Storytelling vs συμβολικές πρακτικές αντίστασης

(με αφορμή την απαντητική επιστολή Καραγιάννη στον υπουργό παιδείας)*

 

Της Άννας Σολωμού**

 

Η ιστορία [της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης] επαναλαμβάνεται.

Πρόκειται άραγε τούτη τη φορά να είναι η τελευταία παράσταση της κωμωδίας; 

                                                                                                     Δ. Γληνός 1929

 

Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν έγινε, εκκρεμεί. Εκκρεμεί από το 1899 και μαζί με αυτήν εκκρεμεί και ο ενταφιασμός του «άταφου νεκρού» του Γληνού…

Εκκρεμότητες ιστορικές, κοινωνικές, πολιτικές που σπάνια θα αποδοθούν ως ευθύνες στους εκάστοτε, παρά την αέναη ενσωμάτωσή τους, στην χαμηλότατη ποιότητα του σχολείου, που παραμένει σταθερή αξία από συστάσεως του Νεοελληνικού κράτους έως και σήμερα.

Ποια ανεξήγητη μοίρα να βαραίνει άραγε την αστική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που από το 1917 δεν ήρθε ακόμη, την ίδια στιγμή που η κοινωνική αριθμητική εδώ και δεκαετίες φωταγωγεί μεγαλοπρεπώς το μέγεθος των ανισοτήτων στο σχολείο και την συνεχή τους διεύρυνση –  μέσω πρακτικών που επιμένουν σταθερές κι αναλλοίωτες – παρασκηνιακά διαχρονικά προϊόντα πολιτικών επιλογών, στρατευμένων διανοούμενων, συγκρούσεων συμφερόντων και πολιτικών δυνάμεων;

Μήπως τελικά η περιφρούρηση της ημερομηνίας υλοποίησης των πανελληνίων εξετάσεων και οι ιστορίες που λέγονται γύρω από αυτή, είναι το ελιξίριο στην δημιουργία ευτυχισμένων εφήβων, που αφού παραδώσουν το γραπτό τους, θα διαλάθουν της ψυχικής διαταραχής και πιασμένοι χέρι – χέρι με τους άνεργους γονείς τους, θα τρέξουν στις παραλίες για να προλάβουν «τα μπάνια του λαού»;

Ευτυχισμένα παιδιά, έφηβοι λίγα βήματα πριν την ενηλικίωση που αποσυντίθενται η υποκειμενική τους όψη, μέσα από την οπτική γωνία των εκάστοτε συγγραφέων τους, που τα μετατρέπουν σε αντικείμενα πειραματισμού κι αναπαράστασης, χάριν της «μυθιστοριματοποίησης» της εκπαίδευσης στην ύστερη μετανεωτερική της εκδοχή.

Και που συχνάζουν αυτοί οι ανυποψίαστοι για την ευτυχία που τους περιμένει έφηβοι; Που μπορεί να τους συναντήσει κάποιος για να τους αφηγηθεί το προκαθορισμένο πεπρωμένο τους, που θα μετατρέψει την παιδική τους αφέλεια σε ακέραιο χαρακτήρα;

Ένα μεγάλο ποσοστό μπορεί κανείς να συναντήσει στο χώρο των ψυχικών διαταραχών. Μην τους αναζητήσετε σε πλατείες, σε αθλοπαιδιές, γιατί έπαψαν από καιρό να συναντιούνται εκεί. Βρίσκονται στα στέκια με τις αγχώδεις διαταραχές και τους ιδεοψυχαναγκασμούς πριν ακόμα όλα αυτά προκύψουν ως συμπτώματα δυσλειτουργίας της δικής τους ζωής και των όποιων επιλογών κάνουν ως ενήλικες. Το σώμα τους είναι «ντυμένο» ‘άλλοτε με τον ανορεκτικό κι άλλοτε με τον βουλιμικό -παράωρα κατακερματισμένο εαυτό- ενώ θραύσματα της προσωπικότητάς τους αποτυπώνονται στα χαρακωμένα και γεμάτα εγκαύματα χέρια τους.

