερμανία) εναντίον του Νότου, ιδιαιτέρως εναντίον της Ελλάδας, είναι ότι η Ελλάδα «πολύ γρήγορα» εντάχθηκε στο ενιαίο ευρώ ή ότι δεν έπρεπε καν να είχε ενταχθεί. Θα λέγαμε όμως εδώ, ότι κάποιος θα πρέπει να υπενθυμίσει στον Βορρά αυτόν, πως ακόμα περισσότερο γρήγορα και μάλιστα απολύτως αντιεπιστημονικά δημιουργήθηκε το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα. Αν αυτό το πρότεινε σε εργασία του φοιτητής οικονομικών, θα απορριπτόταν ασυζητητί από τον καθηγητή του. Δεν μπορείς να επιβάλεις κοινό νόμισμα σε διαφορετικά κράτη, προτού τα εντάξεις υπό κοινή οικονομική και πολιτική διοίκηση, σαν ομοσπονδία ή ένωση «Πολιτειών», π.χ. κατά το μοντέλο των ΗΠΑ. Το κοινό νόμισμα προωθήθηκε από τα μεγάλα ευρωπαϊκά κράτη για πολιτικούς λόγους και έτσι συνεχιζόταν να γίνεται, μέχρι αυτά να εξοκείλουν σε ανομολόγητες επιδιώξεις κυριαρχίας τους προς τα υπόλοιπα μικρότερα κράτη, διά της δημιουργίας εξαρτώμενων προτεκτοράτων.
4. Τελευταία η Ε.Ε. – δηλαδή τα κράτη που την απαρτίζουν, υπό την ηγεσία του ισχυροτέρου – ξεχνά τους πολιτικούς λόγους που την υποχρεώνουν σε ουσιαστικότερη ενοποίηση και βρίσκεται στη δίνη οικονομικών επιδιώξεων και πολιτικών σκοπιμοτήτων επί μέρους (δηλ. των συγκεκριμένων) εθνών – κρατών της. Οποία μάλιστα ειρωνεία της ιστορίας: πίσω από αυτές τις επιδιώξεις διάλυσης του οράματος της Ε.Ε. βρίσκεται η χώρα που δύο φορές κατά τον ΧΧό αιώνα πάσχισε για την καθυπόταξη ολοκλήρου του ευρωπαϊκού χώρου υπό την κυριαρχία της, πνίγοντάς τον στο αίμα. Πρόκειται για τη χώρα που δύο φορές ανέκαμψε από τις άφρονες και εγκληματικές (στην κυριολεξία) αυτές επιδιώξεις της, χάρις στις υπόλοιπες και καθημαγμένες από αυτήν χώρες, χώρες που πρόταξαν την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και ενότητα. Σχεδόν της χάρισαν τα τότε χρέη της, με πρώτη την Ελλάδα, την Ελλάδα που τώρα δεινοπαθεί από αυτήν!
5. Η «Ευρώπη» είχε ανάγκη από την Ελλάδα – και η Ελλάδα φάνηκε να είχε ανάγκη από την υπόλοιπη Ευρώπη – παρ' ότι υφίστανται γι' αυτό κάποιες ενστάσεις. Σε κάθε πάντως περίπτωση, win-win. Η Ευρώπη – συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας – επεδίωξε τη γεωγραφική της ολοκλήρωση με την προσθήκη της νοτιοανατολικής χερσονήσου της και για τη μέσω αυτής οριστική ανάσχεση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ενδεχομένως τα τότε ισχυρά ευρωπαϊκά κράτη να το έπραξαν με την υστερόβουλη πρόθεση οικειοποίησης της ιδιαίτερης γεωπολιτικής αξίας αυτής της ΝΑ. ευρωπαϊκής χερσονήσου, δημιουργώντας σε αυτήν σύνολο κρατιδίων «προτεκτοράτων». (Ίσως γι' αυτό και δεν υπερασπίστηκε τη Συνθήκη των Σεβρών του 1921, εξαπατώντας τον Βενιζέλο και οδηγώντας την Ελλάδα στη Μικρασιατική Καταστροφή, δηλαδή αποκλείοντάς την από την απόκτηση μεγαλύτερης εμβέλειας). Εν πάση περιπτώσει, η Ελλάδα δεν είναι «περιφέρεια» της Ευρώπης, έχει ιδιαίτερη γεωπολιτική ισχύ, ελπίζουμε κάποια στιγμή οι πολιτικοί μας να το καταλάβουν και να αποδεσμευτούμε από τη «μοίρα των προτεκτοράτων» [2].
6. Η σημερινή κρίση μπορεί να γίνει ευκαιρία. Η Ελλάδα μπορεί να συμμετάσχει καθοριστικά στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, αρκεί οι πολιτικοί της να κατανοήσουν τη γεωπολιτική ισχύ της. Ο J. Attali είχε πει πως «η Ελλάδα είναι η πατρίδα της Ευρώπης. Και στο τέλος η ελληνική κρίση θα γίνει η μαμή της ολοκλήρωσης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος» [3]. Επισημαίνω πως ο J. Attali έχει επισημάνει με τον πιο κατηγορηματικό και πειστικό τρόπο πως μόνο ένα ομοσπονδιακό σύστημα μπορεί να σώσει την Ευρώπη. Η Ελλάδα είναι σε θέση να οδηγήσει προς αυτήν την κατεύθυνση, αρνούμενη τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. υπό άλλο καθεστώς. Ο σημερινός πρωθυπουργός έχει τη δυνατότητα να γράψει Ιστορία.
* Ο Δρ. Νικήτας Χιωτίνης είναι Αρχιτέκτων, Καθηγητής ΤΕΙ, Τμήματος Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού Αντικειμένων.
Παράρτημα
[1] Γεώργιος Κοντογεώργης, «Το ελληνικό κοσμοσύστημα», εκδ. Ι.Σιδέρης 2006
[2] Ν. Χιωτίνης, Η μοίρα των προτεκτοράτων, «Το Ποντίκι» 12.7.2013
[3] Jacques Attali, «The New York Times», «Το Βήμα», 2.3.2010
ΠΗΓΗ: ΔΕΥΤΕΡΑ, 4 Νοεμβρίου 2013, http://www.topontiki.gr/article/60774/To-polusimo-tou-europaismou-kai-i-antistoixi-politiki-apati
