Η κλωνοποίηση που αφανίζει ζωές
Τι μπορεί να συμβεί όταν ένα παιδί έρθει στον κόσμο όχι σε μια στιγμή πάθους αλλά υπέρμετρης επιστημονικής φιλοδοξίας
Της Ιωάννας Σουφλέρη*
ΠΡΑΞΗ ΠΡΩΤΗ
-…
– Πώς να μην κάνω έτσι; Ποια εφηβεία και πράσινα άλογα! Δεν ήταν έφηβος και ο μεγάλος; Δεν έκανε έτσι. Με τον μικρό έχω χάσει τον ύπνο μου, δεν ξέρω ποτέ τι θα μου προκύψει. Σ’ το λέω: δεν του ‘χω καμιά εμπιστοσύνη!
-…
-…
– Δεν έχεις άδικο! Από τη μέρα που γεννήθηκε δεν του είχα εμπιστοσύνη. Αλλά και πώς να του ‘χω; Φτυστός ο πατέρας του!
– Δεν είναι τα πράγματα όπως τα νομίζεις, φιλενάδα. Αγνοείς πολλά. Ο πατέρας του δεν είναι ο μεγάλος επιστήμονας που δόξασε την Ελλάδα στην αλλοδαπή και που αν δεν πέθαινε μπορεί να έπαιρνε και το Νομπέλ.
-…
-…
– Όχι, όλα αυτά δεν δικαιολογούν το μένος μου για τον πατέρα των παιδιών μου. Τα υπόλοιπα όμως;
-…
– Θα σ’ τα πω. Θα σ’ τα πω γιατί αν δεν το κάνω θα σκάσω. Άσε που πρέπει να μιλήσω σε κάποιον, να πάρω δεύτερη γνώμη, δεν είναι δυνατόν να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση.
-…
– Θα σου πω. Αλλά θα μου ορκιστείς πως δεν θα πεις τίποτε σε κανέναν;
-…
– Ποτέ των ποτών! Εκτός αν σου το ζητήσω εγώ.
-…
– Ακου, δεν λέγονται αυτά από το τηλέφωνο. Θες να έλθεις από ‘δώ; Όσο πιο γρήγορα μπορείς, σε παρακαλώ. -…
– Ευχαριστώ, ευχαριστώ πολύ, σε περιμένω.
Στο ίδιο σαλόνι η γυναίκα συζητεί με τη φίλη της.
Στέλλα: Με κατατρόμαξες. Τι συμβαίνει επιτέλους;
– Τι εννοείς;
– Εννοώ ότι εγώ μόνο το κυοφόρησα και το γέννησα αλλά δεν είναι όσο παιδί μου είναι το πρώτο.
– Τι άλλο ήθελες να κάνεις, δηλαδή; Όλες οι μανάδες αυτό κάνουν.
– Δεν καταλαβαίνεις; Δεν σου περνάει τίποτε από το μυαλό;
– Τι να καταλάβω, παιδί μου; Θα μιλήσεις επιτέλους;
-…
– Μίλα λοιπόν!
– Θα μιλήσω, αλλά να ξέρεις πως μπαίνεις σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή. – Μα τι είναι πια το τόσο σοβαρό; Περί εγκλήματος πρόκειται; Παιδί γεννήθηκε, δεν σκοτώθηκε κανείς.
– Ναι, αλλά πώς γεννήθηκε είναι το θέμα.
– Πώς;
– Το παιδί μου το μικρό είναι κλώνος του πατέρα του! Ορίστε, τώρα το έμαθες…
– Έλα, ρε Μαρία, αυτό το ξέρουν και οι πέτρες. Του μοιάζει τόσο πολύ.
– Όχι, δεν του μοιάζει απλώς, γενετικά είναι ο κλώνος του. Γεννήθηκε μόνο με το DΝΑ του πατέρα του…
-…
– Βουβάθηκες, ε; Κατάλαβες τώρα; Κατάλαβες τι έγινε εκεί στην άκρη του κόσμου; Για να συνεχίσει τα πειράματα πήγαμε εκεί και όχι για να προσφέρει. Και εγώ ήμουν μέρος του πειράματος, ένα πειραματόζωο, ένα ποντίκι ήμουν γι’ αυτόν.
– Μα πώς έγινε αυτό, Τι σου είπε; Πώς τον άφησες να το κάνει αυτό;
– Τι σημασία έχουν τώρα πια οι λεπτομέρειες; Σημασία έχει πως μέχρι να το καταλάβω κυοφορούσα το παιδί. Ήμουν ευτυχής για κάποιον λόγο. Εκεί ήταν ήσυχα. Είχαμε βρει μια δασκάλα για τον μεγάλο και το σπίτι μας είχε μια τεράστια αυλή. Έκανα και εθελοντική εργασία για τα παιδιά του χωριού. Όταν μου είπε πως για λόγους υγείας- δικής μου υγείας, παρακαλώ! – θα έπρεπε να κάνουμε εξωσωματική, δεν υποπτεύθηκα τίποτε. Είχαν περάσει και οκτώ χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου. Ήταν και καλός γιατρός. Τουλάχιστον στα ιατρικά θέματα του είχα εμπιστοσύνη.
– Και πότε έμαθες την αλήθεια;
– Λίγο προτού γεννήσω. Τυχαίως! Σου είπα, ήταν ήδη αργά. Όταν γεννήθηκε το παιδί, δεν ήθελα ούτε να το δω. Ντρέπομαι που το λέω αλλά έτσι είναι. Και χειρότερα! Ευχόμουν να πεθάνει! Να αποτύχει το πείραμα! Ποιος; Εγώ! Που από μικρή ήθελα να κάνω πολλά παιδιά. Και τι δεν σκαρφίστηκα. Πρώτα προφασίστηκα ότι δεν είχα γάλα. Δεν ήθελα καθόλου να το θηλάσω. Μετά, καθώς μεγάλωνε, ξέρεις εκεί, τριών-τεσσάρων μηνών, όταν αρχίζουν να σου γελάνε, το κοίταζα και η καρδιά μου έλιωνε. Ήθελα να το αγκαλιάσω, πήγαινα να το αγκαλιάσω και νόμιζα ότι αγκάλιαζα τον πατέρα του μωρό. Μου ερχόταν τρέλα! Όταν περπάτησε πια, αυτό ερχόταν στην αγκαλιά μου και εγώ γύριζα από την άλλη. Δεν μπορούσα να το νικήσω. Ήταν δυνατότερο από μένα.
-…
– Τι με κοιτάς; Πες κάτι. Πες πως υπήρξα άθλια μάνα για τον μικρό. Πες πως εγώ φταίω. Ξέρω πως φταίω εγώ.
Η Μαρία κλαίει σπαρακτικά, ενώ η Στέλλα την κοιτάζει παγωμένη.
ΠΡΑΞΗ ΤΡΙΤΗ
Δικηγόρος: Όλα εντάξει. Κανόνισα να βγεις αύριο το πρωί. Σήμερα όμως πρέπει να διαβάσεις αυτό. Ήταν όρος στη διαθήκη του πατέρα σου να το πάρεις την ημέρα των δέκατων όγδοων γενεθλίων σου. Χρόνια πολλά!
Ο νεαρός άνδρας περιεργάζεται το γράμμα. Δείχνει παλιό. Έχει σφραγίδες και γραμματόσημα Αμερικής. Το ανοίγει αργά. Κάνει νόημα στον δικηγόρο να φύγει. Όταν η πόρτα κλειδώνει πίσω του, παίρνει βαθιά ανάσα.
Διαβάζει:
«Παιδί μου, Θα λάβεις αυτό το γράμμα στα 18α γενέθλιά σου και όταν εγώ θα έχω πια φύγει από αυτή τη ζωή. Ναι, σου γράφω στο τέλος της ζωής μου: οι γιατροί μού δίνουν το πολύ δύο μήνες. Θέλω με αυτή την επιστολή να σου ζητήσω συγγνώμη. Αντίθετα με ό,τι συνέβη με τον αδελφό σου, εσύ δεν ήρθες στη ζωή σε μια στιγμή πάθους ούτε έπειτα από μια συνειδητή επιθυμία δύο ατόμων να αποκτήσουν παιδί. Για να είμαι δίκαιος, η επιθυμία της μητέρας σου για σένα ήταν όσο μεγάλη μπορούσε να είναι. Σε ήθελε πολύ. Ως τότε που έμαθε πως δεν είσαι σαν όλα τα παιδιά που γεννιούνται με εξωσωματική γονιμοποίηση. Ως τότε που αναγκάστηκα να της ομολογήσω ότι είσαι ο κλώνος μου. Ταράχτηκες; Σε καταλαβαίνω. Αλλά πρέπει να φανείς δυνατός. Γιατί η αλήθεια είναι ακόμη δυσκολότερη. Θα γνωρίζεις πως γεννήθηκες εκτός Ελλάδος. Πήγαμε σε αυτόν τον μακρινό τόπο επειδή μια μεγάλη εταιρεία μού χρηματοδότησε ένα πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα: τη δημιουργία ενός ανθρώπινου κλώνου. Κάναμε πολλές προσπάθειες να το πετύχουμε αυτό, αλλά δυστυχώς η βιολογία της ανθρώπινης αναπαραγωγής είχε άλλη γνώμη. Νόμιζα ότι ήσουν κλώνος μου για τους πρώτους μήνες της ζωής σου. Τα έφερε η τύχη να μου μοιάζεις και τόσο πολύ! Όταν όμως ήσουν περίπου πέντε μηνών τα πειράματα μου αποκάλυψαν την αλήθεια: ήσουν ένα κανονικό παιδί του σωλήνα. Το πείραμα είχε αποτύχει. Παρά την αποτυχία του, ανακουφίστηκα. Είχα δει πόσο πόνο είχα προκαλέσει στη μητέρα σου και είχα καταλάβει το λάθος μου. Έτρεξα να της πω τα νέα. Δεν με πίστεψε. Η σχέση μας είχε κλονιστεί ανεπανόρθωτα. Δεν της ρίχνω άδικο. Είχα υπάρξει ο πιο εγωκεντρικός σύζυγος και πατέρας που μπορεί κανείς να φανταστεί. Μετά ήρθε μια υποτροφία για την Αμερική. Πίστεψα ότι η απόσταση θα έκανε τη μητέρα σου να ηρεμήσει και θα σίγαζε το μένος της για μένα. Έκανα λάθος. Δεν απαντούσε στα τηλεφωνήματά μου, επέστρεφε τα γράμματά μου και τα χρήματα που σας έστελνα τα κατέθετε σε έναν λογαριασμό για σας μόνο, όπως με πληροφόρησε η τράπεζα.
Παιδί μου, καθώς ο θάνατος πλησιάζει, σκέφτομαι τα λάθη μου. Θα ήθελα να μπορούσα να σου μιλήσω τώρα. Δεν μπορώ όμως. Είμαι σε ένα νοσοκομείο χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά σου και εσύ είσαι πολύ μικρός για να καταλάβεις. Όταν λάβεις αυτό το γράμμα, ελπίζω να βρεις τη δύναμη να με συγχωρέσεις.
Ο πατέρας σου»
Ο νέος σηκώνει τα μάτια από το γράμμα και μένει ακίνητος κοιτάζοντας το κενό.
* Σύμφωνα με ό,τι είναι γνωστό, κλωνοποίηση ανθρώπων δεν έχει επιτευχθεί. Διάφοροι αμφιλεγόμενοι (ψευδο)επιστήμονες υποστηρίζουν κατά καιρούς ότι το έχουν επιτύχει αποσπώντας χρήματα από ανθρώπους που θα ήθελαν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία της κλωνοποίησης.
* Σοβαροί επιστήμονες από όλον τον κόσμο επισημαίνουν ότι η τεχνολογία σε καμία περίπτωση δεν εγγυάται τη γέννηση υγιών παιδιών και ως εκ τούτου δεν ενδείκνυται ως μέθοδος αναπαραγωγής. Αντιθέτως, εγγυάται αυξημένο κίνδυνο γέννησης άρρωστων παιδιών. Ακόμη και αν ο χορηγός του γενετικού υλικού ήταν ένας υγιής ενήλικος, το κύτταρο από το οποίο θα έχει αφαιρεθεί το γενετικό υλικό μπορεί να συγκεντρώσει κατά τη διάρκεια της ζωής του μεταλλαγές οι οποίες να μην είναι διαγνώσιμες σε έναν ενήλικο αλλά να αποδειχθούν μοιραίες για ένα έμβρυο. Για παράδειγμα, αν ένα γονίδιο το οποίο κωδικοποιεί για έναν νευροδιαβιβαστή υποστεί μια μεταλλαγή σε κύτταρο του δέρματος, αυτό δεν θα είχε καμία επίπτωση σε έναν ενήλικο. Αν όμως το γενετικό υλικό αυτού του δερματικού κυττάρου χρησιμοποιηθεί για την κλωνοποίηση, το μωρό που θα γεννηθεί θα έχει διανοητικά προβλήματα… Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι τα περισσότερα κλωνοποιημένα ζώα εμφανίζουν προβλήματα ανάπτυξης και πρόωρου θανάτου.
* Ακόμη και αν η τεχνολογία ήταν ασφαλής, η εντύπωση ότι με την κλωνοποίηση μπορούμε να επαναφέρουμε στη ζωή ανθρώπους που έχουν πεθάνει είναι παντελώς εσφαλμένη. Το γενετικό υλικό μας είναι η μία μόνο παράμετρος που συμβάλλει στη δημιουργία μας. Ετσι ένα παιδί που θα γεννιόταν σήμερα ως κλώνος του πατέρα του θα διέφερε από αυτόν επειδή, πρώτον, το ωάριο της μητέρας του θα ήταν διαφορετικό από αυτό της γιαγιάς του (το ωάριο περιέχει και γενετικό υλικό εκτός πυρήνα), δεύτερον, η ενδομήτρια ζωή του θα ήταν εντελώς διαφορετική από εκείνη του πατέρα του και, τρίτον, σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε κανείς να επαναλάβει επακριβώς τις εμπειρίες της ζωής του αρχικού προτύπου ώστε ο κλώνος να έχει τα ίδια βιώματα και τον ίδιο χαρακτήρα με αυτό.
ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 30 Αυγούστου 2009, http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=33&artId=270681&dt=30/08/2009
