Πρόληψη των Εξαρτήσεων και Οικογένεια

Του Αλέξανδρου Σταθακιού

 

Όλοι αναρωτιούνται γιατί τα παιδιά μας, στρέφονται όλο και περισσότερο στα ναρκωτικά και συνήθως είναι τα «καλύτερα παιδιά», τα πιο ευαίσθητα, όπως λένε οι δικοί τους.

Όλα αυτά μπορεί να παίξουν ρόλο  στο να δοκιμάσουν τα παιδιά τα ναρκωτικά και, σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες του ΕΚΤΕΠΝ, ένας πολύ μεγάλος αριθμός των νέων δοκιμάζει ναρκωτικά.

Που προσπαθεί με αυτό τον τρόπο να ταράξει τα νερά;

Δεν θα εξαρτηθούν όμως όλοι.

Να σχετιστούν με τις ουσίες έως ότου  η εξάρτηση τους από αυτές γίνει ένας τυραννικός καταναγκασμός που  κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει μόνος του.

Τους δίνουν την δυνατότητα  ανάμεσα στον εαυτό τους, που δεν τον αντέχουν, και τους άλλους, που επίσης δεν αντέχουν να βάλλουν  ένα τοίχο:  Ένα φοβερό τσοπανόσκυλο  που μας κρατά μακριά τους. Τις Ουσίες

Αυτός ο άνθρωπος σε πολύ πρώιμη ηλικία  ένοιωσε ότι δεν μπορεί να σχετιστεί και να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους. Ζώντας σε ένα περιβάλλον  υπερπροστατευτικό, ή άτεγκτο,  με δυσκολία στην έκφραση συναισθημάτων, βίωσε τις κοντινές σχέσεις, τις σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους ως απειλή, γι αυτό βάζει τον τοίχο των ναρκωτικών, ή ως απόλυτη εξάρτηση έτσι ζητά το δεκανίκι για να συνεχίζει να είναι άβουλος.

Όταν δεν του δόθηκαν οι ευκαιρίες για να δοκιμάσει μέσα στο ασφαλές πλαίσιο της οικογένειας δεξιότητες, ικανότητες, να του αναγνωριστεί ότι συχνά μπορεί να κάνει και λάθη, ότι μπορεί να υπάρξουν πράγματα στα οποία δεν θα τα καταφέρνει τέλεια, το «άγχος  αποχωρισμού του» από αυτή την οικογένεια, μπορεί να γίνει τόσο δυνατό ώστε να αποτελέσει μια επιπλέον αιτία στο πολυπαραγοντικό φαινόμενο της εξάρτησης. Χώρια, που όταν ο άνθρωπος μεγαλώνει σε ένα τέτοιο περιβάλλον, που του λείπει η πρωτοβουλία και η ζωντάνια, όταν κάποια στιγμή αναγκαστικά θα φύγει από αυτό, θα το δει ως ευκαιρία για νέες, δυνατές «εμπειρίες».

Αν πάλι δεν θελήσει μέσα του να φύγει, ίσως δοκιμάσει με την χρήση να μετατρέψει τον εαυτό του σε ένα «μεγάλο παιδί».

Εννοείται ότι σε ένα τέτοιο οικογενειακό σύστημα  τα διάφορα τραυματικά μεν αλλά πιθανά στη ζωή βιώματα, δηλαδή απώλειες, χωρισμοί, θάνατοι, κλπ, αποκτούν άλλη δυναμική.

Ο έφηβος  όμως με την ψυχολογική κατάσταση που περιγράψαμε,  αισθάνεται να βαθαίνει το εσωτερικό του κενό και προσπαθεί σ’ αυτή τη στιγμή που μεγαλώνει ο πόνος του, η ανία, το άγχος του να ναρκώσει το ψυχικό του όργανο με ουσίες.

 Μεγαλώνει μέσα σε μια πραγματικότητα που δεν  εμπνέει το άτομο να συναντήσει τους άλλους στη βάση κοινών αξιών, πεποιθήσεων, σκοπών.

Ο νέος   αισθάνεται  έτσι κι αλλιώς μεγάλη μοναξιά  μέσα σ’ αυτή την ατομο-κεντρική κοινωνία, μακριά από όλους, χωρίς τη δυνατότητα να έχει κοινωνικά στηρίγματα, να έχει πρότυπα. Φανταστείτε τώρα τη μοναξιά του να επιδεινώνουν και άλλοι πιο προσωπικοί παράγοντες.

