Ποιος φοβάται τη φοιτητική συμμετοχή;
Του Παναγιώτη Σωτήρη
Ένα από τα χαρακτηριστικά του νέου νόμου για την ανώτατη εκπαίδευση είναι η ολοκληρωτική σχεδόν εξαφάνιση της φοιτητικής συμμετοχής. Οι φοιτητές δεν χάνουν μόνο το δικαίωμα συμμετοχής στις διαδικασίες εκλογής των αρχών του Πανεπιστημίου, αλλά βλέπουν και την παρουσία τους στα όργανα διοίκησης του πανεπιστημίου, από το Συμβούλιο και τη Σύγκλητο μέχρι τη Συνέλευση της Σχολής και του Τμήματος, να περιορίζεται σε συμβολικό επίπεδο ή και να εξαφανίζεται πλήρως.
Η επιχειρηματολογία της κυβέρνησης και των απολογητών της είναι ότι η φοιτητική συμμετοχή, ιδίως στις εκλογές Πρυτανικών αρχών, οδηγούσε σε μια γενικευμένη συναλλαγή ανάμεσα στις κομματικές παρατάξεις και τους υποψηφίους Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις και αποτελούσε εμπόδιο στην αξιοκρατική λειτουργία.
Αυτό, όμως, που διαγράφεται είναι η ουσία της φοιτητικής συμμετοχής. Ξεχνάμε, δηλαδή, ότι από τη δεκαετία του 1960, σε παγκόσμια κλίμακα, υπήρξε μια εντυπωσιακή άνοδος του φοιτητικού κινήματος που αμφισβήτησε την αντίληψη του πανεπιστημίου που διοικείται απλώς από τους πανεπιστημιακούς, στο πλαίσιο συνολικότερων αιτημάτων κοινωνικής χειραφέτησης. Το φοιτητικό κίνημα αποτέλεσε το βασικότερο παράγοντα ανανέωσης των πανεπιστημίων, ανατρέποντας παγιωμένες συντηρητικές πρακτικές και νοοτροπίες.
Ας θυμηθούμε το ελληνικό πανεπιστήμιο, αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας: πολλαπλή συνενοχή και συνεργασία των καθηγητών με τη χούντα, αβυσσαλέος συντηρητισμός, εξοντωτική ημιμάθεια. Εάν δεν είχε υπάρξει το μαχητικό φοιτητικό κίνημα, η διαδικασία της αποχουντοποίησης – που στηρίχτηκε πολύ περισσότερο στη δράση των φοιτητών, παρά στις «επίσημες» διαδικασίες –, η έμπρακτη αμφισβήτηση της καθηγητικής αυθεντίας, το ελληνικό πανεπιστήμιο θα παρέμενε σε συνθήκη πνευματικού λήθαργου.
Σίγουρα οι συμμετοχικοί θεσμοί αποτέλεσαν φυτώριο παραγόντων και εκκολαπτόμενων κομματαρχών, ενώ οι μορφές συναλλαγής έφταναν στα όρια της διαφθοράς. Μόνο που αυτοί που εκμεταλλεύτηκαν τέτοιες συναλλαγές είναι οι σημερινοί διαπρύσιοι υποστηρικτές του νέου νόμου και του «εκσυγχρονισμού». Ποιος μπορεί να ξεχάσει σημερινούς βουλευτές που κάποτε κατείχαν κάθε δυνατή θέση εκπροσώπου μέσα στα πανεπιστήμια και έχτισαν τα θεμέλια της καριέρας τους εξαργυρώνοντας τη στήριξη που έδωσαν σε πρυτάνεις ή ακόμη και υπουργούς; Αντίθετα, το ζωντανό φοιτητικό κίνημα, όπως και οι μαχόμενοι πανεπιστημιακοί, οι δυνάμεις δηλαδή που αντιστάθηκαν όλα αυτά τα χρόνια στην αγοραία μετάλλαξη του πανεπιστημίου, όχι μόνο δεν συμμετείχαν, αλλά και πρωτοστάτησαν στην καταγγελία των φαινομένων διαπλοκής.
Όπως επίσης υπήρξε και η άλλη πλευρά: πλήθος παρεμβάσεων φοιτητών σε συνελεύσεις και άλλα όργανα διοίκησης, που ανέδειξαν πραγματικά προβλήματα, συνέβαλαν στην πραγματική αναβάθμιση των προγραμμάτων σπουδών, στην κατοχύρωση των πτυχίων, στη βελτίωση της καθημερινότητας των φοιτητών, στην υπεράσπιση του δωρεάν χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης.
Η κατάργηση κάθε συμμετοχής δεν προστατεύει τα πανεπιστήμια από τη διαπλοκή. Αυτή, άλλωστε, επισημοποιείται με την υποχρεωτική παρουσία των εκπροσώπων του επιχειρηματικού και του πολιτικού κόσμου στο παντοδύναμο Συμβούλιο. Αυτό που κάνει είναι να θωρακίζει αυταρχικά τη λειτουργία του πανεπιστημίου απέναντι στις διεκδικήσεις των φοιτητών. Αντιμετωπίζοντας τους φοιτητές στην καλύτερη των περιπτώσεων ως απλούς εκπαιδευόμενους και στη χειρότερη ως καταναλωτές και όχι ως ακαδημαϊκούς πολίτες με γνώμη και κρίση, ξαναγυρνάει το πανεπιστήμιο σε ένα βαθύ συντηρητικό παρελθόν. Ευτυχώς, η εκρηκτική επιστροφή του φοιτητικού κινήματος δείχνει ότι μπορούν να υψωθούν αναχώματα σε αυτή την αυταρχική και επιχειρηματική μετάλλαξη του Πανεπιστημίου!
ΠΗΓΗ: 7-9-2011, http://www.alfavita.gr/artrog.php?id=44315
