Μεγάλο Σάββατο: Κυοφορία στο χωροχρόνο των εν Άδη συνειδήσεων
Από το Μανιτάρι του Βουνού
Στο βαθμό που συμπεριφερόμαστε ως δήθεν, είναι αδύνατο να μας αγγίξει το μυστήριο του Πανάγιου τάφου. Και δεν εννοώ το γεγονός της φύσης του αγίου φωτός – που αποτελεί ένα σημαντικό "αντιλεγόμενο σημείο" της σημερινής φιλοσοφικής και υπαρξιακής συγκυρίας -, αλλά το τί συνέβη με την «είσοδο» του Ιησού στο «χωροχρόνο» του Άδη. Αλλά τι είναι ο Άδης;
Ο Άδης έχει κατ' αρχάς μια μυθολογική διάσταση, η οποία και προσλαμβάνεται από την χριστιανική θεολογία. Ο Άδης δεν είναι όμως μόνο ο «χωρόχρονος» των βιολογικά νεκρών ανθρώπων. Είναι ο χωρόχρονος της νεκρής ζωής μας σε όλα τα επίπεδα. Η ενσάρκωση του Λόγου δε θα μπορούσε παρά να προσλάβει την όλη ζωή.
«Το απρόσληπτον και αθεράπευτον» κατά το Γρηγόριο Θεολόγο.
Η κλήση δεν έγινε μόνο τότε προς τους βιολογικά νεκρούς ώστε να γίνουν πνευματικά ζώντες, γίνεται πάντα και προς τους βιολογικά ζωντανούς, που αντί να τείνουμε να γίνουμε πνευματικά ζώντες, να «συναναστηθούμε», συχνά παραμένουμε "εν ζωή", πνευματικά νεκροί.
Ο εορτασμός της «θεόσωμης ταφής και της εις άδου καθόδου» του Χριστού λατρευτικά, όπως όλες οι εορτές, συγκεφαλαιώνουν σε όλο το χρόνο όλες τις πτυχές παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος. Όλα γίνονται «σήμερον». Βεβαίως και ο βιολογικά νεκρός Ιησούς «κατήλθε μέχρις Άδου ταμείων».
Ποια είναι όμως τα «ταμεία του Άδη» "σήμερον";
α) βιολογικά: «Παρουσιάζεται εξαρχής μια θεότητα με απόλυτα καθορισμένο βασίλειο. Το βασίλειο αυτό είναι του σκοταδιού, η διαμονή των νεκρών. Κι ο Άδης είναι σκοτεινή και τρομερή μορφή, που και τ' όνομα του ακόμα εμπνέει φρίκη…».
Μια άλλη παραπλήσια εκδοχή από την ευρύτερη μυθολογία θεωρεί: «Ο Άδης (ελληνικά: ᾍδης ή Ἅιδης) ("αόρατος") σημαίνει και το μέρος των νεκρών για τους Αρχαίους Έλληνες και τον θεό αυτού του κάτω κόσμου. Η λέξη αρχικά αναφερόταν αποκλειστικά στον θεό. Η γενική πτώση της λέξης (Ἅιδου), ήταν συντόμευση της φράσης "σπίτι του Άδη", αλλά τελικά και η ονομαστική της λέξης άρχισε να περιγράφει την κατοικία των νεκρών. (Η αντίστοιχη Εβραϊκή λέξη είναι Σιεόλ, αφορά τον τόπο των νεκρών και σημαίνει κυριολεκτικά "αόρατος" ή "εκείνος που ζητάει".) Ο αντίστοιχος Ρωμαϊκός θεός ήταν ο Πλούτο (από τον Ελληνικό Πλούτωνα), Ντις Πάτερ ή Όρκους. Ο αντίστοιχος Ετρουσκικός θεός ήταν ο Άιτα».
β) ψυχολογικά: «… η ανθρώπινη μνήμη άμεσα σχετίζεται με αυτό που αποκαλούμε ασυνείδητο, υποσυνείδητο και συνειδητό. Πράγμα που σημαίνει πως πολλά πράγματα, ακόμη και στην ιστορία, θάβονται σε ένα μάλλον σκοτεινό ασυνείδητο, ένα γκρί υποσυνείδητο και είναι κάποια που τελικά εντάσσονται σε ένα φωτεινό συνειδητό. Αναλογικά, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι πολλά γεγονότα στην ιστορία της ανθρωπότητας παραμένουν στο ασυνείδητο χωρίς ποτέ να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε την πραγματική αξία τους ή συχνά τα παρερμηνεύουμε σε μια θεώρηση βραχυπρόθεσμη της στιγμής…».
γ) κοινωνικά: «Ο κοινωνικός αποκλεισμός καταδεικνύει περίτρανα την αντίφαση της αφηρημένης/απατηλής κοινωνίας, η οποία δεν δίνει τα μέσα πραγμάτωσης σε όλα τα μέλη της». Ο ίδιος πιστεύει (Σ.Σ., Γ. Πανούσης) ότι «το στερημένο της εργασίας άτομο βιώνει μια ιδιόρρυθμη κοινωνική περιθωριοποίηση, μια ανενεργή υποδούλωση, μια ανομική κατάσταση που δεν διαφέρει πολύ από τον "κοινωνικό θάνατο"».
δ) οικονομικά: «Η δομή του συστήματος ευνοούσε και ευνοεί, υπέθαλπε και υποθάλπει τον κοινωνικό δαρβινισμό, την επιβίωση του καταλληλότερου και τον οικονομικό θάνατο του πιο αδύναμου. Απλά η εποχή μας ξεσκέπασε την υποκρισία, τράβηξε το βέλο της «δέουσας συμπεριφοράς» από την ολότελα διαφορετική κατάσταση της υπαρκτής πραγματικότητας…».
ε) οικολογικά: «…Η "κοινότητα του γήινου πεπρωμένου" μας εμφανίζεται λοιπόν σε όλο της το βάθος, το εύρος, την επικαιρότητα. Όλοι οι άνθρωποι μετέχουν στο πεπρωμένο της απώλειας. Όλοι οι άνθρωποι ζουν στον κοινό κήπο της ζωής, κατοικούν στο κοινό σπίτι της ανθρωπότητας. Όλοι οι άνθρωποι περιπλέκονται στην κοινή περιπέτεια της πλανητικής εποχής. Όλοι οι άνθρωποι απειλούνται από τον πυρηνικό θάνατο και τον οικολογικό θάνατο…».
στ) εθνικά: «…Τι μπορεί να γίνει, όσο κυριαρχεί ένα σύστημα α-παιδείας, όσο πολλοί κάτοικοι αυτής της χώρας εμφορούνται από αντιλήψεις καταναλωτικού ατομικισμού, όσο επικρατούν εθνομηδενισμός, αποξένωση από το λαϊκό πολιτισμό και «πολυπολιτισμικές» κενολογίες, ιστορική άγνοια ή/και διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, πνεύμα υποτέλειας στην εξωτερική πολιτική, και διάφορα αγοραία, «νεοταξίτικα» ιδεολογήματα;».
ζ) πολιτικά: «Ο όρος "πολιτικός θάνατος" που χρησιμοποίησε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα ανθρώπινα δικαιώματα όταν η Τουρκία δικάστηκε για την καταπάτηση των δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης, δεν περιγράφει με ακρίβεια την κατάσταση για τους αντιρρησίες συνείδησης στην Τουρκία…».
Μπορεί «ο κύριος του Άδη, (να) κυβερνά το υποσυνείδητο, τα κρυμμένα πράγματα… να επηρεάζει την πιο κρυφή ανθρώπινη λειτουργία, την πιο μυστική, ακόμα και την πιο ανομολόγητη πολλές φορές…», αλλά η Εκκλησία βοά κατά το τέλος της ακολουθίας του όρθρου: «Ο συνέχων τα πέρατα, τάφω συσχεθήναι κατεδέξω Χριστέ, ίνα του άδου καταπόσεως, ζωώσεις ημάς ως Θεός αθάνατος».
Παραλλάσσοντας την έκφραση του μεγάλου ορθόδοξου διανοητή του 20ου αιώνα, Παύλου Ευδοκίμωφ, μπορούμε στην εποχή μας να πούμε: «Δεν είναι πια η αιωνιότητα την οποία ο αμαρτωλός τεμάχισε χρονικά, είναι η καθολική ζωή μας η οποία τεμαχίστηκε σε μηδενικά. Ο Άδης είναι ένα κομμάτιασμα του υποκειμενικού χωροχρόνου, του εκτεινόμενου και καρφωμένου στην αιωνιότητα, ένα όνειρο χωρίς ονειρευτή, το ύστατο καταφύγιο του ανύπαρκτου».
Έτσι οι εξουσιαστές στην αντίπερα όχθη αποφάσισαν[1]: «..εμνήσθημεν ότι εκείνος ο πλάνος είπεν, έτι ζων: Μετά τρεις ημέρας εγείρομαι. Κέλευσον ουν ασφαλισθήναι τον τάφον έως της τρίτης ημέρας… Και έσται η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης.. Έφη αυτοίς ο Πιλάτος. Έχτε κουστωδίαν… Οι δε, πορευθέντες, ησφαλίσατο τον λίθον μετά της κουστωδίας.».
Οι κρότοι όμως που ακούγονται συμβολικά κατά τον εσπερινό της Ανάστασης, εντός και εκτός των ναών και το άγιο φως – (δείτε προσεχτικά το σχετικό βίντεο μισής ώρας με συγκλονιστικά στοιχεία) -, φανερώνουν πως «ο θάνατος ουκέτι κυριεύει».
Κατά τον μεγάλο άγιο της 2ης χιλιετίας Χριστού Γρηγόριο Παλαμά[2] η αφετηρία μιας αντίστροφης πορείας από τον πνευματικό θάνατο γίνεται συνεχώς στο χωροχρόνο της καρδιάς των χριστιανών, χωρίς να παραμείνουμε με μια ιδεολογικού τύπου χαρά για την επικείμενη Ανάσταση του Χριστού:
«… Αν πάλι, γνωρίζοντας την ακαθαρσία της καρδιάς του, δεν υπερηφανευθή στη μικρή εκείνη καθαρότητα, αλλά με τη βοήθειά της βλέπει καλύτερα την ακαθαρσία και των άλλων ψυχικών δυνάμεων, τότε προοδεύει στην ταπείνωση, προσθέτει κι άλλο πένθος και στη συνέχεια χρησιμοποιεί κατάλληλα μέσα θεραπείας για κάθε δύναμη της ψυχής. Κι έτσι θεραπεύει το πρακτικό της ψυχής με πρακτικά μέσα, το γνωστικό με γνωστικά και το θεωρητικό της ψυχής το καθαρίζει με την προσευχή..».
[1] Ευαγγέλιο Όρθρου Μ. Σαββάτου, Ματθαίου κζ΄, 62-66).
[2] Φιλοκαλία, τόμ. Δ΄, σελ. 132-133.
► Μια ακόμη επέκταση στο νόημα του Μ. Σαββάτου: Μεγάλο Σάββατο: «Και ζωήν εγείρας εξ ύπνου και της φθοράς», Posted on Απριλίου 3, 2010 by manitaritoubounou |
ΠΗΓΗ: Posted on Απριλίου 26, 2008 by manitaritoubounou | http://manitaritoubounou.wordpress.com/2008/04/26/msabbato-kyoforia-syneidisewn/
