ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
Του Απόστολου Παπαδημητρίου
Ο Απόστολος Παύλος στην προς Κορινθίους επιστολή του καταθέτει σαφή τη μαρτυρία ότι δεν ήταν αιθεροβάμων. Γνώριζε πολύ καλά τις επικρατούσες κοινωνικές συνθήκες και τη στάση που θα τηρούσαν οι άνθρωποι έναντι του κηρύγματος για έναν Θεό που σταυρώθηκε και αναστήθηκε. Γνώριζε πως ένα μέρος, σημαντικό στη αρχή, θα ειρωνευόταν και θα περιγελούσε το Ευαγγέλιο (=χαρμόσυνο μήνυμα). Σ' αυτό ανήκαν οι βιώνοντες με βάση τις παγιωμένες βεβαιότητες. Οι Θεοί, οι πλασμένοι καθ' ομοίωση των ανθρώπων, επιβλέπουν αφ' υψηλού τον κόσμο και δεν πολυνοιάζονται για τους ανθρώπους, που, άλλωστε, πίστευαν, πως δεν ήταν πλάσματά τους.
Σιγά που θα καταδεχόταν ένας Θεός να κατεβεί στη γη, να ζήσει άστεγος και ταλαίπωρος ανάμεσα σε απλούς ανθρώπους του λαού ούτε καν ανάμεσα σε εγκόσμιους άρχοντες και στο τέλος να αφεθεί στη διάθεση των εμπαθών, που αισθάνονταν ότι σφετερίζεται την εξουσία τους, για να καταδικαστεί σε ατιμωτικό θάνατο! Ναι, το Ευαγγέλιο συνιστά, κατά τον Απόστολο Παύλο, μωρία για όλους αυτούς που θα το απορρίψουν.
Το Ευαγγέλιο το απέρριψαν πολλοί και τότε που οι Απόστολοι εξήλθον εις πάσαν την γην, αλλά και αργότερα σε κάθε εποχή ώς τις ημέρες μας. Όμως υπήρξαν και άλλοι, που θεώρησαν το Ευαγγέλιο ως δύναμη Θεού. Το εγκολπώθηκαν, το κήρυξαν και μαρτύρησαν γι' αυτό. Μωρία, θα τονίσουν οι «ορθολογιστές». Όμως η μωρία μη μωρών ανθρώπων απαιτεί λογική εξήγηση, την οποία δεν προσέφεραν ως σήμερα οι κριτικά ιστάμενοι έναντι του Χριστού ή οι αρνητές του. Απεναντίας αποφεύγουν τους τρεις πρώτους αιώνες της Εκκλησίας ωσάν να μην υπήρξαν στην ιστορία! Γιατί πίστεψαν στη μωρία του κηρύγματος τόσοι, ώστε να μεταμορφώσουν τον ελληνορωμαϊκό κόσμο; Βέβαια ικανοποιούνται με την εξήγηση που δίδουν: Οι απόκληροι μιας δουλοκτητικής κοινωνίας βρήκαν παρηγοριά στην πίστη για απόλαυση σε μιαν άλλη ζωή, αφού εδώ ο βίος τους ήταν αβίωτος. Εθελοτυφλούν, διότι δεν πίστεψαν μόνο δούλοι. Πίστεψαν πλούσιοι έμποροι και αυλικοί, νομικοί και φιλόσοφοι, πόρνες και μίμοι, ληστές και δήμιοι!
Γιατί όλοι αυτοί πίστεψαν στη μωρία; Όχι απλώς στη μωρία της ιστορίας του Ευαγγελίου (σταύρωση, θάνατος και ανάσταση του Θεού) αλλά και στην ακόλουθη μωρία της σταυρώσεως του κάθε πιστού. Της σταυρώσεως με την αποχή απ' ότι ο άνθρωπος τόσο στην προ Χριστού, όσο και στη μετά Χριστόν εποχή παθιάζεται (χρήμα, ηδονές, δόξα),αλλά και της κυριολεκτικής με την ομολογία σε περιπτώσεις διωγμών, από τους των ρωμαίων αυτοκρατόρων ως τους άλλους ολοκληρωτικών καθεστώτων κατά τον εικοστό αιώνα. Υπήρξαν βέβαια λίγοι εκείνοι που μαρτύρησαν ως χριστιανοί υπό το ναζιστικό καθεστώς έναντι των κατά πολύ πολυπληθεστέρων στις χώρες με κομμουνιστικά καθεστώτα, όμως υπήρξαν, παρ' ότι ο αιρετικός χριστιανισμός της Δύσης είχε καταστήσει ανώδυνη την πορεία προς τον Γολγοθά με το πλήθος των εκπτώσεων σε θέματα πίστης στο διάβα των αιώνων.
Ο Χριστός έδωσε την απάντηση στο ερώτημα που θέσαμε προηγουμένως: «Ουκ επ' αρτω μόνον ζήσεται άνθρωπος»! Ο άνθρωπος είναι οντότητα ψυχοσωματική. Έχει συνεπώς ανάγκη και πνευματικής τροφής, την οποία δεν προσέφερε ο υπό κατάρρευση αρχαίος ελληνορωμαϊκός κόσμος. Η ανάλυση αυτή αφήνει παντελώς αδιάφορους τους ιστορικούς αναλυτές, κριτικά ιστάμενους έναντι της Εκκλησίας ή αρνητές αυτής. Υπάρχουν φιλοσοφίες της ιστορίας, τόσες όσες και οι ιδεολογίες, οι οποίες προσφέρουν αναλύσεις ικανοποιητικές για τους οπαδούς τους.
Τελικά, ως λογικά όντα, μπορούμε να κάνουμε μιαν τουλάχιστο απλή σκέψη: Αν ο άνθρωπος εκπληρώνει τον σκοπό της ύπαρξής του με την ικανοποίηση των ορμών και των ενστίκτων ή, απλούστερα, αν η ικανοποίηση αυτή του προσφέρει χαρά και νόημα, τότε το Ευαγγέλιο του Χριστού είναι αναμφισβήτητα μωρία! Δεν έχουν πείσει όμως όλοι αυτοί οι οπαδοί του «φάγωμεν, πίωμεν, αύριον γαρ αποθνήσομεν» ότι υπήρξαν και μακάριοι, τόσο κατά την αρχαιοελληνική έννοια του όρου, όσο και κατά την ευαγγελική. Απεναντίας υπάρχει πλήθος παραδειγμάτων προσώπων, τα οποία είχαν τα πάντα και υπήρξαν δυστυχείς όχι βέβαια εξ αιτίας ενός άσχημου παιχνιδιού της «μοίρας» σε βάρος τους. Αυτό δεν αντιλαμβάνονται όλοι εκείνοι οι κοινωνικοί επαναστάτες, οι οποίοι θεωρώντας το κακό ταξικό και σύμφυτο συνάμα προς την ανθρώπινη φύση βάλλουν εναντίον των κατεχόντων και προβάλλουν ως νόημα ύπαρξης τον αγώνα για την ανατροπή της κοινωνίας, η οποία συντηρεί τη αδικία και τις διακρίσεις. Ως απάντηση προσφέρω ένα σύνθημα γραμμένο σε τοίχο σχολής του Αριστοτελείου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης λίγο μετά τη μεταπολίτευση: «Σύντροφε, μήπως εκτός από τον ταξικό εχθρό υπάρχει και η μοναξιά;». Αν το «ταξικό μίσος» πλημμυρίζει από χαρά τον κατεχόμενο απ' αυτό, τότε το ευαγγελικό μήνυμα της αγάπης συνιστά μωρία. Δεν υποβιβάζω τους οραματιστές ενός καλύτερου κόσμου ερήμην του Χριστού στο επίπεδο των υποδούλων στα πάθη της απληστίας, πλεονεξίας, φιληδονίας και κενοδοξίας. Επισημαίνω απλώς ότι η άρνηση του Θεού δικαιώνει την όποια ανθρώπινη συμπεριφορά, εναντίον της οποίας ο αρνητής στρέφονται. Ο Ντοστογιέφσκι το τόνισε ξεκάθαρα: «Χωρίς Θεό όλα επιτρέπονται». Αρκεί βέβαια να έχει κάποιος τα μέσα και τις δυνατότητες να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες του. Η άρνηση του Θεού κάνει αποδεκτό για την ανθρώπινη κοινωνία τον νόμο της ζούγκλας!
Τελικά, γιατί ακόμη και όσοι αποδεχόμαστε το ευαγγελικό μήνυμα, δυασκολευόμαστε τόσο στην πορεία μας προς τον Γολγοθά και μάλιστα πολλές φορές αντιδρούμε «έξυπνα» αναζητώντας παρακάμψεις και ατενίζοντας σε μιαν ανάσταση χωρίς να έχει προηγηθεί σταύρωση; Είναι, επειδή πιστεύουμε ότι μπορούμε να εξαπατήσουμε όχι μόνο τους ανθρώπους, αλλά και τον Θεό ακόμη! Όμως εκείνο που πετυχαίνουμε είναι να εξευτελιζόμαστε στα μάτια όλων ως ασυνεπείς. Το κακό όμως δεν είναι ότι γελοιοποιούμαστε εμείς, αλλά ότι δίνουμε αφορμές να επικρίνεται ο Χριστός για τις ουτοπίες που έσπειρε στη γη. Όμως εκείνος πρόλαβε τους κατηγόρους του τονίζοντας ότι στενός και γεμάτος θλίψεις είναι ο δρόμος, που οδηγεί στη σωτηρία, γι' αυτό και λίγοι τον διαβαίνουν. Οι λίγοι όμως αρκούν, να πιστοποιήσουν ότι το πείραμα επέτυχε. Ότι η ανθρώπινη φύση δύναται να σηκώσει τον σταυρό του Χριστού, που ήταν βέβαια Θεάνθρωπος. Το σημαντικό είναι λοιπόν ότι η σωτηρία δεν είναι απροϋπόθετη, όπως ειρωνικά διατείνονται οι αρνητές, αλλά απαιτεί άρση του σταυρού. Η δωρεά όμως δεν επιφυλάσσεται για την άλλη ζωή, αλλά παρέχεται προκαταβολή αυτής εδώ. Αυτό είναι που αδυνατούν να κατανοήσουν οι μέτοχοι του δυτικού πολιτισμού, «πιστοί» και άπιστοι, ώστε να δικαιώνουν την Τατιάνα Γκορίστεβα, η οποία μετά από περιπλανήσεις σε διάφορους -ισμούς κατέληξε στην Εκκλησία και έγραψε: «Ο άνθρωπος έχει να επιλέξει ανάμεσα στον πόνο και στην ανία. Οι ορθόδοξοι επιλέξαμε τον πόνο». Αλλά όποιος επιλέξει να φέρει αγόγγυστα τον σταυρό στον βίο σου, δεν πλημμυρίζει από ανασφάλειες και φοβίες για πιθανές δυσμενείς εξελίξεις. Αφήνει τα προσωπικά του στο έλεος του Θεού, πορεύεται προς συνάντηση του πάσχοντος πλησίον, προβάλλει τον Χριστό ως το αιώνιο πρότυπο κακοπάθειας! Αυτά είναι που δίνουν νόημα στην ύπαρξή μας και μας γεμίζουν από χαρά. Σήμερα βιώνουμε, οι Έλληνες, την κρίση εν πολλοίς με δυτικό πνεύμα. Γι' αυτό και τόσο βλαπτικές, αν όχι καταστροφικές, οι συνέπειες. Η κρίση είναι πρωτίστως πνευματική. Αρνούμαστε να προσκυνήσουμε τον σταυρό, τον οποίο η Εκκλησία προβάλλει στο μέσο της περιόδου της ετοιμασίας για το κοσμοϊστορικό γεγονός της Αναστάσεως του Χριστού.
«ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ», 8-4-2013
18 ῾Ο λόγος γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί, τοῖς δὲ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι. 19 γέγραπται γάρ· ἀπολῶ τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν, καὶ τὴν σύνεσιν τῶν συνετῶν ἀθετήσω. 20 ποῦ σοφός; ποῦ γραμματεύς; ποῦ συζητητὴς τοῦ αἰῶνος τούτου; οὐχὶ ἐμώρανεν ὁ Θεὸς τὴν σοφίαν τοῦ κόσμου τούτου; 21 ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῇ σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διὰ τῆς σοφίας τὸν Θεόν, εὐδόκησεν ὁ Θεὸς διὰ τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος σῶσαι τοὺς πιστεύοντας. 22 ἐπειδὴ καὶ ᾿Ιουδαῖοι σημεῖον αἰτοῦσι καὶ ῞Ελληνες σοφίαν ζητοῦσιν, 23 ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον, ᾿Ιουδαίοις μὲν σκάνδαλον, ῞Ελλησι δὲ μωρίαν, 24 αὐτοῖς δὲ τοῖς κλητοῖς, ᾿Ιουδαίοις τε καὶ ῞Ελλησι, Χριστὸν Θεοῦ δύναμιν καὶ Θεοῦ σοφίαν· 25 ὅτι τὸ μωρὸν τοῦ Θεοῦ σοφώτερον τῶν ἀνθρώπων ἐστί, καὶ τὸ ἀσθενὲς τοῦ Θεοῦ ἰσχυρότερον τῶν ἀνθρώπων ἐστί.
