Γιατί η Ευρώπη χρειάζεται την Ελλάδα

Του Κώστα Λαπαβίτσα*

Τα δύο βασικά κόμματα της ελληνικής κυβέρνησης – το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία – κατατροπώθηκαν επειδή έφεραν τη χώρα εδώ και τέσσερις δεκαετίες σε αυτό το αδιέξοδο, και επειδή εφάρμοσαν τις συμφωνίες διάσωσης (δανειακές συμβάσεις). Το ελληνικό εκλογικό σώμα έχει δηλώσει με σαφήνεια τι δεν θέλει: τις παλιές πολιτικές και τη λεγόμενη διάσωση από την τρόικα της ΕΕ, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών μέτριοι Έλληνες πολιτικοί παρελαύνουν, προσποιούμενοι ότι διαπραγματεύονται με την τρόικα, ενώ στηλιτεύουν τη χώρα τους ως "διεφθαρμένη". Υποστηρίχτηκαν από τεχνικούς εμπειρογνώμονες που τρομοκρατούνταν στη σκέψη και μόνο να δυσαρεστήσουν τους δανειστές της Ελλάδας. Μερικοί από τους πολιτικούς και εμπειρογνώμονες, ήταν άνθρωποι που είχαν χειριστεί και την καταστροφική ελληνική ένταξη στην ευρωπαϊκή νομισματική ένωση. Το αποτέλεσμα ήταν δύο συμφωνίες διάσωσης το Μάιο του 2010 και τον Μάρτιο του 2012 – μνημεία κακής οικονομικής πολιτικής και κοινωνικής αναλγησίας.

Μέχρι το τέλος του 2012 η λιτότητα θα έχει οδηγήσει σε συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας κατά 20%, θα εκτινάξει την ανεργία προς το 25%, θα φέρει μια μεγάλη ανθρωπιστική κρίση στα αστικά κέντρα, και ένα εντελώς ανεξέλεγκτο δημόσιο χρέος. Η Ελλάδα πεθαίνει όρθια. Εν τω μεταξύ το παλιό πολιτικό σύστημα μιλά για τη συμμετοχή στο ευρωπαϊκό «παιχνίδι» και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα φέρουν την ανάπτυξη στο μέλλον.

Ο ΣΥΡΙΖΑ προκάλεσε σεισμό καταγγέλλοντας τη διάσωση του Μαρτίου (το δεύτερο μνημόνιο). Έχει ζητήσει μορατόριουμ για την πληρωμή του χρέους, μια διεθνή επιτροπή για τον έλεγχο του ελληνικού χρέους, μονομερή διαγραφή χρεών, βαθιά αναδιανομή του εισοδήματος και του πλούτου, εθνικοποίηση τραπεζών και μιας νέας βιομηχανική πολιτική για την αναζωογόνηση του τομέα της μεταποίησης. Αυτά τα μέτρα είναι ακριβώς ό,τι χρειάζεται η Ελλάδα. Η εφαρμογή τους εξαρτάται εξ ολοκλήρου από την απόρριψη του πρόσφατου μνημονίου και την παύση πληρωμών για το χρέος.

Ο ΣΥΡΙΖΑ πιστεύει ότι τα μέτρα μπορούν να υλοποιηθούν ενώ η χώρα παραμένει εντός της Ευρωζώνης. Ήταν απρόθυμος να καλέσει σε έξοδο της Ελλάδας από αυτή, αυξάνοντας την απεύθυνσή του προς τους ψηφοφόρους οι οποίοι ανησυχούν για τις συνέπειες της εξόδου και πιστεύουν ότι το ευρώ αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ευρωπαϊκής ταυτότητας των Ελλήνων.

Κατά την άποψή μου, αλλά και πολλών άλλων οικονομολόγων, θα ήταν αδύνατο για την Ελλάδα να παραμείνει στην Ευρωζώνη, αν προχωρήσει σε αυτή την πορεία. Επιπλέον, η έξοδος θα είναι και αναγκαία και ωφέλιμη για την οικονομία, μεσοπρόθεσμα, και παραμένει η πιο πιθανή κατάληξη για την Ελλάδα. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ ήθελε πραγματικά να συμβάλει στην επίλυση της κρίσης, θα πρέπει να είναι έτοιμος για αυτό το ενδεχόμενο.

Ωστόσο, το πιεστικό ζήτημα αυτή τη στιγμή είναι να ελευθερωθεί η χώρα από τον ασφυκτικό κλοιό του χρέους και λιτότητας. Όσο ο ΣΥΡΙΖΑ είναι έτοιμος να αναλάβει δράση για την επίτευξη των στόχων αυτών, και οι Έλληνες θέλουν να του δώσουν το πλεονέκτημα της αμφιβολίας για το ευρώ, ο ρόλος του μπορεί να είναι θετικός. Τουλάχιστον, αυτό προσφέρει μια ευκαιρία για την Ελλάδα για να αποφύγει την πλήρη καταστροφή που θα μπορούσε πραγματικά να οδηγήσει στην άνοδο του φασισμού.

Ο τρέχων γύρος των εσωτερικών πολιτικών διαπραγματεύσεων είναι απίθανο να οδηγήσει σε σχηματισμό κυβέρνησης, ιδιαίτερα μιας κυβέρνησης που θα συνεχίσει να εφαρμόζει τους όρους του μνημονίου. Πιθανότατα να υπάρξουν νέες εκλογές στο εγγύς μέλλον και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει όλες τις πιθανότητες για μια αποφασιστική νίκη που θα δημιουργήσει μια κυβέρνηση συνασπισμού των αντιμνημονιακών δυνάμεων. Αλλά γι ΄αυτό, ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να συνειδητοποιήσει τους δικούς του περιορισμούς και να επιδιώξει ενεργά να δημιουργήσει το ευρύ πολιτικό μέτωπο που χρειάζεται η Ελλάδα.

Είναι σημαντικό να επιδιωχθεί η ενότητα, ανά πάσα στιγμή, αποφεύγοντας εξίσου τον κομματισμό και τον σεχταρισμό της ελληνικής αριστεράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα χρειαστεί την ενεργητική συνεργασία των υπολοίπων αριστερών δυνάμεων, αν είναι να συγκεντρώσει επαρκείς δυνάμεις για να αντιμετωπίσει την καταιγίδα που έρχεται. Είναι εξίσου σημαντικό να ενισχυθεί η έκκλησή του προς έμπειρο και καταρτισμένο δυναμικό σε ολόκληρη την κοινωνία, γιατί θα το χρειαστεί στις γραμμές του.

Τέλος, αν υπάρξει μια νέα κυβέρνηση υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, θα βασίζεται στην υποστήριξη των ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη ώστε να αντιμετωπίσει την καταστροφή που προκλήθηκε στην Ελλάδα από την κρίση στην Ευρωζώνη. Η πρώτη σημαντική μάχη ενάντια στη λιτότητα είναι έτοιμη να δοθεί στην Ελλάδα, και όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες έχουν συμφέρον αυτή η μάχη να κερδηθεί.

ΠΗΓΗ: The Guardian, 11 Μαΐου 2012. Το είδα: 15/05/2012,  http://aristerovima.gr/details.php?id=3412

* Ο Kώστας Λαπαβίτσας είναι Οικονομολόγος-καθηγητής στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Μελετών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου