Θα γλυτώσει την επίσημη πτώχευση η Ελλάδα; Μέρος Ι

 

Του Δημήτρη Καζάκη

 

Δεν νομίζω ότι υπάρχει Έλληνας που να μην αναρωτιέται αν θα πτωχεύσει η χώρα. Κι όσο περισσότερο προσπαθεί να καταλάβει τι συμβαίνει, τόσο περισσότερο μπερδεύεται. Από τη μια έχεις μια κυβέρνηση που δεν έχει επιβεβαιωθεί σε τίποτε, αλλά συνεχίζει να ισχυρίζεται ότι οι επιλογές της είναι μονόδρομος. «Δεν υπάρχει περιθώριο για άλλη πολιτική», δήλωσε στην τηλεόραση του ΣΚΑΙ στις 23/5 ο υπουργός οικονομικών και ανάγγειλε για μια ακόμη φορά ότι χωρίς την εκταμίευση της 5ης δόσης τον Ιούνιο, η χώρα θα πάει σε στάση πληρωμών. Μα καλά πότε και πώς θα σταματήσει αυτό;

Μπορεί να σταματήσει, ή εσαεί θα έχουμε κάποιον Παπακωνσταντίνου να μας λέει κάθε τρεις και λίγο ότι τα λεφτά σώθηκαν, καιρός να πουλήσουμε και να πουληθούμε;

Νέος «οδικός χάρτης»

Ας δούμε τι λέει ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Στη συνέντευξή του στο Έθνος της Κυριακής (22/5) δήλωσε ότι τώρα «συζητάμε για ένα 4ετές πρόγραμμα, που εγγυάται την έξοδό μας από την κρίση αλλά και αλλαγές σοβαρές, διαρθρωτικές. Για βιώσιμη ανάπτυξη. Μιλάμε για μια σοβαρή και συστηματική διαπραγμάτευση. Εξαρχής αντιμετωπίσαμε το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα όχι μόνο ως ένα σχέδιο για τη μείωση των ελλειμμάτων, η οποία συνιστά και προϋπόθεση για την επιβίωση της χώρας. Είναι ένας πλήρης Οδικός Χάρτης για τη δημιουργία μίας νέας Ελλάδας, απαλλαγμένης από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος, τη φαυλότητα, τις πελατειακές σχέσεις, την κατασπατάληση δημοσίων πόρων, την αναξιοκρατία και τη διαφθορά. Το πρόγραμμά μας – παρά τις αντίξοες συνθήκες – έχει ήδη θετικά αποτελέσματα. Και αυτό λόγω των προσπαθειών και θυσιών του ελληνικού λαού, που κανείς εντός ή έκτος Ελλάδας δεν πρέπει να υποτιμά ή να ισοπεδώνει. Παράλληλα όμως, αξιολογώντας τη θετική μας πορεία, λαμβάνουμε υπόψη το γεγονός ότι για λόγους που είναι ανεξάρτητοι της βούλησης όλων των μερών, δεν διαφαίνεται προς το παρόν η δυνατότητα φυσιολογικής κάλυψης των δανειακών αναγκών της Ελλάδας το 2012 από τις αγορές. Αυτό συνιστά μια σοβαρή παράμετρο. Έχουμε χρέος να τη συζητήσουμε με τους εταίρους μας. Και αυτή η συζήτηση δεν είναι εύκολη.»

Από την τοποθέτηση αυτή προκύπτουν οι εξής απλές απορίες:

Μα καλά τα ίδια δεν έλεγε ο κ. Παπανδρέου και η συμμαχία των προθύμων τον περασμένο Μάιο όταν ψήφιζαν το μνημόνιο και αποδέχονταν την απεμπόληση της εθνικής κυριαρχίας της χώρας, «άνευ όρων και αμετάκλητα» όπως ρητά αναφέρεται στην Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης (14 §5);

Τότε δεν μίλαγαν για 3 χρόνια θυσιών ώστε να βγούμε από το τούνελ; Τώρα από πού ξεφύτρωσαν άλλα τέσσερα ακόμη χρόνια Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος; Πώς βρεθήκαμε από τον «οδικό χάρτη» του 3ετούς μνημονίου, στον «οδικό χάρτη» του 4ετούς μεσοπρόθεσμου προγράμματος; Τι είναι εκείνο που μας οδήγησε να έχουμε μια «θετική πορεία», αλλά να παραμένουμε κολλημένοι εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε, δηλαδή να μην υπάρχει σάλιο στο δημόσιο ταμείο;

Γιατί πρέπει να βγούμε στις αγορές;

Που βρίσκεται το κουμπί; Σ’ αυτό που λέει ο πρωθυπουργός και οι περισσότεροι προσπερνούν αδιάφορα: «δεν διαφαίνεται προς το παρόν η δυνατότητα φυσιολογικής κάλυψης των δανειακών αναγκών της Ελλάδας το 2012 από τις αγορές.» Με άλλα λόγια, όλα αυτά τα κάνουμε για να ξαναβγούμε στις αγορές και να δανειστούμε εκ νέου με επιτόκια που να προσεγγίζουν εκείνα με τα οποία δανειζόμασταν πριν την κρίση.

