Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ:
Νομίζετε ότι ο πρωθυπουργός έχει την παραμικρή εξουσία; Ξυπνήστε, η αληθινή εξουσία είναι το Καρτέλ. Ξέρετε τι μου θυμίζουν όλοι αυτοί, όταν βγαίνουν από τα υπουργικά συμβούλια; Πιγκουΐνους που χειροκροτούν άλλους πιγκουΐνους, επάνω σε πάγο που λιώνει.
Του Βασίλη Βιλιάρδου*
Στα πλαίσια του κειμένου του Γάλλου συγγραφέα M.Crespy (τίτλος μας), φταίνε αλήθεια οι Βρετανοί για την πλήρη επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού στη χώρα τους, η οποία τους κατέστησε «προτεκτοράτο», «μπάτλερ» καλύτερα των Η.Π.Α. του Καρτέλ και του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ή μήπως η πολιτική της M.Thatcher; Είναι ένοχοι οι Γερμανοί για την προβλεπόμενη χρεοκοπία του Ευρώ και την διάλυση της Ευρωζώνης, ή μήπως η πολιτική της A.Merkel;
Πως είναι δυνατόν να ψηφίζουμε πολιτικούς «ηγέτες», οι οποίοι δεν έχουν γράψει ούτε ένα βιβλίο ή έστω κάποια άρθρα, σχετικά με τις απόψεις τους – όπως ευτυχώς έκανε ο Αμερικανός B.Obama και ο Γερμανός H.Smith; Πως είναι δυνατόν να ακούμε «εκθέσεις ιδεών» των πολιτικών (παρουσία των «ειδημόνων» των ΜΜΕ), οι οποίοι δεν έχουν ποτέ ασχοληθεί με την πραγματική οικονομία, δεν δίνουν καμία σαφή απάντηση και δεν έχουν ποτέ αναλύσει γραπτά, τεκμηριωμένα, με υπευθυνότητα και με συνέπεια τις απόψεις τους – αλλά μόνο μιλούν, «φάσκοντας και αντιφάσκοντας»;
Πως είναι δυνατόν να ανεχόμαστε κυβερνήσεις, οι οποίες υπεξαιρούν την ψήφο μας με προεκλογικά προγράμματα, τα οποία ποτέ δεν εφαρμόζουν; Πως είναι δυνατόν να επιτρέπουμε να μας κοροϊδεύουν οι πολιτικοί, αναφερόμενοι για παράδειγμα σε επιλεκτικές χρεοκοπίες, σε μερικές αθετήσεις πληρωμών δηλαδή, οι οποίες θα μας τοποθετήσουν μία για πάντα στο διεθνή «Τειρεσία» των αγορών, καθιστώντας μας αναξιόχρεη αποικία της Γερμανίας; Είναι τόσο δύσκολο αλήθεια να καταλάβουν ότι, η χρεοκοπία παραμένει χρεοκοπία, όπως και αν την ονομάσει κανείς, ενώ ανοίγει αυτόματα το «κουτί της Πανδώρας»;
Περαιτέρω, πως είναι δυνατόν να τοποθετείται «γενικό πωλητήριο» σε τιμές ευκαιρίας στην Ελλάδα, από μία εντελώς «απορυθμισμένη» κυβέρνηση κάτω τις εντολές των παιδιών του Σικάγου, η οποία δεν νομιμοποιείται πλέον από τους Πολίτες; Δεν υπάρχει τίποτα πια στη χώρα μας που να μπορεί να τη σταματήσει;
Από την άλλη πλευρά, φταίνε μήπως οι Έλληνες για την ανικανότητα, την κακοδιαχείριση, τη διαπλοκή και τη διαφθορά των τελευταίων κυβερνήσεων τους, οι οποίες έχουν το θράσος να τους κατηγορούν διεθνώς σαν φοροφυγάδες, όταν το δημόσιο δεν προσφέρει το παραμικρό αντίκρισμα για τη φορολόγηση τους – ενώ παρέχει πλήρη «αμνηστία» στις φοροαποφεύγουσες πολυεθνικές, έχοντας αποσυναρμολογήσει το Κράτος Δικαίου;
Όταν μόνο το κόστος της ιδιωτικής Υγείας και της Παιδείας ανέρχεται τουλάχιστον στο 20% των εισοδημάτων των Ελλήνων Πολιτών (περί το 10% σε όρους ΑΕΠ), ενώ σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι σχεδόν μηδενικό, πως μπορεί κανείς να τους κατηγορεί για μειωμένη φορολόγηση; Εάν στο 24% των φόρων επί του ΑΕΠ που πληρώνουν οι Έλληνες προσθέσουμε το παραπάνω 10%, δεν θα αναδεικνυόταν άμεσα η Ελλάδα στην «φορολογική πρωταθλήτρια» της ΕΕ;
Από την άλλη πλευρά βέβαια, πως είναι δυνατόν σύσσωμοι όλοι οι Έλληνες να κατηγορούν διαχρονικά και σε σταθερή βάση τη χώρα τους, χωρίς να αναλαμβάνει κανείς την τελική ευθύνη; Τι έχει προσφέρει μέχρι σήμερα αλήθεια η συλλογική «θυματοποίηση» των Ελλήνων, οι οποίοι ενοχοποιούν συνεχώς «εαυτούς και αλλήλους», χωρίς να γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει σε άλλες, δήθεν εξελιγμένες χώρες;
Συνεχίζοντας, φταίνε οι Ιρλανδοί ή οι Αμερικανοί Πολίτες για την απίστευτη αυθαιρεσία των κυβερνήσεων τους να τους επιβαρύνουν με τις απώλειες των ιδιωτικών τραπεζών – οι οποίες πλέον κοινωνικοποιούν τις ζημίες τους, ιδιωτικοποιώντας τα κέρδη, χωρίς να αναλαμβάνουν την παραμικρή ευθύνη (ετεροβαρές ρίσκο) για τις όποιες λανθασμένες τοποθετήσεις τους;
Φταίνε οι Αυστριακοί, οι Ολλανδοί ή οι Φιλανδοί Πολίτες για την έξαρση του φασισμού στις χώρες τους, οι Δανοί για το μονομερές κλείσιμο των συνόρων τους και οι Ισπανοί για το μίσος των «αγανακτισμένων» στις πλατείες τους, οι οποίες κατηγορούν τους Γερμανούς για ευρωναζισμό; Φταίνε οι Ιταλοί για την επέλαση της κινεζικής μαφίας στο κράτος τους (άρθρο μας), ή μήπως οι Έλληνες για την καταδίκη τους να συντηρούν το μεγαλύτερο λαθρομεταναστευτικό γκέτο του πλανήτη;
Φταίνε αλήθεια οι Ευρωπαίοι Πολίτες για τις παλινωδίες, για τα απίστευτα λάθη και τις τρομακτικές παραλήψεις, οι οποίες «μετάλλαξαν» μία περιορισμένη κρίση χρέους σε μία παγκόσμια απειλή, ή μήπως οι γραφειοκράτες της Κομισιόν, οι οποίοι πράττουν ελάχιστα, ενδιαφέρονται μόνο για την καρέκλα τους και συζητούν χωρίς τελειωμό; Είναι επιθυμία των Γερμανών η κατάκτηση της Ευρώπης ή μήπως το «σκοτεινό όραμα» μίας μερκαντιλίστριας καγκελαρίου – μίας ανατολικογερμανίδας καλύτερα, η οποία δεν έχει καταλάβει τίποτα από την Ιστορία της;
Φταίνε οι Έλληνες, οι Ιρλανδοί και οι Πορτογάλοι πολίτες για την αδιαμαρτύρητη υποταγή των κυβερνήσεων τους στις εντολές των διεθνών συνδίκων του διαβόλου οι οποίοι, επικαλούμενοι με απίστευτο θράσος το πικρό, το δηλητηριώδες καλύτερα φάρμακο τους, έχουν λεηλατήσει μέχρι σήμερα το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη; Η μήπως πιστεύει κανείς ότι θέλουν να τους ξαναδούν οι Αργεντινοί, οι Βραζιλιάνοι, οι Ασιάτες και όλα τα υπόλοιπα θύματα τους;
Φταίνε οι Γάλλοι για τα τεράστια λάθη στην οικονομία τους, τα οποία τους υποχρεώνουν να υποταχθούν στις απαιτήσεις της πρωσικής Γερμανίας ή μήπως ο πρόεδρος τους, ο οποίος ενδιαφέρεται περισσότερο για τις ιδιωτικές του «απολαύσεις», παρά για το μέλλον της Γαλλίας; Πιστεύει κανείς ότι ο Έλληνας, ο Ιρλανδός, ο Ισπανός, ο Πορτογάλος ή ο Ιταλός «πρωθυπουργός των σκανδάλων», έχουν τη δυνατότητα να κυβερνήσουν σωστά τις χώρες τους – πόσο μάλλον να συμβάλλουν στη δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, όπου απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δημοσιονομική μεταφορά κεφαλαίων και όχι η απλή έκδοση ευρωομολόγων;
Φταίνε οι Πολίτες των δυτικών χωρών, οι οποίοι υποχρεώνονται να επιβιώσουν σε ένα «τραπεζοκεντρικό» σύστημα, το οποίο δεν μπορεί να τους εξασφαλίσει την απασχόληση, καθώς επίσης μία σχετικά δίκαιη αναδιανομή των εισοδημάτων – με φωτεινή εξαίρεση εδώ τη Γερμανία, η οποία όμως τα καταφέρνει εις βάρος των «εταίρων» της, με τη βοήθεια ακόμη και της «Διεθνούς Διαφθοράς ΑΕ»;
Έχουν τη δυνατότητα οι Σουηδοί, οι Νορβηγοί, οι Πολωνοί και όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι δήθεν «κυβερνήτες» να «υψώσουν τη φωνή τους» στη Γερμανία της εξουσιομανούς καγκελαρίου, της λαϊκίστριας Bild και του «μελανού» Spiegel – η οποία επιβουλεύεται τα μέγιστα την Ειρήνη, την Ευημερία και την Ελευθερία της ηπείρου μας;
Μήπως αλήθεια ο βασιλιάς, όλοι αυτοί οι βασιλιάδες δηλαδή είναι γυμνοί και εμείς επιμένουμε να μην θέλουμε να το δούμε, επειδή θεωρούμε ότι δεν έχουμε εναλλακτικές επιλογές; Είτε όμως εμείς το βλέπουμε, είτε όχι, μήπως οι πανέξυπνες αγορές το έχουν ήδη διακρίνει, έχοντας αποφασίσει για το μέλλον της Ευρώπης; Είναι δυνατόν να μην γνωρίζουν οι αγορές ότι πρόκειται για μία ολοκληρωτική κρίση της πολιτικής και όχι για μία απλή κρίση χρέους, η οποία θα μπορούσε εύκολα να επιλυθεί, εάν υπήρχε η απαιτούμενη σοβαρότητα;
Η ΕΤΥΜΗΓΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ
Όταν επισκέπτεται κανείς σήμερα την Ιταλία, την Ελλάδα, την Ισπανία ή το Βέλγιο, δεν διακρίνει ότι όλες αυτές οι χώρες ευρίσκονται λίγο πριν από την οικονομική κατάρρευση – ότι είναι πολύ πιθανόν να μην βρουν ξανά δανειστές, για την κάλυψη των πιστωτικών τους αναγκών.
Όμως, από το ξεκίνημα της προηγούμενης εβδομάδας, τα ομόλογα του Ιταλικού δημοσίου ευρίσκονται σε ελεύθερη πτώση – με τα επιτόκια δανεισμού της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης να ξεπερνούν το «κρίσιμο όριο» του 5%. Παράλληλα, η ΕΚΤ αύξησε τα παρεμβατικά επιτόκια στο 1,5% εν μέσω κρίσης – μία ενέργεια που ωφελεί αποκλειστικά και μόνο τη γερμανική οικονομία, στην οποία εισρέουν πλέον τεράστιες ποσότητες χρήματος σε «τιμή ευκαιρίας», ευθέως ανάλογες με την απόσυρση δανειακών κεφαλαίων από τις χώρες του Νότου (για τις οποίες η αύξηση των επιτοκίων είναι η χαριστική βολή).
Οι διεθνείς επενδυτές λοιπόν αποσύρουν τα χρήματα τους από την Ιταλία τόσο γρήγορα και τόσο μαζικά, όσο ποτέ άλλοτε μέχρι σήμερα – γεγονός που έχει προβληματίσει ακόμη και τους πλέον ειδικούς στον τομέα. Κατανοώντας προφανώς ότι η χώρα δεν πρόκειται να αποφύγει το μοιραίο, αφού είναι αντιμέτωπη με δημόσιο χρέος που υπερβαίνει το 120% του ΑΕΠ της (με κριτήρια ΔΝΤ, έτσι όπως λειτούργησαν στην Ελλάδα, όπου στα χρέη προστίθενται ενδεχόμενες «κρυφές» οφειλές δημοσίων οργανισμών, δήμων κλπ., μάλλον θα ξεπερνούσε το 150%), οι αγορές φαίνεται ότι έχουν καταδικάσει ήδη την Ιταλία.
Περαιτέρω, εάν σκεφθεί κανείς ότι, το συνολικό χρέος της Ιταλίας είναι της τάξης του 1,9 τρις €, εκ των οποίων λήγουν τέλη Αυγούστου τα 130 δις € (οπότε πρέπει να εκδοθούν νέα ομόλογα για την κάλυψη τους), ενώ εντός των επομένων δώδεκα μηνών το ποσόν αυξάνεται στα 310 δις €, θα καταλάβει το μέγεθος του προβλήματος – καθώς επίσης την αδυναμία του υφισταμένου ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης να επέμβει.
Εκτός αυτού, η Ιταλία πρέπει να εκδώσει νέα ομόλογα εντός των επομένων τριών μηνών, ύψους περί τα 40 δις €, για την κάλυψη των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού της – ομόλογα τα οποία θα προστεθούν στα 130 δις € που λήγουν τον Αύγουστο.
Χωρίς να επεκταθούμε σε λεπτομέρειες συμπεραίνουμε εύκολα ότι, η συμφωνία (πρόγραμμα λιτότητας) που υπογράφηκε βιαστικά από το Κοινοβούλιο της χώρας, η οποία προβλέπει εξοικονόμηση πόρων συνολικού ύψους 47 δις € έως το 2014, είναι μάλλον σταγόνα στον ωκεανό – ειδικά όταν η ιταλική οικονομία λειτούργησε με μέσο ρυθμό ανάπτυξης 0,1% τα τελευταία χρόνια (1,6% ο μέσος της Ευρωζώνης), ενώ αποβιομηχανοποιήθηκε κατά -15% τα τελευταία πέντε.
Επομένως, το παιχνίδι πλησιάζει στο τέλος του – αφού το μέγεθος της Ιταλίας είναι τέτοιο που ο δανεισμός της πολύ δύσκολα θα καλυφθεί από τα υπόλοιπα κράτη της Ευρωζώνης. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο βέβαια δεν θα άφηνε ανεπηρέαστη ούτε τη Γερμανία – αφού οι τράπεζες της έχουν δανείσει περί τα 116 δις € στη χώρα, εκ των οποίων τα 35,8 δις € στο ιταλικό δημόσιο.
Μετά την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία λοιπόν, ακολουθεί η Ιταλία – ενώ φαίνονται στο βάθος (εκτός των Η.Π.Α., της Ιαπωνίας και της Μ. Βρετανίας), η Ισπανία, το Βέλγιο, η Κύπρος και η Γαλλία. Δεν είναι παράδοξο επομένως το τελικό μας συμπέρασμα, σύμφωνα με το οποίο οι αγορές έχουν πλέον καταδικάσει την Ευρωζώνη και κατ’ επέκταση το Ευρώ – οι φυγόκεντρες τάσεις του οποίου είναι κάτι παραπάνω από εμφανείς (άρθρο μας).
Η καταδίκη όμως ενός νομίσματος, στο οποίο είναι τοποθετημένο τουλάχιστον το 30% των παγκοσμίων συναλλαγματικών αποθεμάτων, είναι δυνατόν να μην προκαλέσει μία ευρύτερη χρηματοπιστωτική κρίση; Πολύ περισσότερο όταν το δολάριο, στο οποίο είναι τοποθετημένο το 60% των παγκοσμίων χρηματικών αποθεμάτων, ευρίσκεται σε ακόμη χειρότερη θέση; Μήπως αλήθεια έχουμε ήδη εισέλθει στην τελευταία πράξη του δράματος, πριν τυλιχθεί ολόκληρος ο πλανήτης στις φλόγες;
Κλείνοντας, είναι φυσικά πιθανόν να αντιδράσουν γρήγορα και σωστά οι Ευρωπαίοι πολιτικοί, η ΕΚΤ και η Κομισιόν, αναστρέφοντας ριζικά την τάση – ενδεχομένως βοηθούμενοι από τις Η.Π.Α. και τη Fed ή όποιον άλλο. Εν τούτοις, οι μέχρι σήμερα εμπειρίες μας τόσο από τους πολιτικούς, όσο και από τον καταστροφικό τρόπο διαχείρισης της κρίσης χρέους, συνηγορούν ακριβώς στο αντίθετο.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Όπως έχουμε επανειλημμένα αναφέρει, πόσο μάλλον υπό τις παραπάνω απειλητικές συγκυρίες, η Ελλάδα χρειάζεται σήμερα επιτόκια ίσα με το βασικό της ΕΚΤ (1,5%), μακροπρόθεσμο διακανονισμό του χρέους (40 έτη) και ένα σχέδιο επαναβιομηχανοποίησης της «τύπου» Μάρσαλ – έτσι ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της και να λυθεί το πρόβλημα του αρνητικού ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών.
Επίσης, σωστή μείωση των δημοσίων δαπανών, ένα λειτουργικό πλαίσιο ομαλής λειτουργίας των επιχειρήσεων και εξορθολογισμό της φορολογίας, για την ομαλή αύξηση των εσόδων του κράτους – έτσι ώστε, σε συνδυασμό με το ριζικό περιορισμό των επιτοκίων, να λυθεί το πρόβλημα του ελλειμματικού προϋπολογισμού.
Η Ελλάδα χρειάζεται λοιπόν μία βιώσιμη λύση, η οποία θα της εξασφαλίσει την επάνοδο στην ανάπτυξη – σε καμία περίπτωση νέα τοκογλυφικά δάνεια, ειδικά όταν οι οφειλές της Γερμανίας απέναντι της (πολεμικές αποζημιώσεις) είναι μεγαλύτερες από το δημόσιο χρέος της. Επομένως, καμία διαγραφή χρεών του είδους που θα της στερούσε για πολλά χρόνια την πρόσβαση στις αγορές και όχι κάποια ή μερικά από αυτά τα μέτρα – αλλά όλα μαζί και γρήγορα.
Διαφορετικά είναι καλύτερη η άμεση στάση πληρωμών (επαναδιαπραγμάτευση του χρέους, παραμένοντας φυσικά εντός της ζώνης του Ευρώ), πριν καταστρέψει η πυρκαγιά ολόκληρη την Ευρώπη – αφού δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να κληρονομήσουμε τα προβλήματα που εμείς δημιουργήσαμε, στις επόμενες γενιές. Ίσως έτσι καταφέρουμε να αποφύγουμε τις τεράστιες κοινωνικές εκρήξεις που διαφαίνονται στον ορίζοντα, καθώς επίσης τους καταστροφικούς εμφυλίους πολέμους – γεγονότα που μάλλον δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστο τον υπόλοιπο πλανήτη.
Ολοκληρώνοντας, εάν δεν ξεφύγουμε από τις μεγάλες απειλές της ύφεσης, του χρέους, των τοκογλυφικών επιτοκίων και των δίδυμων ελλειμμάτων, είναι αυτονόητο ότι δεν πρέπει να πουλήσουμε ούτε ένα μέτρο Ελλάδας – πόσο μάλλον ελληνικές επιχειρήσεις εν μέσω μίας παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, αφού οι τιμές που θα επιτυγχάναμε θα ήταν το λιγότερο εξευτελιστικές (όπως αποδείχθηκε άλλωστε από την πρόσφατη εκποίηση του ΟΤΕ). Οτιδήποτε άλλο οφείλει να θεωρηθεί εθνική προδοσία – χωρίς καμία πρόθεση υπερβολής, όσον αφορά τη χρήση του όρου.
Βασίλης Βιλιάρδος (copyright), Αθήνα, 19. Ιουλίου 2011, viliardos@kbanalysis.com
* Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Είναι σύμβουλος επιχειρήσεων με πολλά συγγράμματα και μελέτες, ενώ έχει εκδώσει πρόσφατα το δεύτερο βιβλίο της σειράς «Η κρίση των κρίσεων», το οποίο περιλαμβάνει επιλεγμένα οικονομικά άρθρα του 2009
