ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΕΥΡΩΚΑΤΑΙΓΙΔΑΣ:

Η κρίση εξελίσσεται στο επόμενο στάδιο της – στο κοινωνικό, «διανθισμένο» με πολιτικές, με εθνικές, καθώς επίσης με θρησκευτικές αντιπαραθέσεις, οι οποίες φαίνεται πως θα κλιμακωθούν ανεξέλεγκτα, απειλώντας την Ελλάδα και ολόκληρη την Ευρώπη

 

Του Βασίλη Βιλιάρδου*

 

Οι κοινωνικές αναταραχές στη Σουηδία, μετά από τις αντίστοιχες στη Γαλλία (2005) και στη Μ. Βρετανία (2011), καθώς επίσης τις κάπως μικρότερες στο Βέλγιο και στη Γερμανία (2012), μας υπενθύμισαν αναμφίβολα ότι οι ανομοιογενείς, μη συνεκτικές κοινωνίες, με μεγάλες εισοδηματικές ανισότητες, εκτρέφουν ανέκαθεν την εγκληματικότητα, τις εξεγέρσεις, το ρατσισμό, τα φυλετικά μίση, τους εμφυλίους πολέμους κοκ.

Η διαδικασία αυτή γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνη, σε χώρες βυθισμένες στην οικονομική ύφεση, με συνεχώς αυξανόμενα βιοποριστικά προβλήματα, με κλιμακούμενη ανεργία, με «αναιμικό» Κράτος Δικαίου, καθώς επίσης με μηδενικές μελλοντικές προοπτικές – καταστάσεις που συναντάμε δυστυχώς σήμερα, όλο και συχνότερα στην Ευρώπη. 

Ειδικά όσον αφορά τη Σουηδία, μία από τις πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης, με εξαιρετικά ανεπτυγμένο κοινωνικό κράτος γνωρίζουμε ότι, μετά το 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο υποδέχθηκε αρκετούς μετανάστες – μεταξύ των οποίων οι περισσότεροι ήταν «πολιτικά διωκόμενοι». Μόνο τον τελευταίο χρόνο δε ζήτησαν άσυλο 43.900 μετανάστες από τη Σομαλία, το Αφγανιστάν και τη Συρία – μία αύξηση κατά 50% σε σχέση με το 2011.

Το ποσοστό των ξένων στη χώρα, ο πληθυσμός της οποίας είναι περίπου 9,5 εκ., τοποθετείται στο 15% – γεγονός που σημαίνει ότι, ζουν πλέον στη Σουηδία περί τους 1.500.000 μετανάστες. Πρόκειται λοιπόν για μία κοινωνία η οποία, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, έχει «μεταλλαχθεί» από αμιγώς εθνική και ομογενή, σε «πολυεθνική» και ετερογενή – μία εξέλιξη, η οποία κλιμακώνεται συνεχώς εις βάρος των Σουηδών, πόσο μάλλον όταν το ποσοστό των γεννήσεων των ξένων είναι πολύ υψηλότερο, από το αντίστοιχο των «ιθαγενών» (όπως συμβαίνει σε ολόκληρη την ήπειρο μας).

Περαιτέρω, στο πρώτο τρίμηνο του 2013, η ανεργία αυξήθηκε κατά 0,4% σε σχέση με το προηγούμενο, συνολικά στο 8,2% – ένα ονειρικό μέγεθος, σε σχέση με την Ισπανία ή με την Ελλάδα, καθώς επίσης με το μέσον όρο της Ευρώπης (10,9%). Εν τούτοις, η ανεργία των νέων διαμορφώθηκε στο 24,4% – όταν ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 23,5%. Όσον αφορά όμως τους μετανάστες, τους νέους ειδικότερα μεταξύ 19 και 24 ετών, το ποσοστό της ανεργίας το 2011 είχε ξεπεράσει το 35% – αιτιολογούμενο κυρίως από την κακή εκπαίδευση, καθώς επίσης από τις «φυλετικές διακρίσεις», από τη «ρατσιστική» συμπεριφορά δηλαδή πολλών Σουηδών εργοδοτών.

Οι «ασυμμετρίες» αυτές αυξάνουν όλο και περισσότερο το κοινωνικό χάσμα, μεταξύ των μεταναστών και των Σουηδών – με αποτέλεσμα τις καταστροφικές εξεγέρσεις των τελευταίων ημερών, καθώς επίσης την άνοδο των ποσοστών του εθνικιστικού κόμματος της Σουηδίας, το οποίο τοποθετείται κυρίως εναντίον των μουσουλμάνων.

Το συγκεκριμένο κόμμα διοργανώνει συχνά αντιμουσουλμανικές διαδηλώσεις, ενώ οι μουσουλμάνοι που ζουν στη χώρα διαμαρτύρονται με αντίστοιχες εκδηλώσεις – καταστάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε αιματηρούς εμφυλίους πολέμους, με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον της Σουηδίας.  

Άρθρο

Όπως διαπιστώνεται από τα παραπάνω, η κρίση εξελίσσεται στο επόμενο, πολύ πιο επικίνδυνο στάδιο της – στο κοινωνικό, «διανθισμένο» με πολιτικές, με εθνικές καθώς επίσης με έντονες θρησκευτικές αντιπαραθέσεις, οι οποίες φαίνεται πως θα κλιμακωθούν ανεξέλεγκτα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Την ίδια στιγμή η συνοχή της ηπείρου μας, την οποία είχε κατά κάποιον τρόπο προστατεύσει το κοινό νόμισμα, «βάλλεται» από όλες τις πλευρές – με το ευρώ να γίνεται στόχος πολλών νέων πολιτικών κομμάτων.

Ειδικότερα, σε ολόκληρη την Ευρωζώνη ιδρύονται κόμματα, με κοινό στοιχείο τους την «αποκαθήλωση» του ευρώ και την επιστροφή στο εκάστοτε εθνικό νόμισμα – το οποίο θεωρούν ως τη μοναδική λύση εξόδου από την κρίση. Όλα τα κόμματα αυτά, «ενοχοποιούν» το ευρώ για τα προβλήματα των χωρών τους – είτε των πλεονασματικών, όπως για παράδειγμα τα νέα κόμματα του Βορά, είτε των ελλειμματικών, όπως τα αντίστοιχα του ευρωπαϊκού Νότου.

Στο παράδειγμα της Ελλάδας, παρά το ότι όλοι γνωρίζουν πως το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν το διεφθαρμένο πολιτικό της σύστημα των τελευταίων τριάντα ετών, «στοχοποιείται» το ευρώ – με την έξοδο της από την ένωση να πιστεύεται πως θα λύσει ως δια μαγείας τα πάντα, «απολυμαίνοντας» τους κομματικούς μηχανισμούς, «καθαρίζοντας» την όποια διεφθαρμένη συνδικαλιστική ηγεσία και αποκαθιστώντας την παραγωγική διαδικασία, η οποία έχει προ πολλού καταρρεύσει.

Κανένας δεν σκέπτεται φυσικά πως (;) θα επιβιώσει η Ελλάδα χωρίς συνάλλαγμα, με ένα τόσο μεγάλο συνολικό (δημόσιο και ιδιωτικό) εξωτερικό χρέος, μετά από έξι συνεχόμενα έτη ύφεσης και εξαθλίωσης του πληθυσμού της – σαν αποτέλεσμα των απόλυτα λανθασμένων μέτρων που της επιβλήθηκαν από το ΔΝΤ. Πόσο μάλλον σε συνδυασμό με έναν κατεστραμμένο παραγωγικό μηχανισμό, με  τις «ιδιομορφίες» της γεωγραφικής της θέσης, καθώς επίσης με την πλημύρα των παρανόμων μεταναστών στο εσωτερικό της – με την καταιγίδα προ των πυλών (μαζικές εξεγέρσεις, κατά το προηγούμενο της Σουηδίας ή της Γαλλίας).      

Συνεχίζοντας, στην Ελλάδα έχουμε δύο νέα «αντι-ευρώ» κόμματα, μάλλον σοσιαλιστικά και με ιδρυτές δύο «χθεσινούς» πολιτικούς, στην Αυστρία ένα ακραίο καπιταλιστικό (υπολογίζεται στο 11%), με ιδρυτή έναν επιχειρηματία, στην Ιταλία ένα αμφιλεγόμενο (25%), στη Γερμανία το μάλλον συντηρητικό «κόμμα των καθηγητών» (μόλις 3%, αλλά με το 27% να το θεωρεί ως συμπαθές), στη Φιλανδία το εθνικιστικό «κόμμα των αληθινών Φιλανδών» (19%), στη Σουηδία το «κόμμα των πειρατών» (με «υποκαταστήματα» πλέον σε πάνω από 40 χώρες), στη Μ. Βρετανία το αντιευρωπαϊκό κόμμα των ανεξαρτήτων (17%) κοκ. 