Ας το σκεφτούμε λίγο. Ποιος είναι ο στόχος τους; Να ξαναβγάλουν την χώρα στις αγορές ώστε να ξαναδανειστεί όπως δανειζόταν και πριν. Μα αυτή η πρακτική δεν είναι που μας οδήγησε στην χρεοκοπία; Πώς είναι δυνατόν να έχεις σαν κεντρικό στόχο να επαναλάβεις εκείνο που σε έχει φέρει σ’ αυτήν την κατάσταση; 

Ο κ. Παπακωνσταντίνου έχει έτοιμη την απάντηση: «Πώς μπορεί να έχεις ανάπτυξη όταν δεν σου δανείζουν; Πώς μπορείς να δημιουργήσεις εμπιστοσύνη για επενδύσεις στην οικονομία, όταν οι ξένες αγορές, όλος ο κόσμος, δεν πιστεύει στις πολιτικές σου και δεν πιστεύει σ’ αυτό που θέλεις να κάνεις; Ανάπτυξη σημαίνει επενδύσεις. Σημαίνει χρηματοδότηση. Σημαίνει εμπιστοσύνη. Και η δημοσιονομική προσαρμογή και το νοικοκύρεμα των δημόσιων οικονομικών είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη. Χωρίς αυτή, θα καταλήξουμε στο είδος της ανάπτυξης που είχαμε τα περασμένα χρόνια και είδαμε πού μας οδήγησε αυτό.» Τάδε έφη στην συνέλευση του ΣΕΒ, 24/5.

Αλήθεια, τι σόι ανάπτυξη είχαμε τα προηγούμενα χρόνια; Μια ανάπτυξη που σχεδόν ολοκληρωτικά στηρίχθηκε σε δανεικά. Να θυμίσουμε απλά ότι για κάθε ένα 1% αύξηση του ΑΕΠ της Ελλάδας την τελευταία δεκαετία του «οικονομικού θαύματος», είχαμε τουλάχιστον 3% αύξηση του καθαρού δημόσιου χρέους στο τέλος κάθε έτους. Μήπως ήρθε η ώρα να απεξαρτηθούμε από τα δανεικά; Θου Κύριε φυλακήν τω στόματί μου και θύραν περιοχής περί τα χείλη μου, μην τυχόν και μας ακούσουν οι δανειστές και μας κόψουν τα δάνεια! Σε λίγο για να μην θυμώσουν οι δανειστές και οι περίφημες αγορές θα μιλάμε ψιθυριστά και «κατά μόνας», όπως έλεγαν στον στρατό.

Το «συμβόλαιο με το λαό»

Αν δεν με απατά η μνήμη μου ο κ. Παπακωνσταντίνου ανήκει σε κάποιο κόμμα που λέγεται ΠΑΣΟΚ. Αυτό το κόμμα δεν ήταν που όταν πρωτοβγήκε στην κυβέρνηση το 1981 είχε συνάψει κάποιο «συμβόλαιο με το λαό»; Τι θυμήθηκες τώρα, θα μου πείτε. Και ίσως να έχετε δίκιο, αλλά για ρίξτε μια ματιά τι έγραφε τότε το «συμβόλαιο με τον λαό» για τον εξωτερικό δανεισμό: «Άλλη μορφή οικονομικής εξάρτησης, στην οποία η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θα στρέψει την προσοχή της, είναι ο εξωτερικός δανεισμός. Ο εξωτερικός δανεισμός επιτρέπεται όταν είναι ενταγμένος σ’ ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης. Δε συμφωνούμε με εξωτερικό δανεισμό, που αποβλέπει στο να καλύψει περιστασιακά λάθη και παραλείψεις της οικονομικής πολιτικής, αλλά τον δεχόμαστε όταν έχει δυναμικό αναπτυξιακό χαρακτήρα. Η διατυμπανιζόμενη από την Κυβέρνηση της ΝΔ «πιστοληπτική ικανότητα» της χώρας δεν είναι το βασικό πρόβλημα. Η επιτυχία του εξωτερικού δανεισμού κρίνεται από την ταχύτητα με την οποία αυτοπεριορίζεται. Η εξακολούθηση του εξωτερικού δανεισμού σε υψηλά επίπεδα, όπως τα σημερινά, θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στην οικονομία της χώρας. Ο αναγκαίος δανεισμός θα εξασφαλίζεται από πηγές και με όρους που δεν συνεπάγονται καμιά άλλη δέσμευση οικονομική ή πολιτική, εκτός από την εξυπηρέτηση του χρέους.»

Φυσικά περιττό να πούμε πώς ούτε κι αυτή την θέση σεβάστηκαν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, ήδη από την δεκαετία του ’80, και έπραξαν τα ακριβώς αντίθετα. Οι πολιτικές τους εκτίναξαν το εσωτερικό και κυρίως το εξωτερικό χρέος της χώρας προκειμένου να επιδοτηθεί η αναπαραγωγή του κόμματος στην εξουσία και να φορτωθεί το ελληνικό κράτος με τις τεράστιες ζημιές των επιχειρηματιών της αρπαχτής και των «δανεικών κι αγύριστων» της εποχής των προβληματικών, καθώς και με τα ομηρικά κόστη της ένταξης στην ΕΟΚ.

Ωστόσο, η θέση αυτή τότε δεν ήταν μόνο του ΠΑΣΟΚ. Θα την συναντήσει κανείς σε όλες τις μελέτες για το χρέος των πιο επιφανών οικονομολόγων της Ελλάδας, όπως π.χ. ήταν ο Άγγελος Αγγελόπουλος και ο Ξενοφών Ζολώτας. Ο δανεισμός και δη ο εξωτερικός δανεισμός ήταν «μορφή εξάρτησης» τότε και όχι δύναμη ανάπτυξης, όπως μας λέει σήμερα ο κ. Παπακωνσταντίνου. Η μόνη διαφορά από τότε είναι το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία έχει μετατραπεί πια σε μια οικονομία παντελώς ανοιχτή στα πιο κερδοσκοπικά συμφέροντα της εσωτερικής και εξωτερικής χρηματαγοράς.

Το χρέος ως μοχλός ανάπτυξης

Δείτε την κατάντια της ελληνικής οικονομίας σήμερα στον πίνακα 1. H αρνητική καθαρή Διεθνής Επενδυτική Θέση της Ελλάδος παρουσιάζει τη διαφορά μεταξύ των υποχρεώσεων και των απαιτήσεων των κατοίκων της χώρας έναντι μη κατοίκων όπως αυτές αποτιμώνται στις αγορές και συμπεριλαμβάνει τόσο τις άμεσες επενδύσεις όσο και τα συναλλαγματικά διαθέσιμα. Με βάση τα τελευταία στοιχεία, στο τέλος του 2010 η αρνητική Διεθνής Επενδυτική Θέση (ΔΕΘ) της χώρας έφθασε τα 225,9 δισεκ. ευρώ έναντι 199,6 δισεκ. ευρώ στο τέλος του 2009, δηλαδή οι καθαρές υποχρεώσεις της χώρας αυξήθηκαν κατά 26,3 δισεκ. ευρώ ή 13,2%. Η ΔΕΘ αντιστοιχούσε το 2010 στο 98,2% του ΑΕΠ, έναντι 84,9% του ΑΕΠ το 2009.

Πίνακας 1: Διεθνής Επενδυτική Θέση Ελλάδας και Ευρωζώνης (εκατ. ευρώ)
		2008	2009	2010
1	Άμεσες Επενδύσεις	-637	-1.835	3.231
	Κατοίκων στο εξωτερικό	26.753	27.387	28.346
	Μη κατοίκων στην Ελλάδα	27.390	29.222	25.115
2	Επενδύσεις χαρτοφυλακίου	-120.763	-146.350	-94.410
	Απαιτήσεις	88.216	92.215	73.350
	Υποχρεώσεις	208.979	238.565	167.760
3	Χρηματοοικονομικά παράγωγα	970	1.771	1.395
4	Λοιπές επενδύσεις	-61.273	-57.049	-140.932
	Απαιτήσεις	106.695	125.561	112.576
	Υποχρεώσεις	167.968	186.610	253.508
5	Συναλλαγματικά διαθέσιμα	2.521	3.857	4.777
6	Καθαρή διεθνής επενδυτική θέση (1+2+3+4+5)	-179.182	-199.606	-225.939
	ΑΕΠ Ελλάδας	236.917	235.017	230.173
	% Απαιτήσεων στο ΑΕΠ	93,5	104,3	93,1
	% Υποχρεώσεων στο ΑΕΠ	170,7	193,3	194,0
	% του 6 στο ΑΕΠ	-75,6	-84,9	-98,2
7	Καθαρή διεθνής επενδυτική θέση Ευρωζώνης	-1.651	-1.470	-1.191
	% Απαιτήσεων στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης	143,9	153,1	163,0
	% Υποχρεώσεων στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης	161,7	169,5	175,9
	% του 7 στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης	-17,8	-16,4	-12,9
ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ελλάδας, Έκθεση του Διοικητή (2010), σ. 118 και ECB, Monthly Bulletin, May 2011.

Ξέρετε τι σημαίνουν αυτοί οι αριθμοί; Καταρχήν διαψεύδουν όλους εκείνους που μας ταλαιπωρούν με το παραμύθι ότι δεν έρχονται οι ξένοι να επενδύσουν στην Ελλάδα. Το κεφάλαιο που εισρέει στην χώρα, αναλογικά με το ΑΕΠ της, είναι 7,5 φορές περισσότερο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Το 2010 το κεφάλαιο που εισέρρευσε καθαρά στην χώρα ανήλθε στο 98,2% του ΑΕΠ της, ενώ στην ευρωζώνη μόλις στο 12,9% του ΑΕΠ της. Μόνο που το κεφάλαιο πηγαίνει εκεί όπου του εξασφαλίζουν μεγαλύτερα κέρδη και η Ελλάδα είναι ένας προνομιακός χώρος για κερδοσκοπία με μετοχές, ομόλογα και παράγωγα. Η χώρα έχει μεταβληθεί σε Ελ Ντοράντο των κερδοσκόπων με χαρτιά και χρήμα.

Από πού φαίνεται αυτό; Αν η Διεθνής Επενδυτική Θέση αναλυθεί κατά κατηγορία επενδύσεων, προκύπτει ότι όσον αφορά τις άμεσες επενδύσεις το συνολικό αποτέλεσμα ήταν για πρώτη φορά την τελευταία δεκαετία (για την οποία υπάρχουν στοιχεία) θετικό και διαμορφώθηκε σε 3,2 δισεκ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή δεν αντανακλά πραγματική μείωση των επενδύσεων μη κατοίκων στην Ελλάδα (δηλαδή αποεπένδυση), αλλά οφείλεται στη μείωση της αποτίμησης των επενδύσεων αυτών, λόγω της σημαντικής κάμψης των τιμών στο ΧΑ. Σημειώνεται ότι, βάσει των στοιχείων του ισοζυγίου πληρωμών, η καθαρή εισροή για άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα έφθασε το 1,7 δισεκ. ευρώ το 2010.

Όμως ο κύριος όγκος του κεφαλαίου κατευθύνεται στις επενδύσεις χαρτοφυλακίου, δηλαδή σε πακέτα μετοχών και κυρίως ομολόγων του ελληνικού δημοσίου, καθώς και στις «λοιπές επενδύσεις» (δάνεια και καταθέσεις). Το 2010 για κάθε 100 ευρώ καθαρή άμεση επένδυση στο εξωτερικό από Έλληνες κατοίκους, αντιστοιχούσαν περίπου 7.000 ευρώ επενδύσεις από το εξωτερικό κυρίως σε ομόλογα χρέους, δάνεια και ρέπος. Αυτό εξηγεί γιατί η ελληνική οικονομία, το κράτος και οι ιδιώτες πνίγονται στα χρέη. Διότι πολύ απλά ο δανεισμός και το χρέος, όπως και το ξέπλυμα χρήματος μέσω καταθέσεων προθεσμίας, αποτελούν τις πιο επικερδείς δραστηριότητες σήμερα για το κεφάλαιο κυρίως από το εξωτερικό.

Γι’ αυτό και βλέπετε τον κ. Παπακωνσταντίνου τόσο απόλυτο. Το δόγμα ότι χωρίς δανεισμό δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη, εξασφαλίζει την διαιώνιση του υπάρχοντος καταστροφικού μοντέλου εξωστρέφειας και ανοίγματος της οικονομίας στα πιο παρασιτικά και κερδοσκοπικά συμφέροντα της χρηματαγοράς παγκόσμια. Όσο θα συνεχίζει να δανείζεται το δημόσιο, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις, τόσο θα δίνονται νέες τεράστιες δυνατότητες για κερδοσκοπική διαχείριση του χρέους. Τόσο περισσότερο θα βαθαίνει η παρασιτική εξάρτηση της χώρας. Τόσο θα εξανεμίζονται οι ήδη πενιχροί εσωτερικοί πόροι της οικονομίας. Τόσο θα βαθαίνει η χρεοκοπία και θα κάνει αναπότρεπτη την επίσημη πτώχευση της χώρας.

25/5/2011

ΠΗΓΗ: Παρασκευή, 17 Ιουνίου, http://dimitriskazakis.blogspot.com/2011/06/blog-post.html

 

Συνέχεια στο Μέρος ΙΙ