ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ 1911-2011
Του Απόστολου Παπαδημητρίου
Συμπληρώθηκαν εκατόν έτη από τη στυγερή δολοφονία του μητροπολίτη Γρεβενών Αιμιλιανού Λαζαρίδη. Η δολοφονία εκείνη δεν ήταν μεμονωμένο συμβάν αλλά ψυχρή εκτέλεση στα πλαίσια των νεοτουρκικών προγραφών κατά προσώπων, τα οποία είχαν διακριθεί κατά τον Μακεδονικό αγώνα και τα οποία ήταν αναμενόμενο να πρωτοστατήσουν στην αντίσταση προς κάθε επιχείρηση εξόντωσης του πληθυσμού της οθωμανικής αυτοκρατορίας, το οποίο δεν ήταν πρόθυμο να αφομοιωθεί από την νεοτουρκική ιδεολογία του παντουρκισμού.
Το κίνημα των Νεοτούρκων εκδηλώθηκε στη Ρέσνα, κοντά στο Μοναστήρι, με πρωταγωνιστές Τούρκους αξιωματικούς, οι οποίοι είχαν σπουδάσει σε γερμανικές στρατιωτικές σχολές και θεωρούνταν κατά κάποιο τρόπο εξευρωπαϊσμένοι, δηλαδή πολιτισμένοι. Βρήκε το κίνημα τον Αιμιλιανό επίσκοπο Πέτρας και επίτροπο του μητροπολίτη Πελαγονίας, με έδρα το Μοναστήρι, Ιωακε
ίμ, ο οποίος είχε ανακληθεί στην Κωνσταντινούπολη κατ’ απαίτηση των οθωμανικών αρχών ως δρων επιζημίως προς τα συμφέροντα της χώρας. Στην ουσία δρούσε αντίθετα προς τα συμφέροντα των ισχυρών της εποχής, οι οποίοι, δια των προξένων τους στο Μοναστήρι, ανταγωνίζονταν διεκδικώντας τη μερίδα του λέοντα στη Βαλκανική μετά τη θεωρούμενη ως βέβαια αποχώρηση των Τούρκων από την περιοχή λίαν συντόμως. Και ήταν τότε ο Αιμιλιανός μόλις 29 ετών.
Σ’ αυτό το «παιδαρέλι» είχε εμπιστευθεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο τη διαποίμανση νευραλγικής μητροπόλεως επί τριετία. Δυσκολευόμαστε να το κατανοήσουμε εμείς σήμερα, καθώς οι «αντράκλες» μας των 30 και πλέον ετών αδυνατούν να διεκπεραιώσουν κάποια απλή υπόθεση χωρίς την παρουσία του έμπειρου πατέρα. Αυτό το «παιδαρέλι» όρθωσε το ανάστημά του στους προκλητικούς Βουλγάρους, οι οποίοι είχαν την αμέριστη συμπαράσταση τόσο της Ρωσίας, όσο και της Αυστρίας, κινδύνεψε μάλιστα να θανατωθεί σε μία από τις πρόσωπο προς πρόσωπο αντιπαραθέσεις. Τότε στο Μοναστήρι των ζυμώσεων και της δόλιας διπλωματίας δεν υπήρχαν «Μακεδόνες». Στον αγώνα για την επικράτηση πρωταγωνιστούσαν Έλληνες και Βούλγαροι. Σήμερα ολοένα και περισσότερες οι φωνές των ενδοτικών σοφών «γερόντων» μουρμουρίζουν: Και τι πειράζει να τους παραχωρήσουμε το όνομα;
Κατά την πανηγυρική εκδήλωση που ακολούθησε στο Μοναστήρι ο Αιμιλιανός είχε πρωταγωνιστικό ρόλο. Επειδή μητρική του γλώσσα ήταν η τουρκική, καθώς καταγόταν από την περιοχή του Ικονίου, όπου, όπως και σε όλη την Καππαδοκία οι Ρωμηοί είχαν υποχρεωθεί να πάψουν να μιλούν τη γλώσσα τους, προκειμένου να διατηρήσουν την πίστη τους, επελέγη από τους ισχυρούς της ημέρας να εκφωνήσει πανηγυρικό λόγο στη γιορτή της συμφιλίωσης, της ελευθερίας και τ
ης δημοκρατίας. Και εκφώνησε τον λόγο ανεβασμένος σε πυροβόλο, που είχαν σύρει θριαμβευτικά οι επικρατήσαντες στρατιωτικοί σε κεντρική πλατεία. Και το συμβάν απαθανάτισε η φωτογραφική μηχανή των αδελφών Μανάκια από την Αβδέλλα Γρεβενών, αντιπάλων του Αιμιλιανού, καθώς είχαν προσχωρήσει στη ρουμανική προπαγάνδα, της οποίας τα νήματα στο Μοναστήρι κινούσε πρωτίστως το αυστριακό προξενείο και η μονή των Λαζαριστών, η οποία είχε καταστρώσει το δόλιο σχέδιο να μεταστρέψει τους πληθυσμούς της Βαλκανικής στην παπική Ουνία.
Πόσο αργούμε, εμείς οι καυχόμενοι για την εξυπνάδα μας, να συνειδητοποιήσουμε το πόσο καταχθόνια δρουν σε βάρος μας οι εχθροί μας! Είχαν περάσει λίγες ημέρες μετά την επικράτηση του κινήματος και οι αρχές της Θεσσαλονίκης έδωσαν πανηγυρική δεξίωση στον «Λευκό Πύργο», στην οποία είχαν παραστεί και Έλληνες από την πόλη, αλλά και εκδρομείς από την Αθήνα με επικεφαλής τον Δ. Ράλλη, τέως πρωθυπουργό και αρχηγό τότε της αντιπολίτευσης. Αυτός στην προσφώνηση του Ταλαάτ, εκ των πρωταγωνιστών του κινήματος, απάντησε με αποκαλύψεις για τη δράση των Ελλήνων αξιωματικών κατά τον Μακεδονικό Αγώνα και με παραχωρήσεις εθνικά επιζήμιες. Ο Αλέξανδρος Ζάννας καταθέτει στα απομνημονεύματά του ότι ο στρατηγός Χασάν Ταξίμ πασάς, ο μετέπειτα αρχηγός του τουρκικού στρατού που παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στον ελληνικό στρατό, αλβανικής καταγωγής, εστράφη προς τον πατέρα του Ζάννα λέγοντας: «Έχετε και άλλους τέτοιους πολιτικούς στην Ελάδα; Ύστερα απ’ ότι είπε ο Ράλλης, αλλοίμονο τι θα τραβήξετε εσείς οι Έλληνες από τους Νεότουρκους!».
Δεν κύλισαν ούτε δύο χρόνια και τα αισθήματα των Νεοτούρκων έναντι των χριστιανικών πληθυσμών της αυτοκρατορίας έγιναν πασίδηλα. Τότε το Πατριαρχείο εξέλεξε τον Αιμιλιανό ως μητροπολίτη Γρεβενών, επαρχίας, όπου είχε έντονη τη δράση η ρουμανική προπαγάνδα, λόγω του συμπαγούς πληθυσμού Βλάχων, και όπου ο σημαντικός πληθυσμός των εξισλαμισθέντων κατά καιρούς γηγενών, οι αποκαλούμενοι Βαλαάδες, είχαν, υπό την επήρεια της νεοτουρκικής προπαγάνδας, μεταστραφεί σε φανατικούς μισέλληνες. Οι εκπρόσωποι του νεοτουρκικού κομιτάτου είχαν συγκροτήσει συμμορίες από Βαλαάδες και ρουμανίζοντες Βλάχους, οι οποίοι τρομοκρατούσαν τον πληθυσμό της επαρχίας. Μόνη ελπίδα τους η παρουσία του μητροπολίτη. Κι αυτός από την άφιξή του δεν έπαυε να περιοδεύει και να παρηγορεί τους σκλαβωμένους. Δύο φορές τον συνέλαβαν και με συνοδεία τον επανέφεραν στα Γρεβενά με ανυπόστατες κατηγορίες. Και όταν δολοφόνησαν οι συμμορίτες δάσκαλο ελληνικού σχολείου, ο Αιμιλιανός κάλεσε τους προκρίτους της χριστιανικής κοινότητας Γρεβενών σε σύσκεψη προς αντιμετώπιση της κρίσιμης κατάστασης. Αρκετοί απ’ αυτούς εκδήλωσαν πνεύμα δειλίας και ο Αιμιλιανός αισθάνθηκε μόνος! Αν και οι βιαιότητες των κρατούντων σε βάρος του ποιμνίου του και οι απειλές κατά του προσώπου του από τους εγκαθέτους του νεοτουρκικού κομιτάτου συνεχίζονταν, αποφάσισε νέα περιοδεία. Δεν πρόλαβε να την ολοκληρώσει. Δολοφονήθηκε, μαζί με τον διάκονό του Δημήτριο και τον αγωγιάτη τους Αθανάσιο, σε δασωμένη περιοχή από πολυμελή συμμορία Βαλαάδων και ρουμανιζόντων Βλάχων.
Οι Νεότουρκοι ήσαν φορείς του ευρωπαϊκού πολιτισμού! Δεν ζητούσαν την ανάκληση των «οχληρών» μητροπολιτών όπως οι Παλαιότουρκοι επί σουλτάνου. Αυτοί απλά αποφάσιζαν τον αφανισμό τους. Και όχι αφανισμό με εκτέλεση, αλλά με τη διαδικασία πρωτοχριστιανικού μαρτυρίου. Είχαν συντάξει, όπως και στην αρχή γράψαμε, πίνακα προγραφέ
ντων προσώπων και είχαν αναθέσει σε επαγγελματίες δολοφόνους την εκτέλεσή τους. Στη συνέχει θα προέβαιναν και στη γενοκτονία των ακεφάλων «μαζών». Δεν πρόλαβαν, διότι οι ηγέτες των χριστιανικών λαών της Βαλκανικής έπραξαν μία φορά το ιστορικό τους χρέος. Έτσι το σχέδιο ετέθη σε εφαρμογή λίγο αργότερα στη Μικρασία με θύματα 1.500.000 Αρμενίους και 600.000 Ρωμηούς. Ακολούθησε η μεγαλύτερη διαχρονικά συμφορά του ελληνισμού: Ο ξεριζωμός του από τα εδάφη της Μικρασίας. Συγγενείς του Αιμιλιανού και τόσοι άλλοι Ρωμηοί πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς για τα χώματα που είχε ποτίσει με το μαρτύριό του ο λαμπρός γόνος της ευάνδρου Καππαδοκίας. Έφεραν μαζί τους τη γλώσσα τους την τουρκική και άκουσαν να τους αποκαλούν τουρκόσπορους! Και κει στην Αθήνα οι πολιτικοί συνέχιζαν και επι Βενιζέλου και αργότερα την ίδια πολιτική. Αγάπες με τους δημίους και καλλιέργεια τρόμου με τη σκέψη της επανόδου της Τουρκίας στη σουλτανική τρομοκρατία! Και θέριεψε το ευρωπαϊκό τέρας επί Κεμάλ και αφάνισε τον εναπομείναντα στην Πόλη ελληνισμό και εισέβαλλε στην Κύρπο, την οποία μισοκατέχει, και μας απειλεί καθημερινά και εμείς πιο Ευρωπαίοι ακόμη από τους σφαγείς μας προσφέρουμε κλάδο ειρήνης με ζεμπεκιές, κουμπαριές και καταθέσεις στεφάνων στο μαυσωλείο του σφαγέα μας! Και στρέφουμε τα βέλη, δια των πολιτικών μας, κατά της σκοταδιστικής Εκκλησίας, την οποία επιδιώκουμε να θέσουμε στο περιθώριο της ζωής μας!
Αιμιλιανέ, την ημέρα της συμπλήρωσης εκατόν ετών από το μαρτύριό σου ήρθα να προσκυνήσω το κενοτάφιό σου. Δεν βρήκα ούτε ένα λουλουδάκι. Συγχώρεσέ μας. Θα ξανάρθουν χρόνια που θα κινούμε ακόμη και με τα πόδια για τον τόπο που άφησες την τελευταία σου πνοή. Τώρα δεν έχουμε χρόνο. Ζούμε ακόμη, έστω και προς το τέλος του, το ευρωπαϊκό μας όνειρο.
«ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ», 03-10-2011