Ουσιαστικά, όλα τα παραπάνω χαρακτηρίζονται ως κόμματα διαμαρτυρίας, τα οποία όμως διαφέρουν σημαντικά από εκείνα, τα οποία ιδρυθήκαν τη δεκαετία του 1990 – όπως το εθνικιστικό της Γαλλίας (Le Pen), τα «θέματα» του οποίου ήταν η εγκληματικότητα, η ανεργία και το μεταναστευτικό, με απώτερο στόχο την περιθωριοποίηση των μειονοτήτων.

Το ελληνικό εθνικιστικό κόμμα ταιριάζει σε κάποια σημεία με τα «κινήματα» του 1990 – αφού δεν επικεντρώνεται στο κοινό νόμισμα, αλλά στην εγκληματικότητα, στην παράνομη μετανάστευση, καθώς επίσης στη διαφθορά ορισμένων πολιτικών κομμάτων, την οποία δεν μπόρεσε να καταπολεμήσει ούτε το ΔΝΤ. Αρκετοί δε το θεωρούν ως μία «παραλλαγή» της πρώιμης σικελικής μαφίας του 1600 – η οποία λέγεται, χωρίς να αποδεικνύεται, ότι ιδρύθηκε για να προστατεύσει τους Σικελούς από τις επιθέσεις των ξένων πειρατών. 

Όπου και όταν υπήρξε όμως πράγματι ανάγκη προστασίας των Πολιτών από «εξωθεσμικές» οργανώσεις, η κατάσταση δεν εξελίχθηκε ομαλά – πόσο μάλλον όταν οι οργανώσεις αυτές δεν διακρίνονται συνήθως για την πίστη τους στη δημοκρατία ή για το σεβασμό των νόμων.      

Περαιτέρω, τα σημερινά κόμματα διαμαρτυρίας φαίνεται να επιδιώκουν την αλλαγή του πολιτικού συστήματος συνολικά, τοποθετούμενα κυρίως κατά της Ευρωζώνης και των χρηματαγορών – εναντίον του «κατεστημένου», όπως θα λέγαμε. Το κυριότερο επιχείρημα τους είναι οι επικίνδυνες ανισορροπίες, τις οποίες προκαλεί νομοτελειακά το κοινό νόμισμα – «αναγκάζοντας» τις χώρες-μέλη της Ευρωζώνης (α) είτε να χρεοκοπήσουν (ευρωπαϊκός Νότος), (β) είτε να χάσουν τα χρήματα τους (ευρωπαϊκός Βοράς).

Απώτερος στόχος τους είναι λοιπόν να προστατεύσουν τα χρήματα των φορολογουμένων – με κάποια από αυτά να συνηγορούν υπέρ της εξόδου των χωρών τους από το ευρώ, ενώ με κάποια άλλα (όπως το γερμανικό κόμμα των καθηγητών) να επιθυμούν το διαχωρισμό της ένωσης σε δύο ζώνες: στη Βόρεια και στη Νότια.

Υπάρχουν βέβαια και άλλες τοποθετήσεις – όπως, για παράδειγμα, η επιστροφή όλων μαζί στα εθνικά νομίσματα, η υιοθέτηση «εθνικών ευρώ», συνδεδεμένων με το ισχυρότερο, με το γερμανικό, τα παράλληλα νομίσματα κλπ.

Δυστυχώς βέβαια, κανένα κόμμα δεν φαίνεται να έχει κατανοήσει ότι, τα βασικά οικονομικά προβλήματα της νομισματικής ένωσης, όπως (α)  η μη ύπαρξη ενός άριστου νομισματικού χώρου, καθώς επίσης (β)  η κοινή αντιμετώπιση των κρατών από τις αγορές, όσον αφορά τα επιτόκια δανεισμού τους, έχουν ήδη επιλυθεί.

Ειδικότερα, το πρώτο απαιτεί την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων και εργατικού δυναμικού, σε ολόκληρη την Ευρωζώνη – γεγονός που έχει ήδη συμβεί, με τους εργαζόμενους του Νότου να κατευθύνονται πια στο Βορά. Εν τούτοις, οι πολίτες φαίνεται να μην το επιθυμούν – κάτι που πιθανότατα οφείλεται στα εθνικιστικά συναισθήματα, τα οποία έφερε στην επιφάνεια ο κάκιστος χειρισμός της κρίσης, εκ μέρους της γερμανίδας καγκελαρίου.

Όσον αφορά τώρα το δεύτερο, τα επιτόκια δανεισμού των κρατών, κυρίως μετά το ελληνικό PSI, έχουν προσαρμοσθεί στις οικονομικές δυνατότητες εκάστου – ενώ αντιμετωπίζονται ανάλογα και οι τράπεζες, μετά το «δεδικασμένο» της Κύπρου.

Επομένως, η νομισματική ένωση έχει καλύψει ήδη ένα σημαντικό μέρος των προβλημάτων της, έχοντας πια τη δυνατότητα να «μετεξελιχθεί» – με την τραπεζική, με τη δημοσιονομική, καθώς επίσης με την πολιτική ένωση να μπορούν να επιτευχθούν, δημιουργώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Απαραίτητη προϋπόθεση θα ήταν φυσικά η «μεταφορά πόρων», από τις πλεονασματικές προς τις ελλειμματικές «περιοχές», όπως συμβαίνει στις Η.Π.Α. ή εντός της ομοσπονδιακής Γερμανίας – οπότε δεν θα υπήρχαν πια οι ευρωπαϊκές ανισορροπίες του παρελθόντος.  

Εν τούτοις, η κρίση χρέους έχει δημιουργήσει φυγόκεντρες δυνάμεις εντός της Ευρωζώνης – ενώ ο χειρισμός της καγκελαρίου, σε συνδυασμό με τις αδυναμίες της γαλλικής κυβέρνησης, έχει δώσει την εντύπωση, έχει τεκμηριώσει καλύτερα ότι, η Γερμανία επιδιώκει τη δημιουργία μίας δικής της αυτοκρατορίας, μετατρέποντας όλες τις υπόλοιπες χώρες σε προτεκτοράτα της.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος τώρα είναι αυτός της Ιταλίας – η οποία είναι αδύνατον να διασωθεί από το μηχανισμό στήριξης λόγω μεγέθους, με δημόσιο χρέος της τάξης του 130% (παρά το ότι σχεδιάζει να δανεισθεί με υποθήκη το χρυσό της), παραμένοντας βυθισμένη σε μία μεγάλη πολιτική κρίση.

Πιθανότερο σενάριο λοιπόν είναι η διάλυση της Ευρωζώνης η οποία, πόσο μάλλον εάν συμβεί ανεξέλεγκτα, θα συνοδευθεί από οδυνηρές «κρυστάλλινες νύχτες» – ενώ δεν είναι εντελώς απίθανο να έλθουν στην εξουσία ορισμένων χωρών απολυταρχικά καθεστώτα.

Εάν τώρα κάποιες χώρες του Νότου θελήσουν να αθετήσουν την πληρωμή των χρεών τους, όπου δανειστές είναι κυρίως οι χώρες του Βορά, δεν μπορεί να αποκλείσει κανείς τις επικίνδυνες εθνικές αντιπαραθέσεις – αφού ανέκαθεν η διαμάχη μεταξύ δανειστών και οφειλετών, οδηγούσε είτε σε ευρείες διαγραφές χρεών (σεισάχθεια), είτε σε πόλεμο. Ας μην ξεχνάμε δε ότι, της ένωσης των Η.Π.Α. προηγήθηκε ένας τετραετής εμφύλιος πόλεμος – αρκετά οδυνηρός για τους τότε αμερικανούς.

Περαιτέρω, είναι ίσως σκόπιμο να παραθέσουμε ορισμένες άλλες παράπλευρες διαστρεβλώσεις, οι οποίες μάλλον θα εντείνουν τα προβλήματα, καθώς επίσης  θα τροφοδοτήσουν ακόμη περισσότερο τις φυγόκεντρες δυνάμεις εντός της Ευρωζώνης – με αποτελέσματα που δεν είναι εύκολο να προβλεφθούν. 

