Η τελευταία πράξη: πάνω σε πολιτικές και όχι απλά οικονομικές συνιστώσες
Του Νικόλαου Κ. Γεωργαντζά*
ΠΗΓΗ ΓΑΡ ΚΑΙ ΡΙΖΑ ΚΑΛΟΚΑΓΑΘΙΑΣ
ΤΟ ΝΟΜΙΜΟΥ ΤΥΧΕΙΝ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
(Πηγή και ρίζα της Αρετής είναι
το να τυχαίνει κάποιος της κατάλληλης παιδείας)
Πλούταρχος, ‘Ηθικά'
Παίζει ένα ενδιαφέρον άρθρο στο διαδύκτιο, με τίτλο: «Η αρχή της τελευταίας πράξης για την Ευρώπη», που προέρχεται από την Στράτφορ (Stratfor Global Intelligence). Δεν χρειάζεται να το επαναλάβω εδώ ολόκληρο, πολύ περιληπτικά όμως, η Στράτφορ αναφέρεται στο πως μετατρέπεται διαχρονικά η οικονομική σε μία πολιτική κρίση στην Ευρώπη [1].
Η τακτική, π.χ., της λιτότητας εγείρει σοβαρότατα ερωτήματα γιά τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ, που κυριαρχούν στην Ευρώπη, ενώ τα αποτελέσματα των εκλογών σε Γαλλία και Ελλάδα προαγγέλουν την «εντεινόμενη πολιτική κρίση που επικεντρώνεται στην παλιά ευρωπαϊκή τάξη». Το άρθρο καταγίνεται με την ιδεολογία που περιβάλει την παλαιά ευρωπαϊκή τάξη, καθώς και με τις οικονομικές και πολιτικές της συνιστώσες.
Οι μεν οικονομικές συνιστώσες αφορούν «την πεποίθηση ότι το ελεύθερο εμπόριο και ένα ενοποιημένο ρυθμιστικό πλαίσιο θα δημιουργούσαν ένα πλαίσιο ευημερίας, το οποίο θα μοιράζονταν ίσα τα κράτη και οι τάξεις». Οι δε της όλης ιδεολογίας πολιτικές συνιστώσες έχουν να κάνουν «με την πεποίθηση ότι τα θεμελιώδη ζητήματα που χώριζαν τα ευρωπαϊκά κράτη έπαψαν να υφίστανται και ο διαχωριστικός εθνικισμός του παρελθόντος δεν είχε πλέον σημασία»[1].
Μετά από μία αρκετά λεπτομερή ανάλυση της οικονομικο-πολιτικής κατάστασης στην Γαλλία, στην Ελλάδα και στην Ισπανία, η Στράτφορ καταλήγει στο συμπέρασμα πως, σε ολόκληρη την Ευρώπη, η τελευταία πράξη θα παίξει πάνω σε πολιτικές και όχι οικονομικές συνιστώσες, καθόσον στο επίκεντρο «βρίσκονται η εθνική κυριαρχία, η ταξική επίγνωση και ο έλεγχος της εθνικής μοίρας». Επειδή δε «βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή» της τελευταίας πράξης, «δεν είναι καν το πρελούδιο» η Γαλλία και και η Ελλάδα, αλλά μάλλον «δείχνουν προς την κορύφωση της τελευταίας πράξης»[1].
Δυστυχώς, η ανάλυση της Στράτφορ είτε αγνοεί είτε έχει άγνοιαν επί της εννοίας του όντως διαχωριστικού εθνικισμού και την διαφορά του από εκείνες του έθους και του έθνους, γύρω από τις οποίες επικεντρώνονται οι ανθρώπινες κοινωνίες της Ευρώπης -και όχι μόνον- μέσα στην μεταμοντέρνα μας προσωρινότητα. Επίσης, οι πολιτισμικές συνιστώσες αποτελούν μία κραυγαλέα παράλειψη στην προσέγγιση της όλης προβληματικής που επεξεργάζεται η Στράτφορ.
Σχετικά δε με το απαιτούμενο επιτέλους στις μέρες μας ξεκαθάρισμα των εννοιών, η Στράτφορ δεν πρέπει να νοιώθει καθόλου μοναξιά. Έννοιες όπως ‘έθνος', ‘εθνισμός' και ‘εθνικισμός' χρησιμοποιούνται μεν καθημερινά, αλλά παραμένουν περιτυλιγμένες μέσα σε μιά τέλεια θολούρα γιά την πλειοψηφία του ελληνικού μας κόσμου.
