Πολύπλευρη κρίση και δημοκρατικές πρωτοβουλίες
Του Θόδωρου Μπατρακούλη*
Ποιά είναι η κατάσταση της Ελλάδας και του Ελληνισμού 35 χρόνια μετά τη μεταπολίτευση και την κυπριακή τραγωδία; Κυριαρχία του μεταπρατισμού στην οικονομία, συρρίκνωση του αγροτικού πληθυσμού και της παραγωγικής βάσης της χώρας. Η παιδεία, το σύστημα υγείας ουσιαστικά καμμένα. Πολιτισμική αλλοτρίωση, κυριαρχία των εισαγόμενων πολιτισμικών προïόντων. Στο σύγχρονο σχολείο της αμάθειας η ελληνική παράδοση παραμένει στα αζήτητα, σαν άγνωστη λέξη. Εξαφάνιση στην περίοδο της Μεταπολίτευσης περισσότερο ίσως από το 60% του υπάρχοντος το 1974 δασικού πλούτου της χώρας.
Συνεχίζονται οι προσπάθειες υποταγής της Κύπρου στους σχεδιασμούς των ΗΠΑ-Μεγάλης Βρετανίας-Τουρκίας, με την προώθηση ‘‘λύσης'' παρόμοιας με το διαλυτικό της Κυπριακής Δημοκρατίας σχέδιο Ανάν. Στο Αιγαίο σταθερή επιδίωξη της Τουρκίας (και της κυβέρνησης Ερντογάν) είναι να εγγράψει έναντι πάντων τον παραδοσιακό τουρκικό κατάλογο αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Τον στόχο αυτό προωθεί με όλα τα μέσα που χρησιμοποιεί: απειλή ένοπλης σύρραξης (casus belli), παραβιάσεις και παραβάσεις του Ελληνικού εναέριου χώρου, θεωρία των ‘‘γκρίζων ζωνών'', υπόθεση Ιμίων (1996) κλπ. Στη Θράκη, μετά τη μονομερή κήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου (‘‘Κοσόβας''), επιτάθηκαν οι κινήσεις που έδειχναν ότι η τουρκική διπλωματία χρησιμοποιεί το μουσουλμανικό μειονοτικό στοιχείο ως «στρατηγική μειονότητα».
Παρ' όλα τα προαναφερόμενα, η Αθήνα από το 1999 (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ελσίνκι) έχει υποστηρίξει, στην ουσία χωρίς όρους και χωρίς χειροπιαστά ανταλλάγματα και διαφοροποιήσεις της Αγκυρας, την ένταξη της ηγεμονιστικής, νεοοθωμανικής Τουρκίας στην Ε.Ε. Τα τελευταία χρόνια, με βάση μια επιχειρηματολογία εσωτερικού χώρου, προειδοποιούνταν η Αγκυρα ότι αν δεν αναλάβει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τους ευρωπαϊκούς κανόνες έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν θα συνεχιστεί η ενταξιακή πορεία της γείτονος. Ωστόσο, η σχετική επιχειρηματολογία αποδείχτηκε ότι ήταν ελιγμοί διαχείρισης της ελληνικής κοινής γνώμης, ενώ η ελλαδική διπλωματία παρέμεινε εκκωφαντικά σιωπηλή σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης. Επόμενο ήταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις αξιολογήσεις της ενόψει και της επικείμενης Συνόδου Κορυφής του Δεκεμβρίου, να μη βλέπει σοβαρά προβλήματα στην συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας και στην έναρξη διαπραγματεύσεων με την ΠΓΔΜ. Πρόκειται για πραγματικό διπλωματικό φιάσκο της Ελλάδας, με τελευταίες υπογραφές Κώστα Καραμανλή και Ντόρας Μπακογιάννη.
Η προϊούσα πληθυσμιακή γήρανση και οι γενικότερες δημογραφικές εξελίξεις έχουν υποτιμηθεί από τις ελίτ και έχουν παραμεληθεί οι πολιτικές θεραπείας τους. Το πόρισμα της Βουλής αναφορικά με το δημογραφικό πρόβλημα, που είχε εγκριθεί ομόφωνα το 1993 δεν εφαρμόστηκε ποτέ – όπως και το πόρισμα αναφορικά με την προστασία των δασών. Το πολύ σοβαρό δημογραφικό ζήτημα προσλαμβάνει ανησυχητικό χαρακτήρα σε συνδυασμό με την μαζική είσοδο και εγκατάσταση πολυάριθμων, αγνώστου αριθμού μεταναστών. Η έλλειψη σχεδιασμένης εθνικής μεταναστευτικής πολιτικής, με όρια και συγκεκριμένους στόχους, ήταν πρόβλημα διαχρονικού χαρακτήρα. Αλλά, τις τελευταίες δύο δεκαετίες η κρίση της Παγκοσμιοποίησης – της οποίας η εξέλιξη και οι συνέπειες είναι δύσκολο να προβλεφθούν – προκάλεσε ανεξέλεγκτη πλημμυρίδα λαθρομεταναστών. Μετά το 1990 η Ελλάδα από χώρα αποστολής μεταναστών έγινε κατ'εξοχήν χώρα υποδοχής μεταναστών. Κατά την διάρκεια των δεκαετιών του 1990 και του 2000 εκατοντάδες χιλιάδες μεταναστών μπήκαν στη χώρα, και η συντριπτική πλειονότητά τους εγκαταστάθηκε σε πολλές αστικές, ημιαστικές και αγροτικές περιοχές. Το ζήτημα της λαθρομετανάστευσης και της κατάστασης και μεταχείρισης των λαθρομεταναστών αποτελεί κεντρικό πρόβλημα των σημερινών κοινωνιών, σύμφυτο με την κρίση της ολιγαρχικής και καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Συνιστά βεβαίως πρόκληση και για τις πολιτικές δυνάμεις σε κάθε χώρα και διεθνώς. Οι τρόποι εκδήλωσής του, η έκταση και οι συνέπειες ποικίλλουν, αναλόγως της γεωπολιτικής θέσης, της οικονομικής, πολιτικής και πολιτισμικής κατάστασης της κάθε χώρας.
Το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης εμφανίζεται στην Ελλάδα με οξύτητα και υπό τη μορφή της εισδοχής μεταναστών προερχόμενων από χώρες της Εγγύς και Μέσης Ανατολής διά μέσου Τουρκίας. Η γειτονική χώρα ενώ είχε υπογράψει με την Ελλάδα το 2001 πρωτόκολλο αναφορικά με την επανεισδοχή των παράνομων μεταναστών, δεν σεβόταν στην πράξη τη συμφωνία. Η Τουρκία δεν ανταποκρινόταν, όπως όφειλε, στο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου. Οι τουρκικές αρχές κάλυπταν τα κυκλώματα των σύγχρονων δουλεμπόρων. Η στάση αυτή των τουρκικών αρχών αποτελούσε και διαπίστωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (βλ. δηλώσεις του Αντιπροέδρου της Κομισιόν Ζακ Μπαρώ). Aπό το 2002, που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε λάβει εντολή από το Συμβούλιο Υπουργών να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις, η Τουρκία κρατούσε αρνητική στάση. Η χώρα που υπογράφει Συμφωνία Επανεισδοχής με την Ευρωπαϊκή Ένωση, υποχρεώνεται να πάρει πίσω τους μετανάστες που προήρθαν η διήλθαν από αυτήν και διαμένουν σε ένα κράτος της ΕΕ παράνομα, εφόσον της το ζητήσει το κράτος αυτό. Η Αγκυρα χρησιμοποιεί τώρα την σύναψη Συμφωνίας Επανεισδοχής λαθρομεταναστών για να ασκήσει πίεση στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα εν όψει του επικείμενου κρίσιμου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου θα συζητηθεί η πορεία της Τουρκίας προς την ένταξη. Στις 22 Σεπτεμβρίου συμφωνήθηκε η έναρξη των σχετικών ευρωτουρκικών διαπραγματεύσεων να γίνει στις 4 Δεκεμβρίου, έξι ημέρες πριν από τη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις Βρυξέλλες (10 και 11 Δεκεμβρίου 2009), όπου θα συζητηθεί η πορεία της Τουρκίας προς την ένταξη. Στην ουσία, η Τουρκία εκβιάζει με την όλη στάση της την Ε.Ε. και την Ελλάδα για να αποσπάσει το μέγιστο δυνατό της ικανοποίησης των στρατηγικών της στόχων.
Αλλοπρόσαλλη πολιτική στο σύγχρονο ‘‘Μακεδονικό'' έναντι του αλυτρωτικού επεκτατισμού των Σκοπίων, που υποθάλπεται από τις μεθοδεύσεις των ΗΠΑ, της Τουρκίας και του Σόρος.
Επίσημη αδράνεια έναντι των προσπαθειών της Αλβανίας να προβάλει το ‘‘ζήτημα των Τσάμηδων'' αλλά και μια προπαγάνδα περί ‘‘ιστορικού αλβανικού χαρακτήρα της Ηπείρου''. Επί πλέον, το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αλβανίας προσφεύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο για τη συμφωνία που η κυβέρνηση του Μπερίσα υπέγραψε με την Ελλάδα για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στο Ιόνιο Πέλαγος, καθυστερώντας την επικύρωσή της στη Βουλή.
Απεμπόληση γενικά των εθνικών και λαïκών δικαιωμάτων, όπως επιτάσσουν πολυεθνικοί κολοσσοί και μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα πληθυσμιακής ομάδας που βιώνει ανασφάλεια, άγχος και έλλειμμα εμπιστοσύνης αποτελεί η γενιά των τριαντάρηδων. Η μεγάλη πλειονότητα των τριαντάρηδων καταλαβαίνει ότι αυτή θα ‘‘πληρώσει τη νύφη''.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας κατέρρευσε κάτω από σκάνδαλα, ανικανότητα και εγκατάλειψη ακόμα και των λίγων πατριωτικών ευαισθησιών από το ‘‘Υπουργείο από το Εξωτερικόν''. Ο Γ. Α. Παπανδρέου έγινε πρωθυπουργός, χωρίς να διευκρινίζει πως θα διαφοροποιηθεί από την πολιτική των προκατόχων του, επενδύοντας στην φαντασιακή ικανοποίηση αιτημάτων του κάθε απογοητευμένου. Το μπερλουσκονικό ΛΑΟΣ επιδίδεται σε πυροτεχνήματα διεκδικώντας κι αυτό μια θέση ανάμεσα στους διαχειριστές. Ούτε αυτό αναφέρεται στην κυριαρχία των μεταπρατικών δραστηριοτήτων στην οικονομία που υπονομεύουν τις προσπάθειες να ακολουθηθεί ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική. Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. αναλώθηκε σε μια ‘‘φραξιονιστική πάλη χωρίς αρχές'' (και με έλλειμμα ιδεών), δείχνοντας για άλλη μια φορά τον επικοινωνιακό χαρακτήρα μιας ‘‘αριστεράς'', μέρους της κρίσης του μεταπολιτευτικού συστήματος. Το ΚΚΕ προσπαθεί να κρύψει το έλλειμμά του σε όραμα και ελπίδα αναστηλώνοντας τον Στάλιν. Οι Οικολόγοι-Πράσινοι ακολούθησαν την πεπατημένη των ευρωπαïκών προγραμμάτων και της Νέας Τάξης. Σε σειρά ζητημάτων που αφορούν τις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας έχουν θέσεις ενδοτικές ή ασαφείς. Και οι φιλοπόλεμες θέσεις ηγετικών στελεχών των ευρωπαïκών ‘‘πράσινων'' κομμάτων, οι υπέρ της Τουρκίας θέσεις στο Κυπριακό και στο ζήτημα της ένταξής της στην Ε.Ε., η στάση ‘‘ίσων αποστάσεων'' στην ισραηλοπαλαιστινιακή διένεξη δεν συνιστούν θετικά προηγούμενα.
Είναι άραγε μονόδρομος τα παραπάνω; Τι μπορεί να γίνει, όσο κυριαρχεί α-παιδεία, όσο στην οικονομία κυριαρχούν ο μεταπρατισμός και η εξάρτηση, όσο πολλοί εμφορούνται από αντιλήψεις καταναλωτισμού και ατομοκεντρισμού; Οσο στον Τύπο, σε πολλούς εκπαιδευτικούς και σε σημαντικό μέρος της νεολαίας επικρατούν εθνομηδενιστικές απόψεις, ιστορική σύγχυση ή/και διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, και διάφορα αγοραία, ‘‘νεοταξίτικα'' ιδεολογήματα; Οσο υπάρχει αποξένωση από το λαïκό πολιτισμό και ‘‘πολυπολιτισμικές'' κενολογίες; Οσο στην εξωτερική πολιτική πρυτανεύει πνεύμα υποτέλειας και ενδοτισμού;
Η χώρα χρειαζόταν εδώ και αρκετά χρόνια πραγματική (όχι προπαγανδιστική) ανασυγκρότηση του κράτους με κριτήρια την αξιοκρατία, την υπέρβαση του κομματισμού και την δημιουργικότητα και αποδοτικότητα των λειτουργιών των υπηρεσιών. Η διοικητική επαναθεμελίωση του κράτους είναι σημαντικό να γίνει στη βάση των ιστορικών περιφερειών της. Με Κυβερνήτες και αιρετά Περιφερειακά Συμβούλια, που να διαθέτουν ευρείες, ουσιαστικές αρμοδιότητες και προυπολογισμούς επαρκείς για την υλοποίηση του περιφερειακού αναπτυξιακού σχεδίου. Μια τέτοια επαναθεμελίωση θα έπρεπε να εμπνέεται από αυτόνομα κινήματα ενεργών πολιτών, κινήματα που πρέπει να συμπεριλαμβάνουν στα αιτήματά τους τα στοιχεία που θα συνέθεταν την αγροτική αναγέννηση και την προαγωγή του τοπικού, λαïκού πολιτισμού.
Κομματικοί αξιωματούχοι αποδεχόμενοι την α-παιδεία, τον εθνομηδενισμό και την υποτέλεια καλλιεργούν αποπροσανατολισμό και ηττοπάθεια, οδηγούν το λαό σε περιπέτειες με αβέβαιη έκβαση. Αλλά, στην υπαρκτή Ελληνική Δημοκρατία, όλοι οι πολίτες της – πρώτα τα πολιτικά κόμματα που ψηφίζονται και ασκούν διαχείριση – είμαστε στον ένα ή στον άλλο βαθμό υπεύθυνοι. Απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας, απεγκλωβισμός από ιδιοτέλειες, ανευθυνουπευθυνότητα, σφιχταγκαλιάσματα δημοσίων λειτουργημάτων και κομματικής/συνδικαλιστικής ένταξης. Χρειάζεται οικολογική συνείδηση και δράση από όλο και περισσότερους ενεργούς πολίτες στην καθημερινή ζωή, και η οποία να συνεισφέρει στον απεγκλωβισμό από τις επιλογές που επιβάλλει το σύστημα, η συνεχιζόμενη – με τη μια ή την άλλη ηγεσία – νεοφιλελεύθερη, καπιταλιστική παγκόσμια Νέα Τάξη. Πρέπει να δούμε σοβαρά την διάχυτη στο πολιτικό σύστημα και στην κοινωνία κρίση αξιών και ηθικής. Η κάθε μια και ο κάθε ένας μας χρειαζόμαστε ένα νόημα ζωής, αγάπη για την πατρίδα, συλλογικές αξίες! Χρειαζόμαστε ενίσχυση της αυτόχθονης σκέψης, όραμα, νέα συλλογικότητα.
Στη συγκρότηση δημοκρατικού πόλου με πατριωτικές, οικολογικές, κοινωνικές ευαισθησίες και αξιόπιστη προγραμματική πρόταση είναι απαραίτητη η συμμετοχή ανθρώπων απ' όλες τις γενιές, ιδιαίτερα τριαντάρηδων και εικοσάρηδων. Προκειμένου όμως η νέα γενιά στην Ελλάδα να παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της πορείας της χώρας, πρέπει κυρίως να βελτιωθεί η Παιδεία, σε όλες τις βαθμίδες, να προωθηθούν με γενναιότητα αλλαγές και να εφαρμοστεί ουσιαστική αξιολόγηση. Η πρόκληση του Πανεπιστημίου του 21ου αιώνα δεν βρίσκεται στη μορφή, αλλά στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης και στη διάσωση της Παιδείας ως κοινωνικού αγαθού, έναντι μιας δίνης εξελίξεων της νέας τάξης, που προωθεί τον επαναπροσδιορισμό της ιστορικής αλήθειας και των αξιών που αποτελούν τις δυνάμεις συνοχής των κοινωνικών οικοδομημάτων. Ο διάλογος που έχει ανοίξει σε σειρά από ζητήματα χρειάζεται να οργανωθεί καλύτερα ανάμεσα στις κατά το δυνατόν ευρύτερες συλλογικότητες και ενεργούς πολίτες.
Να αποκασταθούν οι πολίτες θεσμικά στο δικαίωμά τους να ασκούν ελεύθερα κοινωνικό έλεγχο ώστε να καρπώνονται τα αγαθά της συλλογικής γνώσης. Να διεκδικήσουμε αποφασιστικά κατά την επικείμενη αναθεώρηση του Ελληνικού Συντάγματος την τροποποίηση του άρθρου 44, που προβλέπει την δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφισμάτων και στη χώρα μας – όπου δεν στα 35 χρόνια μεταπολιτευτικής ζωής ουδέποτε εκδηλώθηκε η πολιτική βούληση να αξιοποιηθεί αυτή η μέγιστη δημοκρατική δυνατότητα για λήψη αποφάσεων από τον ελληνικό λαό σε μείζονα ζητήματα του εθνικού μας βίου. Να αξιοποιήσουμε τις τεχνολογικές δυνατότητες καταγραφής γνώμης πλήθους στις σύγχρονες μορφές δημοψηφισμάτων (π. χ. Δίκτυο ‘‘Περικλής'' του ΕΜΠ).
Να εμποδίσουμε με συντονισμένες κινητοποιήσεις υποχωρήσεις στα εθνικά θέματα στην Ευρωπαική Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου!
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΑΞΙΑΚΩΝ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΩΝ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ Ε.Ε. εφόσον η Τουρκία:
– Δεν αποσύρει τα κατοχικά στρατεύματά της στην Κύπρο.
– Δεν καταργεί το casus belli στο Αιγαίο.
– Δεν αναγνωρίζει τις γενοκτονίες που διαπράχθηκαν εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής (Ελλήνων, Αρμενίων, Ασσυρίων).
– Δεν σέβεται τις διεθνείς δεσμεύσεις της στο ζήτημα της λαθρομετανάστευσης.
ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΜΑΖΙΚΟ ΕΠΟΙΚΙΣΜΟ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑ, από εξαθλιωμένους ανθρώπους (που μπορούν να γίνουν όργανα οποιουδήποτε εγκληματικού εγκεφάλου ή/και σύμμαχοι οποιασδήποτε ηγεμονικής δύναμης ή γειτονικού κράτους), διά μέσου των μαζικών μεταναστευτικών κυμάτων που προκαλεί η κρίση της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΗ ΕΝΤΑΞΙΑΚΩΝ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΩΝ με τη FYROM, εφόσον δεν έχουν καταλήξει τα δύο μέρη σε συμφωνία αναφορικά με μια ονομασία της FYROM έναντι όλων και δεν παύσουν τα Σκόπια να ενεργούν βάσει της διαστρεβλωτικής προπαγάνδας ότι υφίσταται ''μακεδονικό έθνος'' και ότι υπάρχουν αλύτρωτα ‘‘μακεδονικά εδάφη''.
– Να ζητήσουμε την διεξαγωγή ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΩΝ στα μεγάλης σπουδαιότητας ζητήματα: Εθνικών δημοψηφισμάτων στα μείζονος εθνικής σημασίας θέματα της ένταξης της Τουρκίας, της ΠΓΔΜ και της Αλβανίας στην Ε.Ε. Τοπικών δημοψηφισμάτων σε σπουδαία ζητήματα, όπως η περιβαλλοντική, η αναπτυξιακή και η ενεργειακή πολιτική, καθώς και η μεταναστευτική και οι όροι εγκατάστασης μεταναστών.
* Ο Θεόδωρος Σ. Μπατρακούλης είναι Δρ Γεωπολιτικής, ΣΕΠ στο ΕΑΠ, theobatrak@gmail.com,
μπλογκ http://theodorosbatrakoulis.blogspot.com