Η ΣΚΙΩΔΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η αντιμετώπιση της κρίσης χρέους, μέσω της εγκληματικής αύξησης των φόρων, δεν οδηγεί μόνο στην οικονομική γενοκτονία ολόκληρων λαών. Παράλληλα, εκτρέφει σε μεγάλο βαθμό τόσο τη φοροδιαφυγή, όσο και την εισφοροδιαφυγή στην Ευρώπη – με τη σκιώδη οικονομία η οποία, μεταξύ άλλων, δεν καταγράφεται στο ΑΕΠ, να κλιμακώνεται συνεχώς.

Δυστυχώς, οι κυβερνήσεις δεν φαίνεται να κατανοούν ότι, κανένας πολίτης δεν θέλει να δραστηριοποιείται παράνομα – να υποχρεώνεται δηλαδή σε πράξεις, για τις οποίες δεν νοιώθει καθόλου υπερήφανος, επειδή αδυνατεί να ανταπεξέλθει με τους φόρους

Συνεχίζοντας, όλο και περισσότερες εταιρείες, με στόχο το χαμηλότερο κόστος, την εξ αυτού αύξηση της ανταγωνιστικότητας τους, καθώς επίσης την αποφυγή των υπερβολικών επιβαρύνσεων, οδηγούνται δυστυχώς στην παράνομη απασχόληση εργαζομένων – ενώ υπολογίζεται ότι, περισσότερο από το 20% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ παράγεται από τη σκιώδη οικονομία.

Συνολικά, τα έσοδα που χάνουν τα κράτη από την εισφοροδιαφυγή, υπολογίζονται στα 863 δις € ή στο 7% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Το διάγραμμα Ι, στο οποίο φαίνεται το μέγεθος της σκιώδους οικονομίας κάθε κράτους, είναι χαρακτηριστικό:

Την ίδια στιγμή, τα φορολογικά έσοδα που χάνονται, λόγω  της  επιβολής συνεχώς υψηλότερων φορολογικών συντελεστών και νέων φόρων, είναι αρκετά σοβαρά – ειδικά όσον αφορά τις μεγάλες χώρες, όπως την Ιταλία (27%), τη Γερμανία (16%) και τη Γαλλία (15%), κάτι που διαπιστώνεται από το διάγραμμα ΙΙ που ακολουθεί. Φυσικά, το μεγαλύτερο πρόβλημα όλων είναι η φοροαποφυγή των πολυεθνικών – το μέγεθος της οποίας αυξάνεται συνεχώς. 

Η κατάσταση θα συνεχίσει να επιδεινώνεται, δημιουργώντας τεράστια προβλήματα σε όλα τα κράτη – ειδικά σε αυτά που μαστίζονται επί πλέον από την ύφεση. Στο παράδειγμα της Ελλάδας, η συνολική προβλεπόμενη ύφεση της τάξης του 25% ή των 60 δις €, μειώνει τα έσοδα του δημοσίου της κατά περίπου 21 δις € – συμπεριλαμβανομένων των εισφορών (35%). Το ποσόν αυτό είναι όσο περίπου το έλλειμμα του προϋπολογισμού του 2012 – το οποίο προστέθηκε στο δημόσιο χρέος, καθιστώντας το ξανά εκτός ελέγχου.     

 

Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ

 

Τα οικονομικά προβλήματα λειτουργούν θετικά στην κλιμάκωση της διαφθοράς – αφού τόσο οι επιχειρήσεις, όσο και τα νοικοκυριά, χρησιμοποιούν κάθε είδους τέχνασμα για να μειώσουν τα βάρη τους. Στα πλαίσια αυτά, η παραποίηση των Ισολογισμών κατέχει μία «περίοπτη» θέση – όπως φαίνεται από τον Πίνακα Ι που ακολουθεί:

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Ποσοστό των επιχειρήσεων σε ορισμένες χώρες, οι οποίες παραποιούν τους Ισολογισμούς τους

Χώρα	Ποσοστό
Νιγηρία	68%
Ισπανία	61%
Ρωσία	61%
Γερμανία	55%
Ινδία	54%
Κένυα	53%
Αυστρία	51%
Σαουδική Αραβία	48%
Ελλάδα	46%

Πηγή: Ernst & Young. Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Όπως φαίνεται από τον Πίνακα Ι, η διαφθορά στις επιχειρήσεις είναι αρκετά μεγάλη – ενώ, σύμφωνα με την εταιρεία που ασχολήθηκε, το ποσοστό αυξάνεται ραγδαία στην Ευρωζώνη, μετά την κρίση χρέους και την ανάγκη υψηλότερων κεφαλαίων, εκ μέρους των επιχειρήσεων. 

Η ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΠΛΗΡΩΜΩΝ

Η πιστωτική παγίδα, όπου οι τράπεζες έχουν μειώσει κατά πολύ το δανεισμό τους προς τις επιχειρήσεις, έχει επίσης δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα – εκτός του ότι μειώνεται συνεχώς η ποσότητα χρήματος, παρά την αύξηση της εκ μέρους των κεντρικών τραπεζών (ένας από τους βασικούς λόγους της ύφεσης).

Στο θέμα αυτό, με βάση την ευρωπαϊκή στατιστική 2013 (ΕΡΙ), ο αριθμός των απλήρωτων ή καθυστερημένων τιμολογίων έχει αυξηθεί κατά 7%, σε σχέση με το προηγούμενο έτος – με συνολική ζημία για τις επιχειρήσεις της τάξης των 350 δις € (διάγραμμα ΙΙΙ).   

Εάν συνεχίσει ο καθοδικός σπειροειδής κύκλος στην Ευρώπη, θα οδηγηθούμε σύντομα σε καταστάσεις αδυναμίας ανάπτυξης των επιχειρήσεων – με αποτέλεσμα πολλές από αυτές να χρεοκοπήσουν, όπως συμβαίνει ήδη στην πατρίδα μας, στην Ιταλία, στην Ισπανία κλπ.

Όπως διαπιστώνεται δε από το διάγραμμα ΙΙΙ, ο ευρωπαϊκός νότος, με πρώτη την Ελλάδα, είναι σε πολύ πιο άσχημη κατάσταση από το Βορά – γεγονός που φυσικά επιδεινώνει τα έσοδα των κρατών, τα οποία δεν μπορούν να ξεφύγουν από την κρίση χωρίς υγιείς επιχειρήσεις.     

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Χωρίς να χρειαστεί να επεκταθούμε σε άλλους τομείς, συμπεραίνουμε πολύ εύκολα ότι, η Ευρώπη είναι ένα καζάνι που βράζει – από όποια πλευρά και αν το δει κανείς. Δυστυχώς, η κατάσταση επιδεινώνεται με ραγδαίο ρυθμό, αφού τα άλυτα προβλήματα συσσωρεύονται – πιθανότατα, επειδή η υπάρχουσα πολιτική ηγεσία αδυνατεί να ανταπεξέλθει.

Αν και επιθυμούμε λοιπόν να παραμείνουμε αισιόδοξοι για το μέλλον, γνωρίζοντας πόσο σημαντική είναι η αισιοδοξία για την έξοδο από την κρίση, αδυνατούμε να τεκμηριώσουμε ανάλογες προβλέψεις – ελπίζοντας φυσικά να κάνουμε λάθος, καθώς επίσης υπερβάλλοντας, σε σχέση με τους κινδύνους που ελλοχεύουν: την περαιτέρω ύφεση, τις κοινωνικές αναταραχές, τις εξεγέρσεις των μεταναστών σε ολόκληρη την Ευρώπη, τους εμφυλίους πολέμους, την κατάρρευση του ευρώ, τη μαζική αθέτηση πληρωμών και τις εθνικές αντιπαραθέσεις.  

Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, από οικονομικής πλευράς θεωρούμε ότι κάτι ελαφρά θετικότερο διαγράφεται στον ορίζοντα. Από κοινωνικής πλευράς όμως, ο ουρανός γίνεται ολοένα και πιο σκοτεινός, με την καταιγίδα να απειλεί να ξεσπάσει απροειδοποίητα – εάν δεν αλλάξουν οι νοοτροπίες, οι οποίες μας οδήγησαν εντελώς άδικα στη χρεοκοπία, εάν δεν ληφθούν άμεσα φορολογικά και μεταναστευτικά «αντίμετρα», εάν δεν εκδιωχθεί το ΔΝΤ, καθώς επίσης εάν δεν αποκατασταθεί σύντομα το Κράτος Δικαίου (κάθαρση). 

* Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright), Αθήνα, 25. Μαΐου 2013, viliardos@kbanalysis.com. Ο κ. Βασίλης Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου.