ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑΣ:
Προτάσεις ενσωμάτωσης Μεταναστών στην Ελληνική κοινωνία
Εισήγηση της Λίβια Νίκολιτς*
Αγρίνιο 21-04-2008
Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι,
Στο πλαίσιο της σύντομης εισήγησής μου, θα προσπαθήσω να παρουσιάζω το Γραφείο Στήριξης Αλλοδαπών, και να εκθέσω ορισμένες απόψεις, εμπειρίες και προβληματισμούς μου, σχετικά με το ρόλο που είχα ως Πολιτισμική Διαμεσολαβήτρια πάνω από 15 μήνες στο γραφείο Αγρινίου για το νομό Αιτ/νίας ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑΣ.
Το καινοτόμο και πρωτοποριακό Έργο «Δημιουργία προτύπων για την προώθηση της Διαπολιτισμικότητας» (Οκτώβριος 2006 – Ιούνιος 2008) υλοποιήθηκε στη Δυτική Ελλάδα, στα πλαίσια της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας Equal ΙΙ και στόχευε στην καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, παράλληλα με την ενσωμάτωση των μεταναστών, προσφύγων, παλιννοστούντων και αιτούντων άσυλο στην αγορά εργασίας.
Το έργο υλοποιήθηκε από το Δίκτυο «Ιω» μία σύμπραξη 12 φορέων που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, αναπτυξιακούς και κοινωνικούς φορείς των τριών νομών Ηλείας, Αχαΐας και Αιτωλοακαρνανίας, καθώς και φορείς εκπαίδευσης ενηλίκων. Για την επίτευξη των στόχων του Έργου, διενεργήθηκε κατάρτιση Πολιτισμικών Διαμεσολαβητών. Τα προγράμματα έλαβαν χώρα στον Πύργο(10 άτομα) και στην Πάτρα(20 άτομα). Επιλέχθηκαν 7 άτομα από την μεταναστευτική κοινότητα ή μικτής καταγωγής που είχαν πολύ καλή γνώση της ελληνικής, γιατί αποτέλεσαν τους ιδανικούς Διαμεσολαβητές.
Οι Πολιτισμικοί Διαμεσολαβητές υπήρξαν οι «άνθρωποι-κλειδιά, οι ψυχές» των Επτά Γραφείων Στήριξης Μεταναστών που λειτούργησαν στα πλαίσια του Έργου αυτού.
ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΑΓΡΙΝΙΟΥ
Το γραφείο εξυπηρέτησε δωρεάν τους Μετανάστες, Παλιννοστούντες, Αιτούντες άσυλο, Πρόσφυγες και παρείχε πληροφορίες:
– όσο αφορούσε τη διαδικασία νομιμοποίησης
– τους διευκόλυνε στις συναλλαγές με τις αρχές
– τους παρείχε εξατομικευμένη ενημέρωση, σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, εργασιακά, νομικά, ασφαλιστικά κ.α. ζητήματα.
– τους παρείχε συμβουλευτική εξατομικευμένη υποστήριξη
– σε οποίες περιπτώσεις χρειάσθηκε, δόθηκε Νομική υποστήριξη με σκοπό τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους.
– τους ενημέρωνε συστηματικά για τα υπάρχοντα προγράμματα, για εκμάθηση Ελληνικών, κατάρτισης και άλλα διάφορα θέματα κατά περίπτωση.
Καταγραφή προβλημάτων: Τα προβλήματα των μεταναστών που έχω αντιληφθεί μέσω της άμεσης επαφής μαζί τους, ήταν πολλά, αλλά τα 90% από αυτά ήταν Νομικής φύσεως που αφορούσε την έκδοση και ανανέωση της άδειας παραμονής, καθώς και η μη έγκυρη ενημέρωση σχετικά με τις Νομοθετικές αλλαγές, με αποτέλεσμα, πολλές φορές να χάνουν τις νόμιμες ευκαιρίες επανασύνδεσης με τα μέλη των οικογενειών τους.
Πιο συγκεκριμένα: Το γραφείο στήριξης αλλοδαπών στο Αγρίνιο, έχει εξυπηρετήσει 99 άτομα, από αυτά ανά ιθαγένεια είναι:
35 Αλβανοί,
35 Σέρβοι,
6 Ουκρανοί,2 Ρουμάνοι,
1 Λευκορώσος,
1 Μαροκινός,
1 Πορτογάλος και
1 Βορειοηπειρώτης.
Όσον αφορά τα προβλήματα των Μεταναστών, για τους οποίους απευθύνθηκαν στο γραφείο αναλυτικά, είναι τα ήτοι:
– Πληροφόρηση για διαδικασία και απόκτηση Ελληνικής υπηκοότητας,
– πληροφόρηση για απόκτηση άδειας παραμονής ως συζύγου Έλληνα πολίτη,
– πληροφόρηση για δικαίωμα αλλαγής τύπου άδειας παραμονής
– πληροφόρηση για τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει μετά το διαζύγιο, για να αποκτήσει προσωπική άδεια παραμονής,
– πληροφόρηση όσο αφορά την ιατρική κάλυψη ασφαλισμένου του ΙΚΑ στην Σερβία, πληροφόρηση για ξανά είσοδος στην Ελλάδα μέσω βεβαίωσης,
– πληροφόρηση για απαιτούμενα δικαιολογητικά που πρέπει να καταθέσει για έκδοση άδειας παραμονής,
– πληροφόρηση για άδεια παραμονής για ειδικούς λόγους,
– πληροφόρηση για αγορά ακινήτου στην Ελλάδα,
– πληροφόρηση για δικαίωμα επαναεισόδου στην Ελλάδα λόγω απέλασης,
– πληροφόρηση για επιτρεπόμενες ημέρες να βρίσκεται κάποιος εκτός Ελλάδας,
– πληροφόρηση για δικαίωμα ανανέωσης άδειας παραμονής για επαγγελματική πρακτική, πληροφόρηση για την αναγνώριση Σέρβικου πτυχίου και για τις εξετάσεις του ΑΣΕΠ, πληροφόρηση για τα απαιτούμενα χαρτιά για έκδοση εποχιακής άδειας παραμονής,
– ενημέρωση για τη διαδικασία υιοθεσίας ενήλικου ατόμου,
– ενημέρωση για εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας,
– ενημέρωση για δικαίωμα αλλαγής τύπου άδειας παραμονής,
– ενημέρωση για διαδικασία έκδοσης άδειας παραμονής επί μακρόν διαμένοντα, ενημέρωση για απόκτηση άδειας για σπουδές κ.α.
Αξίζει να σημειωθεί, πως μέσω της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, κατάφερα να ακουστεί για αυτό το έργο και το ρόλο του Πολιτισμικού Διαμεσολαβητή, σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, ενδεικτικά αναφέρω(Αθήνα, Κρήτη, Σαντορίνη, Ρόδος, Πτολεμαϊδα, Θεσσαλονίκη, Κασσάνδρα κ.α.).
Εξίσου σημαντικό, είναι να αναφερθεί και η μη ομαλή ενσωμάτωση των μεταναστών στην Ελλάδα, ένας από τους σοβαρούς λόγους είναι η ανεπάρκεια γνώσης της ελληνικής γλώσσας, στην οποία πρέπει να δοθεί μεγάλη βαρύτητα, διότι μέσω της γλώσσας η οποία είναι το εργαλείο έκφρασης πολιτισμού και ιστορίας του κάθε έθνους, θα μπορέσει καλύτερα ο μετανάστης να εξοικειωθεί με τα χαρακτηριστικά της χώρας διαμονής του, να εκφράσει τα συναισθήματά του, αφενός να γνωρίζει τις υποχρεώσεις του και αφετέρου τα δικαιώματά του, γενικά να ενταχθεί ομαλά στην Ελληνική κοινωνία.
Προτάσεις ενσωμάτωσης Μεταναστών στην Ελληνική κοινωνία:
– Για να γίνουν σωστές προσπάθειες ενσωμάτωσης των μεταναστών, πρέπει πρώτα από όλα να τους αναγνωριστούν τα δικαιώματά τους, ως προς τη πολιτική τους δραστηριοποίηση,
– να γίνει τροποποίηση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων για την εγγραφή των παιδιών των μεταναστών στα δημοτολόγια των Δήμων όπου γεννιούνται, να γίνει τροποποίηση του Κώδικα Ιθαγένειας έτσι ώστε να είναι δυνατή η κτήση της ιθαγένειας με τη γέννηση και με Πολιτογράφηση των παιδιών που συμπληρώνουν 3 χρόνια στην Ελληνική Εκπαίδευση χωρίς την υποχρέωση καταβολής παραβόλου,
– να προωθηθούν μέτρα για την ένταξη των Μεταναστών και τη στήριξη των Μεταναστών δεύτερης γενιάς, μέσα από ενεργητικές πολιτικές που θα αποτρέψουν φαινόμενα αποκλεισμού και ρατσισμού
– την απόδοση της Ελληνικής ιθαγένειας στα παιδιά των Μεταναστών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα,
– την παροχή, τουλάχιστον, άδειας αόριστης διάρκειας στους μαθητές που φοιτούν στην Ελληνική Εκπαίδευση
– απλούστευση των διαδικασιών της Πολιτογράφησης και ενίσχυσης με κριτήρια, όπως η εργασία, η κατοικία, η κοινωνική συμπεριφορά και η προσφορά που μπορούν να δώσουν οι Μετανάστες με τις αξίες και τις δράσεις τους, και από ένα παθητικό αντικείμενο της κοινωνίας να μετασχηματιστεί σε κινητήρια δύναμη, συμβάλλοντας από κοινού με το γηγενής πληθυσμό, για ανάπτυξη τις ορισμένης περιοχής της κοινωνίας υποδοχής.
Επισήμανση:
την απόδοση της Ελληνικής ιθαγένειας στα παιδιά των Μεταναστών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα Πρόκειται για περίπου 200.000 παιδιά, νέες και νέους που, ενώ δεν έχουν γνωρίσει άλλη πατρίδα εκτός από την Ελλάδα και αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
Τα παιδιά που είναι συμμαθητές των δικών σας παιδιών όταν ενηλικιωθούν «βαφτίζονται» μετανάστες προερχόμενοι από τη χώρα προέλευσης των γονιών τους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, είτε θα εργαστούν πολύ γρήγορα για να έχουν ένσημα, είτε ότι θα απελαθούν ή πως θα ζήσουν στο γνωστό καθεστώς της «ημιπαρανομίας» όπως δυστυχώς ζουν πολλοί μετανάστες στη χώρα σας.
Εδώ, πρέπει να κάνω ειδική αναφορά και υπογράμμιση για ακόμα ένα θέμα, κατά την προσωπική μου άποψη, μείζονος σημασίας, που προέκυψε από τέλος του έτος 2006.
Πρόκειται, για τα παιδιά των Μεταναστών ενώ έχουν τελειώσει την Α΄ και Β΄Εκπαίδευση ή ακόμα και ΙΕΚ, (κάτοχοι αδειών παραμονής από οικογενειακή συνένωση) δεν είχαν δικαίωμα να βγάλουν και να ανανεώσουν την κάρτα ανεργίας στο ΟΑΕΔ, βάσει γραπτού εγγράφου απ' το ΥΠ. Εργασίας. Η προϋπόθεση για να την βγάλουν, ήταν να είχαν ήδη κάπου εργαστεί σε κάποιο εργοδότη, το οποίο θα αποδεικνυόταν με την Αναγγελία λήξης εργασίας προς το ΟΑΕΔ.
Αναρωτιέμαι πράγματι, πως μπορούμε όλοι εμείς οι οποίοι διαμεσολαβούμε μεταξύ των Μεταναστών και εργοδοτών, να παρέμβουμε στους εργοδότες να μην κάνουν διακρίσεις προς τους απασχολούμενους Μετανάστες, όταν το ίδιο Κράτος και φορέας ανεύρεσης εργασίας, τους διακρίνει, δηλαδή τους βάζει εξαρχής στο περιθώριο, χωρίς να τους δοθούν ευκαιρίες για αναζήτηση εργασίας, όπως και σε όλους τους υπόλοιπους πολίτες αυτής της χώρας.
Επίσης, θα ήθελα να τονίζω ιδιαίτερα, όσο αφορά το απαιτούμενο χρόνο για την Πολιτογράφηση, πως είναι χρονικά (12 έτη) υπερβολικά μεγάλος, τουλάχιστον προς αυτούς τους Μετανάστες οι οποίο με την μόρφωσή τους, την κοινωνική τους δράση, για το Δημόσιο συμφέρον, μπορούν και θέλουν να συνεισφέρουν στην τοπικοί κοινωνία, αλλά και διεθνώς, να μπορεί να υπάρχει δυνατότητα, με λιγότερα χρόνια να καταθέσουν την αίτησή τους για την Πολιτογράφηση.
Γιατί μέχρι σήμερα δυστυχώς, οι Νόμοι 2910, 3386, 3536 καθώς και οι Ειδικές ρυθμίσεις της Μετανάστευσης, οδηγούν προς άλλη κατεύθυνση, δηλαδή, μόνο νομιμοποίηση αλλά όχι και πλήρη ενσωμάτωση, με αποτέλεσμα π.χ. κάποιος να διαμένει νόμιμα στην Ελλάδα πάνω από πέντε χρόνια, και να μην έχει δικαίωμα ψήφου, ούτε καν στις Δημοτικές εκλογές, να μην μπορεί ο ίδιος να αποφασίζει για το δικό του μέλλον, για το μέλλον του τόπου στο οποίο ζει, αλλά το αφήνει στους άλλους, και αυτός από το Ισότιμο-Φορολογούμενο πολίτη, γίνεται ένας απλός παθητικός παρατηρητής της κοινωνίας, πολίτης κατώτερης τάξης.
Τα ζητούμενα που παραμένουν είναι οι ακατάλληλοι χώροι υποδοχής των μεταναστών στις δομές των Δήμων, που σε μεγάλο ποσοστό είναι τριτοκοσμικές, απάνθρωπες και που δεν αρμόζει σε μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο βασικός λόγος αντιμετωπίσεις μεταναστών με αυτό τον τρόπο, σίγουρα είναι η μη ύπαρξη μιας μακροπρόθεσμης Μεταναστευτικής Πολιτικής, καθώς και η έλλειψη υποδομών υποδοχής των προσφύγων, του μη εξειδικευμένου προσωπικού σε θέματα Μετανάστευσης, και γενικά η μη ύπαρξη ενός κοινωνικού κράτους, όπως είναι οι Δυτικές χώρες της Ευρώπης.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗ
Όσο αφορά το ρόλο του Πολιτισμικού Διαμεσολαβητή, θα ξεκινήσω με την ερώτηση: τι είναι ο «Πολιτισμικός Διαμεσολαβητής; «Η Διεθνές εμπειρία δείχνει ότι οι ευθύνες ενός ολοκληρωμένου Πολιτισμικού Διαμεσολαβητή ιδανικά περιλαμβάνει τα εξής:
– Λειτουργεί ως δεσμός επικοινωνίας μεταξύ των υπηρεσιών και της κοινότητας των μεταναστών ή της μειονότητας
– Διευκολύνει, μέσω της παροχής πληροφοριών, την πρόσβαση σε υπηρεσίες. Παρέχει υποστήριξη και ενθάρρυνση, έτσι ώστε οι ωφελούμενοι να προωθήσουν τις δικές τους ανάγκες και ενδιαφέροντα
– Παράγει υλικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο από τις υπηρεσίες, όσο και από την μειονοτική μεταναστευτική κοινότητα για την προώθηση της διαπολιτισμικής συνείδησης.
Θα συμφωνήσω με όλα τα παραπάνω αναφερόμενα και θα συμπληρώσω ότι, το ρόλο του Πολιτισμικού Διαμεσολαβητή θα πρέπει να τον έχει αποκλειστικά και μόνο ο Μετανάστης, να είναι άνθρωπος με ευαισθησία και κατανόηση, να μπορεί να χρησιμοποιεί την εμπειρία του, από την παραμονή του σε χώρα άλλη από την χώρα καταγωγής του, και να συμβάλλει στην εξοικείωση των μεταναστών στο νέο πολιτισμικό περιβάλλον.
Εξίσου, πολύ σημαντικό είναι, να είναι σε θέση να δημιουργεί θεμέλια αμοιβαίου σεβασμού και κλίμα εμπιστοσύνης. Κατά την προσωπική μου άποψη και εμπειρία, αυτή η καινοτομία όσο αφορά το θεσμό του Πολιτισμικού Διαμεσολαβητή είναι απολύτως απαραίτητη, αν όχι και επιβεβλημένη. Θα έπρεπε αυτός ο θεσμός να καθιερωθεί και να γίνει ευρύτερα γνωστός στους εργοδότες μέσω Επιμελητηρίου, και άλλων εμπλεκόμενων φορέων, όχι σαν ανεύρεσης εργασίας, αλλά σαν φορέας υποδοχής και ομαλής ένταξης μεταναστών στην τοπική κοινωνία, ενισχυμένος με έναν Νομικό και Κοινωνιολόγο. Η θεσμοθέτησή του πρέπει να καθιερωθεί από τους Κρατικούς φορείς, σε Νομαρχιακό επίπεδο ή επίπεδο Δήμου, με σκοπό την παροχή πληροφόρησης στους αλλοδαπούς προς αποφυγή ταλαιπωρίας τόσο των ίδιων, όσο και των υπηρεσιών.
Συμπέρασμα:
Η Πολιτισμική Διαμεσολάβηση είναι ένα λειτούργημα άμεσης προτεραιότητας για την αντιμετώπιση του κοινωνικοοικονομικού χάσματος μεταξύ αυτοχθόνων και αλλοεθνών που διαβιούν στην Ελλάδα. Υπάρχει δε περισσότερο όφελος από την οργάνωση μιας συντονισμένης προσπάθειας, παρά να αφεθεί στην αυτοπροαίρετη ιδιωτική πρωτοβουλία.
Προς αυτή τη κατεύθυνση πρέπει να πορευθούμε όλοι από κοινού, για να γίνει η Πολιτισμική Διαμεσολάβηση θεσμός σε όλη την Ελληνική Επικράτεια, προς όφελος των ομάδων στόχου και των φορέων.
Τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν τα άτομα των ομάδων στόχου είναι εξαιρετικά σημαντικά. Θα έχουν εύκολη πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες θεσμικού, νομικού και κοινωνικού περιεχομένου που τους είναι απαραίτητες για την ομαλή τους ενσωμάτωση.
Θα απολαμβάνουν εξειδικευμένη συμβουλευτική στήριξη και πρακτική βοήθεια στις συναλλαγές τους με διάφορες υπηρεσίες. Θα ενταχτούν σε πολιτισμικές διαδικασίες με τον τοπικό πληθυσμό και κατά συνέπεια θα αποφύγουν τον αντίκτυπο του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Αυτό θα αμβλύνει τις εντάσεις που δημιουργούνταν αναπόφευκτα λόγω της ιδιότητάς τους ως ξένων και θα τους επιτρέψει να διεκδικούν με αξιώσεις τα δικαιώματά τους.
* Κλείνοντας την εισήγησή μου, θα ήθελα να σας πω λίγα λόγια για μένα και την οικογένειά μου.
Ονομάζομαι Λίβια Νίκολιτς, Σερβικής καταγωγής και μητέρα δύο παιδιών (μονογονεϊκή οικογένεια). Δυστυχώς, από τη Σερβία φύγαμε ,με το πιο βίαιο τρόπο που μπορεί να αναγκάσει έναν άνθρωπο για φυγή, και αυτό λόγω πολέμου. Είμαστε θύματα των ανελέητων ΝΑΤΟ-ικών βομβαρδισμών της χώρας μας, και περάσαμε εφιαλτικές μέρες και νύχτες στα καταφύγια. Πάθαμε συμφορές, διαλύθηκε το σπίτι και η οικογένειά μας. Τα μόνα πλούτη που έσωσα από αυτό το πόλεμο, ήτανε τα παιδιά μου, τις ζωές μας και δύο βαλίτσες στο χέρι.
Συγκρίνοντας, τα πρώτα μου χρόνια στην Ελλάδα και τα δύσκολα βιώματά μου, παλεύοντας καθημερινά με την γραφειοκρατία, και που σε κάθε εμπόδιο προχωρούσα μόνη μου, μπορώ να πω πως η σημερινοί Μετανάστες που ζούνε στην Ελλάδα είναι πολύ τυχεροί που μπόρεσαν να εξυπηρετηθούν δωρεάν και με την βοήθεια του Πολιτισμικού Διαμεσολαβητή να λύσουν τα γραφειοκρατικά τους εμπόδια.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Η Πολιτισμική Διαμεσολαβήτρια του ΚΕΜΟΠ Αγρινίου Λίβια Νίκολιτς
ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ:
Η Λίβια Νίκολιτς είναι κάτοχος και των τεσσάρων επιπέδων(Α, Β, Γ, Δ)του Πιστοποιητικού Επάρκειας Ελληνομάθειας του Υπουργείου Παιδείας της Ελλάδας, αναλαμβάνει τη διερμηνεία και την μετάφραση από την ελληνική προς τη σερβική γλώσσα και αντίστροφα στα forum οικονομικών συνεργασιών, πολιτιστικών εκδηλώσεων, συζητήσεων κοινωνικού περιεχομένου μεταξύ των δύο χωρών (Σερβίας – Ελλάδας).
Επίσης, παραδίδει ταχύρυθμα ιδιαίτερα μαθήματα σερβικής γλώσσας για τους φοιτητές και επιχειρηματίες.
Ε-mail: livianiko@yahoo.gr Τηλ. 6984060092,
ΠΗΓΗ: anaitolika.gr, (23-05-2008), ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ – ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
