Όπου αδύναμος, κι η αυτοδικία του…*
Του Γιάννη Στρούμπα
Η είδηση από την εφημερίδα «Τα Νέα» της 5/9/2012: εικοσιεξάχρονη Τουρκάλα πυροβόλησε τον βιαστή της στα γεννητικά του όργανα· στη συνέχεια τον καρατόμησε και πέταξε το κεφάλι του στην πλατεία του χωριού. Ο εφιάλτης της νεαρής γυναίκας ξεκίνησε όταν ο άντρας της αναγκάστηκε για εργασιακούς λόγους να αλλάξει τόπο διαμονής. Την απουσία του συζύγου την εκμεταλλεύτηκε συγγενικό πρόσωπο, που τη βίαζε με την απειλή πιστολιού και την εκβίαζε με γυμνές της φωτογραφίες, τις οποίες είχε τραβήξει, ώστε να μην αποκαλύψει εκείνη τίποτα.
* α΄ δημοσίευση: εφημ. «Αντιφωνητής», αρ. φύλλου 351, 16/9/2012.
Η γυναίκα, έγκυος πέντε μηνών από τον βιαστή της, δήλωσε στις αρχές πως προέβη στην αποτρόπαιά της πράξη για να ξεπλύνει τη ντροπή τη δική της και των παιδιών της, τα οποία θα βρίσκονταν αντιμέτωπα με τα επικριτικά σχόλια του κοινωνικού περίγυρου (http://www.tanea.gr/kosmos/article/?aid=4749711).
Πρόκειται αναμφίβολα για ένα σπάνιο σε αγριότητα περιστατικό αυτοδικίας. Εν προκειμένω δεν ενδιαφέρει αν η εξέλιξη του συμβάντος ανταποκρίνεται στον τρόπο με τον οποίο το περιγράφει η γυναίκα – η διακρίβωση της αλήθειας είναι υποχρέωση των αρμόδιων ανακριτικών και δικαστικών αρχών. Ακόμη όμως κι αν το ξεκίνημα της ιστορίας υπήρξε κάπως διαφορετικό, η έκβασή της φανερώνει πως η πρωταγωνίστριά της βρέθηκε σε οδυνηρό αδιέξοδο προκειμένου να προβεί στην απονενοημένη της πράξη. Αν η επίθεση στον άντρα δεν είναι προϊόν διεστραμμένου σχεδίου ώστε να συγκαλυφθεί η εκούσια συμμετοχή της γυναίκας σε εξωσυζυγική σχέση – ενδεχόμενο μάλλον απίθανο κατά την προσωπική μας εκτίμηση-, είναι οπωσδήποτε μια κίνηση απελπισίας, ενδεικτική της τραγωδίας που βίωνε η γυναίκα.
Η τραγωδία της συγκεκριμένης γυναίκας δεν σχετίζεται απλώς με τον βιασμό του σώματός της, ούτε πολύ περισσότερο με την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη της. Ο ψυχικός βιασμός της είναι συντριπτικός, και μάλιστα όχι τόσο σε σχέση με τον ψυχαναγκασμό της συμμετοχής σε πράξη που η ίδια δεν ενέκρινε, όσο με την προοπτική που της επιφύλασσε η εκβιαστική συνεύρεσή της με τον βιαστή της για τη θέση τη δική της και των παιδιών της μέσα στο κοινωνικό της περιβάλλον. Εκτός του ότι η γυναίκα διέγνωσε σωστά πως τα παιδιά της θα αντιμετωπίζονταν σαν τα παιδιά μιας «πόρνης», θα χλευάζονταν δηλαδή από το κοινωνικό σύνολο και θα απομονώνονταν, η ενέργειά της να αποκεφαλίσει τον βιαστή της και να επιδείξει το κεφάλι του στην πλατεία του χωριού της έχει κυρίως σαν στόχευση την ανθρώπινη κοινότητα, με την απόδειξη της έμπρακτης, και μάλιστα σε εμφαντική μεγέθυνση, αποστασιοποίησής της από το στίγμα της μοιχείας.
Είναι συγκλονιστικό το μέγεθος και η φρίκη της απόδειξης που χρειάζεται κανείς προκειμένου να πείσει για την αθωότητά του. Ιδίως αν είναι αδύναμος. Γιατί η γυναίκα, με εξαίρεση τις λιγοστές περιπτώσεις μητριαρχικής οργάνωσης των κοινωνιών, υπήρξε από τις πρώτες οργανώσεις των ανθρώπινων κοινοτήτων μέχρι και σήμερα αδύναμος κρίκος. Ακόμη και στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες η ισότητα των δύο φύλων παραμένει ευφημισμός, πόσο μάλλον σε κοινωνίες ισλαμικές, στις οποίες η αντιμετώπιση των γυναικών σαν κατώτερων όντων είναι απροσχημάτιστη.
Όποιο δίκιο κι αν έχει ωστόσο κανείς, δικαιούται να προβεί σε αυτοδικία; Η πολιτικώς ορθή απάντηση είναι όχι. Η γυναίκα όφειλε να 'χε ενημερώσει τις αρχές, ώστε την κατάλληλη στιγμή να προέβαιναν σε επ' αυτοφώρω σύλληψη του δράστη. Αντίλογος προβλέψιμος και συνάμα ανυποψίαστος. Γιατί σε αυστηρώς πατριαρχικές κοινωνίες το δίκιο της γυναίκας μετατρέπεται αυτομάτως σε ολίσθημά της. Κι ο βιασμός της μεταφράζεται σε μοιχεία, οπότε καταδικάζεται σε λιθοβολισμό, πρακτική κοινή και συνηθισμένη στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Η μόνη διαφυγή που υπόσχεται στα αδύναμα τούτα πρόσωπα την ελάχιστη ηθική αποκατάσταση είναι μια τραγική έξοδος με συνταρακτικό φινάλε.
Η επίγνωση της αδύναμης θέσης του θηλυκού φύλου εξηγεί την ανοχή ή ακόμη και τη συμπάθεια με την οποία τα κοινωνικά μέλη στέκονται απέναντι σε πράξεις ανυπεράσπιστων γυναικών, οι οποίες, διαπραττόμενες υπό διαφορετικές συνθήκες και από διαφορετικά πρόσωπα, θα επέσυραν την κοινωνική κατακραυγή. Ένα ιδιότυπο άγραφο δίκαιο, πέρα από την απονομή δικαιοσύνης που υπόσχεται ο επίσημος νομικός κώδικας, ωθεί τους ανθρώπους άλλοτε να κατανοούν όσους διαπράττουν αποτρόπαια εγκλήματα κι άλλοτε να απειλούν με λιντσάρισμα άλλους, εμπλεκόμενους σε αντίστοιχα εγκλήματα, χωρίς μάλιστα να συνειδητοποιούν ότι και στη συγκεκριμένη αυτοδικία του λιντσαρίσματος υποβόσκει παρεμφερής επίδειξη ισχύος από μια μάζα που τη μεταχειρίζεται, την ίδια στιγμή που θεωρητικά την απορρίπτει. Πέρα από την παραπάνω αντίφαση πάντως, το κριτήριο της διαφοροποίησης φαίνεται πως είναι η αξιολόγηση της κατάστασης από την οποία γεννιέται το έγκλημα, αν δηλαδή εδράζεται σε θεμέλια αδυναμίας κι άμυνας ή σε θεμέλια ισχύος κι επιβολής.
Είναι χαρακτηριστική η μεταβολή της κοινής γνώμης όταν η αυτοδικία επιβάλλεται από την πυγμή του ισχυρού. Σε αυτοδικία, με τον τρόπο βέβαια που εκείνοι την αντιλαμβάνονται, προέβησαν και οργανωμένοι οπαδοί της ακροδεξιάς παράταξης Χρυσή Αυγή, όταν, έπειτα από την πρωτοβουλία τους να χρίσουν τον εαυτό τους ελεγκτικά όργανα, κι αφού έλεγξαν τις άδειες αλλοδαπών μικροπωλητών σε θρησκευτική πανήγυρη στη Ραφήνα στις 8/9/2012, προχώρησαν σε καταστροφή όσων υπαίθριων μαγαζιών δεν βρέθηκαν να διαθέτουν τη νόμιμη άδεια λειτουργίας. Οπλισμένοι με καδρόνια οι οπαδοί της Χρυσής Αυγής επιδόθηκαν σε ολική ισοπέδωση των πάγκων όσων μικροπωλητών κρίθηκαν παράτυποι.
Η συντριπτική ισχύς της μιας πλευράς, με τις τραμπουκικές πρακτικές, απέναντι στην αδυναμία της άλλης πλευράς, που ανυπεράσπιστη μπροστά στην ωμή βία ποδοπατήθηκε, διαμορφώνει μια διαφοροποίηση στη στάση της κοινωνικής πλειοψηφίας απέναντι στο γεγονός, σε σχέση με την προηγούμενη στάση συμπάθειας απέναντι στη βιασμένη γυναίκα η οποία αυτοδίκησε. Εδώ η βίαιη «αυτοδικία» προκαλεί αποτροπιασμό και αισθήματα που εκτείνονται από την αμηχανία και τον φόβο μέχρι την αγανάκτηση και την οργή.
Φυσικά, η παραπάνω απορριπτική στάση αφορά την πλειοψηφία, όχι το σύνολο. Δυστυχώς υπάρχει ένα συμπαγές, όπως αποδεικνύεται, κομμάτι του κοινωνικού ιστού, το οποίο επιδοκιμάζει τις πρακτικές της Χρυσής Αυγής, ανυποψίαστο πως με μαθηματική ακρίβεια θα στραφούν κι εναντίον του. Μάλιστα, έπειτα από τα γεγονότα της Ραφήνας όχι απλώς κάποιοι ιδιώτες αλλά ένα επίσημο συνδικάτο εργαζομένων, το Ενιαίο Συνδικάτο Σωματείων Υπαίθριων Πωλητών Ελλάδας (Ε.Σ.Σ.Υ.Π.Ε.), έσπευσε τόσο να επικροτήσει την έκνομη δράση της Χρυσής Αυγής, όσο και να ζητήσει από τα μέλη της ακόμη περισσότερες εφόδους! Εντέλει, πάντως, και ο σύλλογος των μικροπωλητών συνειδητοποίησε το άτοπο της αρχικής του τοποθέτησης, γι' αυτό και την απέσυρε από την ιστοσελίδα του ( http://news247.gr/eidiseis/koinonia/syndikato_mikropwlhtwn_zhtame_perissoteres_efodoys_apo_thn_xrysh_aygh.1922415.html, 9/9/2012).
Χωρίς να εξαρτούν τη δράση τους από την επιδοκιμασία της πλειοψηφίας, βρίσκοντας ωστόσο πατήματα στην αποδοχή μιας διαρκώς αυξανόμενης μειοψηφίας, η οποία, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, υπερβαίνει πια ανησυχητικά το μονοψήφιο ποσοστό, τα μέλη της Χρυσής Αυγής εξαπλώνουν πλέον τις «αυτοψίες» τους προς απόδοση «δικαιοσύνης» κι εκτός Αττικής. Σε μία και μόνη ημερομηνία, τις 13/9/2012, η ειδησεογραφία σημειώνει επέμβαση μελών της Χρυσής Αυγής στη Φθιώτιδα εναντίον τσιγγάνων, επίθεση χρυσαυγίτικων «ταγμάτων εφόδου» εναντίον μεταναστών από το Μπαγκλαντές στην Καλαμάτα, ξυλοδαρμό γιατρού, επειδή ζήτησε φακελάκι από ασθενή, μέσα στο γραφείο του στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Ρίου στην Αχαΐα.
Οι αυτοπαρουσιαζόμενοι σαν «υπερασπιστές της δικαιοσύνης» αναλαμβάνουν να επιβάλουν τον νόμο, καταπατώντας τον με την παράκαμψη της επίσημης πολιτείας και των αρχών με τις οποίες απονέμεται θεσμικά η δικαιοσύνη. Η παράκαμψη των πολιτειακών οργάνων αιτιολογείται από τα μέλη της Χρυσής Αυγής ως αποτέλεσμα της διαφθοράς στην οποία υπόκεινται όσοι στελεχώνουν τα συγκεκριμένα όργανα. Όμως η Χρυσή Αυγή δεν διέπεται από τις αδυναμίες που χαρακτηρίζουν, για παράδειγμα, μια γυναίκα στον ισλαμικό κόσμο, ώστε να δικαιούται την επίκληση της ατιμωρησίας του κατεστημένου πολιτικού συστήματος από τη διορισμένη από εκείνο Δικαιοσύνη. Ούτε μπορεί να επικαλείται μια αντιστροφή σε βάρος της τής όποιας δικής της αιτίασης εναντίον άλλων, εφόσον δεν ανήκει στην κατηγορία των «ανυπεράσπιστων». Η Χρυσή Αυγή διαθέτει το προνόμιο της εκπροσώπησης στο κοινοβούλιο, απολαμβάνει για τα εκλεγμένα μέλη της τη βουλευτική ασυλία, και θα 'χε υποχρέωση, αν πράγματι θα ήθελε να αντιπαλέψει το ελληνικό κατεστημένο, να εξαντλήσει κάθε προσφυγή σε διεθνείς δικαστικούς θεσμούς, ενεργοποιώντας και τα μέσα ενημέρωσης προς την αποκάλυψη και δημοσιοποίηση κάθε ατασθαλίας. Πρόκειται για επιλογή ουσιώδη, κι όχι απλώς ορθή πολιτικώς, εφόσον, πέρα από την κώφωση της επίσημης πολιτείας, θα μπορούσε να διαμορφώσει συνειδήσεις που θα ανέτρεπαν το σκηνικό με τρόπο δημοκρατικό, ομαλό και στέρεο σε επόμενη εκλογική αναμέτρηση.
Η ακροδεξιά οργάνωση, λοιπόν, προσποιείται πως επιδιώκει με τη δράση της να αντισταθεί στο διεφθαρμένο κατεστημένο, ωστόσο προβαίνει σε αλλεπάλληλες ενέργειες που το υποστυλώνουν και το συντηρούν, και μάλιστα ακριβώς με βούλα εκλογική. Πώς θα μπορούσε να συμβαίνει αλλιώς, όταν το μόρφωμα τούτο αποδεικνύεται μέρος του παρακρατικού μηχανισμού; Υπονομευτές των μεγάλων απεργιακών αγώνων ενάντια στα μέτρα του μνημονίου, τα μέλη της έχουν εντοπιστεί από τις τηλεοπτικές κάμερες να περιφέρονται ανενόχλητα μεταξύ των αντρών των σωμάτων ασφαλείας. Με αντιμνημονιακή ρητορική διεμβολίζουν τον αντιμνημονιακό πολιτικό χώρο, ώστε να του αποσπάσουν υποστηρικτές που θα μπορούσαν να καταστήσουν κυβέρνηση ένα αντιμνημονιακό πολιτικό μέτωπο. Έτσι υπηρετούν το κατεστημένο, τη στιγμή που όλη η υποτιθέμενη «αντικαθεστωτική» δράση τους στοχοποιεί τους αδύναμους: τσιγγάνους, μετανάστες, γυναίκες – χαρακτηριστική επ' αυτού η χειροδικία του βουλευτή της Χρυσής Αυγής κ. Ηλία Κασιδιάρη σε βάρος δύο πολιτευτών της Αριστεράς στην πρωινή τηλεοπτική ειδησεογραφική εκπομπή του δημοσιογράφου κ. Γιώργου Παπαδάκη τον Ιούνιο του 2012, την κ. Ρένα Δούρου του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και την κ. Λιάνα Κανέλλη του Κ.Κ.Ε.
Η «αυτοδικία» των μελών της Χρυσής Αυγής έχει έναν πρωτεύοντα στόχο: τη διαιώνιση της ανομίας και την ενίσχυση της κρατικής καταστολής, ώστε να διώκεται από την κατεστημένη άρχουσα τάξη κάθε λαϊκό κίνημα διαμαρτυρίας, στο όνομα της υποτιθέμενης αντιμετώπισης του φασισμού. Είτε πάντως η αυτοδικία λαμβάνει την επίπλαστη «αγωνιστική» μορφή που της προσδίδει η Χρυσή Αυγή είτε είναι προϊόν της απόγνωσης ανθρώπου αδικημένου, μόνο σίγουρο αποδεικνύεται πως θα στρέφεται διαρκώς εναντίον των αδύναμων: εκείνων που τιμωρούνται επειδή τη μεταχειρίστηκαν χωρίς να καταφύγουν στη Δικαιοσύνη, κι εκείνων που την υφίστανται σαν βίαιη πράξη καταστολής με πρόσχημα την αποκατάσταση της τάξης. Κοινώς, όπου αδύναμος, κι η αυτοδικία του…