Συνήθως στην Ελλάδα στερούνται ακόμα και την επικοινωνία με φίλους, γιατί δεν έχουν χρόνο. Πρέπει να δουλεύουν από το πρωί ως τα μεσάνυχτα για να του προσφέρουν ανέσεις και φροντιστήρια..

Και τι να βάλει στη θέση των γονέων. Τους σταρ που κέρδισαν σχεδόν αυτόματα και χωρίς πολύ κόπο δόξα και χρήμα;

Να αναφέρουμε και το εκπαιδευτικό σύστημα, ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας. Οι περισσότεροι νέοι ήδη από το γυμνάσιο εργάζονται πάνω από 12 ώρες. Και αυτός από μόνος του είναι ένας παράγοντας σημαντικός για την κατάχρηση ουσιών.

Ο Καθηγητής;

Ο υπεύθυνος της πολιτιστικής ομάδας;

Βέβαια συχνά συναντούμε και περιπτώσεις, όπου αρκετοί νέοι στράφηκαν στα ναρκωτικά, επειδή στο περιβάλλον τους κυριαρχούσε η βία, επειδή ουσιαστικά έλειπε και θρηνούσαν τον έναν ή και τους δυο γονείς τους, επειδή υπήρχε ελλειμματικός ή και μηδαμινός γονεϊκός έλεγχος.

Ίσως εδώ  να είναι προφανής η συσχέτιση, όμως δεν εξηγούν  την πλειονότητα των περιπτώσεων εξάρτησης.

Βέβαια η χρήση αυτών των στοιχείων πρέπει να γίνεται με σύνεση, γιατί μια ολόκληρη σειρά μοναδικών παραγόντων οδήγησαν το κάθε εξαρτημένο πρόσωπο, σε αυτή την νοσηρή κατάσταση και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν φτάνει μια αιτία για να εξαρτηθεί κανείς. Δεν θέλουμε εδώ να δημιουργήσουμε στερεότυπα, αλλά να έρθουμε πιο κοντά στην κρυμμένη πραγματικότητα αυτών των ανθρώπων.

Στόχος μας είναι όλη η κοινότητα

Οικογένεια , Σχολείο, Εργασία, ΜΜΕ, Γειτονιά κλπ.

Το δίλημμα αν τα αίτια είναι πρώτα ατομική η κοινωνικά, δεν μπορεί να είναι αληθινό, αφού άτομο και κοινωνία βρίσκονται πάντα σε μια διαλεκτική σχέση και η προσωπική ιστορία ενός είναι συνάρτηση της ιστορίας και πολλών άλλων. Αυτοί οι άλλοι δεν είναι η κοινωνία, δεν «κουβαλάν» στη σχέση με κάποιο τρόπο την κοινωνία;

Λοιπόν τι μπορεί να κάνει μια οικογένεια, ποια «ασπίδα» μπορεί να δώσει στα νεαρά βλαστάρια της, ως προστασία απέναντι σε αυτό το σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο;

 Να έχουν μια θετική, αλλά και ρεαλιστική ταυτόχρονα, εικόνα του εαυτού τους και των ικανοτήτων τους.

 Πράγμα που σημαίνει:

Επίσης για μπορούν να συμμετέχουν ενεργά και ισότιμα στην κοινωνική ζωή με το παράδειγμα τους κυρίως οι γονείς να τους δώσουν αξίες και την αίσθηση ότι ο άνθρωπος είναι δημιουργός του κοινωνικού περιβάλλοντός του και όχι παθητικός αποδέκτης του.

Αντίθετα πρέπει οι γονείς να δημιουργούν συνθήκες όπου θα δοκιμάζονται και θα αναπτύσσονται σε ένα ασφαλές περιβάλλον οι κοινωνικές  και επικοινωνιακές δεξιότητες των νέων.

Να καλλιεργούν την καλή εγρήγορση. Η μειωμένη αντοχή στις «ματαιώσεις» είναι ένας εξίσου σοβαρός παράγοντας που σχετίζεται με τις ψυχολογικές διαταραχές σαν την εξάρτηση.

7/11/07, Α. Σταθακιός