Ασθενής κρίκος και Μέτωπο ζωής ή θανάτου του λαού – Θεωρητικές και πρακτικές πτυχές – Μέρος Ι

 

Του Δημήτρη Πατέλη*

 

Είναι γνωστή η προβληματική του Λένιν περί του "ασθενούς κρίκου" με δύο έννοιες: 1) αναφορικά με το παγκόσμιο σύστημα και 2) με τη διάγνωση της πολιτικής συγκυρίας. Με την πρώτη έννοια αναδεικνύεται η ανισομερής ανάπτυξη του χωροδικτυώματος του παγκόσμιου κεφαλαιοκρατικού συστήματος και των πλέον ευάλωτων σε ανεξέλεγκτες-δυσλειτουργικές για το σύστημα τροπές χωρών και ομάδων χωρών, όπου διαπλέκονται και συμπυκνώνονται εκρηκτικά οι παγκόσμιες, περιφερειακές και τοπικές-εθνικές αντιφάσεις του.

Την έννοια αυτή, σπεύδουν σήμερα να την υπενθυμίζουν ακόμα και σ' όσους την ξέχασαν οι ιθύνοντες του παγκόσμιου κεφαλαίου. Εδώ χρησιμοποιώ την έννοια του ασθενούς κρίκου κυρίως με τη δεύτερη (συνδεδεμένη με την πρώτη και απορρέουσα από αυτήν) έννοιά της, που είναι επιτακτικότατη σε συνθήκες γενικευμένης κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής κρίσης: αυτή πουαφορά την έγκαιρη διάγνωση, ανάδειξη και επικέντρωση των δυνάμεων και της προσοχής σε εκείνο το πρόβλημα, σε εκείνες τις επιτακτικές ζωτικές ανάγκες του λαού (αιτήματα, διεκδικήσεις) που θα επιτρέψουν να ξετυλίξει το κουβάρι του πλέγματος των εσωτερικών και εξωτερικών συστημικών αντιφάσεων, αλλάζοντας άρδην το συσχετισμό υπέρ της διεξόδου από την κρίση με προοπτική προς όφελος του λαού. Ο κρίκος αυτός επιτρέπει στις δυνάμεις που θα τον αδράξουν, να κατακτήσουν ακλόνητα την χειραφετική για το λαό πρωτοβουλία των κινήσεων, να κλιμακώνουν και να κατευθύνουν δημιουργικά και συσπειρωτικά την αγανάκτηση και την ανυπακοή, να προσδώσουν όλο και πιο συνειδητό, συντεταγμένο, αποτελεσματικό και τελικά νικηφόρο προσανατολισμό στη λαϊκή αυτενέργεια. Ο κρίκος αυτός συμπυκνώνεται σήμερα στη δέσμη προταγμάτων με αφετηρία την άρνηση του επαχθούς και απεχθούς δημόσιου εξωτερικού χρέους και των αποικιοκρατικών δανειακών συμβάσεων.

Όπως έδειξαν και οι εκλογές της 6ης Μαΐου 2012, η κρίση ιδεολογικοπολιτικής εκπροσώπησης οδηγεί σε πρωτοφανή για τη νεώτερη ιστορία της χώρας δρομολόγηση μιας απεμπλοκής συνειδήσεων και ανθρώπων από τη "σιωπηλά πλειοψηφία", από την κυρίαρχη ιδεολογία και τα καθεστωτικά κόμματα, από την υπακοή, την ηττοπάθεια, τη μοιρολατρία και την υποταγή.  Αυτή η ρευστή και μη μορφοποιημένη ριζοσπαστικοποίηση, με όλες τις αντιφάσεις, τη μερικότητα και τους περιορισμούς της, δέσμια ακόμα της λογικής της ανάθεσης, βρίσκει εν μέρει εκπροσώπηση, ή μάλλον – επενδύει επί του παρόντος εκλογικά – στο ΣΥΡΙΖΑ, σε σχετική εναρμόνιση με την υπόσχεση άμεσης κυβερνητικής λύσης, χωρίς ριζικές ρήξεις με τις κυρίαρχες στρατηγικές επιλογές της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. Οι διαθέσεις αυτές των ανθρώπων, με όλες τις ανασφάλειες, φοβίες και αβεβαιότητές τους, με σαφή τη συνδρομή μιας πρωτοφανούς τρομοκρατικής προπαγάνδας του καθεστώτος υπέρ των στρατηγικών επιλογών του, βρήκαν συγκυριακά εκλογική έκφραση σε ορισμένου τύπου ριζοσπαστισμό του πολυσυλλεκτικού  ΣΥΡΙΖΑ, που συνυπάρχει εκλεκτικά με τη μακροχρόνια δογματική αγκύλωση της ηγετικής ομάδας του σε κάποιες "ιερές αγελάδες" (π.χ. Ευρώ και Ε.Ε.).

Παρατηρείται λοιπόν μια εκδοχή αναβίωσης του προυντονισμού. Ο Π. Ζ. Προυντόν, ένας τυπικός εκπρόσωπος του μικροαστικού σοσιαλισμού-αναρχισμού του 19ου αι., έβλεπε την κοινωνία και τις κυρίαρχες σε αυτήν σχέσεις ως ενσαρκώσεις αρχών, ιδεών και κατηγοριών του πνεύματος, η κάθε μια απ' τις οποίες έχει "καλές", θετικές και  "κακές", αρνητικές πλευρές. Η όλη σωτήριος ανάπλαση της κοινωνίας, η "Λύση του κοινωνικού ζητήματος", φάνταζε ως μεταφυσικό καθήκον απαλλαγής από τις "κακές" και διατήρησης των "καλών" πλευρών. Έτσι και τώρα, μεσούσης της κρίσης και του κοινωνικού πολέμου, υπάρχει ένα ρεύμα ριζοσπαστικοποίησης, που αγνοώντας τη διαλεκτική ουσία π.χ. της κυρίαρχης και σχεδιοποιημένης από το χρηματοπιστωτικό δυτικοευρωπαϊκό κεφάλαιο σχέσης παραγωγής που λέγεται "ευρώ", αγνοώντας τη λειτουργία της ως μηχανισμού διεθνικής εκμετάλλευσης στη βάση της αύξουσας ανισομέρειας και της αντίστοιχης ιμπεριαλιστικής ολοκλήρωσης, φαντασιώνεται μεταφυσικά απαλλαγή απ' τα "κακά" του ευρώ εντός της ευρωζώνης και νομιμοφρόνως προσδοκά μετουσίωση της χρηματοπιστωτικής φυλακής των λαών που λέγεται Ε.Ε. σε "κοινωνικά δίκαιη Ευρώπη των Λαών"… 

Κάποιοι προτάσσουν τη σωτηρία του ευρώ και τη διαιώνιση της πρόσδεσής μας σε αυτό έναντι της σωτηρίας του λαού, επιτείνοντας τη σύγχυση μεταξύ γεωγραφικών οριοθετήσεων, πολιτισμικών ταυτοτήτων, κυρίαρχων σχέσεων παραγωγής, και στρατηγικών ολοκλήρωσης-διακρατικής ρύθμισης του καθεστώτος. Και όλα αυτά εκτυλίσσονται τη στιγμή που η κρίση χρέους αγκαλιάζει όλο και πιο πολλές και πιο μεγάλες χώρες της ευρωζώνης, τη στιγμή που εκ των πραγμάτων τίθεται εν αμφιβόλω διεθνώς η ίδια η ύπαρξη του ευρώ και της Ε.Ε., στη δίνη των παγκόσμιων ανακατατάξεων. Στο βαθμό που η ριζοσπαστικοποίηση αυτή θα παραμένει ρευστή και άμορφη, εκ των πραγμάτων θα μορφοποιείται βάσει των κυρίαρχων στρατηγικών, προταγμάτων και διλημμάτων. Υπάρχουν λοιπόν σ' αυτή τη συγκυρία κάποιες νομοτελείς αυταπάτες, η μη έγκαιρη άρση των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση και σε αντιδραστική στροφή, με ή χωρίς κυβερνητική εμπλοκή αυτών των δυνάμεων που τις πρεσβεύουν, ανεξαρτήτως προθέσεων.

Η μεταφυσική προσέγγιση αδυνατεί να συλλάβει το γεγονός, ότι το κίνημα δεν γίνεται από υλικά και υποκείμενα βάσει δογματικών προδιαγραφών από αυτόκλητα ιερατεία, αλλά από τις βιοτικές ανάγκες των ανθρώπων, από τις ζωντανές δυνάμεις που εμπλέκονται στην ιδιότυπη ιστορική συγκυρία, που είναι γέννημα της αντιφατικότητάς της και φέρουν το στίγμα της. Ένα εν τω γεννάσθαι κίνημα συγκροτείται από εν τω γεννάσθαι ατομικά και συλλογικά υποκείμενα, με όλη την αντιφατικότητα του αυθόρμητου και (έστω ψηγμάτων) συνειδητού που τα χαρακτηρίζει, με όλα τα παράδοξα της – εκ πρώτης όψεως – «απολίτικης» πολιτικής που πρεσβεύουν.

Εγείρεται λοιπόν όλο και πιο επιτακτικά το ζήτημα του υποκειμένου που θα επιληφθεί του αδύναμου κρίκου της συγκυρίας. Μπορεί κάποιος από τους υφιστάμενους πολιτικούς φορείς να διαδραματίσει άμεσα το ρόλο αυτού του κοινωνικού και πολιτικού υποκειμένου; Κατά τα φαινόμενα, δεν υπάρχει τέτοιος φορέας. Οι υφιστάμενοι πολιτικοί φορείς έχουν εν πολλοίς διαμορφωθεί και παγιωθεί σε άλλες ιστορικές συνθήκες, ρόλους και λειτουργίες. Ο φορέας αυτός, λόγω συγκυρίας θα είναι μεταβατικός και οφείλει να συγκροτηθεί επιτακτικά. Η συγκυρία με την κλιμάκωση της πόλωσης, από πλευράς επιλογών θα παίρνει όλο και πιο πολύ το χαρακτήρα μιας αποκλειστικής διάζευξης ζωής ή θανάτου: Είτε τάχιστη συγκρότηση και νίκη του αναγκαίου λαϊκού, δημοκρατικού μετώπου, είτε νίκη του μαύρου μετώπου με καταστροφική κλιμάκωση της αποικιοποίησης και συνολικό εκφασισμό εξουσίας και κοινωνίας. Δεν έχει και τόση σημασία το πως θα το αποκαλούμε (Κοινωνικό, Ενιαίο, Παλλαϊκό, Μέτωπο αλληλεγγύης, ρήξης, ανατροπής, αντεπίθεσης για κοινωνική και πολιτική δημοκρατία και λαϊκή κυριαρχία, αντιιμπεριαλιστικό-αντιμονοπωλιακό, δημοκρατικό, αντιαποικιοκρατικό, αντιφασιστικό κ.ο.κ.), όσο η τάχιστη και βέλτιστη συγκρότησή του, το πως θα σφυρηλατεί αποτελεσματικά την ενότητα δράσης των εργαζομένων στη βάση, την κοινωικοπολιτική συμμαχία του λαού (πολιτών, συλλογικοτήτων,  λαϊκών συνελεύσεων, πρωτοβουλιών αλληλεγγύης και αγώνα, συνδικαλιστικών και πολιτικών φορέων) για αγώνα σε όλα τα επίπεδα εναντίον του Μαύρου Μετώπου.

Απαιτείται Μέτωπο με άμεσους στόχους σωτηρίας του λαού που θα κτυπούν αποφασιστικά, αταλάντευτα και ανυποχώρητα στον ασθενή κρίκο της τρέχουσας συγκυρίας (με πυρήνα την όλο και πιο σαφή και ευρείας αποδοχής δέσμη μεταβατικών μέτρων με αιχμή την άρνηση δανειακών-μνημονίων, έξοδο από ευρώ – ΕΕ, εθνικοποιήσεις κ.ο.κ.), χωρίς άλλα προαπαιτούμενα και διχαστικούς όρους, ώστε να αναβαθμίζει την εμπιστοσύνη στη δύναμη του λαϊκού αγώνα και να κλιμακώνει τη ριζοσπαστικοποίηση. Ή θα το συγκροτήσουμε άμεσα και επιτακτικά, ή θα μας αφανίσει η αντίδραση για δεκαετίες.

Το βαμπίρ της αντίδρασης, ο Κ. Μητσοτάκης, στην τελευταία εμφυλιοπολεμική συνέντευξη (http://www.tromaktiko.net/2012/06/13), άφησε να καταλάβουν πολλά και οι πιο αφελείς: «Παίζουν καμιά φορά με την τύχη του τόπου και δεν επιτρέπεται… οδεύουμε προς εμφύλιο…» πρόσθεσε και καταλήγοντας σημείωσε: «Όσο ζούσαν οι γενιές του πολέμου και του εμφυλίου πολέμου ήσουν ήσυχος. Από το Φλωράκη δεν κινδύνευες. Δε θέλω να πω ότι κινδυνεύουμε από τους επιγόνους. Αλλά τόσο σίγουρος δεν μπορώ να είμαι. Και ο κίνδυνος δεν είναι το ΚΚΕ. Ο κίνδυνος είναι η θολή ανέλεγκτη Αριστερά που δεν ξέρεις από πού ξεκινάει, πού φτάνει και τι σκοπούς υπηρετεί».

Δεν φοβούνται λοιπόν την "ιδεολογικά καθαρή περιχαράκωση" οι δυνάμεις του καθεστώτος. Εκείνο που τρέμουν, είναι η ανεξέλεγκτη κλιμάκωση της (αρκετά θολής επί του παρόντος και απροσδιόριστης) ριζοσπαστικοποίησης του λαού, η σύμπηξη ενός νικηφόρου λαϊκού μετώπου, που θα αδράξει τον ασθενή κρίκο των διακυβευμάτων και την ηθικοπολιτική ηγεμονία στη συγκυρία και θα ανατρέψει στο πεδίο των συσχετισμών δυνάμεων το δικό τους Μαύρο Μέτωπο του κοινωνικού πολέμου εναντίον του λαού. Ας κάνουμε τους φόβους τους εφιάλτες.

Εξυπακούεται ότι ο χαρακτήρας αυτού του αγώνα επικεντρώνεται μεν σε βραχυ-μεσοπρόθεσμους στόχους, αλλά οι στόχοι αυτοί είναι εξαιρετικής υπαρξιακής στρατηγικής σπουδαιότητας για τους κομμουνιστές. Ας αναστοχαστούμε και ας επανεπικειροποιήσουμε την προβληματική της 3ης Διεθνούς και του Γκ. Δημητρόφ στη σημερινή συγκυρία, χαρακτηριστικό της οποίας είναι το νέο στάδιο της κεφαλαιοκρατίας, του παγκοσμιοποιημένου ιμπεριαλισμού (Δ. Πατέλης. Επισημάνσεις για το χαρακτήρα της εν εξελίξει κρίσης και της εποχής. http://www.ilhs.tuc.gr/gr/dim_diaplus_29.htm, Για τη σημασία της πολιτικής οικονομίας της ιμπεριαλιστικής παγκοσμιοποίησης. Μεθοδολογικές και θεωρητικές επισημάνσεις. http://www.ilhs.tuc.gr/gr/dim_diaplus_30.htm), μια διαπλοκή αντιφάσεων και παραγόντων που της προσδίδουν εξαιρετική αμφιρέπεια και απροσδιοριστία. Η κυριολεκτικά ζωτική σημασία του μετώπου αυτού, απαιτεί σήμερα τιτάνιες και πρωτόγνωρες προσπάθειες, απαιτεί τη μέγιστη δυνατή ικανότητα να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες του λαού, το βηματισμό του και τις καμπές στις διαθέσεις και στη συνείδησή του, τη μέγιστη δυνατή ευπροσηγορία, πέρα κι έξω από ελιτίστικες νοοτροπίες διδακτικού αφ' υψηλού τόνου και επιτιμητικής χλεύης των ταλαντεύσεων και της απουσίας "ωριμότητας" και "ιδεολογικής καθαρότητας" των μαζών.

Ο Λένιν στηλίτευσε αμείλικτα τις "φαιδρές σχολαστικές" σχηματοποιήσεις κάποιων που φαντασιώνονται το κίνημα και την επαναστατική διαδικασία κατά τον εξής τρόπο: «… θα παραταχθεί σ' ένα μέρος ένα στράτευμα και θα πει: "εμείς είμαστε υπέρ του σοσιαλισμού", ενώ σ' ένα άλλο μέρος [θα παραταχθεί] ένα άλλο, και θα πεί: "εμείς είμαστε υπέρ του ιμπεριαλισμού" και αυτή θα είναι η κοινωνική επανάσταση!… Όποιος αναμένει την "καθαρή" κοινωνική επανάσταση ,ποτέ δεν θα ζήσει να τη δει. Αυτός είναι ένας επαναστάτης στα λόγια, που δεν κατανοεί την πραγματική επανάσταση». Και διευκρίνιζε: «Η σοσιαλιστική επανάσταση στην Ευρώπη δεν μπορείνα είναι τίποτε άλλο, εκτός από έκρηξη της μαζικής πάλης όλων και όλων των ειδών των καταπιεσμένων και ανικανοποίητων. Μέρους της μικρής αστικής τάξης και των καθυστερημένων εργατών αναπόφευκτα θα συμμετάσχει σ' αυτήν -χωρίς αυτή τη συμμετοχή δεν είναι εφικτός ομαζικός αγώνας, δεν είναι εφικτή καμία επανάσταση…» (Άπαντα, τ. 30, σ.54).

Δεν είναι η πάλαι ποτέ ιστορική ή/και αυτόκλητη πρωτοπορία της τάξης και του κόμματος που θα αποφανθεί δίκην ασκήσεων επί χάρτου περί του «πολιτικώς και ιδεολογικώς ορθού»  αγώνα, αλλά, τουναντίον, ο μετωπικός αγώνας στην κλιμάκωσή του είναι που θα αναδείξει την πρωτοπορία της εργατικής τάξης και την προοπτική: «το προλεταριάτο συνιστά μια πραγματικά επαναστατική, μια πραγματικά σοσιαλιστικά δρώσα τάξη μόνον υπό τον όρο ότι διεκδικεί και δρα ως πρωτοπορία όλων των εργαζομένων και όσων υφίστανται την εκμετάλλευση, ως ηγέτης τους στον αγώνα για την ανατροπή των εκμεταλλευτών…» (Λένιν, Άπαντα, τ.41, σ.169-170).

Ο μετωπικός αγώνας σήμερα προσκρούει σε κατά πολύ υπέρτερες δυνάμεις του εχθρού. Ενός εχθρού που διατηρεί τη στρατηγική πρωτοβουλία κινήσεων, έχει ήδη εν πολλοίς συμπήξει σε διεθνές και εθνικό επίπεδο το δικό του Μαύρο Μέτωπο και εξαπολύει απροκάλυπτα κοινωνικό πόλεμο, με αιχμή την επιβολή διακρατικομονοπωλιακης ρύθμισης υπέρ της περιφερειακής και παγκόσμιας αντεπανάστασης-αντίδρασης και των συμφερόντων των πλέον επιθετικών κύκλων της νυν χρηματοπιστωτικής ολιγαρχίας. Ο πόλεμος που ασκεί περικλείει σε αύξοντα βαθμό προληπτικά πλήγματα, με στόχο την αποτροπή της κλιμάκωσης της ριζοσπαστικοποίησης με το μέτωπο των από κάτω.

Ωστόσο, το δικό μας Μέτωπο, μπορεί να αξιοποιήσει και τις όλο και πιο έντονες ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, τη σύγκρουση μεταξύ παλαιών και νέων αναδυόμενων πόλων, την (έκδηλη στην κλιμακούμενη κρίση) όλο και πιο ελκτική δύναμη εκδοχών «Κρατικού Καπιταλισμού» και συνδεόμενων με αυτές εναλλακτικών περιφερειακών ολοκληρώσεων.

Το Μέτωπο αυτό, δεν έχει ακόμα την ορμή – αισιοδοξία που χαρακτήριζε την πρώτη νικηφόρο πρώιμη σοσιαλιστική επανάσταση (ούτε την ισχύ ενός Κόκκινου Στρατού στις επικείμενες μάχες), δεν έχει τις επαναστατικές κομμουνιστικές δυνάμεις στην ανοδική τους πορεία (μ' όλα τα νεανικά τους σφάλματα, αλλά με πίστη στη νίκη). Δεν έχει εκείνη την επάρκεια (ή έστω αίσθηση επάρκειας) θεωρητικής θεμελίωσης της στρατηγικής, ελκτικού θετικού κομμουνιστικού προγραμματικού λόγου.

Τουναντίον, έχει σχετικά νωπή την αίσθηση της ήττας του πρώιμου σοσιαλισμού, των αντιδραστικών-αντικομμουνιστικών προπαγανδιστικών δογμάτων της νικηφόρου αντεπανάστασης και την (όχι τόσο άσχετη με τα προπαγανδιστικά δόγματα) σύγχυση ποικίλων "αριστερών" δογμάτων αγιογραφικής απολογητικής και δαιμονολογικού αναθέματος του πρώιμου σοσιαλισμού, διανθισμένων με κάθε πιθανό και απίθανο αμοιβαίο ετεροπροσδιορισμό (περί τέως "υπαρκτού" και "ανύπαρκτου" σοσιαλισμού). Έχει τα οργανωτικά μορφώματα της αριστεράς, μέρος των οποίων, σε πλήρη αναντιστοιχία με τις επιταγές της συγκυρίας, εμμένει ακόμα και τώρα σε διχαστικές ιδεοληψίες και αυτοαναφορικές περιχαρακώσεις, υπονομεύοντας τη μετωπική συγκρότηση του αγώνα με καπελώματα, με αυτοαναφορικές παρωδίες κομματικών "μετώπων", που ενίοτε επενδύονται και με ρητορική υπέρ του μετώπου.

Ωστόσο, όλο και πιο ρωμαλέα γίνεται η συνειδητοποίηση της ζωτικής και επιτακτικής ανάγκης του Μετώπου από όλο και πιο πολλές οργανωμένες δυνάμεις και ανέντακτους αγωνιστές/-ίστριες. Το διαπιστώσαμε και στην πρόσφατη σχετική Ημερίδα στα Χανιά (βλ. http://politicosdialogos.org/wp/).

Μια αναγκαία διευκρίνιση. Πολλοί θεωρούν ότι μέτωπο γίνεται μόνο με εκπτώσεις και παραίτηση από την επαναστατική θεωρία και τη στρατηγική προοπτική, με ανερμάτιστους συμβιβασμούς χωρίς αρχές, με αποστασία. Κάποιοι συνδέουν το "μέτωπο" με τα μεταμοντέρνα ιδεολογήματα περί «τέλους των ιδεολογιών και ιδεολογικοπολιτικών διαχωριστικών γραμμών», και των «μεγάλων αφηγήσεων», περί δήθεν εξάλειψης της αντίθεσης «δεξιά – αριστερά» και περί «αποϊδεολογικοποίησης» (βλ π.χ. R. Aron, D. Bell κ.ά.), κατά τα κελεύσματα της Νέας Τάξης και της επιδίωξης του σημερινού Χρηματοπιστωτικού Άξονα για «Παγκόσμια Διακυβέρνηση» μέσω της αποπολιτικοποίησης-παθητικοποίησης των λαών. Κρίση πολιτικής εκπροσώπησης, δεν σημαίνει εξάλειψη του διπόλου «δεξιά – αριστερά», αλλά μετατόπιση όλου του φάσματος επί τα δεξιά, λόγω μακροχρόνιας ειρηνικής ενσωμάτωσης, εμπέδωσης του κοινοβουλευτικού κρετινισμού, κ.ο.κ. Το δίπολο «δεξιά – αριστερά» θα εξαλειφθεί μόνο με την άρση της αντίφασης κεφαλαίου εργασίας. Απαιτείται σαφής, ειλικρινής και απροκατάληπτη αναζήτηση-αποκατάσταση της αλήθειας, μέχρι να αποκτήσουν οι έννοιες το πραγματικό τους νόημα στην εποχή μας, με τις ριζικές μεταβολές του κοινωνικού υποκειμένου, και να ωριμάσουν οι νέες, οι αντίστοιχες της εποχής έννοιες και αντιλήψεις, οι αντίστοιχοι πολιτικοί φορείς της επαναστατικής πρωτοπορίας, πέρα από δογματικές αγκυλώσεις και καιροσκοπικές ιδεολογικές κωλοτούμπες, σε συνθήκες πολιτισμένης συναγωνιστικής-συντροφικής ανεξιγνωμίας.

Δυστυχώς, συχνά στα πλαίσια του κινήματος, το γόνιμο δίπολο «αλήθεια – πλάνη» υποκαθίσταται από το άκρως άγονο δίπολο «αλήθεια – προδοσία», «δικός μας – εχθρός μας, αποστάτης» και άλλα παρόμοια, γεγονός, που ανεξαρτήτως προθέσεων, υπονομεύει τόσο την ορθολογική αναζήτηση της αλήθειας, όσο και κάθε υγιή συλλογικότητα, μεταθέτοντας τις εμφάσεις και αναλίσκοντας τις δυνάμεις σε ανούσιες δίκες προθέσεων και «σκοτεινών» καταβολών… Σε αυτές τις συνθήκες, αναπτύσσεται γονιμότατο έδαφος για κάθε (βαλτό ή ακούσιο) προβοκάτορα και προβοκάτσια…

Χανιά 15.6.2012

 

*  Ο Δ. Πατέλης είναι μέλος της Διεθνούς Ερευνητικής Ομάδας "Η Λογική της Ιστορίας". Το παρόν κείμενο εκφράζει προσωπικό προβληματισμό του.