– «Γιατί χαρακώνεσαι Μαρία;», ρωτάω την δεκαεξάχρονη που στέκεται απέναντί μου Ιούνιο μήνα κρυμμένη στο μπουφάν της.

– «Ξέρετε, όταν χαρακώνω τα χέρια μου» ψελλίζει εκείνη «πονάω σωματικά και ξεχνάω για λίγο τον πόνο της ψυχής μου…».

Αργότερα θα μου δείξει σηκώνοντας τα μανίκια τον τρόπο που έχει βρει μαζί με τους φίλους της να «φεύγει» από το εξεταστικό της άγχος.

Οι έφηβοι μαθητές από καιρό τώρα δεν συχνάζουν στα στέκια που συνομιλούν με τα όνειρα και για τα όνειρά τους. Γιατί η παπαγαλία και η στοχοπροσήλωση είναι τα θέματα που τους απασχολούν στα chat rooms, ενοχοποιημένοι κάτω από τις ηθικές επιταγές, που επιτάσσουν την συμμετοχή σε αξιολογικές διαδικασίες, για τις οποίες οι γονείς τρέφουν με το υστέρημά τους την Λερναία Ύδρα της παραπαιδείας.

Ο Freire μιλούσε με την ζωή και το έργο του για την κατάργηση της εργαλειακής γνώσης, προς όφελος του κριτικού στοχασμού, που κάνει τον άνθρωπο κοινωνό της δύναμης που έχει το σώμα του και το μυαλό του, η γνώση κι εργασία του να αλλάζει τον κόσμο και την κοινωνία προς το καλύτερο… Αλλά κι αυτόν θα τον αξιοποιήσουμε στην εποχή της κατάρτισης κάθε που θα ανασύρουμε ανέργους καταρρακωμένους ενήλικες για να τους διδάξουμε να «μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν» μιας κι απέτυχαν να το μάθουν όταν ήταν παιδιά.

Πολλοί από τους σημερινούς εφήβους που στέκονται υπνωτισμένοι μπροστά στην κερκόπορτα των εξετάσεων, γερασμένοι παράωρα σωματικά, πνευματικά και ψυχικά από την πολύχρονη άσκηση της αφομοιωτικής εκδοχής της ύπαρξής τους, με ταυτόχρονη απαγόρευση στη αξιοποίηση του δεξιού ημισφαιρίου του εγκεφάλου τους, αλλά και της ικανότητας για στοχασμό και ορθολογική σκέψη να συμμετέχουν στην μάθησή τους, είναι κόρες και γιοι δασκάλων και καθηγητών. Των καθηγητών που πήραν πριν λίγες ημέρες την απόφαση να αντισταθούν συμβολικά στο μετανεωτερικό χειραγωγημένο περιβάλλον της εκπαίδευσης με μια εφηβική ελπίδα. Εκείνη του σχεδιασμού ενός νέου πεδίου δημοκρατικών αγώνων στο χώρο της παιδείας…

Όμως αντί για αυτό συναντήθηκαν με την προτροπή της αφήγησης που απευθύνουν όλοι οι θεσμοί εξουσίας στην νέα αφηγηματική τάξη οδηγώντας από την εστίαση στην αφεστίαση. Κι έτσι αφηγηματοποιήθηκε ένας παρ' ολίγον αγώνας για την παιδεία σε μια σχεδόν εγκληματική ενέργεια αδίστακτων εκπαιδευτικών ενάντια στα ίδια τους τα παιδιά και τους μαθητές τους.

* http://manitaritoubounou.wordpress.com/2013/06/07/mama-an8rwpos-fantaros-psychiatr/

** Άννα Σολωμού, Ψυχολόγος, Οικογενειακή Θεραπεύτρια, Υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών