Βιώσιμη αγροτική οικονομία I
Η πράσινη ανάπτυξη απάντηση στην γκρίζα κρίση για το Νομό Αιτωλοακαρνανίας
Του Γιάννη Σελιμά*
Η παγκόσμια οικονομική κρίση αναδεικνύει τα όρια της πλασματικής οικονομίας των διεθνών χρηματοροών και επαναφέρει την πραγματική οικονομία της παραγωγής στο προσκήνιο.διέρχεται μια δομική κρίση που δεν οφείλεται μόνο στην αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής από την πλευρά της Ε.Ε., αλλά σε χρόνιες αδυναμίες της υπαίθρου να συγκροτήσει ένα ισχυρό αναπτυξιακό πρότυπο.
Παράλληλα, ο αγροτικός τομέας που αποτελεί πυλώνα της πραγματικής οικονομίας τουλάχιστον για την Ελλάδα, διέρχεται μια δομική κρίση που δεν οφείλεται μόνο στην αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής από την πλευρά της Ε.Ε., αλλά σε χρόνιες αδυναμίες της υπαίθρου να συγκροτήσει ένα ισχυρό αναπτυξιακό πρότυπο.
Η βιώσιμη αγροτική οικονομία με έμφαση στα πιστοποιημένα και επώνυμα προϊόντα, ποιοτικά και ασφαλή κερδίζει διαρκώς μεγαλύτερο μερίδιο στις αναπτυγμένες αγορές γεωργικών προϊόντων. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να αξιοποιηθεί το ιστορικό προβάδισμα και το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας σε σχέση με τη μεσογειακή διατροφή. Σε ένα διεθνές περιβάλλον που διαρκώς αλλάζει το να μένεις ίδιος σημαίνει πως πηγαίνεις πίσω.
Η αλλαγή σε μεθόδους καλλιέργειας, σε προϊόντα που παράγονται αλλά και η μετάβαση από τον παραδοσιακό αγρότη στον νέο αγρότη επιχειρηματία είναι αναγκαία αν θέλουμε η Αιτωλοακαρνανία να γίνει ένας ασφαλής τόπος να μένεις, να δημιουργείς, να καλλιεργείς. Το περιβάλλον και η γεωργία συναντιούνται σε μια καινούργια προοπτική για το παρόν και το μέλλον της υπαίθρου.
Σημαντική έκταση του νομού έχει ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 (Τόποι Κοινοτικής Σημασίας και Ζώνες Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά). Το δίκτυο Natura 2000 σε επίπεδο χώρας περιλαμβάνει 151 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ-Οδηγία 79/409/ΕΚ) και 239 Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ – Οδηγία 92/43/ΕΚ). Η έκταση των περιοχών του Δικτύου, εξαιρουμένων των αλληλοεπικαλύψεων, ανέρχεται συνολικά σε 3.151.000 ha, το χερσαίο ποσοστό των οποίων ανέρχεται στο 19.1 % της χερσαίας έκτασης της χώρας. Το 7 % της συνολικής έκτασης του δικτύου Natura 2000 βρίσκεται στη Δυτική Ελλάδα με έκταση 214.332 ha.
Για την κήρυξη των περιοχών αυτών ως προστατευόμενων σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία (Ν. 1650/86) προαπαιτείται η εκπόνηση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτη(ΕΠΜ). Για το Ν. Αιτωλοακαρνανίας έχουν εκπονηθεί μέχρι σήμερα δυο ΕΠΜ, για τη Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου και τον Αμβρακικό κόλπο, που έχουν οδηγήσει αντίστοιχα σε Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις χαρακτηρισμού αυτών των περιοχών ως Εθνικά Πάρκα. Για τη διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών (Εθνικά Πάρκα ή Περιοχές Οικοανάπτυξης) έχουν ιδρυθεί σε εθνικό επίπεδο 27 Φορείς Διαχείρισης που καλύπτουν το 30 % των περιοχών Natura, και έχουν την υποχρέωση να εκπονούν Σχέδια Διαχείρισης και Κανονισμούς Διοίκησης & Λειτουργίας της Προστατευόμενης Περιοχής που εποτπεύουν. Για την περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας η έκταση των Προστατευόμενων περιοχών με το Ν. 1650/86 είναι 59.505 ha, ενώ υπάρχουν τρεις Φορείς Διαχείρισης.
Ένας από του τέσσερις βασικούς άξονες του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας 2007-2013 «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» είναι ο Άξονας 2 που αφορά την «Προστασία του περιβάλλοντος και αειφόρος διαχείριση των φυσικών πόρων". Στον άξονα αυτό περιλαμβάνονται 10 μέτρα ανάμεσα στα οποία:
α) ενισχύσεις για φυσικά μειονεκτήματα στους γεωργούς ορεινών περιοχών
β) ενισχύσεις Natura 2000 και ενισχύσεις που συνδέονται με την Οδηγία για τα Νερά (Οδ. 2000/60/ΕΚ)
γ) γεωργό-περιβαλλοντικές ενισχύσεις
δ) ενισχύσεις Natura 2000 (για δάση)
ε) αποκατάσταση του δασοκομικού δυναμικού και εισαγωγή δράσεων πρόληψης και άλλα μέτρα που στόχο έχουν την προστασία και διατήρηση του φυσικού κεφαλαίου.
Μέσω του μέτρου 213 «Ενισχύσεις Νatura 2000 και ενισχύσεις που συνδέονται με την Οδηγία για το Νερά ( Οδ. 60/2000)» δίνονται ενισχύσεις σε γεωργούς, των οποίων τα αγροτεμάχια βρίσκονται εντός των περιοχών του Δικτύου Ναtura 2000, ώστε να αντισταθμιστεί η απώλεια εισοδήματος που προκύπτει από την εφαρμογή των ειδικών απαιτήσεων της πολλαπλής συμμόρφωσης, που ισχύουν στις περιοχές αυτές.
Δικαιούχος του μέτρου θα κριθεί αγρότης φυσικό και νομικό πρόσωπό εντός δικτύου NATURA 2000 εφόσον στα αγροτεμάχια του που βρίκονται στις περιοχές εφαρμογής εκτός από την τήρηση της πολλαπλής συμμόρφωσης αναλαμβάνει και τις ακόλουθες δεσμεύσεις:
i. Να συμμορφώνεται με τα διαλαμβανόμενα στα εξειδικευμένα σχέδια διαχείρισης ή διαχειριστικά μέτρα για την προστασία της περιοχής και των ειδών, όπου αυτά υπάρχουν.
ii. Να πραγματοποιεί το θερισμό από το κέντρο του αγροτεμαχίου προς το εξωτερικό, περιστροφικά ή σε λωρίδες εφόσον το μέγεθος του αγροτεμαχίου και τα διαθέσιμα μέσα το επιτρέπουν.
iii. Να εφαρμόζει τη νομοθεσία περί θήρας και συλλογής ειδών όπως προβλέπεται στην ΚΥΑ 414985/85 (Β 757), άρθρο 6, παρ.2 άρθρο 7, παρ 3γ, στο Π.Δ. 86/69 (Α 7), άρθρο 256, παρ.2. και στο ΠΔ 67/81 (Α 43), άρθρα 2 και 3 παρ.1. Εφόσον επιθυμεί να μην διενεργείται θήρα στο αγροτεμάχιό του, αναρτά κατάλληλη σήμανση μετά από άδεια από το οικείο Δασαρχείο.
iv. Να μην καταστρέφει τη φυσική αυτοφυή βλάστηση στα όρια των αγροτεμαχίων και στις νησίδες εντός των αγροτεμαχίων του. Να μην εισάγει την καλλιέργεια ξενικών ειδών χωρίς την ειδική άδεια από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ.
vi. Στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, όπου υπάρχει συγκέντρωση κοπριάς αυτή να γίνεται σε καλυμμένο χώρο, όπου λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή έκπλυσης ρυπαντών.
vii. Να μη χρησιμοποιεί για τη βόσκηση των ζώων του (από 1η Μαρτίου έως 31η Αυγούστου εκάστου έτους) νησίδες φυσικής βλάστησης όπου αναπαράγονται αποικιακά, είδη άγριας πανίδας. Οι περιοχές αυτές φέρουν σήμανση με ευθύνη των τοπικών αρχών.
viii. Να μην καταστρέφει φυσικές υδατοσυλλογές.
ix. Να μην καλλιεργεί γενετικά τροποποιημένα φυτά.
Με βάση τις πρόσθετες δεσμεύσεις και τις αγρονομικές υποθέσεις το ύψος ενίσχυσης ορίζεται στα 50 ευρω/εκτάριο ετησίως. Το ύψος αυτό θα αναθεωρηθεί, ώστε να λάβει υπόψην του την προσθήκη των επιπλέον δεσμεύσεων που θα προκύψουν μετά το 2009 από τα εγκεκριμένα σχέδια κατά περίπτωση ή κατά περιοχή NATURA 2000.
*Ο Σελιμάς Γιάννης είναι Περιβαλλοντολόγος-Οικονομολόγο, Σύμβουλος Διαχείρισης Περιβάλλοντος Φ.Δ/Λ.Μ Εργαστηριακός Συνεργάτης ΤΕΙ Μεσολογγίου, selimas77j@yahoo.com.
