Μικρὴ συμβολὴ στὴν κριτικὴ κατανόηση τῶν περιστάσεων ποὺ οἱ καρδιές μας κι οἱ νόες μας βιώνουν

 

Του Βασίλη Ψύλλη

 

Ἀγαπητοὶ φίλοι καὶ συνοδοιπόροι στὸν σκοτεινὸ λαβύρινθο τῆς ἱστορίας παρακαλῶ ἀνεχθεῖτε μου ἕνα ἀκόμη μικρὸ κείμενο….

Ἂν καὶ ἡ ἱστορία βγάζει ψεύτες ὅσους βιάζονται νὰ προδιαγράψουν τὶς ἐξελίξεις της, δὲν παύει ἡ άνθρώπινη συνείδηση νὰ θέλη νὰ διαβάση αὐτὸ ποὺ ἔρχεται. δὲν πρόκειται ἁπλὰ γιὰ μιὰν ἐπιθυμία γνώσης, ἀλλὰ εἶναι πρῶτα καὶ κύρια φυσική της ἀνάγκη νὰ ὑπάρχη κριτικὰ καὶ δημιουργικὰ μέσα στὴν ἀπορία τῆς διάρκειας. σὲ αὐτὸ τὸ πλαίσιο θέλω νὰ μοιραστῶ μαζί σας μιὰν πρόβλεψη:

Πιστεύω ὅτι ἔχουμε μπεῖ σὲ μιὰν πορεία ποὺ θὰ ὁδηγήση (σύντομα ἢ ὄχι, λίγη σημασία ἔχει) στὸ τέλος τοῦ ἔθνους-κράτους. ἂν κρίνω/νιώθω σωστά, αὐτὸ θὰ ἔχη πολλαπλές ἐπιπτώσεις στὸν κόσμο μας καὶ στὴν συνείδηση μας, ὅπως τὰ γνωρίζουμε. ἐδῶ ὅμως θέλω νὰ ἐπισημάνω μόνο μιὰν παράμετρο, σημαντικὴ γιὰ μᾶς, μιᾶς τέτοιας ἐξέλιξης – τὴν ἐκκλησιαστική.

Τὸ τέλος τοῦ ἔθνους-κράτους θὰ συμπαρασύρη μαζί του τὸ ἐκκλησιαστικὸ παράδειγμα ὅπως τὸ γνωρίσαμε. μιλῶ γιὰ τὸ μητροπολιτικὸ-ἐπισκοποκεντρικό μοντέλο τῆς ἐκκλησιαστικῆς φεουδαρχίας. ἕνα μοντέλο ποὺ ἐνῶ ἔχει καταστεῖ, ἐδῶ καὶ πολὺ καιρὸ ἐντελῶς ἄσχετο, ἂν ὄχι ἀκυρωτικό, μὲ τὴν ἀλήθεια τῆς ἐκκλησίας, παραμένει ἰσχυρὸ χάριν δύο παραγόντων:

Ὁ πρῶτος εἶναι ἡ συμπόρευσή του μὲ τὸ κοσμικὸ σύστημα κυριαρχίας καὶ ἡ συνακόλουθη στήριξη του ἀπὸ τοὺς ἄρχοντες τοῦ αἰῶνος τούτου. αὐτὴ γίνεται φανερὴ καὶ ἀπὸ τὶς μετεξελίξεις του ποὺ ἀκολουθήσανε τὶς ἀντίστοιχες κρατικὲς. (ἡ ὀθωμανικοῦ τύπου φεουδαρχία τοῦ παλαιοῦ κυριάρχη καὶ ἡ μικροαστικὴ γραφειοκρατία τοῦ ἐθνικοῦ ἐξαρτημένου κρατιδίου εἶναι ἀναγνωρίσιμες τόσο στὴν ἐκκλησιαστικὴ διάρθρωση ὅσο καὶ στὴν ἐκκλησιαστική ἰδεολογία-'θεολογία' τῶν τελευταίων αἰώνων.)

Ὁ δεύτερος παράγοντας εἶναι ἡ οὐσιαστικὴ ἀπουσία λαοῦ ποὺ θὰ διεκδικοῦσε μιὰν αὐθεντικὴ μεσσιανικὴ ἐμπειρία καὶ θὰ ἀπέτρεπε τὴν μεταμόρφωση τῆς ἐκκλησίας σὲ μηχανισμὸ ἐνθαδικῆς σωτηριολογίας. μὲ αὐτὸ δὲν ἐννοῶ βέβαια ὅτι δὲν ὑπάρχει αὐτὸς ὁ λαός, ἀλλὰ ὅτι ὁ λαὸς κρατήθηκε σὲ μιὰν κατάσταση βαθειᾶς πνευματικῆς ἀμορφωσιᾶς, νηπιότητας καὶ τεμπελιᾶς ἀπὸ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς τσομπαναρέους του. ἐκπαιδεύτηκε στὴν εἰδωλολατρεία μιᾶς φαντασιακῆς 'παράδοσης' καὶ παραδόθηκε στὴν ἄγνοια, ποὺ βαφτίστηκε 'ἁπλότητα', στὴν προσωπικὴ ἀνευθυνότητα, ποὺ βαφτίστηκε 'ὑπακοή', στὴν ἀλαζονεία τῆς αὐτάρκειας τῆς μειονότητας, ποὺ βαφτίστηκε 'ζῆλος Θεοῦ'.

Στὰ χρόνια ποὺ προηγήθηκαν τῆς ἐποχῆς μας οἱ δύο σημαντικότερες συλλογικὲς προσπάθειες ἀναίρεσης τῆς παρακμῆς, αὐτὴ τῆς ὀργανωσιακῆς κοινότητας τῶν καθαρῶν καὶ αὐτὴ τοῦ 'νεο-ὀρθόδοξου' ἐνοριτισμοῦ, ἀπέτυχαν παταγωδῶς γιατὶ καὶ οἱ δυὸ ἦταν βαθειὰ μικροαστικὲς καὶ ἐλιτίστικες. δηλαδὴ οὐσιωδῶς ἀνίκανες νὰ γεννήσουν ὅ,τι αὐθεντικὰ λαϊκό. (ἡ πρώτη κατανόησε τὴν κοινότητα σὰν στράτευμα κι ἡ δεύτερη σὰν χαζοχαρούμενη παρέα καὶ καμμιὰ ἀπὸ τὶς δυό, σὰν ἀληθινὰ μικροαστικές, σὰν κοινότητα κοινῆς ἐμπειρίας.)

Ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἡ ἐπανεύρεση τῶν Πατέρων ἢ τῆς μοναχικῆς ἐμπειρίας παρέμειναν ἰδιωτικὰ ἀποκούμπια ἀνίκανα νὰ συγκροτήσουν ἕνα λαϊκὸ κοινοτικὸ γεγονός.

Ἐν τῶ μεταξὺ ὁ καιρὸς πέρασε, οἱ μεγάλες μάζες τῶν πιστῶν ὅλο καὶ πιὸ πολὺ ἀποκόπτονταν ἀπὸ τὴν ἐμπειρία τῆς γῆς καὶ τῆς γλώσσας, ἡ γνώση γινόταν ὅλο καὶ πιὸ ἰδιωτικὴ καὶ διασπαστική, ἡ εἰδωλολατρία ὅλο καὶ πιὸ αὐτάρεσκη καὶ σκληρυμένα ἀτομική.

Ἡ ἱστορία ὅμως ἀγαπᾶ τὴν εἰρωνία. ὅ,τι δὲν μπόρεσε ὁ 'λαὸς' νὰ ἀλλάξη, θὰ τὸ πάρη τὸ ἄγριο ρεῦμα τῶν καιρῶν. φαίνεται (στὰ μάτια μου) νὰ πλησιάζει ἡ ὥρα ποὺ ἡ κενὴ φανφάρα τοῦ μητροπολιτικοῦ κληρικαλισμοῦ θὰ ἀκολουθήση τοὺς ἀφεντάδες της στὴν ἄβυσσο τῆς ἱστορίας. ἀλλὰ μετὰ τί; ποῦ εἶναι ὁ λαὸς τοῦ Θεοῦ ποὺ θὰ μπορέση νὰ χτίση μιὰν νέα ζωντανὴ μεσσιανικὴ κοινότητα; βέβαια δὲν ξεχνῶ ὅτι ὁ Κύριος μπορεῖ νὰ ἀναστήση ἀπὸ τὶς πέτρες τέκνα Ἀβραάμ [Μθ.3:9], καὶ καλὰ καὶ ἅγια θὰ κάνη, ἀλλὰ ἡ εὐθύνη μας ποῦ βρίσκεται; μᾶς φτάνει ἡ αὐτοϊκανοποίηση τῆς ἐπίγνωσης; τῆς καταγγελίας; μήπως θὰ ἔπρεπε κάπως νὰ προετοιμαζόμαστε γιὰ ἕνα πιθανὸ αὔριο χωρὶς τσοπαναρέους; γιὰ ἕνα πιθανὸ μέλλον τρομακτικὰ ὑπεύθυνης ἐλευθερίας;

Ἀκόμη κι ἂν ἡ προφητεία μου (…) εἶναι πλανερή, μήπως ἔχει κάποιο νόημα γιὰ τὸ παρὸν μας νὰ σκεφτόμαστε τὴν εὐθύνη τῆς (ἀνα)γέννησης ἑνὸς λαοῦ; ἔστω κι ἀπὸ πέτρες;

Κι ἂν αὐτὲς οἱ πέτρες εἶναι τὰ παιδιά μας; (τουλάχιστον νὰ μὴν ἔρθουν στὰ κεφάλια μας. εἶναι κι αὐτὸ μιὰ πρόνοια.)

συμπαθάτε με κι ἔρρωσθε!

/βασίλης ψύλλης

18 Δεκέμβρη 2012