Το ‘έθνος', ο ‘εθνισμός' και ο ‘εθνικισμός' είναι τρεις κοινωνικο-πολιτικοί όροι μέσα σε μία απόλυτη σύγχυση, η οποία είναι έντεχνα μεθοδευμένη από τον παγκόσμιο πολιτισμό του κενού και άρδην καταναλωτικού εθνο-μηδενισμού. Είναι τρεις κοινωνικο-πολιτικοί όροι σε μία απόλυτα έντεχνη σύγχυση, γιά χάρη μίας εθνο-μηδενιστικής πολυ-πολιτισμικότητας, η οποία επιτρέπει σε κοινούς απατεώνες και παραποιητές του ανθρωπίνου πολιτισμού να οδηγούν ολάκαιρες κοινωνίες μας σε τουλάχιστον τραγικά αποτελέσματα.
Το να μιλάς όμως ακατανόητα είναι ένας αλεπουδιάρικος τρόπος γιά να κρύβεις την παρμενίδεια θεά Αλήθεια. Η ακριβολογία είναι μία ουσιαστική προϋπόθεση γιά να κατανοούμε τις οικονομικές, πολιτικές και πολιτισμικές συνιστώσες της μεταμοντέρνας μας προσωρινότητας.
Ο Θεόδωρος Ι. Ζιάκας εξηγεί την «τρομακτική σύγχυση περί το τι είναι το έθνος από την αδυναμία μας να συλλάβουμε την έννοια ‘συλλογικό υποκείμενο' και το έθνος σαν τέτοιο». Βλέπει δε την αδυναμία μας τούτη ως «καταστατική για την αυτοκατανόηση πολλών από μας ως υποκειμένων-ατόμων»[2].
Αντίθετα με τα όσα ισχυρίζεται ένας τυπικός εκπρόσωπος της μεταμοντέρνας μας προσωρινότητας, ο Βρετανός ιστορικός Έρικ Χόμπσμπαουμ [3], το ‘έθνος' σχετίζεται μεν με το ‘έθος', δηλαδή την έξη ή συνήθεια, αλλά όχι με υλικά στοιχεία, όπως είναι, π.χ., η βιολογική συγγένεια, η γλώσσα, τα εξωτερικά υλικά σύμβολα, κάποιες συγκεκριμένες γεωγραφικές ζώνες ή η υπηκοότητα. Κάθε έθνος αποκτά υπόσταση μέσα από μία εκδήλωση της ταυτοτικής αυτονομίας μιάς κοινωνίας ανθρώπων, διατηρεί δε την υπόστασή του εάν και μόνον εάν είναι σε θέση να εξελίσσεται ή να ρέει διαχρονικά ανάμεσα στα και μέσα από τα μέλη του.
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης ορίζει το έθνος μέσα από καθαρά πνευματικά ή φαντασιακά στοιχεία, όπως είναι, π.χ., η οργανική ενότητα ακόμα και των συνεκδήμων μελών μιάς κοινωνίας, τα εσωτερικά πνευματικά της σύμβολα, την κοινή κοσμοαντίληψη και το συγκεκριμένο νοηματικό περιεχόμενο της γλώσσας. Το κοινωνικό φαντασιακό και η αυτο-θέσμιση ενός έθνους ρέει αδιάκοπα μέσα από κοινές, συλλογικές εικόνες, αναμνήσεις, λογικούς συνειρμούς, νοήματα, συναισθήματα και επιθυμίες[4] .
Ο Γιώργος Κοντογιώργης επίσης κινήται μέσα στην ‘πραγματική πραγματικότητα' του Καστοριάδη, καθόσον βλέπει τον αυτο-προσδιορισμό ενός έθνους όντως να τεκμηριώνει την ύπαρξη και την ισχύ της ελληνικής εθνικής ταυτότητας. Θεωρεί δε ο Κοντογιώργης πως, ως ένα ανθρωπο-κεντρικό και κοινωνικο-κεντρικό φαινόμενο, το έθνος αποτελεί «ένα πολιτισμικό γεγονός, το οποίο στο μέτρο που μορφοποιείται σε ταυτότητα, ενσαρκώνει την ελευθερία»[5].
Αν και το έθνος είναι ένα πρωτίστως πολιτισμικό γεγονός, δεν παύει τούτο να έχει πολιτική έκφραση, η οποία μπορεί να εμφανίζεται διαφοροποιημένη, δηλαδή να εναρμονίζεται με τις διαστάσεις της ελευθερίας που αντιστοιχούν στην εκάστοτε φάση ενός συνόλου ανθρωπο-κεντρικού και κοινωνικο-κεντρικού κοσμο-συστήματος. Αντίθετα λοιπόν με το δόγμα Χόμπσμπαουμ[3], «το έθνος δεν είναι επινόηση του (νεοτέρου) κράτους και, σαφώς, δεν αποτελεί νεότερο δημιούργημα, αφού απαντάται στον ελληνικό (ανθρωποκεντρικό) κοσμοσυστημικό χώρο»[5].
Ο διαρκής ηρακλείτειος πόλεμος γιά την αναζήτηση και την αποκάλυψη της Αλήθειας είναι μία «συνεχής προσπάθεια να διαρρηγνύουμε την κλειστότητα στην οποία βρισκόμαστε», όπως λέει ο Καστοριάδης. Ανήκει δε στο μάγμα εκείνο των φαντασιακών σημασιών που ορίζουν το πρόταγμα της αυτονομίας, την επιθυμία των ανθρώπων να ζήσουν ως άνθρωποι ελεύθεροι μέσα σε μία κοινωνία ελεύθερη ή μέσα σε μία κοινωνία εν' ελευθερία.
Ο Καστοριάδης και ο Κοντογιώργης συμφωνούν πως οι ρίζες του προτάγματος της κοινωνίας εν' ελευθερία βρίσκονται στην των Αθηναίων αυθεντική, γνήσια ή πραγματική δημοκρατία, που οδήγησε στη δυτική πνευματική παράδοση της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού. Αντίθετα, ο ‘εθνικισμός' κατάγεται από την πτέρυγα εκείνη του ρομαντικού κινήματος που βάλλει λυσσαλέα εναντίον των χειραφετητικών ιδεών του Διαφωτισμού και ονειρεύεται τα σκοτάδια του Μεσαίωνα.
Ο εθνικισμός δεν είναι προϊόν του ελληνικού κοσμο-συστήματος. Αναδύθηκε από την εχθρότητα της φεουδαρχίας προς την πολυμορφία κατά τον 16ο αιώνα, μαζύ με την ιδέα της πολιτικής εξουσίας, το υποκείμενο της οποίας είναι ο ‘λαός, όχι ως έθνος, αλλά ως το απλό συνάθροισμα ατόμων, τα οποία ωστόσο έχουν το δοτό (από ποιόν άραγε;) δικαίωμα να δρουν που και που ως μία αθροιστική οντότητα ατόμων, π.χ., εκλογές.
Ο Καστοριάδης θεωρεί τον εθνικισμό κάτι σαν μία θρησκεία του μίσους, που πολεμάει τη διακηρυγμένη επιθυμία των ανθρώπων να ζήσουν αδελφωμένοι και να συστήσουν μία οικουμενική κοινότητα. Η αντίθεση στο οικουμενικό πνεύμα του Διαφωτισμού εξηγεί, κατά τον Καστοριάδη, την σύνδεση του εθνικισμού με τον χριστιανισμό.
Αυτός είναι ίσως ένας από τους λόγους που ο Κοντογιώργης μιλάει συχνά γιά την ανάγκη μίας ελληνικής εκδοχής του χριστιανισμού. Όμως ακόμα και μέσα από την παρούσα, μη καθαρά ελληνική εκδοχή του χριστιανισμού, ο Ιερώνυμος μας υπενθυμίζει πως είναι: «Πάνω από όλους η Ελλάδα»[6].
Αυτή η φιλική προς το ελληνικό μας έθνος υπενθύμιση από τον κκ. Ιερώνυμο, μαζύ με την προτροπή του γιά το τι είναι νέο στην μεταμοντέρνα μας προσωρινότητα, έγκειται απλώς στην στέγαση του έθνους «στο ένα και μοναδικό κράτος, λόγω της μετάλλαξης στο μεταξύ του ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος από τη μικρή στη μεγάλη κλίμακα»[5]. Το ότι δε οι Ιερώνυμος, Καστοριάδης και Κοντογιώργης συμφωνούν, ίσως αποτελεί το σπάνιο τούτο φαινόμενο μία μαρτυρία, ένα σπάνιο αλλά συνάμα απτό παράδειγμα μίας επερχομένης, συλλογικής ελληνικής διάνοιας ή ‘νοοσφαίρας'.
Την ιδέα της νοοσφαίρας παρουσίασε ο Ιησουίτης ιερέας και παλαιοντολόγος Pierre Teilhard de Chardin, πολλά χρόνια πριν από την εμφάνιση του διαδυκτίου. Ο Chardin πίστευε ότι σταδιακά αλλά σταθερά, η ανθρωπότητα ακολουθεί μία πορεία από την ατομική συνειδητότητα προς μία συλλογική συνειδητότητα, μία πανανθρώπινη υπερ-συνείδηση.
Οι μελλοντολόγοι πιστεύουν ότι αυτό το κεντρικό νευρικό σύστημα ενός παγκοσμίου εγκέφαλου ή νου είναι απλά η βάση μίας δυναμικά αναπτυσσομένης νοοσφαίρας, ενός νοητικού πεδίου πάνω στην επιφάνεια της Γης, το οποίο θα αποτελεί την συνάθροιση όλων των μορφογενετικών της πεδίων. Το πεδίο δε τούτο περιέχει την συλλογική γνώση όλης της ανθρωπότητας, μίας εννοίας που παραπέμπει στο συλλογικό υποσυνείδητο του Carl Jung.
Είναι άραγε δυνατόν, η σημερινή μας γνωσιολογία, να μας οδηγήσει σε μία πνευματική μοναδικότητα, την οποία ο Chardin συνήθιζε να αποκαλεί "το σημείο Ω"; Για κάποιες και κάποιους μελλοντολόγους, το σημείο Ω θα προκύψει από μια πνευματική κορύφωση της κυβερνητικής επιστήμης.
Γιά άλλους μελλοντολόγους όπως, π.χ., ο Philip K. Dick, αυτή η τεράστια παγκόσμια ροή πληροφοριών θα προκαλέσει την ανασύσταση της κλασικής φιλοσοφικής εννοίας του Λόγου. Υπάρχει όμως η επιτακτική ανάγκη, τώρα, γιά την ανασύσταση της κλασικής φιλοσοφικής εννοίας του Λόγου, ως μίας ζωντανής οντότητας, την Κυριακή 17 Ιουνίου 2012.
Ναι, το εκτενές αφιέρωμα της Al Jazeera γιά την κρίση στα ‘ελληνικά' (ντε και καλά) μέσα μαζικής εξαπάτησης (ΜΜΕ) ασχολείται με την πλύση εγκεφάλου που πραγματοποιείται στο ελληνικό μας έθος και έθνος, προκειμένου να εφαρμοστεί το σχέδιο της τρόικας στην Ελλάδα[7]. Η ελληνική όμως κοινωνία πρέπει να επιδείξει την συλλογική πνευματική κορύφωση ενός σημείου Ω, ώστε να αποτινάξει την πολλαπλή κοινονικο-οικονομικο-πολιτική κατοχή από τη Ελλάδα και να ξανα-βιώσει ως μία κοινωνία εν' ελευθερία: με προσωπική ελευθερία + κοινωνική ελευθερία + πολιτική ελευθερία.
Ν. Κ. Γ.
[1] Η αρχή της τελευταίας πράξης για την Ευρώπη http://www.euro2day.gr/specials/topics/135/articles/697862/Article.aspx
[2] Προς τι η απίστευτη περί το Έθνος σύγχυση; http://comsos.antibaro.gr/node/3800
[3] Ο ελληνισμός ως έθνος-κοσμοσύστημα http://contogeorgis.blogspot.com/2008/02/blog-post_2952.html
[4] Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας http://www.mediafire.com/?fyzzefczyew
[5] Περί έθνους και ελληνικής συνέχειας http://entertainment.in.gr/html/ent/014/ent.105014.asp http://contogeorgis.blogspot.com/2011/04/blog-post.html
[6] Ιερώνυμος: «Πάνω από όλους η Ελλάδα» http://topontiki.gr/article/35394
[7] Το Al Jazeera για τα ελεγχόμενα ελληνικά ΜΜΕ http://www.youtube.com/watch?v=eL9j9h06-To
ΠΗΓΗ: 01/06/2012, http://tonoikaipnevmata.wordpress.com/2012/06/01/….B1/
* Ο Νικόλαος Κ. Γεωργαντζάς είναι Καθηγητής Συστημικής Δυναμικής στο Πανεπιστήμιο Fordham στη Νέα Υόρκη.
